Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. P. (1)

przeciwko S. B. P.

o alimenty

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 25 lipca 2022 roku, sygn. akt III RC 49/20

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokatowi P. Z. kwotę (...) ( jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć ) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sieradzu.

Sygn. akt I Ca 416/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 25 lipca 2022 r. wydanym w sprawie III RC 49/20 z powództwa J. P. (1) przeciwko S. B. P. o alimenty, oddalono powództwo (pkt 1. wyroku). Ponadto przyznano i polecono wypłatę z sum budżetowych Skarbu Państwa, pełnomocnikowi z urzędu ustanowionemu dla powoda wynagrodzenie (pkt 2. wyroku) oraz przyznano wynagrodzenie kuratorowi ustalonemu dla pozwanej nieznanej z miejsca pobytu (pkt 3. wyroku).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski,
których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Powód ma 63 lata; jest ojcem pozwanej. Powód w Systemie (...)-SAD funkcjonuje jako osoba mająca miejsce zamieszkania we Francji. Powód był mężem matki pozwanej. 31 marca 1995 rodzice pozwanej rozwiedli się - rozwód miał miejsce we Francji. J. P. (1) był zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych dla córki i jej rodzeństwa; tego obowiązku nie realizował. Nie płacił też alimentów dla przyrodniej siostry pozwanej, J. P. (2), nazwisko rodowe P.. Stosunek powoda do jego dzieci, w czasie gdy nie były one w stanie samodzielnie się utrzymać ujawniony został z Sądowi Rejonowemu w sprawie III RC 12/20. W tamtej sprawie wykazane zostało, że 12 sierpnia 2011 powód dokonał darowizny na rzecz małoletniej wtedy córki J. N.. Jej wartość określona została na 5000,00 złotych. W imieniu córki darowiznę przyjął sam powód. Darowizna została dokonana wyłącznie z powodu swoistej ucieczki powoda przed wierzycielami. Powód natomiast nie zabezpieczył dziecku środków na koszty związane z utrzymaniem nieruchomości, przez co powstały zaległości podatkowe.

Kiedy J. N. była osobą małoletnią powód w ogóle nie brał udziału w jej wychowaniu i pieczy nad nią. Ograniczał się do sporadycznych odwiedzin. Jedynie kiedy po-zwana była uczennicą III klasy liceum ogólnokształcącego w S. pozwolił aby mieszkała u niego. Ostatecznie jeszcze przed ukończeniem szkoły nakazał aby się wyprowadziła. Brak troski o zaspokajanie potrzeb emocjonalnych i bytowych cechował powoda wobec wszystkich dzieci, w tym pozwanej w tej sprawie S. B. P..

Powodowi przysługuje prawo 3/100 części do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w S., ul (...) II 37 m. 33. Są długi związane z kosztami eksploatacji tego mieszkania. Powód prowadził i prowadzi lekki, beztroski tryb życia. Nie wykazuje, a być może ukrywa źródła utrzymania. Priorytetem dla niego jest realizacja swoich pasji. Jest aktywny w różnego rodzaju portalach społecznościowych. Ma swój kanał w portalu YouTube. Dużo podróżuje poza granice Polski. Przedstawia się także jako organizator podróży turystycznych. Dysponuje różnymi pojazdami. J. P. (1) jest formalnie osobą bezrobotną. Posiada szereg zawodów i umiejętności. Jest malarzem, ślusarzem, kierowcą posiadającym uprawnienia do kierowania wszystkimi pojazdami, artystą rzeźbiarzem. W szczególności może wykonywać zawód kierowcy. Oprócz podróży czas poświęca na realizację swoistych eventów (np. znane sądowi z urzędu wnioski o założenie ksiąg wieczystych na działki gruntu na Księżycu, również planetach Układu Słonecznego, podróże z I.). Szereg podróży odbył nawet w czasie trwania tego postępowania. W tym roku wyjechał do Ukrainy, Francji, Hiszpanii. Francję uznaje za kraj swojego zamieszkania. Brał też udział w medialnych wydarzeniach np. rozpoczęcie zimowych kąpieli w rzece W.; manifestacje rolników w W.. Powód i pozwana nie mają ze sobą żadnych relacji.

Sąd Rejonowy rozpoznając niniejszą sprawę doszedł do przekonania, że ustalony stan faktyczny nie daje podstaw do przyjęcia, że zostały spełnione przesłanki zasądzenia alimentów od córki na rzecz J. P. (1). W ocenie Sądu ani nie znajduje się on w niedostatku, ani nie jest osobą niezaradną – niemogącą pracować, ani też nieznany jest stan i możliwości zarobkowych zobowiązanej córki. Sąd I instancji zwrócił nadto uwagę na beztroski tryb życia powoda, który przez lata nie partycypował w wychowaniu córki, od której domaga się obecnie świadczenia alimentacyjnego.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik powoda, zaskarżając je w zakresie punktu 1. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i dokonanie jego oceny w sposób dowolny, a nie swobodny – co w szczególności odnosi się do dowodu z przesłuchania powoda, dowodu z dokumentów w postaci legitymacji osoby niepełnosprawnej oraz zaświadczenia o statusie osoby niepełnosprawnej z Powiatowego Urzędu Pracy w S. – a w rezultacie wadliwe ustalenie stanu faktycznego w sprawie i błędne uznanie, że:

a)  powód nie pozostaje w niedostatku i we własnym zakresie zdolny jest do zaspokajania swoich uzasadnionych potrzeb, jako że posiada liczne zawody oraz umiejętności, a brak zatrudnienia wynikać ma jedynie z ułomności charakteru powoda, podczas gdy w rzeczywistości powód pozostaje w niedostatku – nie posiada realnego majątku, jest osobą niepełnosprawną, od dłuższego czasu bezrobotną, bezskutecznie poszukującą zatrudnienia;

b)  powód nie wykazał w sprawie żadnych faktów w zakresie sytuacji majątkowej, zarobkowej, rodzinnej i zdrowotnej pozwanej, w sytuacji gdy zgodnie z zeznaniem powoda pozwana wykonuje we Francji zawód aktorki i modelki, wiedzę w tym zakresie powód uzyskał na podstawie informacji powszechnie dostępnych na portalu F. i bezpośrednio od pozwanej w czasie spotkania rodzinnego na pogrzebie wspólnej krewnej;

c)  powód zachowywał się nagannie wobec pozwanej, gdy była małoletnia – nie płacił alimentów i nie interesował się jej losem, podczas gdy z tych samych zeznań powoda wynika, że matka pozwanej utrudniała powodowi kontakty z córką, nastawiała ją przeciwko niemu, podczas gdy powód nie mógł wówczas uiszczać alimentów z powodu braku przychodów, trudnej sytuacji osobistej i majątkowej, która umożliwiała mu zaspokajanie również własnych podstawowych potrzeb życiowych.;

2.  w konsekwencji wadliwego ustalenia stanu faktycznego – naruszenie prawa materialnego, tj. art. 128 w zw. z art. 135 § 1 k.r.o. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy w sprawie ziściły się przesłanki nałożenia na pozwaną obowiązku dostarczania środków utrzymania powodowi, pozostającemu w niedostatku.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, jak również o przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest całkowicie bezzasadna.

Wbrew zarzutom zawartym w apelacji powoda, a dotyczącym naruszenia prawa procesowego – art. 233 § 1 k.p.c., należy stwierdzić, że Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a na jego podstawie poczynił adekwatne do treści materiału dowodowego ustalenia faktyczne. Ustalenia te Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne w myśl art. 387 § 2 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c., nie znajdując potrzeby ich ponownego szczegółowego przytaczania. Sąd Okręgowy podziela również ocenę prawną wyrażoną przez Sąd Rejonowy na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego.

Zarzuty strony skarżącej sprowadzają się do zakwestionowania nieznajdowania się powoda w niedostatku, niewykazania sytuacji majątkowej pozwanej oraz zachowania powoda względem pozwanej w dotychczasowych ich relacjach. W ocenie Sądu żaden z powyższych zarzutów nie jest jednak uzasadniony. Zauważyć należy, że zła sytuacja materialna powoda ma co najwyżej charakter pozorny, a ściślej: niewymuszony. Powód ma 63 lata, formalnie posiada schorzenia uzasadniające zakwalifikowanie go jako osobę z niepełnosprawnością. Nie da się jednak nie dostrzec, że J. P. (1) jest osobą bardzo aktywną. Aktywność ta przejawia się w jego licznych, egzotycznych podróżach, nietypowych zainteresowaniach oraz ponadprzeciętnej aktywności w sieci, gdzie dokumentuje swoje życie codzienne. Nie jest on wprawdzie osobą zamożną i rzeczywiście – jak sam zauważa – korzysta ze świadczeń pomocy społecznej w Polsce i Francji oraz publicznych jadłodajni w różnych miejscach świata. Rzecz jednak w tym, że brak jest podstaw do przyjęcia, że powód czyni jakiekolwiek starania mające na celu zmianę takiego stanu rzeczy. Zauważyć należy, że powód jest osobą bardzo wszechstronną, posiadającą liczne umiejętności, w tym uprawnienia kierowcy, a także władającą językami. Sam fakt licznych podróży zagranicznych (odbywanych, jak sam wskazuje powód – bez wydawania na to praktycznie żadnych pieniędzy) świadczy raczej o ponadprzeciętnej zaradności pozwanego, a nie o jego bezradności. W ocenie Sądu, gdyby powód zechciał zmienić swój tryb życia, mógłby to z łatwością uczynić. Sąd II instancji podziela przy tym rozważania Sądu Rejonowego, że taki tryb życia najwyraźniej odpowiada powodowi. Tak długo zresztą, jak powód nie dopuszcza się łamania prawa, wybrany przez niego sposób życia jest akceptowalny. Niemniej, nie uzasadnia to samo w sobie żądania, aby ktokolwiek inny (tutaj: pozwana córka) miał finansować taki tryb jego funkcjonowania. W sytuacji, w której powód od lat nie podejmuje żadnej, regularnej pracy zarobkowej, nieuzasadnionym byłoby przerzucenie ciężaru jego utrzymania na pozwaną. Co więcej, powód przez lata nie interesował się pozwaną, nie uczestniczył w jej wychowaniu. Samo żądanie alimentacyjne uzasadniał zresztą jedynie faktem, że jest jej biologicznym ojcem („nie jest niepokalanie poczęta”), więc ma z tego powodu określone prawa – córka powinna go utrzymywać. Takie żądanie nie wytrzymuje również próby akceptowalności przez pryzmat zasad współżycia społecznego, które powód wielokrotnie, cynicznie narusza. Powód, gdy był do tego zobowiązany, nie płacił alimentów na córkę, ani na swoje pozostałe dzieci. Okoliczności tej nie może uzasadniać faktem, że matka dzieci miała utrudniać mu kontakt z nimi. Skoro bowiem – jak sam wskazuje – w związku z ojcostwem przysługują mu określone prawa, to tym samym obarczają go określone obowiązki, których uporczywie nie realizował. Powód nie wykazał możliwości zarobkowych pozwanej (ani jej adresu), co nie może wywoływać zdziwienia z tej przyczyny, że od lat nie interesował się córką. Stawiał się raczej w roli ofiary systemu lub matki dziecka, uniemożliwiających mu wychowywanie córki.

Reasumując, Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego odnośnie funkcjonowania powoda – cynicznego, objawiającego się chęcią znalezienia źródła finansowania swojego dziwacznego sposobu życia w osobie córki, z którą nie łączy go żadna relacja. Sąd nie może jednakże pozwolić na tak instrumentalne wykorzystanie przez powoda przepisów regulujących obowiązki alimentacyjne zstępnych wobec wstępnych. Powód nie czyni żadnych starań do zmiany swojego życia, nie pracuje (chociaż czynił to z powodzeniem chociażby wykonując karę polegającą na nieodpłatnych pracach społecznych) oraz próbuje wyeksponować swoje formalne inwalidztwo, które nie przeszkadza mu jednak bardzo aktywnie funkcjonować.

Skarżący zarazem nie przytoczył w apelacji żadnych zarzutów, które uzasadniałyby modyfikację wyroku Sądu I instancji w jakimkolwiek zakresie. Z tych względów, w punkcie 1. wyroku Sąd oddalił apelację jako całkowicie bezzasadną, na podstawie art. 385 k.p.c.

W punkcie 2. wyroku przyznano profesjonalnemu pełnomocnikowi ustanowionego dla powoda z urzędu wynagrodzenie, którego wysokość ustalono w oparciu o § 8 pkt 5 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, podwyższając zarazem wysokość tego wynagrodzenia o równowartość należnego podatku od towarów i usług – w myśl § 4 ust. 3 tegoż rozporządzenia.