Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 lipca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSO Irena Dobosiewicz (spr.)

Sędziowie: SO Tomasz Adamski

SO Ireneusz Płowaś

Protokolant sekretarz sądowy Justyna Piaskowska

po rozpoznaniu w dniach (...), 22 lutego 2022r. i dniu (...) w B.

na rozprawie

sprawy z wniosku S. P.

z udziałem I. P.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki od postanowienia Sądu Rejonowego Bydgoszczy z dnia 13 lutego 2020r. , sygn. akt II Ns 5386/15

postanawia:

I. sprostować oczywistą omyłkę w sentencji zaskarżonego postanowienia w jego punkcie II. podpunkt 1 litera A/ drugim podpunkt pierwszy litera A/ w przedmiocie obszaru nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę oznaczoną numerem (...) i w miejsce powierzchni „2976 m ²” wpisać powierzchnię prawidłową tj. „1459 m ² ”;

II . zmienić zaskarżone postanowienie :

a/ w punkcie I. 1/ pierwszym podpunkt pierwszy/ poprzez dodanie po podpunkcie 1/ pierwszym/ kolejnego podpunktu oznaczonego jako 1A/ pierwszy litera A/ o treści:

- prawo własności nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) obrębu geodezyjnego (...) położoną w D. , o powierzchni 0,0284 ha , dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą Kw (...),

-prawo własności nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) obrębu geodezyjnego (...), położoną w D. , o powierzchni 0,0275 ha , dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą Kw (...) ,

b/ w punkcie II podpunkt 1 D/ drugim podpunkt 1 litera D/ nieruchomość gruntową obejmującą działkę oznaczoną numerem (...) , stanowiącą drogę wewnętrzną , o powierzchni 1323 m ² o wartości 25200 zł / dwadzieścia pięć tysięcy dwieście / przyznać na współwłasność wnioskodawcy S. P. i uczestniczki I. P. w częściach równych po ½,

c/ w punkcie II/ drugim/ poprzez dodanie punkt 4/ czwarty / o treści: nieruchomości gruntowe opisane w punkcie I . 1A/ pierwszym podpunkt pierwszy litera A/, stanowiące drogę wewnętrzną przyznać na współwłasność wnioskodawcy S. P. i uczestniczce I. P. w częściach równych po ½ ,

d/ w punkcie III/ trzecim/ w ten tylko sposób, że w miejsce kwoty 21775,39 zł zasądzić kwotę 29162,94 zł /dwadzieścia dziewięć tysięcy sto sześćdziesiąt dwa i 94 /100/,

e/ w punkcie IV/ czwartym/ zabezpieczyć zasądzoną w punkcie III od wnioskodawcy S. P. na rzecz uczestniczki I. P. wierzytelność poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej do kwoty 32000 zł/ trzydzieści dwa tysiące/ , obciążającą każdą z nieruchomości wskazanych w punkcie II. 1 B, E, F/ drugim podpunkt pierwszy litery B, E, F/,

III. oddalić apelację uczestniczki w w pozostałej części,

IV. cofnąć uczestniczce zwolnienie od kosztów sądowych,

V. nakazać pobrać od uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Bydgoszczy kwotę 1825,69 zł/ jeden tysiąc osiemset dwadzieścia pięć i 69/100/ tytułem kosztów sądowych tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa ,

VI. przyznać adwokatowi S. M. ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 3321 zł/ trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden/ tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestniczce w postępowaniu apelacyjnym.

Irena Dobosiewicz Tomasz Adamski Ireneusz Płowaś

II Ca 511/20

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 13 lutego 2020r.ustalił , że w skład majątku wspólnego byłych małżonków wnioskodawcy S. P. oraz uczestniczki postępowania I. P. wchodzą:

-prawo własności nieruchomości gruntowej, obejmującej działki ewidencyjne oznaczone numerami (...) obrębu geodezyjnego (...) położonej w D. przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) o wartości 803.700 zł (osiemset trzy tysiące siedemset złotych);

-prawo własności zestawu ruchomości o łącznej wartości 40.000 (czterdzieści tysięcy) złotych, obejmującego: ciągnik rolniczy (...); przyczepę (...), rozrzutnik obornika, bronę talerzową, kultywator, bronę pięciopolową, pług trzyskibowy, śrutownik do zboża, piłę tarczową, ciągnik rolniczy (...), przyczepę S. (...), kosiarkę rotacyjną, samochód osobowy D. (...), wiertarkę stołową (...), spawarkę transformatorową, piłę do cięcia w metalu, piłę motorową do drewna spalinową marki S., sprężarkę 60 litrową, sprężarkę 120 litrową, tokarkę do metalu, szlifierkę stołową, zestaw kluczy, wkrętarkę akumulatorową, wyrzynarkę do drewna, dwie butle acetylenowe, przyczepę jednoosiową „dwukołówkę”, kopaczkę konną, przetrząsarko-zgrabiarkę, 1000 sztuk bloczków budowlanych, 50 sztuk pustaków suporeks, wiertarkę ręczną, szlifierkę stacjonarną, szlifierkę kątową, meble oraz sprzęt RTV oraz AGD, stanowiące wyposażenie pokoju zajmowanego przez wnioskodawcę S. P.;

-środki pieniężne pobrane z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przez wnioskodawcę S. P. z tytułu dopłat rolniczych w kwocie 27.025,89 zł (dwadzieścia siedem tysięcy dwadzieścia pięć złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy);

-prawo własności zestawu ruchomości o łącznej wartości 0,00 (zero złotych) obejmującego pozostałe meble oraz sprzęt RTV oraz AGD, stanowiące wyposażenie pozostałych pomieszczeń w budynku mieszkalnym znajdującego się na nieruchomości wskazanej w punkcie I podpunkcie 1) niniejszego postanowienia.

W punkcie II dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że na

nieruchomości gruntowej opisanej w punkcie I.1 obejmującej działki ewidencyjne oznaczone numerami (...) wyodrębnił następujące nieruchomości gruntowe:

a/ nieruchomość gruntową, obejmującą działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 1459 m2 o wartości 55.600 zł przyznał na wyłączną własność uczestniczki I. P.;

b/ nieruchomość gruntową, obejmującą działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 1607m2 o wartości 55.800 zł przyznał na wyłączną własność wnioskodawcy S. P.;

c/ nieruchomość gruntową, obejmującą działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 1486 m2 o wartości 56.600 zł przyznał na wyłączną własność uczestniczki postępowania I. P.;

d/ nieruchomość gruntową, obejmującą działkę oznaczoną numerem (...), stanowiącą drogę wewnętrzną, o powierzchni 1323m2 o wartości 25.200 zł przyznał na współwłasność wnioskodawcy S. P. w udziale 4.679/22.621 części i uczestniczki postępowania I. P. w udziale 17.942/22.621 części;

e/ nieruchomość gruntową, obejmującą działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 3072m2 o wartości 83.200 zł przyznał na wyłączną własność wnioskodawcy S. P.;

f/ nieruchomość gruntową, obejmującą zabudowaną budynkiem mieszkalnym wraz z garażem oraz budynkiem gospodarczym działkę oznaczoną zgodnie z projektem zawartym w treści opinii biegłego sądowego S. B. z dnia 11 kwietnia 2019 roku (k. (...)), który to projekt stanowi integralną część niniejszego postanowienia, jako działka numer (...) o powierzchni 2976m2 o wartości 245.900 zł przyznał na wyłączną własność wnioskodawcy S. P.;

g/ nieruchomość gruntową, obejmującą działkę oznaczoną zgodnie z projektem zawartym w treści opinii biegłego sądowego S. B. z dnia 11 kwietnia 2019 roku (k. (...)), który to projekt stanowi integralną część niniejszego postanowienia, jako działka numer (...) o powierzchni 1335m2 o wartości 58.500 zł przyznał na wyłączną własność uczestniczki postępowania I. P.;

h/ nieruchomość gruntową, obejmującą działkę oznaczoną zgodnie z projektem zawartym w treści opinii biegłego sądowego S. B. z dnia 11 kwietnia 2019 roku (k. (...)), który to projekt stanowi integralną część niniejszego postanowienia, jako działka numer (...) o powierzchni 14997m2 o wartości 222.900 zł przyznał na wyłączną własność uczestniczki postępowania I. P..

Składniki majątku wspólnego szczegółowo opisane w punkcie I podpunkty 2) i 3) przyznał na wyłączną rzecz wnioskodawcy S. P. a opisane w punkcie I podpunkt 4) przyznał na wyłączną rzecz uczestniczki postępowania I. P..

W punkcie III zasądził od wnioskodawcy S. P. na rzecz uczestniczki postępowania I. P. kwotę 21.775,39 zł tytułem dopłaty, płatną w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności i zabezpieczył tę wierzytelność poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej w kwocie do kwoty 28.500 zł obciążając każdą z nieruchomości gruntowych przyznanych wnioskodawcy .

Nadto zasądził od wnioskodawcy S. P. na rzecz uczestniczki postępowania I. P. kwotę 4.740,52 zł tytułem rozliczenia połowy pożytków z nieruchomości wskazanej w punkcie I podpunkcie 1) w postaci dopłat rolniczych pobranych po ustaniu wspólności majątkowej, płatną w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności i wierzytelność tę zabezpieczył poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej w kwocie do kwoty 6.500 zł obciążając każdą nieruchomości gruntowych przyznanych wnioskodawcy.

W punkcie VII umorzył postępowanie w zakresie obejmującym żądanie rozliczenia poczynionych przez uczestniczkę postępowania I. P. z majątku osobistego na majątek wspólny nakładów i w zakresie obejmującym żądanie rozliczenia poczynionych przez wnioskodawcę oraz uczestniczkę postępowania z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania I. P. nakładów. W punkcie IX oddalił pozostałe żądania zainteresowanych w pozostałych zakresie.

W punkcie X nakazał uczestniczce postępowania I. P. opróżnienie, opuszczenie i wydanie wnioskodawcy S. P. zajmowanych przez nią pomieszczeń w budynku mieszkalnym położonym na nieruchomości gruntowej, obejmujące działkę (...) w terminie roku od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia i ustalił , że uczestniczce nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego.

W zakresie kosztów postępowania Sąd Rejonowy ustalił , że każdy z uczestników postępowania ponosi jego koszty związane ze swoim udziałem w sprawie , oddalił wnioski o zasądzenie od strony przeciwnej kosztów postępowania, cofnął wnioskodawcy S. P. zwolnienie od opłaty od wniosku o podział majątku wspólnego i nakazał pobrać od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 1.000 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od wniosku oraz kwotę 5.989,46 zł tytułem połowy wydatków sądowych przez niego tymczasowo poniesionych.

W punkcie XVII przyznał adwokatowi S. M. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) powiększoną o aktualną stawkę podatku od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestniczce postępowania I. P. z urzędu.

Nadto nakazał pobrać od uczestniczki postępowania I. P. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 12.631,46 zł tytułem wydatków sądowych przez nią tymczasowo poniesionych.

Swoje rozstrzygnięcie oparł Sąd Rejonowy na następujących ustaleniach i rozważaniach natury prawnej:

Małżeństwo wnioskodawcy i uczestniczki zostało rozwiązane bez orzekania o winie w dniu 3 marca 2015r., przy czym wyrok uprawomocnił się z dniem 24 marca 2015r.

Uczestniczka w dniu 17 czerwca 1971r. zawarła ze swoimi rodzicami umowę darowizny otrzymując nieruchomość gruntową obejmującą działki o numerach (...) położoną w D. a zapisaną w księdze wieczystej (...)/. Następnie w dniu 24 stycznia 1984r. zawarła z wnioskodawcą umowę majątkową małżeńską, na mocy której rozszerzyli oni wspólność ustawową na wszystkie nieruchomości względnie udziały w nieruchomościach nabytych przez którekolwiek z małżonków , nadto uczestniczka wyraziła zgodę na wpisanie wnioskodawcy obok siebie w rozszerzonej ustawowej wspólności majątkowej jako współwłaściciela nieruchomości gruntowej , dla której obecnie prowadzona jest właśnie księga wieczysta Kw (...).

Dla nieruchomości gruntowej, obejmującej działki ewidencyjne oznaczone numerami (...) obrębu (...), obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym teren, na którym jest ona położona, został przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Istnieje faktyczna i prawna możliwość wyodrębnienia z niej ośmiu nowych nieruchomości gruntowych, przy czym z działki geodezyjnej oznaczonej numerem (...) możliwe jest wyodrębnienie trzech nieruchomości gruntowych wskazanych w projekcie biegłego sądowego S. B., znajdującym się na karcie (...), z których pierwsza obejmować będzie nowoprojektowaną zabudowaną budynkiem mieszkalnym działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0,2976ha, druga obejmować będzie nowoprojektowaną działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0,1335ha, trzecia obejmować będzie nowoprojektowaną działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) o powierzchni 1.4997ha.

Wartość wskazanej powyżej nieruchomości gruntowej przed podziałem fizycznym wynosi 602.800 złotych. Łączna wartość nieruchomości gruntowych powstałych w następstwie jej podziału fizycznego wynosi 803.700 złotych, przy czym wartość nowoprojektowanej nieruchomości gruntowej, obejmującej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem:

1)  (...) o powierzchni 1.459 m2 wynosi 55.600 złotych;

2)  (...) o powierzchni 1.607 m2 wynosi 55.800 złotych;

3)  (...) o powierzchni 1.486m2 wynosi 56.600 złotych;

4)  (...) o powierzchni 1.323m2 wynosi 25.200 złotych;

5)  (...) o powierzchni 3.072 m2 wynosi 83.200 złotych;

6)  (...) o powierzchni 2.976 m2 wynosi 245.900 złotych;

7)  (...) o powierzchni 1.335 m2 wynosi 58.500 złotych;

8)  (...) o powierzchni 14.997m2 wynosi 222.900 złotych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczność uznanych przez zainteresowanych za bezsporne, wskazanych powyżej dokumentów oraz zeznań zainteresowanych, dokonując w sposób wszechstronny oceny całości zebranego w sprawie materiału dowodowego zgodnie z własnym przekonaniem, kierując się przy tym zasadami logiki oraz doświadczeniem życiowym.

Autentyczności i prawdziwości dokumentów i ich kopii ani wnioskodawca, ani uczestniczka postępowania nie kwestionowali. Również analiza tych dokumentów dokonana przez Sąd nie wykazała, aby nosiły one znamiona podróbek, przeróbek lub poprawień.

Skład majątku wspólnego oraz miejsce, w którym znajdują się ruchomości wchodzące w skład tego majątku były między zainteresowanymi bezsporne. Zainteresowani zgodnie ustalili również wartość wchodzących w skład ich majątku wspólnego ruchomości.

Ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd dokonał ponadto na podstawie opinii biegłych sądowych z zakresu geodezji oraz szacowania nieruchomości.

Przechodząc do rozważań prawnych, Sąd Rejonowy zważył, że podział majątku wspólnego małżeńskiego po ustaniu wspólności ustawowej nie został w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (dalej: k.r.io.) uregulowany samodzielnie i wyczerpująco. Przepis art. 46 k.r.io. do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, odsyła w sprawach nieunormowanych do odpowiedniego stosowania przepisów o dziale spadku. Natomiast w myśl art. 1035 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu VIII regulującego wspólność majątku spadkowego i dział spadku tj. przepisów art. 210 i następnych k.c. Wobec tego Sąd z urzędu ustala wartość i skład majątku podlegającego podziałowi (art. 567 § 3 w zw. z art. 684 kodeksu postępowania cywilnego; dalej: k.p.c.), co nie oznacza jednak, że Sąd zobowiązany jest do nieograniczonego prowadzenia postępowania dowodowego bez względu na inicjatywę wykazywaną w tym zakresie przez samych zainteresowanych.

Zgodnie z treścią art. 31 § 1 k.r.io. zasadą w obowiązującą systemie prawa rodzinnego jest reżim ustawowej wspólności majątkowej powstający z chwilą zawarcia małżeństwa i z mocy ustawy obejmujący przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Zgodnie jednak z dyspozycją art. 47 k.r.i o. małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność majątkową w szczególności rozszerzyć. W myśl zaś art. 48 k.r.i o. do ustanowionej umową wspólności majątkowej stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej, z zachowaniem przepisów oddziału 2.

Kierując się powyższym założeniem Sąd Rejonowy , na podstawie dokonanych w sprawie w oparciu o materiał dowodowy ustaleń oraz okoliczności faktycznych uznanych przez zainteresowanych za bezsporne przyjął, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy S. P. oraz uczestniczki postępowania I. P. wchodzą składniki majątkowe szczegółowo opisane powyżej. Wskazać trzeba, że przynależność tych składników do majątku wspólnego zainteresowanych nie była przez nich kwestionowana.

W odniesieniu do wchodzących w skład majątku wspólnego ruchomości zainteresowani na rozprawach w dniach 21 i 30 stycznia 2020 roku zgodnie uzgodnili ich wartość oraz sposób ich podziału. Na rozprawach tych ustalili również ostatecznie, komu mają przypaść poszczególne nieruchomości, które miały powstać w następstwie podziału fizycznego nieruchomości gruntowej wchodzącej w skład wspólnego majątku.

W zakresie wartości wchodzącej w skład majątku wspólnego nieruchomości gruntowej oraz wartości poszczególnych nieruchomości, jakie miałyby zostać z niej wyodrębnione istniał pomiędzy zainteresowanymi spór. Z tego też względu Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania ruchomości R. G., na okoliczność ustalenia powyżej wskazanych wartości.

Sporządzona przez biegłego sądowego R. G. opinia z dnia 12 września 2019 roku została sporządzona w sposób profesjonalny, przejrzysty i realizowała wyznaczone biegłemu zadania. Jako sporządzona przez osobę dysponującą ogromnym doświadczeniem zawodowym i wiedzą fachową opinia była w ocenie Sądu w pełni wiarygodna i profesjonalna. Została także sporządzona po przeprowadzeniu przez biegłego szczegółowej analizy zgromadzonych w sprawie dokumentów oraz oględzin nieruchomości.

Ustalenia dokonane przez biegłego R. G. zostały ostatecznie przyjęte (pomimo zgłaszanych wcześniej zastrzeżeń) również przez wnioskodawcę oraz uczestniczkę postępowania.

Biegły sądowy z zakresu szacowania nieruchomości R. G. ustalił łączna wartość wyodrębnionych i przeznaczonych do podziału pomiędzy wnioskodawcę oraz uczestniczkę postępowania nieruchomości gruntowych na kwotę 803.700 złotych.

Wartość pozostałych składników majątku wspólnego została określona w oparciu dokumenty zgromadzone w toku postępowania oraz dane uzyskane przez z Sąd z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Zgodnie z regułami ogólnymi preferowanym przez ustawodawcę sposobem podziału majątku wspólnego jest zadośćuczynienie zgodnemu wnioskowi zainteresowanych (art. 622 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c. i art. 567 §3 k.p.c.) a dopiero w braku zgodnego projektu, Sąd sięga po pierwszy ze sposobów podziału wskazany w art. 211 k.c. - tj. podział fizyczny, a gdyby z przyczyn określonych w tym przepisie była niemożliwe, w rachubę wchodzi przyznanie rzeczy jednemu z zainteresowanych z obowiązkiem spłaty, względnie sprzedaż licytacyjna i podział sumy uzyskanej z egzekucji.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy co zasady uwzględnił ostatecznie zgodne żądanie zainteresowanych za wyjątkiem działki (...) i dokonał podziału składników majątku wspólnego, przyznając każdemu z byłych małżonków wskazane przez nich nowo wyodrębnione nieruchomości gruntowe oraz ruchomości. Wnioskodawcy ponadto Sąd przyznał pobrane przez niego w okresie do ustania wspólności majątkowej z tytułu dopłat rolniczych i znajdujące się w jego posiadaniu środki pieniężne.

Uwzględniając powyżej wskazane założenia Sąd przyznał wnioskodawcy S. P. wskazane przez niego: działki (...) o wartości 55.800 złotych, (...) o wartości 83.200 złotych, (...) o wartości 245.900 złotych a uczestniczce postępowania I. P. wskazane przez nią działki (...) o wartości 55.600 złotych, (...) o wartości 56.600 złotych, (...) o wartości 58.500 złotych oraz (...) o wartości 222.900 .

W zakresie działki numer (...), aby zapewnić dostęp do drogi publicznej właścicielom działek (...) , nieruchomość tę obejmującą drogę dojazdową do tych działek Sąd Rejonowy przyznał na współwłasność wnioskodawcy oraz uczestniczce postępowania w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi powierzchni przyznanych każdemu z nich wyżej wskazanych działek do sumy powierzchni działek, do których prowadzi droga dojazdowa (22.621m2). I tak S. P., który otrzymał na wyłączną własność działki (...) o powierzchni 1.607m2 i (...) o powierzchni 3.072m2 Sąd przyznał udział we współwłasności działki (...) w wysokości 4.679/22.621 (1.607+4.679). Z kolei I. P., która otrzymała na wyłączną własność działki (...) o powierzchni 1.459m2, (...) o powierzchni 1.486m2 oraz (...) o powierzchni 14.997m2 Sąd przyznał udział we współwłasności działki (...) w wysokości 17.943/22.621 części (1.459+1.486+14.997).

Tym samym Sąd nie uwzględnił żądania zainteresowanych przyznania im równych udziałów w powyżej wskazanej nieruchomości. Sąd podejmując tego rodzaju decyzję kierował się przede wszystkim charakterem tej nieruchomości (droga dojazdowa) oraz tym, że zgodnie z dyspozycją art. 207 k.c. każdy z przyszłych jej współwłaścicieli winien ponosić wydatki i ciężary związane z jej utrzymaniem stosunkowo do wielkości przysługującego mu udziału. W ocenie Sądu niesłusznym byłoby obciążanie każdego z właścicieli jednakowymi kosztami utrzymania drogi, w sytuacji kiedy istnieje tak duża dysproporcja areału gruntów przyznanych każdemu z zainteresowanych. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku dalszych podziałów działki (...) łączna liczba pojazdów korzystających z drogi wewnętrznej obejmującej działkę (...) w celu dojazdu do nieruchomości przyznanych I. P., będzie większa niż liczba pojazdów korzystających z tej drogi wewnętrznej w celu dojazdu do nieruchomości przyznanych S. P..

Wartość majątku podlegającego podziałowi w tej sprawie wyniosła łącznie 870.362,89 złotych, a wartość udziału każdego z uczestników, wobec równych udziałów w majątku wspólnym wynosi 435.362,95 złotych (1/2x870.362,89). Uczestniczka postępowania w następstwie podziału otrzymała składniki o łącznej wartości 413.587,55 złotych wobec czego na mocy art. 212 § 1 k.c. Sąd Rejonowy zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kwotę 21.775,40 złotych (435.362,95-413.587,55) tytułem dopłaty celem wyrównania wartości przysługującego jej udziału w majątku wspólnym.

Zgodnie z przepisem art. 212 § 3 k.c. jeżeli zostały ustalone dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia.

Określając termin płatności dopłaty należnej uczestniczce Sąd miał na uwadze, iż do ostatecznego rozliczenia w ramach podziału majątku wspólnego winno dojść w stosunkowo krótkim czasie, niedopuszczalne jest, bowiem, ażeby były małżonek uprawniony do otrzymania dopłaty niejako ,,kredytował” byłego małżonka zobowiązanego do jej dokonania. Z drugiej natomiast strony nie bez znaczenia jest sytuacja finansowa osoby zobowiązanej do uiszczenia spłaty - tak, by zapewnić jej realną możliwość wykonania tego zobowiązania.

W realiach niniejszej sprawy wskazać należy, iż wysokość dopłaty, do uiszczenia której zobowiązany jest wnioskodawca jest relatywnie niska w stosunku do łącznej wartości składników majątkowych przyznanych mu w następstwie podziału, a jednocześnie czas, jaki upłynął od rozwodu dostatecznie długi aby pozwolić mu na zgromadzenie stosownych środków koniecznych do dokonania ewentualnej dopłaty na rzecz uczestniczki, w szczególności z pobieranych przez wnioskodawcę dopłat rolniczych.

Jednocześnie sąd uznał za stosowne określić wysokość i termin odsetek (art. 212 § 3 k.c.), ustalając, że w razie zwłoki w płatności zostaną odsetki ustawowe za opóźnienie, o czym orzekł w punkcie III sentencji postanowienia.

Dla zabezpieczenia dopłaty zasądzonej w punkcie III postanowienia od wnioskodawcy S. P. na rzecz uczestniczki postępowania I. P., Sąd orzekł o ustanowieniu hipotek przymusowych o sumie hipotecznej po 28.500 złotych, obciążających nieruchomości przyznane wnioskodawcy.

Orzekając o zabezpieczeniu hipotecznym Sąd miał na względzie przepisy art. 212 § 3 k.c. oraz art. 109 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. (...).). Przesłanką zabezpieczenia płatności dopłaty jest bowiem każdorazowo ustalenie, że jego brak mógłby pozbawić uprawnionego możliwości zaspokojenia (por. uchwała SN z dnia 4 grudnia 1957 r., 1 CO 16/57, (...)). Uwzględniając całokształt okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności zaś fakt, że środki pieniężne znajdujące się w posiadaniu wnioskodawcy mogą nie wystarczyć na uiszczenie dopłaty, ustanowienie tego rodzaju zabezpieczenia było w ocenie Sąd konieczne i uzasadnione.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 686 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd rozstrzyga w szczególności o roszczeniach wzajemnych z byłych małżonków z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego oraz pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na te składniki majątku wspólnego nakładów i spłaconych wspólnych zobowiązań.

W niniejszej sprawie uczestniczka postępowania I. P. domagała się rozliczenia pobranych przez wnioskodawcę po ustaniu wspólności małżeńskiej, a więc po dniu (...) dopłat rolniczych , przy czym S. P. po dniu (...) pobrał dopłaty rolnicze w łącznej kwocie 9.481,03 złotych, które należało potraktować jako pożytki cywilne ze nieruchomości gruntowej, wchodzącej do majątku wspólnego. Tym samym zasądził Sąd Rejonowy od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 4.740,52 złotych odpowiadającą wielkości jej udziału w majątku wspólnym oraz zabezpieczył jej spłatę podobnie, jak zasądzoną od niego dopłatę .

W niniejszej sprawie uczestniczka cofnęła żądanie rozliczenia poczynionych przez nią z jej majątku osobistego nakładów na majątek wspólny, na które to cofnięcie wyraził swoją zgodę wnioskodawca S. P.. Jednocześnie wnioskodawca cofnął żądanie rozliczenia poczynionych przez niego oraz uczestniczkę postępowania nakładów z ich majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki, na które to cofnięcie wyraziła zgodę uczestniczka postępowania I. P..

Sąd Rejonowy zważył, że cofnięcie wniosków przez zainteresowanych w zakresie powyżej określonym w niniejszej sprawie nie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, a także nie zmierza do obejścia prawa.

Mając powyższe uwagi na względzie Sąd, nie dopatrując się przesłanek negatywnych cofnięcia wniosku, na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. oraz na podstawie art. 512 § 1 i § 2 k.p.c. a contrario umorzył w tym zakresie postępowanie.

Sąd Rejonowy w punkcie X postanowienia nakazał uczestniczce opróżnienie, opuszczenie i wydanie wnioskodawcy zajmowanych przez nią pomieszczeń w budynku mieszkalnym położonym na nieruchomości gruntowej, obejmującej działkę (...) w terminie roku od dnia jego uprawomocnienia się, przy czym Sąd Rejonowy miał na względzie osobistą i rodzinną (niepełnosprawna córka, która pozostaje pod jej opieką) sytuację uczestniczki i niezbędny czas, który pozwoli jej na poczynienie starań o zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych z uwzględnieniem czasu koniecznego w szczególności na spieniężenie niektórych składników majątku i uzyskania środków niezbędnych na ten cel.

Jednocześnie uwzględniając unormowania zawarte w art. 2 pkt. 1) ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego Sąd Rejonowy ustalił w punkcie XI postanowienia, że uczestniczce I. P., która nie posiada statusu lokatora w rozumieniu ustawy nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego.

O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., respektując ugruntowane w orzecznictwie stanowisko, że w tzw. sprawach działowych nie zachodzi sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 r., III CZ 46/10, OSNC 2011/7-8/88). Zgodnie z przywołanym przepisem każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Uiszczone przez zainteresowanych koszty sądowe nie podlegały dalszemu rozliczeniu pomiędzy nimi (punkt XII sentencji postanowienia).

Zgodnie z dyspozycją art. 110 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd ma obowiązek cofnąć zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli okazało się, że okoliczności, na podstawie których je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć. W obu wypadkach strona obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane opłaty oraz zwrócić wydatki, jednakże w drugim wypadku sąd może obciążyć stronę tym obowiązkiem także częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach. W takim wypadku stosuje się przepis art. 111.

Wnioskodawca w trakcie postępowania złożył wniosek o zwolnienie go od kosztów sądowych, który został uwzględniony w co do opłaty od wniosku i oddalony w pozostałym zakresie. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że w następstwie podziału majątku wspólnego wnioskodawca otrzymał na wyłączną własność składniki majątkowe o łącznej wartości 457.138,34 złotych Sąd doszedł do przekonania, że jego sytuacja majątkowa uległa znacznej poprawie i pozwala mu na poniesienie kosztów sądowych, w związku z czym sąd udzielone mu wcześniej zwolnienie od tych kosztów cofnął w całości (pkt. XIV sentencji postanowienia).

Na koszty sądowe w łącznej kwocie 11.978,91 złotych złożyły się wydatki sądowe w postaci wynagrodzenia biegłego sądowego S. B. w kwocie 4.611,81 zł , wynagrodzenia biegłego sądowego R. G. w kwocie 6.924,90 zł i koszty stawiennictwa świadków

Wobec tego, że postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte i było prowadzone na wniosek S. P. w interesie jego oraz uczestniczki postępowania I. P. Sąd Rejonowy nakazał pobrać od wnioskodawcy S. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 5.989,46 złotych (1/2x 11 978,91).

Postanowieniem z dnia 29 września 2016 roku Sąd ustanowił dla uczestniczki postępowania I. P. pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata. Na pełnomocnika została wyznaczony przez Okręgową Radę Adwokacką adwokat S. M., który reprezentował wnioskodawczynię ją przez cały czas trwania postępowania.

Zgodnie z przepisem § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, które ma zastosowanie w niniejszej sprawie w związku z faktem, że postępowanie zostało wszczęte w dniu 9 grudnia 2015 roku (§22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019, poz. 18)) koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę ustaloną zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia oraz niezbędne i udokumentowane wydatki adwokata. Zgodnie z kolei z § 4 ust. 1 cyt. rozporządzenia opłatę ustala się w wysokości co najmniej 1/2 opłaty maksymalnej określonej w rozdziałach 2-4, przy czym nie może ona przekraczać wartości przedmiotu sprawy. Zgodnie z §10 ust. 1 pkt. 8 opłata maksymalna za prowadzenie sprawy o podział majątku wspólnego między małżonkami odpowiada opłacie obliczonej na podstawie § 8 od wartości udziału, a w przypadku zgodnego wniosku małżonków - 50%. Z kolei zgodnie z §8 pkt. 7 Opłata maksymalna wynosi przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 50 000 zł do 200 000 zł - 7200zł. Na podstawie § 4 ust. 3 cytowanego wyżej rozporządzenia Sąd podwyższa opłatę o obowiązującą stawkę podatku od towarów i usług.

Uwzględniając powyżej wskazane uregulowania, jak również wskazaną przez wnioskodawcę wartość przedmiotu sporu, która wynosiła 350.000 złotych wskazana przez uczestnika wartość udziału uczestniczki w majątku wspólnym wynosi 175.000 złotych, a zatem należy przyjąć, że wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego dla uczestniczki winna wynosić od 3.600 złotych do 7.200 złotych i winna zostać powiększona o stawkę 23% podatku od towarów i usług.

Zgodnie z dyspozycją § 4 ust. 2 przywołanego rozporządzenia ustalenie opłaty w wysokości wyższej niż określona w § 4 ust. 1, a nieprzekraczającej opłaty maksymalnej następuje z uwzględnieniem stopnia zawiłości sprawy oraz nakładu pracy adwokata oraz wkładu jego pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności czasu poświęconego na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczby stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjętych w sprawie, w tym czynności podjętych w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu, wartości przedmiotu sprawy, wkładu pracy adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie, a także trybu i czasu prowadzenia sprawy, obszerności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

Uwzględniając wszystkie powyżej wskazane okoliczności, w szczególności ilość rozpraw sądowych oraz nakład pracy konieczny do przeprowadzenia analizy sporządzonych w toku postępowania opinii biegłych, Sądu uznał za zasadne przyznanie pełnomocnikowi uczestniczki postępowania wynagrodzenia w kwocie 5.400 złotych powiększonej o aktualną stawkę podatku od towarów i usług .

Jednocześnie Sąd Rejonowy nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy od uczestniczki postępowania kwotę 12.631,46 złotych, obejmującą połowę poniesionych tymczasowo wydatków sądowych, to jest kwotę 5.989,46 złotych (1/2x 11.978,91) oraz wynagrodzenie ustanowionego dla niej pełnomocnika z urzędu, to jest kwotę 6.642 (1,23x5.400).

Apelację od postanowienia tylko w zakresie punktu II.1podpunkt D oraz w zakresie punktu II.1 podpunkt H i XVIII wniosła uczestniczka.

Zarzuciła, w zakresie punktu II podpunktu litera D , naruszenie prawa materialnego tj. art. 207 k.c. i art. 210 k.c. poprzez dokonanie zniesienia współwłasności w sposób sprzeczny z wolą uczestników postępowania w części dotyczącej przyznania im na współwłasność prawa własności działki oznaczonej numerem (...) , stanowiącej drogę wewnętrzną o powierzchni (...) nierównych udziałach , zamiast w udziałach równych, zgodnie z wolą wnioskodawcy i uczestniczki .

W zakresie punktu II podpunktu 1 litera H zarzuciła skarżąca naruszenie prawa materialnego tj. art. 210 k.c. poprzez brak zapewnienia uczestniczce dostępu do drogi publicznej bezpośrednio z działki nr (...) .

W zakresie punktu XVIII zarzuciła naruszenie art. 110 i 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz art. 520 k.p.c. poprzez obciążenie uczestniczki kosztami postępowania w kwocie 12631, 46 zł , podczas gdy istniały przesłanki do zwolnienia uczestniczki od kosztów sądowych w całości.

Wskazując na te zarzuty uczestniczka domagała się zmiany postanowienia w punkcie II podpunkcie 1 lit. D i przyznania wnioskodawcy oraz uczestniczce na współwłasność prawa własności działki oznaczonej numerem (...) ,stanowiącej drogę wewnętrzną o powierzchni 1323m ^{( 2)} w równych udziałach tj. w ½ dla każdego, w punkcie II podpunkt 1 lit. H w ten sposób, że uczestniczce będzie przyznany bezpośredni dostęp z działki numer (...) do drogi publicznej wobec czego uczestniczce należy przyznać na wyłączną własność działkę nr (...) powiększoną o część działki numer (...) stanowiącym pas gruntu pomiędzy działką nr (...) przyznaną wnioskodawcy a działkami numer (...)/ działki sąsiednie/ według oznaczeń na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety z dnia 11 kwietnia 2019r. w zakresie punktu XVIII domagała się jego zmiany i zwolnienia w całości uczestniczki od kosztów sądowych.

Wnioskodawca na rozprawie apelacyjnej w dniu (...) wniósł o oddalenie apelacji co do punktu II podpunktu 1 litera D poprzez pozostawienie działki nr (...) w nierównych udziałach , natomiast co do drugiego z zarzutów, oświadczył, że zgadza się na pomniejszenie działki nr (...) na rzecz uczestniczki, bowiem taki sposób umożliwi najlepszy dla uczestniczki dojazd do drogi publicznej / k. 631 akt, tom IV/.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu (...) wnioskodawca zmienił swoje stanowisko i domagał się oddalenia apelacji uczestniczki w całości/ k. 706v tom IV/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki podlegała uwzględnieniu tylko co do punktu II podpunkt 1 litera D poprzez przyznanie na współwłasność nieruchomości gruntowej obejmującą działkę oznaczoną numerem (...). W pozostałym zaś zakresie podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela w całości poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia i czyni je własnymi. Także rozważania natury prawnej Sąd Okręgowy aprobuje praktycznie w całości, poza tymi, które legły u podstaw przyznania obojgu działki oznaczonej numerem (...) w nierównych udziałach.

Sąd Okręgowy w tym miejscu wskazuje na to, że Sąd Rejonowy dokonując ustaleń w zakresie składników majątku wspólnego w ogóle nie uwzględnił dwóch nieruchomości gruntowych stanowiących działki gruntowe obrębu geodezyjnego (...) , położone w D. oznaczone numerem – pierwsza (...) o powierzchni 0,0284 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą Kw (...) o powierzchni 0,0275 ha dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą Kw (...)/ dowód- akta księgi wieczystej Kw nr (...) i Kw nr (...)/.

Jest okolicznością niesporną , że działki te nie zostały wymienione ani we wniosku przez wnioskodawcę ,ani w toku postępowania przez uczestniczkę postępowania, jakkolwiek oboje byli reprezentowani przez profesjonalnych pełnomocników . O tym, że wnioskodawca i uczestniczka są także współwłaścicielami tych działek, Sąd Okręgowy powziął wiedzę z opinii biegłego geodety S. B. z dnia 31 sierpnia 2021r. wydanej na etapie postępowania apelacyjnego .

Wobec stanowiska wnioskodawcy zajętego na rozprawie w dniu (...) Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego z dziedziny geodezji S. B. na okoliczność, czy w aktualnym stanie faktycznym i prawnym istnieje możliwość takiego podziału działki zabudowanej nr (...) powstałej z podziału działki nr (...) , zgodnie z opinią biegłego z dnia 11 kwietnia 2019r., przyznanej wnioskodawcy , a to w sposób zaproponowany zgodnie przez uczestniczkę i wnioskodawcę na rozprawie w dniu (...) poprzez pomniejszenie obszaru działki nr (...) na rzecz działki nr (...) dla celów dostępu do drogi publicznej właśnie dla działki nr (...) , przyznanej postanowieniem uczestniczce I. B./ vide- postanowienie dowodowe Sądu Okręgowego k. 634 tom IV /.

Biegły w opinii z dnia 31 sierpnia 2021r. wskazał, że wyznaczona działka nr (...) stanowi część drogi wewnętrznej, która nie łączy się bezpośrednio z drogą publiczną oznaczoną nr (...). Całość drogi wewnętrznej oprócz działki nr (...) stanowią dodatkowo dwie działki oznaczone nr (...) o powierzchni 0,0284 ha opisanej w księdze wieczystej (...) oraz działka nr (...) o powierzchni 0,0275 ha opisanej w księdze wieczystej (...) . Właścicielami działek nr (...) są wnioskodawca i uczestniczka postępowania po połowie . Zgodnie z istniejącym stanem planem zagospodarowania przestrzennego droga wewnętrzna składająca się z działek nr (...) oraz działki nr (...) została zaprojektowana do istniejących działek budowlanych nr (...) oraz do tej pory nie wyznaczonej działki budowlanej położonej w części północnej istniejącej działki nr (...), a obecnie po sporządzeniu projektu podziału opiniowanej nieruchomości działki nr (...). Powierzchnia nie wydzielonej działki budowlanej stanowiącej północną część działki nr (...) winna wynosić zgodnie z obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego ca 0,2060 ha. Pozostałe cztery działki, które powstaną z dalszego podziału działki nr (...) zgodnie z obowiązującym planem będą miały zapewniony dojazd z drogi publicznej poprzez wydzielenie drogi wewnętrznej o szerokości 10 metrów oznaczonej na rysunku planu symbolem (...) (...). Dotychczasowa działka nr (...) o powierzchni 1,9308 ha została podzielona na trzy nowe działki, w tym działkę nr (...) o powierzchni 1,4997 ha, która posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej (ul. (...)) oznaczonej między innymi działką nr (...), pasem gruntu o szerokości 10 metrów, położonym pomiędzy projektowaną działką nr (...) przeznaczoną dla wnioskodawcy, a działkami sąsiednimi oznaczonymi nr (...) i (...).

Biegły podkreślił , że sporządzony przez niego w opinii z dnia 11 kwietnia 2019r. projekt podziału nieruchomości działki nr (...) na trzy kolejne- (...), (...) , (...) w całości odpowiada wnioskowi uczestniczki o ustanowienie bezpośredniego dostępu działki nr (...) do drogi publicznej i jest zgodny z ustaleniami zawartymi w postanowieniu Sądu Okręgowego w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 12 sierpnia 2021 r. I tak obecnie wyznaczona na gruncie droga wewnętrzna oznaczona na rysunku planu zagospodarowania przestrzennego symbolem (...) (...) składa się z trzech działek ewidencyjnych oznaczonych nr (...). Działki nr (...) stanowiące początkową część drogi wewnętrznej są we współwłasności wnioskodawcy i uczestniczki postępowania w równych częściach i nie zostały objęte niniejszym postępowaniem. Istniejąca droga wewnętrzna składająca się z w/w trzech działek ewidencyjnych zapewnia zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dostęp do drogi publicznej właścicielom działek nr (...) oraz dla części działki budowlanej o powierzchni ca 0,2260 ha, która w przyszłości zostanie wydzielona z projektowanej działki nr (...). Pozostałe cztery działki budowlane, które w przyszłości zostaną wyznaczone , mają zapewniony dostęp do drogi publicznej nową drogą wewnętrzną, przebiegającą pasem gruntu o szerokości 10 metrów, przebiegającym pomiędzy północną granicą projektowanej działki nr (...), a działkami sąsiednimi oznaczonymi nr (...) i (...)/ opinia uzupełniająca k. 643- 644 tom IV akt/.

Sąd Okręgowy podziela w całości wnioski opinii, została ona sporządzona w sposób jasny, oparta na dokumentacji geodezyjnej , aktach ksiąg wieczystych a więc w sposób o jakim stanowi przepis art. 621 k.p.c. nadto z uwzględnieniem istniejącego w Gminie D. planie zagospodarowania przestrzennego i po przeprowadzeniu dodatkowych oględzin. Biegły mgr inż. S. B. jest specjalistą z dziedziny geodezji i kartografii, opinie przez niego sporządzane są bardzo wysoko oceniane .

Co istotne , ani wnioskodawca ani uczestniczka opinii uzupełniającej nie zakwestionowali .

Sąd Okręgowy wskazuje nadto, że uczestniczka po zapoznaniu się z opinią uzupełniającą , nie wnosząc zastrzeżeń , na kolejnej rozprawie apelacyjnej w dniu 22 lutego 2022r. potwierdziła, że nie ma problemu z dostępem do drogi publicznej z działki jej przyznanej o numerze (...) pasem o szerokości 10 stanowiącym przedłużenie jej działki , biegnącym przy działkach sąsiadów/ protokół rozprawy apelacyjnej k. 685 v/.

Przepis art. 567§3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c. nakłada na sąd w sprawach o podział majątku wspólnego obowiązek ustalania z urzędu składu i wartości majątku podlegającego podziałowi .

Wobec tego koniecznym było uzupełnienie postanowienia Sądu Rejonowego w przedmiocie ustalenia składu majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki o dwie dodatkowe nieruchomości gruntowe stanowiące działki ewidencyjne, oznaczone odpowiednio numerami (...) i (...) 0 powierzchni odpowiednio 0, 0284 ha i 0,0275 ha .

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutów naruszenia prawa materialnego tj. art. 210 k.c. i 207 k.c. podniesionych w apelacji .

Zupełnie niezrozumiały jest zarzut naruszenia art. 210 k.c. Przepis ten stanowi, że każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności/ §1 zd. 1/.

Sąd Rejonowy dokonał podziału majątku wspólnego i zniósł współwłasność nieruchomości gruntowej obejmującej działki ewidencyjne oznaczone numerami (...) i przyznał je odpowiednio wnioskodawcy i uczestnice. Rzeczywiście , pozostawił działkę nr (...) we współwłasności, ale po pierwsze, mamy do czynienia ze wspólną drogą dojazdową do przyznanych obojgu nieruchomościom, po drugie, było to uzasadnione wnioskami opinii biegłego geodety, po trzecie , zgodnie z treścią art. 207k.c. przyznał na współwłasność w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi powierzchni przyznanych wnioskodawcy i uczestniczce działek do sumy powierzchni tych działek, do których prowadzi droga dojazdowa/łącznie 22621 m ^{( 2)}.

Takie rozstrzygnięcie było prawidłowe, odpowiadało też treści przepisu art. 207 k.c. in fine.

Wobec jednak treści opinii uzupełniającej biegłego geodety rozstrzygnięcie w tym zakresie winno było ulec zmianie. Nie bez znaczenia jest i to, że oprócz działki stanowiącej drogę jaką jest właśnie działka nr (...), okazało się, że wnioskodawca i uczestniczka pozostają także współwłaścicielami działek oznaczonych numerami (...), stanowiącymi także drogę .

Wobec tego suma powierzchni działek, do których prowadzi droga wewnętrzna składająca się z trzech działek nr (...) wynosi łącznie 0,9884 ha, w tym do działek wnioskodawcy nr (...) o powierzchni 0, (...) i nr (...) o powierzchni 0,3072 ha, łącznie 0,4679 ha, oraz do działek uczestniczki nr (...) o powierzchni 0,1459 ha i nr (...) o powierzchni 0,1486 ha, a ponadto północnej części działki nr (...) o przybliżonej powierzchni 0,2260 ha - łącznie 0,5205 ha.

Różnica zatem w wielkości przyznanych działek wynosi odpowiednio 0, 4679 ha do 0, 5205 ha / różnica to 0, 0526 ha/.

W ocenie Sądu Okręgowego, kierując się nadto wnioskami z opinii uzupełniającej biegłego geodety S. B. , istniejący stan własności działek nr (...) oraz przybliżona łączna powierzchnia przyznanych wnioskodawcy i uczestniczce działek przewidzianych do korzystania z drogi tj. z działki numer (...), działek przemawia za ustaleniem współwłasności działki nr (...) w równych udziałach.

Tylko z tych względów uzasadnione było uwzględnienie apelacji uczestniczki w zakresie punktu II podpunkt 1 litera D , przy czym, co istotne, Sąd Okręgowy przy takim rozstrzygnięciu oraz pozostawieniem pozostałych działek stanowiących drogę także we współwłasności w częściach równych , nie ustalał wartości działek nr (...). Wynikało to także ze stanowiska uczestniczki wyrażonego w piśmie z dnia 8 marca 2022r., w którym nie domagała się od wnioskodawcy na swoją rzecz spłat / k.691 akt, tom IV/.

Nie znalazł natomiast Sąd Okręgowy podstaw do uwzględnienia apelacji w zakresie zmiany punktu II podpunkt 1 litera H poprzez powiększenie działki nr (...) przyznanej uczestniczce poprzez pomniejszenie działki nr (...) przyznanej wnioskodawcy celem wydzielenia pasa gruntu pod drogę oznaczoną jako (...) pomiędzy działką numer (...) a działkami sąsiadów o numerach (...) i (...) , przyłączenia tego pasa do działki nr (...) i przyznania jej w ten sposób powiększonej działki numer (...) .

Uczestniczka podtrzymała ten zarzut ,zaś po wydaniu opinii uzupełniającej przez biegłego S. B. z dnia 31 sierpnia 2021r. , do której zresztą żadnych zarzutów nie wniosła i nie domagała się opinii uzupełniającej , w piśmie procesowym z dnia 8 marca 2022r. wniosła o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii uzupełniającej biegłego geodety , na okoliczność projektu podziału nieruchomości wspólnych zgodnie z żądaniem uczestniczki tj. wydzielenia pasa gruntu pod drogę oznaczoną w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego symbolem (...) z działki numer (...) pomiędzy działkami sąsiednimi (...) i (...) i przyłączenia tak wydzielonego pasa gruntu do działki numer (...) , połączenia trzech działek stanowiących drogę ze sobą tj. działki numer (...) z działką numer (...) a następnie przyznania tak ustanowionej drogi wewnętrznej na współwłasność w równych udziałach dla obojga/ pismo k. 689- 692 , tom IV/.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do dopuszczenia dowodu z kolejnej opinii biegłego geodety na okoliczności wskazane w powyższym piśmie i wniosek dowodowy postanowieniem z dnia (...) pominął . Przy czym co istotne, nawet fakt ujawnienia kolejnych dwóch nieruchomości stanowiących drogę, jako składników majątku wspólnego , nie uzasadniał uwzględnienia wniosku uczestniczki.

Uczestniczka domagała się bezpośredniego dostępu do drogi publicznej z przyznanej jej działki numer (...) a nie, jak przyjął biegły, do drogi wewnętrznej prowadzącej do drogi publicznej pasem o szerokości 10 metrów

Tymczasem biegły geodeta w swojej opinii z dnia11 kwietnia 2019. wskazał, że cała nieruchomość została w całości objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla obszaru ograniczonego ulicami : (...), (...) i (...) , jest przeznaczona pod budowę jednorodzinną a działki o numerach (...) zostały już wydzielone na gruncie i stanowią działki budowlane, działka zaś (...), wraz z działkami (...) stanowią dla nich drogę dojazdową wewnętrzną. Jedynie działka numer (...) , zabudowana budynkiem mieszkalnym i gospodarczym nie została na działki budowlane podzielona . Dokonując zaś podziału tej działki na działki oznaczone numerami (...) biegły wskazał, że wszystkie trzy mają dostęp do drogi publicznej, co potwierdzają dołączone do opinii mapy/ opinia k. 372 tom II/. Identyczne wnioski wynikają z opinii uzupełniającej z dnia 31 sierpnia 2021r.

Nie dostrzega uczestniczka, że zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego przyjętego uchwała nr (...) na nieruchomości wnioskodawcy i uczestniczki zaplanowano drogi wewnętrzne – (...) (...) i (...) dojazdu z drogi publicznej (...) (...) do projektowanych działek budowlanych. Co więcej , zgodnie z przywołanym planem, droga wewnętrzna składająca się z działek o numerach (...) jest zaprojektowana także dla niewydzielonej jeszcze działki budowlanej , mającej być wydzieloną z działki numer (...), jako działka (...) , która ma przypaść uczestniczce. Działka ta posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej nazwanej ul. (...) , oznaczoną działka nr (...), pasem gruntu o szerokości 10 metrów pomiędzy działką (...)/(...) sąsiednim – (...) (...)/ opinia biegłego k. 644 tom IV akt/.

Opinię tę w całości Sąd Okręgowy podzielił, także uczestniczka jej nie kwestionowała, o czym mowa wyżej.

W ocenie Sądu Okręgowego tak podniesiony w apelacji zarzut oraz wniosek dowodowy wskazują na niezrozumienie opinii biegłego w tym zakresie. Nie ma najmniejszej potrzeby kolejnego podziału wydzielonej już z działki numer (...) działki numer (...) na potrzeby dojazdu z zaprojektowanej działki numer (...), która ma być dla uczestniczki, skoro działka ta ma dogodny dojazd do drogi publicznej szerokim 10 metrowym pasem gruntu.

Poza tym wnioskodawca także zmienił swoje stanowisko w tym zakresie wnosząc ostatecznie o oddalenie apelacji.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy w punkcie II a/ zmienił zaskarżone postanowienie poprzez dodanie po podpunkcie 1 kolejnego podpunktu oznaczonego jako 1A litera A poprzez ustalenie , że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki wchodzi prawo własności nieruchomości gruntowych stanowiących działki ewidencyjne oznaczone odpowiednio numerami (...) i (...) , szczegółowo opisane w dodanym punkcie/ art. 386§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c./.

W punkcie II podpunkty b, c postanowienia zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie II podpunkt1 D i działkę oznaczoną numerem (...) przyznał na współwłasność wnioskodawcy i uczestniczce w częściach równych oraz dodał w punkcie II punkt 4 poprzez przyznanie wnioskodawcy i uczestniczce opisane w punkcie I podpunkt 1 litera A nieruchomości gruntowe -działki oznaczone numerami (...) stanowiące drogę wewnętrzną na współwłasność wnioskodawcy i uczestniczce w częściach równych po połowie / art. 386§1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c./.

Konsekwencją powyższych zmian w zakresie udziału wnioskodawcy w nieruchomości gruntowej opisanej jako działka nr (...) była zmiana postanowienia w jego punkcie III w przedmiocie wysokości dopłaty należnej od wnioskodawcy dla uczestniczki z kwoty 21775, 39 zł na kwotę 29162, 94 zł (...),89 :2 = 422762,95 zł , o czym stanowi przepis art. 212§1 k.c.

Udział wnioskodawcy w majątku wspólnym wyniósł tym samym 451925, 89 zł a uczestniczki 393600 zł, wobec czego należna od wnioskodawcy dopłata stanowi kwotę 29162,94 zł/ bo 422762,95 – 393600/. Taka też kwota podlegała zabezpieczeniu , wobec czego Sąd Okręgowy zmienił punkt IV postanowienia i w punkcie II podpunkt e swojego postanowienia na mocy art. 212§ 3 k.c. w zw. z art. 109 ustawy o z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece zabezpieczył tę wierzytelność poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej do kwoty 32000 zł na nieruchomościach, które zostały przyznane wnioskodawcy / art.386§1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c./.

W pozostałym zakresie na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. apelację oddalił, w tym co do punktu XVIII , w którym Sąd Rejonowy obciążył uczestniczkę kosztami sądowymi poprzez nakazanie pobrania od niej na rzecz Skarbu Państwa kwoty 12631,46 zł.

Uczestniczka otrzymała na własność atrakcyjne działki budowlane o łącznej wartości 393 600 zł . Wartość nieruchomości została ustalona w 2019r. Wnioskodawca i uczestniczka nie wnosili o uaktualnienie wartości wynikających z operatu szacunkowego, nie mniej jest powszechnie wiadomym znaczny wzrost wartości nieruchomości, stąd wartość przyznanych uczestniczce nieruchomości niewątpliwie wzrosła, zwłaszcza ,że mamy do czynienia z działkami aktualnie przeznaczonymi na cele budownictwa jednorodzinnego.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy na podstawie art. 110 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2008r. w punkcie IV postanowienia cofnął udzielone uczestniczce zwolnienie od kosztów sądowych postanowieniem z dnia 2 grudnia 2020 r., mając przy tym wiedzę ,że uczestniczka prowadzi wspólne gospodarstwo z niepełnosprawną córką , przy czym obie utrzymują się z rent inwalidzkich/ oświadczenie uczestniczki k. 611-614 akt/. / k. 615/.

W punkcie V postanowienia Sąd Okręgowy nakazał pobrać od uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 1825, 69 zł , na które składają się opłata od apelacji i wynagrodzenie biegłego geodety za sporządzoną opinię w kwocie 825, 69 zł .

W punkcie VI należało przyznać pełnomocnikowi uczestniczki ustanowionemu z urzędu wynagrodzenie za pomoc prawną w kwocie 3321 zł/ przy wartości udziału w majątku wspólnym 422762,95 zł/ a to na podstawie § 9 pkt 7 w zw. z § 10 pkt 8 w zw. z § 16 ust. 1 punkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów niepłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016r./ Dz. U. z 2019r. , poz.18/.

SSO Irena Dobosiewicz SSO Tomasz Adamski SSO Ireneusz Płowaś