Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Roman Stachowiak /spr./

Sędziowie: SA Bogusława Żuber

SA Ryszard Marchwicki

Protokolant: st. sekr. sądowy Ewa Gadomska

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Centrum (...) - Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w P.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 1 grudnia 2016 r. sygn. akt IX GC 1186/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i oddala powództwo o zapłatę kwoty 100.534 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od 14 maja 2015 r.;

2.  oddala apelację powódki;

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Bogusława Żuber Roman Stachowiak Ryszard Marchwicki

Sygn. akt I A Ca 284/17

UZASADNIENIE

Powodowa spółka domagała się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej spółki kwoty 192.051,04 zł z odsetkami za opóźnienie i kosztami procesu z tytułu bezumownego korzystania z ruchomości należących do powódki. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Poznaniu uwzględnił powództwo do kwoty 100.534zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 14.05.2015 r., a w pozostałej części oddalił powództwo. Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy uzasadnił następująco:

W dniu 2.02.2009 r. została zawarta pomiędzy pozwaną spółką jako wydzierżawiającym a (...) Sp. z o.o. jako dzierżawcą umowa dzierżawy. Zgodnie z § 1 ust. 1 zawartej umowy, wydzierżawiający – pozwana – oświadczyła, że jest użytkowaniem wieczystym nieruchomości położonej w P., przy ul. (...) oraz właścicielem posadowionych na niej budynków. Według § 1 ust. 2 na podstawie umowy dzierżawy wydzierżawiający oddał w dzierżawę, a dzierżawca wziął w dzierżawę część nieruchomości opisanej w § 1 umowy, obejmującą pomieszczenie magazynowe (hala nr (...) i hala nr (...)o pow. 720 m ^{( 2)}, wraz z wyposażeniem opisanym w protokole zdawczo - odbiorczym […] oraz plac manewrowy pomiędzy halą nr (...)oraz plac magazynowy o powierzchni 2.500 m ^{( 2)}. W § 1 ust. 3 dzierżawca oświadczył, że w dzierżawionej nieruchomości zamierza prowadzić działalność gospodarczą polegającą na sortowaniu folii odpadowej i makulatury.

W dniu 31.08.2011 r. została zawarta między powódką a spółką (...) Sp. z o.o. umowa dzierżawy, zgodnie z którą wydzierżawiający (powódka) wydzierżawiła odpłatnie używającemu ( spółce (...) Sp. z o.o.) m.in. samochód ciężarowy marki R. nr rej. (...) oraz samochód ciężarowy marki S. – skrzyniowy nr rej. (...). Z tytułu dzierżawy samochodów powódka wystawiła na rzecz (...) Sp. z o.o. faktury VAT.

W dniu 1.01.2013 r. pomiędzy powódką a (...) Sp. z o.o. została zawarta kolejna umowa dzierżawy, której przedmiotem była prasa belująca C. L. (...), rok produkcji 1998 r. Tytułem dzierżawy powódka wystawiła na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. faktury VAT.

W dniu 30.01.2009 r. powódka zawarła z (...) Sp. z o.o. następną umowę dzierżawy, której przedmiotem był wózek widłowy T. (...) z 2006r. Za dzierżawę wózka powódka wystawiła na rzecz (...) Sp. z o.o. faktury VAT.

W związku z wynikami kontroli, przeprowadzonej przez Powiatowy Inspektorat (...)pozwana spółka pismem z dnia 6.05.2013 r. wezwała spółkę (...) Sp. z o.o. do natychmiastowego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w magazynach nr (...) przy ul. (...) w P. […] oraz do przywrócenia stanu, w jaki przedmiot umowy został (...) Sp. z o.o. wydany. W piśmie powołano się na wyniki kontroli, przeprowadzonej przez (...) na tej nieruchomości.

W odpowiedzi pełnomocnik spółki (...) Sp. z o.o. pismem z dnia 8.05.2013 r. nie zgodził się z argumentacją pozwanej i wezwał ją do niezwłocznego zaprzestania niezgodnych z prawem działań, udostępnienia spółce (...) Sp. z o.o. przedmiotowej nieruchomości i niestwarzanie przeszkód w wykonywaniu przez spółkę (...) Sp. z o.o. uzgodnionej z pozwaną działalności gospodarczej. W piśmie wskazano, że po udostępnieniu obiektu spółka (...) podejmie działania mające na celu stwierdzenie wystąpienia uszkodzeń i ich naprawę, o czym pozwana zostanie poinformowana.

Pismem z dnia 14.05.2013 r. pozwana zezwoliła spółce (...) Sp. z o.o. na udostępnienie nieruchomości, dzierżawionych przez (...) Sp. z o.o. Zarazem pozwana zastrzegła, że wjazd i pobyt na terenie dzierżawionej nieruchomości może się odbywać z zachowaniem określonych warunków.

Pismem z dnia 4.10.2013 r., w związku z rozwiązaniem umowy dzierżawy zawartej między pozwaną a spółką (...) Sp. z o.o., pełnomocnik powódki wezwał pozwaną do wydania rzeczy ruchomych pozostawionych przez spółkę (...) na nieruchomości pozwanej, a należących do powódki.

Pismem z dnia 22.10.2013 r. powódka ponownie wezwała pozwaną do wydania rzeczy ruchomych należących do powódki, załączając oświadczenie prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. (będącego również prezesem zarządu powódki), że spółka ta nie będzie dochodzić od pozwanej żadnych roszczeń związanych z wydaniem rzeczy ruchomych powódce.

Pismem z dnia 24.10.2013 r. pełnomocnik pozwanej wskazał, że jego mocodawca skorzystał z ustawowego prawa zastawu na rzeczach wniesionych do przedmiotu dzierżawy, powołując się na art. 701 k.c. W związku z powyższym, pozwana odmówiła wydania ruchomości do czasu zapłaty zaległości tytułem czynszu oraz naprawienia szkody przez (...) Sp. z o.o. Pozwana zaznaczyła, że uznaje za niewiarygodne i nie akceptuje oświadczenia z dnia 18.10.2013 r. podpisane przez E. L..

Na terenie dzierżawionej nieruchomości w 2013 r. był na stałe zamontowany transporter z prasą. Była tam również mieszalnia, wózki widłowe oraz kontenery na odpady. Na terenie nieruchomości znajdowała się także belownica oraz taśmociąg do belownicy.

Wyrokiem z dnia 25.04.2014 r. Sąd tut. w sprawie z powództwa powódki przeciwko pozwanej o wydanie rzeczy o sygn. akt IX GC 92/14:

1/ nakazał pozwanej, aby wydała powódce następujące rzeczy ruchome :

a/ (...) nr rej. (...), nr identyfikacyjny pojazdu (...);

b/ (...) (...) nr rej. (...), nr identyfikacyjny pojazdu (...),

c/ belownicę C. L. (...)

d/ wózek widłowy T. (...), rocznik (...)nr fabryczny (...)- (...),

e/ 50 sztuk koszty siatkowych,

f/ kontener (...).(...) do prasy stacjonarnej,

g/ 3 kontenery otwarte (...) o pojemności 35 m ³,

h/ wagę najazdową do 30 ton R. (...)– nr fabryczny (...)

i/ taśmociąg krótki,

j/ 15 sztuk pojemników plastikowych o pojemności 1.100 l,

k/ 8,26 ton czarnego drutu hartowanego ᴓ 3,4 mm,

2/ zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 22.817 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wyroku wskazał, że powódka – (...) Sp. z o.o. – jest właścicielką wymienionych w sentencji wyroku rzeczy ruchomych, a pozwanej – (...) Sp. z o.o. (...) – nie przysługuje ustawowe prawo zastawu na tych rzeczach. Odpis pozwu doręczono pozwanej w dniu 17.02.2014 r.

Przedstawiciele pozwanej spółki z wyroku tutejszego Sądu z dnia 25.04.2014 r. sygn. akt IX GC 92/14 dowiedzieli się, że sporne rzeczy ruchome stanowią własność nie spółki (...), lecz powódki. Pozwana spółka skierowała przeciwko spółce (...) Sp. z o.o. sprawę o zapłatę, ponieważ E. zalegała z czynszem dzierżawnym. Po zamknięciu obiektu przez Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego pozwana spółka nie miała kontaktu ze spółką (...), a jednocześnie powódka wystąpiła o wydanie rzeczy, nie powołując jednak żadnych dowodów. Następnie powódka wystąpiła z kolejnym pismem, załączając oświadczenie prezesa zarządu powódki i jednocześnie spółki (...), że właścicielem spornych rzeczy ruchomych jest powódka. Pozwana spółka obawiała się, że powódka wyprowadzi wszystko, co jest cokolwiek warte na terenie, na którym E. prowadziła działalność gospodarczą, natomiast zdewastowany obiekt i dziesiątki ton śmieci pozostaną. Dokumentów uzasadniających, że sporne rzeczy ruchome są własnością powódki, pozwana spółka nie otrzymała. Umowa dzierżawy ze spółką (...) została wypowiedziana.

Po wydaniu wyroku z dnia 25.04.2014 r. sygn. akt IX GC 92/14, strony w dniu 14.08.2014 r. przystąpiły do przekazania spornych rzeczy ruchomych powódce przez pozwaną. W dniu 14.08.2014 r. przekazano następujące rzeczy :

- (...), nr rej. (...), nr identyfikacyjny pojazdu (...),

- 12 sztuk koszty siatkowych,

- kontener (...) (...) do prasy stacjonarnej,

- kontener otwarty (...) do o pojemności 35 m ³,

- 9 sztuk pojemników plastikowych o pojemności 1.100 l,

- czarny drut hartowany ᴓ 3,4 mm 11 pełnych zwojów oraz pięć zwojów niepełnych.

Kolejne rzeczy ruchome przekazano w dniu 21.08.2014 r. Były to:

- wózek widłowy T. (...), rocznik (...)nr fabryczny (...)- (...)

- 38 sztuk koszy siatkowych

Kolejne rzeczy ruchome przekazano w dniach 2 - 5 września 2014 r. Były to:

- (...) (...), nr rej. (...), nr identyfikacyjny pojazdu (...),

- belownica C. L. 80,

- waga najazdowa do 30 ton R. (...) – nr fabryczny – (...)

- taśmociąg krótki.

Wartość wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy ruchomych w okresie od 17.02.2014 r. do 14.08.2014 r. przedstawia się następująco :

- (...), typ (...) nr rej. (...), rok produkcji (...) nr (...) (...) – 23.803 zł,

- (...), typ (...) nr rej. (...), rok. produkcji (...), nr VIN (...)- 16.159 zł,

- belownica (...), typ C. L., rok produkcji (...)– 30.289 zł,

- wózek widłowy T., typ (...), rok produkcji (...)– 11.666 zł,

- kosz siatkowy, typ P. 1200x800x1000, sztuk 50, rok produkcji (...) 2.499 zł,

- kontener S., typ (...), rok produkcji (...)– 3.975 zł,

- kontener otwarty, typ (...), rok produkcji (...)– 2.105 zł,

- pojemnik (...), poj. 1100 dm ³, sztuk 9, rok produkcji (...) – 900 zł,

- waga najazdowa, typ R. 30 ton, rok produkcji (...) – 9.138 zł.

Razem daje to kwotę 100.534 zł.

Wartość wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy ruchomych w okresie od 9.10.2013 r. do 16.02.2014 r. przedstawia się następująco :

- (...), typ (...), nr rej. (...), rok produkcji (...), nr VIN (...) – 17.460 zł,

- (...), typ (...), nr rej. (...), rok. produkcji (...), nr VIN (...)- 11.853 zł,

- belownica (...), typ C. L., rok produkcji (...)

- wózek widłowy T., typ (...), rok produkcji (...)

- kosz siatkowy, typ P. 1200x800x1000, sztuk 50, rok produkcji (...)– 1.833 zł,

- kontener S., typ (...), rok produkcji (...)

- kontener otwarty, typ (...), rok produkcji (...)

- pojemnik (...), poj. 1100 dm3, sztuk 9, rok produkcji (...)– 660 zł,

- waga najazdowa, typ R. 30 ton, rok produkcji (...)– 6.703 zł.

Pismem z dnia 4.05.2015 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 187.776,52 zł tytułem bezumownego korzystania z rzeczy ruchomych należących do powódki, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie zostało doręczone pozwanej w dniu 6.05.2015 r.

W odpowiedzi z dnia 13.05.2015 r. pozwana odmówiła spełnienia świadczenia, albowiem w ocenie pozwanej nie można przypisać jej złej wiary.

W świetle przedstawionych ustaleń Sąd Okręgowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione, a mianowicie do kwoty zasądzonej w zaskarżonym wyroku Sąd Okręgowy przyjął, że pozwana była posiadaczem ruchomości w dobrej wierze, również po otrzymaniu wezwania do wydania rzeczy ruchomych. Wezwanie to bowiem nie było poparte żadnymi dowodami wskazującymi chociażby pośrednio, że powódka jest właścicielem ruchomości, których wydania żądała. Sytuacja zmieniła się jednak w momencie wytoczenia przez powódkę powództwa o wydanie rzeczy. Do doręczonego pozwanej odpisu pozwu były bowiem dołączone dowody wskazujące bezpośrednio na fakt, że prawo własności spornych rzeczy ruchomych przysługuje powódce. Zgodnie z art. 224 § 2 k.c. od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. W konsekwencji Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy za okres od dowiedzenia się przez pozwaną o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy do dnia ich faktycznego wydania.

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyły apelacją obie strony. Pozwana zarzuciła:

1/ naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 224 § 2 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że z dniem doręczenia odpisu pozwu w dniu 17.02.2014 r. pozwana Spółka dowiedziała się, że właścicielem rzeczy jest powódka i od tej daty należy liczyć termin początkowy, od którego należy się powódce wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania,

2/ naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. przez rozważenie zebranego materiału dowodowego w sposób niewszechstronny, tj. polegający na tym, że Sąd I instancji uznał datę 14.08.2014 r. jako datę końcową okresu bezumownego korzystania, za który powódce należy się wynagrodzenie i oparł to ustalenie na oświadczeniu strony powodowej, podczas gdy z zeznań świadka J. P. oraz z pisma dnia 24.07.2014 r. wynika, że strona powodowa przystąpiła do wydania rzeczy niezwłocznie po doręczeniu jej tego pisma i zgodnie z terminem wnioskowanym przez powódkę,

3/ naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 322 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji zobowiązanie pozwanej Spółki do zapłaty na rzecz powódki kwoty w wysokości 100.534 zł podczas, gdy rzeczy ruchome stanowiące przedmiot bezumownego korzystania nie posiadają wartości rynkowej ze względu na znaczny stopień zniszczenia oraz bezużyteczności i przez to kwota wynagrodzenia tytułem bezumownego korzystania powinna ulec znacznemu obniżeniu,

4/ naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uznanie przez Sąd I. instancji, że powódce należy się wynagrodzenie tytułem bezumownego korzystania,

5/ naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez rozważenie zebranego materiału dowodowego w sposób niewszechstronny w ten sposób, że Sąd I instancji zasądzając kwotę wynagrodzenia nie uwzględnił zeznań świadków B. P., S. S., J. W. oraz J. P., którzy zgodnie zeznali, że przedmiotowe ruchomości były stare, zniszczone i bezużyteczne, co wpłynęło na wysokość zasądzonego wynagrodzenia.

W konsekwencji pozwana domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa.

Powódka natomiast, zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. i art. 224 § 2 k.c. oraz art. 225 k.c. wniosła o zmianę wyroku w części oddalającej powództwo o zapłatę kwoty 73.746 zł i uwzględnienie powództwa w tym zakresie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację pozwanej należy uznać w całości za uzasadnioną. Stan faktyczny był w sprawie bezsporny. Sąd Apelacyjny zaś w całości aprobuje poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia i uznaje je za własne oraz stanowiące podstawę swojego rozstrzygnięcia. Do rozważenia pozostawała jedynie kwestia prawna, a mianowicie, czy w świetle poczynionych ustaleń pozwana jest obowiązana do zapłaty powódce wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy. Sąd Okręgowy przyjął, że takie roszczenie powódce przysługuje, a jego podstawą jest art. 224 § 2 k.c. Rozważania te nie są właściwe. Pozwaną niewątpliwie uznać należało za posiadacza rzeczy ruchomych w złej wierze, również za okres sprzed dowiedzenia się o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy, a nawet za okres poprzedzający otrzymane wezwanie do wydania rzeczy. Pozwana bowiem wiedziała, że nie jest właścicielem rzeczy, nie wydawała zaś ich dlatego, że nie wiedziała, kto jest właścicielem rzeczy oraz uważała, że przysługuje jej ustawowe prawo zastawu zgodnie z art. 701 k.c. Okoliczności te same przez się nie uzasadniają uwzględnienia roszczenia powódki o zapłatę z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy. Na podstawie powołanego przez Sąd Okręgowy przepisu art. 224 § 2 k.c. pozwana zobowiązana byłaby do zapłaty takiego wynagrodzenia od chwili dowiedzenia się o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy, jeżeli wcześniej była posiadaczem w dobrej wierze. W rzeczywistości – jak była mowa – pozwana przez cały okres objęty żądaniem była posiadaczem w złej wierze, przepis art. 224 § 2 k.c. nie ma więc zastosowania. Jednakże obowiązek zapłaty wynagrodzenia spoczywałby na pozwanej, jeżeli uzasadnione byłyby ustalenia, że pozwana korzystała z rzeczy stanowiących własność powódki. Ani w pozwie, ani w toku postepowania powódka nie twierdziła, że pozwana korzystała z jej rzeczy. Z przedstawionego stanu faktycznego, również powołanego przez powódkę, wynika że ruchomości znajdowały się u powódki, która z przyczyn wyżej wskazanych początkowo ich nie wydawała. Nie można jednak twierdzić, że pozwana z rzeczy tych korzystała. Okoliczność, że ruchomości znajdowały się w posiadaniu pozwanej, nie jest równoznaczna z tym, że pozwana z rzeczy tych korzystała. Art. 224 § 2 k.c. uzasadnia zasadność roszczenia o wynagrodzenie od korzystania z rzeczy. W tej sytuacji brak podstaw do uwzględnienia powództwa, toteż Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i oddalił powództwo o zapłatę 100.534 zł wraz z odsetkami za opóźnienie. Z przyczyn wyżej wskazanych nie podlega zatem uwzględnieniu apelacja powódki. Apelacja ta na podstawie art. 385 k.p.c. podlega oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i §§ 2 i 10 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Bogusława Żuber Roman Stachowiak Ryszard Marchwicki