Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 czerwca 2022r.

Sąd Rejonowy w Rybniku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia SR Ewa Woźniczka

Protokolant: Sandra Wieczorek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2022r. w R.

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko K. W.

o podwyższenie alimentów

1)  zasądza od pozwanego K. W. na rzecz powódki A. W. alimenty w kwocie po 1000 zł (jeden tysiąc złotych) miesięcznie, płatne do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia 1 grudnia 2021 roku, a to w miejsce alimentów ustalonych ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Rybniku w dniu 15 listopada 2017 roku sygn. akt IV RC 628/17;

2)  oddala powództwo w pozostałej części;

3)  zasądza od pozwanego K. W. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem kosztów sądowych;

4)  zasądza od pozwanego K. W. na rzecz powódki A. W. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

5)  odstępuje od obciążania powódki kosztami postępowania;

6)  nadaje wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności oraz klauzulę wykonalności w zakresie punktu 1.

Sygn. akt IV RC 602/21

UZASADNIENIE

Powódka A. W. domagała się od pozwanego K. W. podwyższenia alimentów ustalonych na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Rybniku 15 listopada 2017 roku w sprawie sygn. akt IV RC 6128/17 do kwoty po 1300 zł.

W uzasadnieniu żądania podano, że pozwany jest mężem powódki. Pomiędzy stronami nie toczy się sprawa o rozwód ani o separację. Strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe do sierpnia 2017 roku. W związku z nagannym zachowaniem pozwanego powódka wyprowadziła się do wynajętego mieszkania. W czasie ustalania dotychczasowego obowiązku świadczenie emerytalne powódki wynosiło 1020 zł, a powoda 3400 zł. Pozwany w trakcie ustalania alimentów wskazywał, że zamierza zamieszkać w (...), co istotnie wpłynęło na wysokość ustalonych alimentów. Obecnie pozwany nie mieszka w takim ośrodku, a we wspólnym domu stron. Pomiędzy stronami toczy się postępowanie o podział majątku. Powódka natomiast ponosi koszty utrzymania mieszkania w wysokości 625 zł, a pozostałe koszty jej utrzymania kształtują się na poziomie ok. 1920 zł. (k. 3-4v.).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że zamieszkał na jeden miesiąc w domu opieki dla osób starszych, ale nie potrafił się tam odnaleźć, nadto kwota jaką dysponował nie pozwalała mu na uregulowanie w całości opłat za pobyt. Wskazał, że pokrywa wszystkie koszty związane z utrzymaniem nieruchomości stanowiącej współwłasność stron. Jego świadczenie emerytalne wynosi 3900 zł, a po uiszczeniu alimentów na rzecz powódki do jego dyspozycji pozostaje kwota 3200 zł. (k. 23-25).

Sąd ustalił.

Powódka A. W. i pozwany K. W. zawarli związek małżeński 3 września 1970 roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w C.. Strony nie posiadają małoletnich dzieci. Pomiędzy stronami nie toczy się sprawa o rozwód ani o separację. Od ponad 4 lat pozostają w separacji faktycznej.

Dotychczasowe alimenty zostały ustalone mocą ugody zawartej 15 listopada 2017 roku przed Sądem Rejonowym w Rybniku w sprawie sygn. akt IV RC 628/17 na kwotę po 700 zł miesięcznie.

W dacie ustalenia ostatnich alimentów powódka zajmowała mieszkanie w C. własności córki. Miesięczne koszty utrzymania mieszkania kształtowały się następująco: czynsz 470 zł, prąd 80 zł, gaz 35 zł, telewizja 20 zł. Strony zgodnie ustaliły wysokość alimentów, zatem nie ustalano w sprawie kosztów ich utrzymania oraz wysokości dochodów.

Powódka ma obecnie 72 lata, jest emerytką, a jej świadczenie emerytalne wynosi 1400 zł. Otrzymała 13- stą emeryturę w wysokości 1200 zł oraz 14 -stą emeryturę w wysokości 1022 zł. Nie posiada żadnych oszczędności.

Strony są współwłaścicielami domu w K.. Powódka nie mieszka w tym domu, jak wskazuje z uwagi na agresywną postawę pozwanego, który wyrzucił ją i syna stron z rodziną z domu. Pozwany zmienił zamki w domu. Powódka nie partycypuje w kosztach utrzymania domu. Pomiędzy stronami toczy się sprawa o podział majątku dorobkowego. Dom został rozbudowany przez syna stron, jednakże obecnie pozwany jest skłócony z synem. Syn domaga się od pozwanego zwrotu nakładów poczynionych na rozbudowę i umeblowanie domu. Na rozbudowę domu syn stron zaciągnął kredyt w kwocie 100 000 zł.

Powódka mieszka obecnie sama w domu stanowiącym własność córki stron – S. W.. Do stycznia bieżącego roku zamieszkiwała w mieszkaniu będącym również własnością córki, które zostało sprzedane. Koszty mieszkaniowe przedstawiają się następująco:

- prąd 65 zł miesięcznie;

- śmieci 31 zł miesięcznie ;

- wywóz nieczystości 100 zł miesięcznie (200 zł co drugi miesiąc);

- telewizja i (...) 98 zł miesięcznie.

Pozostałe miesięczne koszty utrzymania powódki to:

- wyżywienie 800 zł;

- leki 180 zł;

- odzież i obuwie 200 zł;

- fryzjer ok. 65 zł (200 zł raz na kwartał);

- środki czystości i kosmetyki 200 zł.

Powódka od 2012 roku posiada samochód osobowy marki N. (...), rocznik 2005. Samochód po dokonaniu przez strony podziału majątku stał się wyłączną własnością powódki. Powódka wykorzystuje samochód m.in. na dojazd na wizyty lekarskie, na spotkania z rodziną oraz zakupy. Jeździ dwa razy w roku do okulisty do K., 2-3 razy w roku do kardiologa do Z. oraz do R. do poradni endokrynologicznej i onkologicznej. Samochodem jeździ również raz w tygodniu na spotkania seniorów do C.. Paliwo to koszt rzędu 150 zł miesięcznie. Pozostałe koszty utrzymania samochodu stanowią wydatek w kwocie ok. 1000 zł i składają się na nie ubezpieczenie OC, przegląd oraz wymiany filtrów i oleju.

Powódka w poprzednim roku była w sanatorium. Z uwagi na długi okres oczekiwania na wyjazd do sanatorium w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia zdecydowała się na wyjazd prywatnie. Poniosła z tego tytułu koszty w wysokości 1500 zł. Wyjazd opłaciła za oszczędności, odkładając miesięcznie kwotę 100 zł.

Pozwany ma 72 lata, jest emerytem górniczym, otrzymuje świadczenie emerytalne w kwocie 3520 zł, po potrąceniu kwoty 700 zł tytułem alimentów na rzecz powódki. Otrzymał również 13 emeryturę w kwocie ok. 1200 zł.

Pozwany choruje na pylicę, rozedmę płuc, nieżyt oskrzeli, nadciśnienie oraz arytmię serca. Leczy się w ramach NFZ.

Pozwany mieszka sam w domu stanowiącym współwłasność stron. Koszty utrzymania domu przedstawiają się następująco:

- podatek od nieruchomości 600 zł rocznie;

- prąd 150 zł co drugi miesiąc;

- gaz 73 zł co drugi miesiąc;

- wywóz nieczystości 100 zł co drugi miesiąc;

- woda 60 zł co drugi miesiąc;

- telewizja i (...) 150 zł miesięcznie;

- śmieci 83 zł co trzy miesiące.

Łącznie: 419, 50 zł.

Pozostałe miesięczne koszty utrzymania pozwanego to:

- wyżywienie 800 zł;

- odzież i obuwie 200 zł;

- kosmetyki i środki czystości 200 zł;

- fryzjer 25 zł;

- telefon 50 zł;

- leki 120 zł;

- paliwo 200 zł;

- utrzymanie samochodu 164 zł (ubezpieczenie 460 zł, przeglądy i remonty 1500 zł)

Łącznie : 1759 zł.

Pozwany we wrześniu 2021 roku wymienił piec, koszt wymiany wyniósł 19 100 zł. Część środków na wymianę pieca pożyczył od siostry. Pożyczkę spłaca w ratach po 500 zł. Do spłaty pozostało mu 6000 zł. W poprzednim sezonie grzewczym pozwany wydał na opał 4400 zł. W bieżącym roku wydatek ten będzie znacznie większy z uwagi na wzrost cen opału, które kształtują się aktualnie na poziomie ok. 2200 zł za tonę. Pozwany w sezonie grzewczym spala ok. 5 ton węgla. Pozwany w związku ze wzrostem cen opału codziennie podejmuje próby zakupu węgla bezpośrednio od kopalni, gdzie ceny kształtują się na poziomie 1050 zł.

Pozwany posiada samochód S. (...) zakupiony w 2018 roku za kwotę 16000 zł. Część środków na zakup samochodu w kwocie 10000 zł pochodziła z jednorazowego ekwiwalentu za węgiel.

Pozwany w 2017 roku mieszkał przez okres 3 tygodniu w domu spokojnej starości. Zrezygnował z mieszkania tam z uwagi na brak środków na opłacenie pobytu. Miesięczny koszt takiego pobytu kształtował się na poziomie 4100 zł.

Pozwany w okresie świąteczno - noworocznym wyjeżdża do hotelu w O.. Koszt takiego wyjazdu stanowi wydatek rzędu 1500 zł.

Dowód: akt małżeństwa k. 6, decyzja ZUS k. 7, 70, rachunki k. 9-17, 28-30v.,49-52, 56, umowa użyczenia k. 48-48v., potwierdzenie bankowe k. 53-55, zeznania stron k. 57-58, 71-72, akta sygn. akt IV RC 628/17 - ugoda k. 51-51v.

Powyższy stan faktyczny Sąd oparł na dowodach zebranych w sprawie. Zeznania stron w szerokim zakresie odnajdowały potwierdzenie w zgromadzonych w aktach sprawy dokumentach, których autentyczności nie kwestionowano.

Strony nie składały dalszych wniosków dowodowych, a zgromadzony w sprawie materiał był wystarczający do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył.

Wedle art. 23 zdanie pierwsze k.r.io. małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie, zgodnie zaś z art. 27 k.r.io. oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli, przy czym zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Małżonkowie mają nadto prawo - jako członkowie rodziny przez siebie założonej - do równej stopy życiowej. Orzecznictwo Sądu Najwyższego (a w szczególności wytyczne w zakresie wykładni prawa i praktyki sądowej w sprawach o alimenty - uchwała Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86, publikowana OSNC 1988/4/42) nie pozostawia przy tym wątpliwości, że małżonek może dochodzić zaspokajania potrzeb na zasadzie art. 27 k.r.io. zarówno wtedy, gdy rodzinę tworzą małżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu, jak i wówczas, gdy w rodzinie dzieci takich nie ma, względnie są one już samodzielne i same się utrzymują (a takiego właśnie przypadku dotyczy niniejsza sprawa).

Art. 138 krio stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Ustalenie czy nastąpiła zmiana stosunków, o których mowa w art. 138 krio, następuje natomiast poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi wcześniej, podczas ustalania wysokości poprzednich alimentów.

Zakres świadczeń alimentacyjnych, który ustawodawca określił w art. 135 § 1 k.r.io., jest uzależniony z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć potrzeby, których zaspokojenie zapewni podmiotowi uprawnionemu do alimentów odpowiedni rozwój fizyczny i duchowy. A zatem są to nie tylko elementarne potrzeby polegające na zapewnieniu minimum egzystencji lecz również te, których celem jest stworzenie warunków bytowania stosownie do wieku uprawnionego, stanu zdrowia i innych okoliczności, których uprawniony nie jest w stanie własnymi siłami sobie zapewnić. Należy przy tym podkreślić, że opisane, usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów powinny być przy tym oceniane całościowo, a zatem nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania, a także całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można przy tym - co słusznie wskazano w orzecznictwie Sądu Najwyższego - odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego oraz jego osobistej sytuacji, w tym uzasadnionych potrzeb bytowych, stanu zdrowia etc. Pojęcia te (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego i możliwości majątkowe oraz zarobkowe zobowiązanego) w praktyce pozostają bowiem we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez sąd wysokości alimentów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1969 roku, III CRN 350/69, OSNPG 1970/2/15). Przy ocenie zakresu obowiązku alimentacyjnego należy brać pod uwagę także usprawiedliwione potrzeby własne zobowiązanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1975 roku, III CRN 330/75, LEX nr 7777).

W realiach niniejszej sprawy, Sąd zobowiązany był zbadać, czy nastąpiła istotna i trwała zmiana stosunków, o której mowa w art. 138 krio, od czasu poprzedniego ustalenia alimentów na rzecz powódki.

W niniejszej sprawie bezspornym jest ustalenie, że strony pozostają w związku małżeńskim, a zatem jako małżonkowie są oni zobowiązanymi z mocy prawa m.in. do wzajemnej pomocy, czego obecnie pozwany z własnej woli nie czyni. Stan pożycia małżeńskiego powódki i pozwanego jest obecnie taki, iż pozostają oni w silnym konflikcie i faktycznej separacji.

Niewątpliwie występuje duża dysproporcja pomiędzy dochodami pozwanego a dochodami powódki. Średni miesięczny dochód pozwanego wynosi 4320 zł ( uwzględniając „13”-tkę ), z kwoty tej potrącane są alimenty na rzecz powódki w kwocie 700 zł, zatem do dyspozycji pozwanego pozostaje kwota 3620 zł. Powódka natomiast otrzymuje bardzo niskie świadczenie emerytalne, otrzymała również 13-stą i 14-stą emeryturę. Niemniej jednak wraz z alimentami powódka dysponuje miesięcznie kwotą 2285 zł. Zatem różnica w dochodach stron jest znaczna.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że powódka potrzebuje środków finansowych na pokrycie kosztów swojego wyżywienia, zakupu ubrań, środków czystości, leków oraz kosztów utrzymania mieszkania. Należy jednak zaznaczyć, że nie ma podstaw do obciążenia pozwanego obowiązkiem zaspokojenia wszelkich potrzeb powódki. W ocenie Sądu żądana kwota 1300 zł przekracza możliwości finansowe pozwanego uwzględniając jego własne potrzeby.

Przy uwzględnieniu wszelkich wydatków pozwanego, ustalono, że pozwany potrzebuje na swoje utrzymanie kwotę ok. 2178,50 zł miesięcznie. Dodatkowo pozwany ponosi koszty ogrzewania domu, które obecnie nie są możliwe do dokładnego wyliczenia. Niemniej jednak zważywszy na obecne ceny wskazywane przez pozwanego przyjąć należy, że ogrzewanie domu w najbliższym sezonie grzewczym wyniesie nie mniej niż 5250 zł. Obowiązek przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny, ma charakter obligatoryjny i bezwzględny. Pozwany musi uwzględnić swój prawny obowiązek dostarczenia środków na utrzymanie rodziny.

W konsekwencji powyższych ustaleń faktycznych i rozważań prawnych, Sąd uznał zatem żądanie podwyższenia alimentów za zasadne, jednakże nie w takim zakresie jak strona powodowa domagała się tj. po 1300 zł, lecz niższym, zasądzając od pozwanego na rzecz powódki alimenty w wysokości po 1000 zł miesięcznie, płatne począwszy od dnia 1 grudnia 2021 rok. W pozostałym zaś zakresie Sąd powództwo oddalił.

W ocenie Sądu alimenty w tej wysokości są wystarczające dla częściowego pokrycia uzasadnionych potrzeb powódki związanych z jej bieżącym utrzymaniem. W pozostałej części potrzeby te pokrywane są przez świadczenie emerytalne powódki. Koszty utrzymania powódki od czasu zainicjowania niniejszego postępowania zmniejszyły się. Powódka nie mieszka już w mieszkaniu córki, a przeprowadziła się do jej domu. Zatem wydatek w postaci czynszu zdezaktualizował się.

O odsetkach na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat alimentacyjnych orzeczono w myśl przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c., natomiast o natychmiastowej wykonalności pkt 1 wyroku Sąd orzekł na mocy art. 333 § 1 pkt. 1 k.p.c. Ponadto, zgodnie z art. 1082 k.p.c. nadano z urzędu klauzulę wykonalności odnośnie punktu 1 uzasadnianego wyroku.

Sąd stosownie do art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. i art. 100 k.p.c. oraz § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Ponoszenie przez pozwanego tych kosztów jest konsekwencją uwzględnienia powództwa w zakresie 50%, powódka bowiem w takim zakresie utrzymała się w żądaniu.

Nadto z mocy art. 113 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 7 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Rybniku) kwotę 200 zł tytułem kosztów sądowych, od uiszczenia których strona powodowa była zwolniona z mocy prawa.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążania powódki kosztami postępowania, bacząc na jej sytuację majątkową i życiową.

Sygn. akt IV RC 602/21

Zarządzenia :

1.  9.06.22 r. – 1.07.22 r. urlop sędz. ref.,

2.  Projekt uzasadnienia sporządzony przez asystentkę sędz. A. B., poprawki sędz. ref.,

3.  Proszę odnotować uzasadnienie,

4.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

5.  K.. 14 dni.

R., dn. 8.07.2022 r. sędzia Ewa Woźniczka