Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2021 roku, wydanym w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeciwko (...) Towarzystwu (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W., Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4 728,32 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 listopada 2020 roku do dnia zapłaty w punkcie pierwszym wyroku i kwotę 1 317 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w punkcie drugim wyroku. W punkcie trzecim przedmiotowego wyroku Sąd Rejonowy nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotę 10,79 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

(wyrok k. 188)

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne, w oparciu o które wydał kwestionowany wyrok, a które w całości podziela i przyjmuje za własne Sąd II instancji.

(uzasadnienie k. 89-97)

Pozwany (...) Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. w zaskarżył wyrok w zakresie pkt. 1. i 3. zarzucając skarżonemu orzeczeniu:

1.  obrazę przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie tj. z pominięciem kosztorysu pozwanego z którego wynika, że pozwany był gotów zorganizować poszkodowanemu naprawę pojazdu w kwocie 10 818,56 zł,

b.  b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz uczynienie jej dowolną, a w konsekwencji uznanie na podstawie zeznań świadka, że poszkodowany nie przyczynił się do zwiększenia szkody naprawiając pojazd w warsztacie (...) sp. z o.o. sp.k., podczas gdy poszkodowany nie skorzystał z propozycji pozwanego oferującemu mu naprawę pojazdu za kwotę 10 818,56 zł tylko dlatego, że nie miał zaufania do warsztatu współpracującego z pozwanym;

2.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj.:

a.  art. 361 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie prowadzące do ustalenia, iż w granicach adekwatnego związku przyczynowego pozostają koszty naprawy po pojazdu marki S. (...) (nr rej. (...)) na kwotę 15 546,88 zł pomimo złożenia przez pozwanego propozycji naprawy pojazdu w warsztacie współpracującym za kwotę 10 818,56 zł;

b.  art. 354 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji uznanie, iż poszkodowany współdziałał z ubezpieczycielem w toku postępowania likwidacyjnego, podczas gdy poszkodowany odmówił naprawy pojazdu w warsztacie współpracującym z pozwanym, który gotów był naprawić pojazd za kwotę o 4 728,32 zł niższą niż wynosiła naprawa w warsztacie (...) sp. z o.o. sp.k. tylko dlatego, że nie miał zaufania do warsztatu współpracującego z pozwanym przez co swoim zachowaniem doprowadził do zwiększenia rozmiaru szkody;

c.  art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na ustaleniu, że w sytuacji zakwestionowania przez pozwanego wystawionej przez powoda faktury VAT za naprawę, ciężar dowodu spoczywa na pozwanym, podczas gdy pozwany sporządzając kosztorys naprawy przerzucił ciężar dowodu na powoda.

W związku z powyższym pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje według norm przepisanych.

(apelacja k. 109-112)

W złożonej odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym, wg norm przepisanych.

(odpowiedź na apelację k. 130-131)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Zaskarżone orzeczenie należało uznać za prawidłowe i stanowiące wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia, a w konsekwencji przyjmuje je za swoje.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów naruszenia prawa procesowego podniesionego w apelacji tj. zgłoszonego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., który w ocenie Sądu Okręgowego został podniesiony bezzasadnie.

Przywoływany w omawianych zarzutach przepis art. 233 § 1 k.p.c. wyznacza ramy dla sądu w zakresie oceny wiarygodności i mocy dowodów, która winna być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału dowodowego, zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. niezbędne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń. Skarżący powinien zwłaszcza wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im taką moc przyznając (zob. postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753; wyrok SN z dnia 6 lipca 2005 r., III CK 3/05, Lex nr 180925 – komentarz do art. 233 k.p.c., teza 10, dr hab. H. Doleckiego, wyd. Lex 2013), co we wniesionej apelacji miejsca nie miało. Pozwany nie podważał bowiem wiarygodności dokonanych ustaleń w zakresie rezygnacji przez poszkodowanego z oferty pozwanego zakładu ubezpieczeń dokonania naprawy w warsztacie sieci naprawczej (...), która została określona na kwotę 10 818,56 zł, które to okoliczności nie budziły w sprawie jakichkolwiek wątpliwości i były bezsporne, a jedynie wskazywał na ich znaczenie przy ustaleniu wysokości szkody. Skarżący bowiem podnosił, iż naprawa pojazdu była możliwa za kwotę 10 818,56 zł, co winno skutkować przyjęciem wysokości szkody w tej wysokości, a zachowanie poszkodowanego dokonującego naprawy pojazdu za wyższą kwotę szkodę tę niezasadnie zwiększyło. Powyższe zarzuty nie mogły jednak uchybić zasadzie swobodnej oceny dowodów z tej prostej przyczyny, iż nadanie określonego znaczenia ustalonym faktom, dokonanie oceny tych okoliczności bądź pominięcie ich jako nieistotnych na etapie rozstrzygania sprawy, do czego w swoich zarzutach zmierzał pozwany, odnosi się do przyporządkowania (podciągnięcia) stanu faktycznego pod ogólną normę (regułę) prawną czyli subsumpcji określonej normy prawnej tj. stosowania prawa materialnego i nie ma żadnego związku ze stosowaną do oceny wiarygodności i mocy dowodów (w kontekście dokonywanych ustaleń faktycznych) w/w zasadą. Z tych też przyczyn podniesione w tych zarzutach kwestie podlegają ocenie wyłącznie na gruncie zgłoszonego przez pozwanego w apelacji zarzutach naruszenia prawa materialnego.

Podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa materialnego nie mogły jednak odnieść oczekiwanego skutku, gdyż Sąd I instancji nie dopuścił się żadnych uchybień w ich stosowaniu.

Sąd I instancji nie naruszył przepisów prawa materialnego tj. art. 361 § 1 i 2 k.c. przyjmując, iż koszty naprawy pojazdu marki S. (...) poniesione w kwocie 15 546,88 zł pozostawały w adekwatnym związku przyczynowym z poniesioną szkodą. Nie ulega wątpliwości, iż w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. szkodą jest uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, wyrażający się w różnicy między stanem tych dóbr, jaki istniał, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę polegającą na uszczupleniu aktywów lub zwiększeniu pasywów. Przepis ten wprowadza zasadę pełnego odszkodowania, ale jednocześnie należy z niego wyprowadzać zakaz przyznawania odszkodowania przewyższającego wysokość faktycznie poniesionej szkody (vide: wyrok SN z 28 września 2021 r., I (...) 107/21, Lex nr 3230206; wyrok Sądu Najwyższego z 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00, Lex nr 55515). W wypadku uszkodzenia rzeczy w stopniu umożliwiającym przywrócenie jej do stanu poprzedniego osoba odpowiedzialna za szkodę obowiązana jest zwrócić poszkodowanemu wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego, do których wydatków należy zaliczyć także koszt nowych części i innych materiałów, jeżeli ich użycie było niezbędne do naprawienia uszkodzonej rzeczy (wyrok Sądu Najwyższego z 1 września 1970 r., II CR 371/70, wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00). Świadczenie zobowiązanego polegające na przywróceniu stanu poprzedniego lub zapłaceniu kwoty odpowiadającej wartości takiego przywrócenia (kosztów naprawy uszkodzonego przedmiotu) nie powinno przekraczać kosztów celowych, ekonomicznie uzasadnionych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1972 r., II CR 425/72, wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 1971 r., III CRN 450/70).

W przedmiotowej sprawie także zdaniem Sądu Okręgowego powód wykazał, iż poniesione przez poszkodowanego koszty w warsztacie (...) sp. z o.o. sp. k. w D. na powypadkową naprawę pojazdu były celowo i ekonomicznie uzasadnione. W toku postępowania pierwszoinstancyjnego zostało bowiem przez powoda wykazane, iż naprawę pojazdu wykonał w autoryzowanym serwisie z którego usług korzystał już wcześniej i do którego jakości wykonywanych usług miał zaufanie. Jak słusznie wskazał Sąd I instancji poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania zakładu naprawczego oferującego najtańszą naprawę, tym samym nie ma więc obowiązku skorzystania z usług warsztatu proponowanego mu przez zakład ubezpieczeń, nawet jeśli zakład ubezpieczeń za naprawę tego pojazdu poniósłby niższe koszty. Istotne jest, aby wydatki poniesione na naprawę pojazdu w wybranym przez poszkodowanego serwisie nie były nadmierne względem stawek rynkowych tj. były ekonomicznie uzasadnione. Pozwany nie kwestionował rynkowości stawek wskazanych w fakturze nr (...) wystawionej przez warsztat w D., a jedynie argumentował możliwość wykonania naprawy po cenie niższej. Nie ma to jednak żadnego znaczenia w kontekście art. 361 k.c., jeśli nie wykazał, iż koszty poniesione przez poszkodowanego na naprawę pojazdu nie pozostają w adekwatnym związku z wysokością kosztów takiej naprawy dla konsumenta na rynku, którą z pewnością nie może wykazać wysokość kosztów indywidualnie ustalanych pomiędzy zakładem ubezpieczeń a określonymi warsztatami naprawczymi.

Sąd I instancji nie dopuścił się też uchybień w stosowaniu przepisów art. 354 § 2 k.c., przyjmując, iż obowiązek współdziałania z ubezpieczycielem w wykonaniu zobowiązania i dążenie do minimalizacji szkody oznacza obowiązek wykonania naprawy we wskazanym przez zakład ubezpieczeń warsztacie naprawczym. Niewątpliwie strony stosunku zobowiązaniowego wynikającego z odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela mają obowiązek współdziałania (art. 354 § 2 k.c.). W ramach tego obowiązku powinnością poszkodowanego, jako wierzyciela jest lojalne postępowanie na etapie likwidacji szkody przez ograniczanie zakresu świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela, co oznacza, iż np. nie powinien on świadomie lub przez niedbalstwo nabywać części potrzebnych do naprawy uszkodzonego w wypadku pojazdu, korzystać z usług naprawczych po zawyżonej cenie.

W przedmiotowej sprawie wysokość odszkodowania została ustalona w oparciu o przedłożoną fakturę VAT dokumentującą koszty poniesione przez poszkodowanego na naprawę pojazdu. Naprawa ta została wykonana w autoryzowanym serwisie stosującym na rynku ustandaryzowaną wysokość kosztów usług, a pozwany w toku postępowania nie podnosił aby wskazane w fakturze stawki zostały zawyżone względem stawek rynkowych – określone w niej koszty uwzględniały więc wskazaną wyżej zasadę współdziałania z ubezpieczycielem i zasadę minimalizacji szkody. Poszkodowany nie ma obowiązku korzystania z usług warsztatów wskazanych przez zakład ubezpieczeń i nabywania w nich części zamiennych – jego obowiązkiem jest jedynie dbanie o to, aby ubezpieczyciel nie poniósł nadmiernych, zawyżonych kosztów naprawy pojazdu. Przepis art. 354 k.c. określa, że wierzyciel nie może dowolnie żądać od dłużnika wykonania zobowiązania w sposób przez siebie określony. Obowiązki spoczywające na dłużniku nie mogą więc wykraczać poza te, które są określone treścią zobowiązania oraz jego celem społeczno-gospodarczym. Treść wskazanego przepisu reguluje więc nie tylko sposób wykonania zobowiązania, ale także jego granice. Dłużnik każdorazowo zobowiązany jest więc do takiego zachowania, które odpowiada kryteriom wykonania zobowiązania w chwili jego wykonywania (vide: Komentarz do art. 354 k.c., red. Osajda 2017, wyd. 16/W. Borysiak, w: Legalis), a w przedmiotowej sprawie jest nimi dokonanie naprawy pojazdu w wybranym przez poszkodowanego warsztacie przy kosztach nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Odszkodowanie powinno być ustalone w kwocie, która zapewnia przywrócenie pojazdu do stanu sprzed zdarzenia wyrządzającego szkodę jako całości (vide: uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/11, opubl. Biuletyn SN 2012/4), a taką w przedmiotowej sprawie była kwota udokumentowana fakturą przedłożoną przez powoda. Już na marginesie należy zauważyć, iż zachowanie poszkodowanego przekraczało wyżej wskazane standardy, gdyż przed dokonaniem naprawy zwrócił się do zakładu ubezpieczeń o szczegóły oferty dotyczącej zakupu części zamiennych ze wskazanych, związanych z pozwanym umową warsztatów nie uzyskując jednak jakiejkolwiek odpowiedzi.

Brak jest również podstaw do przyjęcia, iż Sąd I instancji niewłaściwie zastosował zasadę rozkładu ciężaru dowodu uregulowaną w art. 6 k.c. Do naruszenia art. 6 k.c. dochodzi wówczas, gdy sąd orzekający przypisuje obowiązek dowodowy innej stronie niż ta, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne. Okoliczność, czy określony podmiot wywiązał się ze swojego obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne, nie należy już do materii objętej dyspozycją art. 6 k.c.

W przedmiotowej sprawie nie ulega natomiast wątpliwości, iż przedłożona przez powoda faktura nr (...) wykazała rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego koszty, które, jak zostało już wskazane wyżej, pozostawały w zgodzie z zasadą pełnego odszkodowania. Faktura ta bowiem została wystawiona przez (...) (autoryzowaną stację obsługi) stosującą ustandaryzowane stawki, a poszkodowany te koszty realnie poniósł, co pozwalało na przyjęcie ekonomicznej zasadności poniesionych przez poszkodowanego kosztów, tym bardziej, iż jest to postępowanie uproszczone. W tym stanie rzeczy sporządzony przez zakład ubezpieczeń we własnym zakresie kosztorys nie podważał ekonomicznej zasadności poniesionych przez poszkodowanego kosztów, gdyż przedstawiał jedynie stanowisko pozwanego względem realnie poniesionych przez poszkodowanego kosztów udokumentowanych fakturą (...) nie mógł więc zostać uznany za skuteczny kontrdowód. Powyższe pozwala też przyjąć, iż Sąd I instancji prawidłowo stosował zasady rozkładu ciężaru dowodu w niniejszym postępowaniu.

Mając na względzie powyższe, nie podzielając zarzutów sformułowanych w wywiedzionym środku zaskarżenia, Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego na podstawie artykułu 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 692 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 pkt 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265) w wysokości 75% podstawowej stawki tj. w kwocie 675 zł i opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.