Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 lipca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. W. wszczęcia postępowania administracyjnego w związku z złożonym przez nią wnioskiem o włączenie jej do ubezpieczeń , wydania dokumentów zgłoszeniowych wraz z decyzją o podleganiu ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od 16 lutego 2019 r. do 30 lipca 2020 r. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że w dniu 15 lutego 2019 r. w stosunku do A. W. została wydana decyzja nr (...) o niepodleganiu przez nią ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 marca 2018 r. do nadal. W dniu 30 lipca 2020 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i (...) , na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 listopada 2019 r., sygn. akt VIII U 577/19 z apelacji organu rentowego zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 3 i oddalił odwołanie , a nadto oddalił apelację A. W.. W dniu 17 grudnia 2020 r. została wydana decyzja nr (...) stwierdzająca ,że A. W. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu , rentowym , wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 31 lipca 2020 r. do nadal ( postępowanie z odwołania A. W. od wskazanej decyzji zostało umorzone). Tym samym , w ocenie organu rentowego zaszła przesłanka z art.61 § 1 kpa i nie było możliwym wszczęcie postępowania – istnienie, w obrocie prawnym, ostatecznej decyzji, rozstrzygającej sprawę tj. stan rei iudicatee.

/decyzja k.105 – 107 akt ZUS/

W dniu 28 lipca 2022 r. A. W. złożyła odwołanie od ww. decyzji w którym wskazała ,że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego. Skarżąca podniosła ,że we wnioskowanym okresie tj. od 16 lutego 2019 r. do 30 lipca 2020 r. faktycznie wykonywała działalność gospodarczą ,a organ w okresie tym nie skontrolował jej firmy. Tym samym w ocenie skarżącej organ rentowy nie dołożył należytej staranności , aby wnikliwie wyjaśnić sprawę , nie zbadał , czy działalność była faktycznie wykonywana. A. W. wniosła o zmianę przedmiotowej sprawy i rozstrzygnięcie , co do istoty sprawy oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego.

/odwołanie k.3 – 6/

W odpowiedzi na odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

/odpowiedź na odwołanie k.36 – 36 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni, A. W., prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. W. z siedzibą w P. od dnia 4 stycznia 2016 r. Przedmiotem działalności jest produkcja pozostałej odzieży wierzchniej. Wnioskodawczyni, od dnia 1 lutego 2018 r., zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Następnie, złożyła wniosek o podjęcie działalności gospodarczej , od dnia 1 marca 2018 r.

/okoliczności bezsporne , a nadto zeznania A. W. min.00:30:24 – 00:31:31 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:20 – 00:29:02 rozprawy z dnia 7 grudnia 2022 r. , płyta CD k.99/

Prawomocną decyzją z dnia 15 lutego 2019 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, iż A. W., jako osoba prowadząca pozarolniczą gospodarczą, nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 1 marca 2018 r., dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 1 marca 2018 r.

/wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi III Wydziału Pracy i (...) z dnia 30 lipca 2020 r. , na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 listopada 2019 r., sygn. akt VIII U 577/19 z apelacji organu rentowego zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 3 i oddalił odwołanie A. W. oraz oddalił apelację A. W. – okoliczność bezsporna , wyrok wraz z uzasadnieniem k.68/

Prawomocną decyzją z dnia 17 grudnia 2020 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, iż A. W. jako osoba prowadząca pozarolniczą gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 31 lipca 2020 r. , dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 31 lipca 2020 r.

/prawomocnym postanowieniem z dnia 21 lutego 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi , VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych , w związku z cofnięciem odwołania przez A. W. od decyzji z dnia 17 grudnia 2020 r. , umorzył postępowanie w sprawie – okoliczność bezsporna/

W dniu 21 czerwca 2022 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło pismo A. W. , w którym wniosła o włączenie jej do ubezpieczeń , wydanie dokumentów zgłoszeniowych oraz wniosła o wydanie decyzji o podleganiu ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od dnia 16 lutego 2019 r. do 30 lipca 2020 r.

/wniosek k.1 akt ZUS/

Po rozpatrzeniu powyższego wniosku , Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję.

/decyzja k.105 – 107 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty, zawarte w aktach sprawy.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy złożony przez pełnomocnika wnioskodawczyni , a dotyczący przesłuchania wskazanych świadków na fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez A. W.. W ocenie Sądu, przeprowadzenie tego dowodu było zbędne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy , bowiem, przedmiotem postępowania, w niniejszej sprawie, było rozstrzygnięcie , czy organ rentowy zasadnie odmówił A. W. wszczęcia postępowania administracyjnego , a nie to , czy ,we wnioskowanym okresie, faktycznie prowadziła ona działalność gospodarczą , okoliczność ta, wykraczała, bowiem, poza zakres skarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest uzasadnione, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Na wstępie z całą mocą należy podkreślić, iż jak wynika z ugruntowanego stanowiska Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych treść zaskarżonej decyzji wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. (por.m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99 OSNP 2000/15/601; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., w sprawie o sygn. akt II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011 r., w sprawie o sygn. akt II UZ 1/11, LEX; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 r., w sprawie o sygn. akt II UK 275/11 LEX oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 r., w sprawie o sygn. akt III AUa 940/12, LEX). Powyższe wynika z charakteru postępowania sądowego z zakresu ubezpieczeń społecznych, które ma charakter rozpoznawczy i kontrolny. Oznacza to, iż postępowanie ogniskuje się na ocenie zasadności rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy w zakresie wyznaczonym przez treść zaskarżonej decyzji.

Odnosząc powyższe do, zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji organu rentowego, odmawiającej wszczęcia postępowania w sprawie wniosku A. W. , w którym wniosła o włączenie jej do ubezpieczeń , wydanie dokumentów zgłoszeniowych oraz wniosła o wydanie decyzji o podleganiu ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, od dnia 16 lutego 2019 r. do 30 lipca 2020 r. , stwierdzić należy, iż jedyną objętą kontrolą sądową istotą sporu mogła być w niniejszej sprawie kwestia słuszności zastosowania przez organ rentowy regulacji zawartej w art. 61a § 1 k.p.c., tj. przesłanek do wydania przez pozwany organ rentowy tego rodzaju decyzji, bez możliwości merytorycznej oceny uprawnień odwołującej do zgłoszenia przedmiotowego wniosku. Organ, wydając postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, nie może odnosić się do meritum sprawy, będącej przedmiotem wniosku strony (tak też por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z dnia 22 lutego 2012 r., sygn. akt II SA/Kr 1356/11; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z dnia 13 grudnia 2011 r., sygn. akt II SA/Ol 893/11; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 13 sierpnia 2014 r., sygn. akt IV SA/Po 618/14, (...); wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. z dnia 20 sierpnia 2014 r., sygn. akt II SA/Kr 1356/11; w odniesieniu do decyzji procesowych wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 września 2012 r., (...), LEX).

Decyzja o odmowie wszczęcia postępowania, nie ma, bowiem, charakteru kształtującego stosunek materialno-prawny, nie rozstrzyga istoty postępowania - w sposób merytoryczny, a jej skutki mają, jedynie, charakter procesowy. W takiej sytuacji, zatem, sąd nie mógł się odnosić do zarzutów merytorycznych, dotyczących postępowania, zgłaszanych przez wnioskodawczynię. Sąd jest władny ocenić, jedynie, prawidłowość czynności procesowej , jaką jest odmowa wszczęcia postępowania i, w związku z tym, odnieść się do stanowiska obu stron, w przedmiocie , czy okres od 16 lutego 2019 r. do 30 lipca 2020 r. , w kwestii podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom, jest objęty powagą rzeczy osądzonej.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Związanie treścią prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez te podmioty, że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., IV CSK 563/10, LEX 864020). Skutek materialno-prawny prawomocnego orzeczenia oznacza, że prawomocne orzeczenie odpowiada rzeczywistemu stanowi prawnemu, potwierdza go i czyni go niewątpliwym. Jeśli zatem dane zagadnienie prawne zostało prawomocnie rozstrzygnięte w pierwszym procesie, stanowi kwestię wstępną (prejudycjalną) w innym procesie, w którym dochodzone jest inne żądanie. Związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, że sąd obowiązany jest uznać, iż kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku i w późniejszym procesie kwestia ta nie może być już ponownie badana (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01, M. Prawn. 2015, nr 2, s. 85). Nie jest w świetle powyższego dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnym postępowaniu, chociażby przedmiot tych spraw się różnił (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 r., I PK 225/10, LEX nr 896456).

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że, w niniejszej sprawie, nie zachodziły podstawy do odmowy wszczęcia postępowania w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym przez A. W. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 16 lutego 2019 roku do 30 lipca 2020 roku. Z całą bowiem pewnością organ rentowy w odniesieniu do wskazanego okresu nie wydał jakiejkolwiek decyzji (prawomocna decyzja z dnia 17 grudnia 2020 r. odnosiła się do podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom od dnia 31 lipca 2020 r.). Nie sposób zatem przyjąć , że prawomocna decyzja z dnia 15 lutego 2019 r. , na mocy której stwierdzono ,że A. W. nie podlega ubezpieczeniom od dnia 1 marca 2018 r. , obejmuje także okres po dacie wydania decyzji tj. po 15 lutego 2019 r. W ocenie Sądu , organ rentowy nie mógł rozstrzygać kwestii podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom ,, na przyszłość” tj. po dacie wydania decyzji z dnia 15 lutego 2019 r. Jeszcze raz należy podkreślić ,że

zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w tych sprawach wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego determinowanego zakresem odwołania od tejże decyzji. ( vide postanowienie SN z dnia 11 czerwca 2013 roku w sprawie o sygn. akt IIUK 74/13 L.). W orzecznictwie SN i Sądów Apelacyjnych od lat ugruntowany jest pogląd ,iż sąd ubezpieczeń może rozpoznawać sprawę z zakresu ubezpieczeń tylko w zakresie zaskarżenia decyzji, czyli w takim zakresie w jakim strona postępowania decyzję zaskarżyła. Przedmiotem postępowania jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Postępowanie dowodowe przed sądem jest bowiem postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji sąd ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Skoro zatem organ rentowy w żadnej wydanej przez siebie decyzji nie odniósł się do okresu zgłoszonego przez wnioskodawczynię we wniosku z dnia 21 czerwca 2022 r. tj. od 16 lutego 2019 roku do 30 lipca 2020 roku , to jak najbardziej okres ten winien zostać objęty przez organ rentowy stosownym postępowaniem.

Podsumowując powyższe rozważania, należało, zatem, stwierdzić, że pozwany organ rentowy winien był, w odniesieniu do wyżej wskazanego wniosku A. W., wydać merytoryczną decyzję i, w niej, rozstrzygnąć kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym, od 16 lutego 2019 roku do 30 lipca 2020 roku. Dopiero tak wydana decyzja, w przypadku odwołania od takiej decyzji, podlegać będzie mogła merytorycznej kontroli sądowej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. do wszczęcia postępowania, w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym przez A. W., z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 16 lutego 2019 roku do 30 lipca 2020 roku , o czym orzekł w sentencji wyroku.

S.B.