Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 września 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa K. J.

przeciwko E. J.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 23 maja 2022 roku, sygn. akt III RC 185/19

postanawia :

uchylić zaskarżony wyrok w punktach 1,2 i umorzyć postępowanie w obu instancjach.

Sygn. akt I Ca 333/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 23 maja 2022 r. wydanym w sprawie III RC 185/19 zasądzono od pozwanej E. J. na rzecz jej małoletniej córki K. J., ur. (...) w Ł. tytułem alimentów kwotę 1.000,00 zł płatną do rąk przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki Ł. J. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 100 zł od dnia 11 listopada 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 300 zł od dnia 11 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 600 zł od dnia 11 lutego 2020 r. do dnia zapłaty (pkt 1. wyroku).

Zasądzono również od pozwanej E. J. na rzecz powoda Ł. J. 4.500 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 600 zł od dnia 11 września 2018 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 600 zł od dnia 11 października 2018 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 600 zł od dnia 11 listopada 2018 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 600 zł od dnia 11 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 600 zł od dnia 11 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 600 zł od dnia 11 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 600 zł od dnia 11 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 100 zł od dnia 11 lipca 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 100 zł od dnia 11 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 100 zł od dnia 11 września 2019 r. do dnia zapłaty (pkt 2. wyroku).

W pozostałym zakresie powództwa oddalono (pkt 3. wyroku), nie obciążono stron nieuiszczonymi w sprawie kosztami sądowymi (pkt 4. wyroku) a nadto wyrokowi w punkcie 1. nadano wyrok natychmiastowej wykonalności (pkt 5. wyroku).

Sąd Rejonowy rozpoznając niniejszą sprawę przyjął, że uprawnionej K. J. należą się alimenty od matki za okres od dnia wniesienia powództwa (10 października 2019 r.) do marca 2020 r., a zatem do czasu gdy ponownie zamieszkała ona z dziadkami macierzystymi, wyprowadzając się od ojca. Wysokość zasądzonych w tym zakresie alimentów Sąd I instancji ustalił na łączną wysokość 1.000,00 zł, uwzględniając w tym zakresie kwoty, jakie pozwana E. J. samodzielnie łożyła na córkę w tym okresie.

W zakresie żądania alimentów od pozwanej E. J. od dnia 1 września 2018 r. do dnia wniesienia pozwu, Sąd Rejonowy potraktował to żądanie jako roszczenie regresowe Ł. J. względem pozwanej E. J. w myśl art. 140 § 1 k.r.o. W takim ujęciu, Sąd I instancji przyjmując alimenty w żądanej kwocie po 600 zł miesięcznie oraz wysokość wpłat dokonywanych przez pozwaną na rachunek Ł. J. od września 2018 r. do czasu złożenia pozwu, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz Ł. J. 4.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od przyjętych kwot w każdym miesiącu. Jak wskazał Sąd Rejonowy w pisemnym uzasadnieniu wyroku – z wyciągów bankowych wynika bowiem, że E. J. od września 2018 r. do marca 2019 r. w ogóle nie płaciła ojcu dziecka alimentów, w kwietniu, maju, czerwcu 2019 r. zapłaciła po 600 zł, natomiast w lipcu, sierpniu i wrześniu 2019 r. uiściła po 500 zł. Tym samym na zasądzona kwota 4.500,00 zł składa się z alimentów nieuiszczonych przez pozwaną lub uiszczonych w kwocie mniejszej niż 600 zł.

W zakresie żądania uchylenia obowiązku alimentacyjnego przez Ł. J., Sąd oddalił to powództwo. W ocenie Sądu Rejonowego powództwo w tym zakresie było źle sformułowane, albowiem w rozpatrywanym przypadku należało wystąpić raczej z powództwem o pozbawienie tytułu wykonalności w czasie, kiedy małoletnia zamieszkiwała z ojcem, zaś obowiązek alimentacyjny względem K. J. był spełniany przez ojca, Ł. J.. Sąd zwrócił nadto uwagę, że uchylenie obowiązku alimentacyjnego rodziców małoletniego dziecka jako takiego jest niemożliwe w sytuacji, gdy dziecko nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, i dochody z majątku dziecka nie wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik pozwanej, zaskarżając je w zakresie rozstrzygnięć zawartych w punktach 1 i 2. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a to:

1.  art. 321 k.p.c. poprzez kwalifikację prawną żądania zasądzenia na rzecz małoletniej K. J. kwot po 600 złotych miesięcznie za okres od września 2018 roku do września 2019 roku jako roszczenia regresowego z art. 140 § 1 k.r.o. Ł. J. względem pozwanej E. J., co doprowadziło do orzeczenia ponad żądanie pozwu i zasądzenia od pozwanej na rzecz Ł. J. kwoty 4.500 złotych płatnej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w terminach szczegółowo określonych w punkcie 2. zaskarżonego wyroku podczas, gdy reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika przedstawiciel ustawowy małoletniej sprecyzował, iż w procesie dochodzi, działając jako rzeczony przedstawiciel ustawowy K. J. alimentów bieżących oraz tychże świadczeń za okresy poprzedzające wniesienie powództwa, tj. od września 2018 roku do września 2019 roku a określonego w powyższy sposób żądania do zamknięcia rozprawy nie zmodyfikował;

2.  art. 140 § 1 k.r.o. poprzez ustalenie, iż Ł. J. przysługuje legitymacja procesowa czynna do dochodzenia roszczeń regresowych wobec E. J. we własnym imieniu i na własną rzecz w postępowaniu o zasądzenie alimentów, w ramach którego działa jako przedstawiciel ustawowy małoletniej K. J., co doprowadziło do zasądzenia w toku niniejszego postępowania na jego rzecz od pozwanej E. J. kwoty 4.500 złotych płatnej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminach szczegółowo określonych w punkcie 2. zaskarżonego wyroku;

3.  art. 135 § 2 k.r.o. poprzez ustalenie, iż w okresie zamieszkiwania małoletniej K. J. z ojcem Ł. J., tj. od września 2018 roku do lutego 2020 roku, wykonanie obowiązków alimentacyjnych pozwanej względem córki winno polegać na pokrywaniu przez nią w części, do kwoty 600 złotych miesięcznie, kosztów utrzymania i wychowania małoletniej, co doprowadziło do zasądzenia od pozwanej na rzecz małoletniej K. J. kwoty 100 złotych tytułem alimentów za listopad 2019 rok, kwoty 300 złotych tytułem alimentów za grudzień 2019 rok oraz kwoty 600 złotych tytułem alimentów za luty 2020 rok podczas, gdy pozwana w oznaczonym wyżej okresie realizowała obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania o utrzymanie i o wychowanie uprawnionej a nadto finansowała potrzeby małoletniej przeznaczając na ten cel kwoty znacznie przewyższające 600 złotych miesięcznie;

4.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na:

a)  sprzecznym z zasadami logicznego rozumowania przyjęciu, iż pozwany w całości sfinansował nabycie dla małoletniej łyżew za cenę 4.700 złotych i koszt ów mieści się w zakresie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej, podczas, gdy faktyczny nakład na ten cel wynosił 2.250 złotych, z czego kwota 1.850 złotych pokryta została z oszczędności małoletniej a nabycie nastąpiło w okresie poprzedzającym okres, za który przedstawiciel ustawowy dochodzi alimentów na rzecz K. J.;

b)  sprzecznym z zasadami logicznego rozumowania przyjęciu, iż w zakresie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej K. J. mieści się opłata za naukę jazdy konnej podczas, gdy nauka odbywała się w okresie poprzedzającym okres, za który przedstawiciel ustawowy dochodzi alimentów na rzecz K. J.;

c)  sprzecznym z zasadami logicznego rozumowania przyjęciu, iż pozwana w kwietniu 2019 roku nie zrealizowała w pełni obowiązku alimentacyjnego w wymiarze materialnym i nie przekazała przedstawicielowi ustawowemu małoletniej żadnych środków na jej utrzymanie przy jednoczesnym stwierdzeniu, iż pozwana w tym czasie przelała na rachunek bankowy Ł. J. kwotę 600 złotych, przeznaczyła na utrzymanie małoletniej dodatkowo kwoty odpowiednio 150 złotych i 20 złotych, wyposażyła ją w odzież, obuwie i kosmetyki a także opłacała abonament telefoniczny;

d)  sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego przyjęciu, iż fakt przebywania przez małoletnią K. J. w grudniu 2019 roku od niemal połowy miesiąca do zakończenia zimowej przerwy świątecznej a także podczas ferii zimowych pod opieką pozwanej i dziadków macierzystych pozostaje bez wpływu na realizację jej obowiązku alimentacyjnego względem córki, który winien polegać na zapłacie na rzecz Ł. J. kwoty 600 złotych tytułem alimentów;

e)  sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego przyjęciu, iż fakt przebywania przez małoletnią K. J. w okresie zimowej przerwy świątecznej w 2018 roku, ferii zimowych (11- 24 lutego 2019 roku), strajku nauczycieli (8- 27 kwietnia 2019 roku), Świąt Wielkiej Nocy w 2019 roku czy podczas wakacji letnich w 2019 roku pod opieką pozwanej i dziadków macierzystych pozostaje bez wpływu na wysokość roszczenia regresowego Ł. J. względem E. J. względnie na wysokość roszczenia o pokrycie kosztów zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małoletniej w okresie poprzedzającym wystąpienie z powództwem o alimenty (art. 137 § 2 k.r.o.);

f)  sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego uznaniu, iż wizyty małoletniej K. J. u dziadków macierzystych były częste, ale nieregularne, podczas, gdy treść zeznań świadków składających depozycje w toku procesu jednoznacznie wskazuje na powtarzalność i usystematyzowanie terminów owych wizyt, które odbywały się w każdy weekend miesiąca i pozostawały skorelowane z terminami korepetycji z języka angielskiego w B.

- co doprowadziło do zasądzenia od pozwanej na rzecz małoletniej kwoty łącznej 1.000 złotych tytułem alimentów za okres od października 2019 roku do lutego 2020 roku a także zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda Ł. J. kwoty 4.500 złotych tytułem roszczenia regresowego;

5.  art. 236 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wydania postanowienia w przedmiocie dopuszczenia przeprowadzenia dowodu z wysłuchania małoletniej K. J. w trybie art. 576 § 2 k.p.c. przy jednoczesnym braku pominięcia tegoż dowodu w trybie art. 2352 ² § 1 k.p.c, co doprowadziło do poczynienia nieprawidłowych ustaleń faktycznych co do sposobu realizacji obowiązku alimentacyjnego przez pozwaną w oparciu o niepełny materiał dowodowy i zasądzenia od pozwanej na rzecz małoletniej kwoty łącznej 1.000 złotych tytułem alimentów za okres od października 2019 roku do lutego 2020 roku a także zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda Ł. J. kwoty 4.500 złotych tytułem roszczenia regresowego.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę orzeczenia w zaskarżonej części poprzez:

1.  oddalenie powództwa o alimenty od dnia wniesienia powództwa (alimentów bieżących) w całości,

2.  oddalenie powództwa w zakresie roszczenia regresowego, ewentualnie roszczenia o alimenty za okres poprzedzający wniesienie powództwa w całości,

3.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej E. J. zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w toku postępowania drugoinstancyjnego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Dnia 19 lipca 2022 r. do Sądu Rejonowego w Łasku wpłynęło pismo K. J., która w związku z osiągnięciem z dniem 9 lipca 2022 r. pełnoletności samodzielnie oświadczyła, iż cofa pozew inicjujący postępowanie w niniejszej sprawie w zakresie wszelkich roszczeń przysługujących jej względem pozwanej E. J. praz wnosi o umorzenie postępowania.

Pełnomocnik pozwanej E. J. oświadczył, że wyraża zgodę na cofnięcie pozwu i cofnął zawarty w apelacji wniosek o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wobec cofnięcia pozwu należało uchylić zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2. oraz umorzyć postępowanie w obu instancjach na gruncie art. 386 § 3 k.p.c. w związku z art. 203 § 1 k.p.c.

W pierwszej kolejności należy jednak zwrócić uwagę na trafność zarzutów apelacyjnych skarżącej strony pozwanej, odnoszących się do kwestii zakwalifikowania dochodzonego przez stronę powodową roszczenia. Sąd I instancji rozstrzygając o zasadności roszeń, zakwalifikował żądanie rozstrzygnięte finalnie w punkcie 2. zaskarżonego wyroku jako roszczenie regresowe Ł. J. wobec E. J., mające swoją podstawę w treści art. 140 § 1 k.r.o. Analiza zarzutów apelacyjnych oraz całości materiału zgromadzonego w aktach niniejszego postępowania nie daje jednak podstaw do przyjęcia, że kiedykolwiek takie roszczenie było przez Ł. J. zgłoszone w przedmiotowej sprawie. Należy zauważyć, że Ł. J. nigdy nie był stroną niniejszego postępowania, a jedynie przedstawicielem ustawowym reprezentującym małoletnią powódkę K. J.. Żądanie alimentów od E. J. za okres od września 2018 r. do czasu wniesienia pozwu w październiku 2019 r. nigdy nie było żądaniem Ł. J. o roszczenie zwrotne względem pozwanej, lecz żądaniem uprawnionej K. J. zasądzenia na jej rzecz zaległych alimentów za tenże okres. Zupełnie czym innym jest bowiem żądanie zaległych alimentów przez uprawnionego do nich ( art. 137 § 2 k.r.i o.), a czym innym roszczenie regresowe osoby, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania, nie będąc do tego zobowiązana (art. 140 § 1 k.r.o. in principio).

Przyjęcie przez Sąd I instancji, że w istocie było to jednak żądanie Ł. J. o roszczenie zwrotne z art. 140 § 1 k.r.o. nie ma żadnych podstaw, nawet przy bardzo przychylnej interpretacji na rzecz Sądu Rejonowego zasady da mihi factum, dabo tibi ius. Profesjonalny pełnomocnik Ł. J. (jedynie reprezentującego w postępowaniu córkę K. J.) na każdym etapie procesu wyraźnie bowiem wskazywał, iż żądaniem strony powodowej w powyższym okresie są objęte zaległe alimenty. W piśmie procesowym z dnia 16 października 2020 r. oraz dalszych pismach pełnomocnik strony powodowej wyraźnie wskazywał, że wnosi o zasądzenie alimentów na rzecz małoletniej K. J. od matki E. J. - jedynie płatnych do rąk ojca, Ł. J.. Zadziwiająca jest zatem kwalifikacja Sądu Rejonowego, podług której – wbrew żądaniu powódki – zasądzono zaskarżonym wyrokiem 4.500,00 zł od pozwanej „na rzecz powoda Ł. J.”. Należy bowiem z całą stanowczością stwierdzić, że Ł. J. w niniejszym postępowaniu nigdy nie występował w charakterze powoda, zaś żądanie zasądzenia kwot, o których Sąd Rejonowy rozstrzygnął w punkcie 2. wyroku, było w istocie żądaniem roszczenia przysługującego nie Ł. J., lecz K. J. na gruncie art. 137 § 2 k.r.io.).

W tym zakresie należy podzielić zatem w całości wywód apelacji strony pozwanej. Przy czym z uwagi na skuteczne cofnięcie pozwu przez powódkę co do całości dochodzonych na jej rzecz roszczeń, rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego musiało być inne aniżeli postulowane przez skarżącą.

Dnia 9 lipca 2022 r. powódka K. J. osiągnęła pełnoletność, wobec czego w niniejszym postępowaniu przestała być reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego w osobie ojca, Ł. J.. Tym samym, skoro występująca odtąd samodzielnie K. J. skutecznie cofnęła pozew, Sąd II instancji nie mógł wydać wyroku z rozstrzygnięciem co do istoty sprawy.

Powódka cofnęła bowiem pozew inicjujący postępowanie w niniejszej sprawie, w zakresie wszelkich roszczeń przysługujących jej względem pozwanej E. J.. Oznacza to, że cofnęła pozew w zakresie zarówno żądania tzw. alimentów bieżących (od dnia wniesienia powództwa, o czym Sąd I instancji rozstrzygnął w punkcie 1. wyroku) jak i alimentów zaległych (od dnia 1 września 2018 r., o czym Sąd I instancji rozstrzygnął w punkcie 2. wyroku).

Skuteczne cofnięcie pozwu skutkuje umorzeniem postępowania ( art. 355 k.p.c.). Ponieważ do cofnięcia pozwu doszło w postępowaniu przed Sądem II instancji, Sąd Okręgowy musiał uchylić zaskarżony wyrok w punktach 1. i 2. i umorzyć postępowanie w obu instancjach – na podstawie art. 386 § 3 k.p.c.

Biorąc powyższe pod uwagę, orzeczono jak w sentencji postanowienia.