Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 551 / 22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 9 czerwca 2022 roku

sygn. akt II K 94 / 20

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  podniesione w apelacji obrońcy oskarżonego zarzuty mogącej mieć wpływ na treść wyroku obrazy przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk w zw. z art. art. 410 kpk oraz art. 170 § 1 pkt 2 kpk w zw. z art. 4 kpk;

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesione w apelacji zarzuty oparte zostały w pierwszej kolejności o próbę wykazania, że przypisanie oskarżonemu zarzuconych mu występków było następstwem wadliwej, nie odpowiadającej kryteriom, o jakich mowa w art. 7 kpk oceny dowodów, połączonej z nierespektowaniem reguły ujętej w art. 410 kpk, w szczególności wskutek nienależytego uwzględnienia podczas wyrokowania tej części wyjaśnień Z. S. oraz posiłkowo zeznań świadków H. K. (1) i S. K., które odwoływały się do przypadków błędnych szacunków zniszczeń poczynionych przez zwierzynę leśną po stronie oskarżyciela oraz jego prowokacyjnych zachowań w stosunku do oskarżonego. Zdaniem skarżącego, okoliczności te winny stanowić podstawę do oceny zarzuconych Z. S. zachowań z uwzględnieniem przepisów art. 213 § 1 i 2 kk oraz art. 216 § 3 kk, a w konsekwencji prowadzić do uniewinnienia go od wszystkich zarzuconych czynów.

Sąd odwoławczy zarzuty te podzielił w zakresie, w jakim odnosiły się do braku dostatecznych podstaw, by oskarżonemu przypisać realizację znamion występku zniesławienia z art. 212 § 1 kk w odniesieniu do czynu zarzuconego w punkcie I., w związku z tymi fragmentami pisemnej wypowiedzi oskarżonego, które oceniały T. S. jako osobę, która podczas szacowania szkód czynionych przez zwierzynę leśna, z niekorzyścią dla oskarżonego, czynności te wykonywała w sposób nieudolny i nierzetelny ( w tym podczas przypadku szacowania zniszczeń w pszenicy i jęczmieniu na opisanej w akcie oskarżenia działce ), skutkujący umyślnym zaniżaniem należnego oskarżonemu odszkodowania. Ocenę prawną tego rodzaju osądu, jaką oskarżony zawarł w jednym z pism kierowanych do przedstawicieli służby leśnej, poprzedzić należy sygnalizacją, iż w nauce prawa karnego spornym jest, czy wypowiadanie własnych sądów i ocen może być traktowane jako działanie noszące znamiona występku zniesławienia z art. 212 kk. Pogląd ten nie jest bowiem w nauce prawa karnego powszechnym i akceptowanym przez wszystkich bez zastrzeżeń. Pomijając już, że nie zawsze zabiegiem prostym będzie ustalenie precyzyjnej granicy, czy dana wypowiedź jest stwierdzeniem faktu, czy wyrazem oceny, część doktryny uważa, iż znamiona zniesławienia wypełniają tak informacje o faktach, jak i poniżające człowieka oceny – por. obszernie przywoływane w tej mierze literatura oraz orzecznictwo ETPCz w komentarzu do art. 212 kk w: prof. dr hab. R. S.: Kodeks karny. Komentarz, rok 2015, opubl. Legalis. Wedle niektórych poglądów tam przedstawionych, aby autor wyrażonej opinii mógł korzystać z ochrony przed odpowiedzialnością za występek zniesławienia, opinia musi mieć oparcie w faktach. Pogląd ten opiera się na założeniu, że przez pryzmat art. 213 kk należy weryfikować, czy opinia posiada dostateczną, opartą na prawdzie, podstawę faktyczną, gdyż bez niej dochodzi do nadużycia wolności słowa. Także więc wypowiedzi ocenne muszą opierać się na prawdziwych faktach i okolicznościach, stanowiących racjonalną przesłankę ferowanych sądów, wypowiadanych poglądów oraz twierdzeń. Przedmiotem oceny prawnej będzie w tej sytuacji istnienie w opisywanej rzeczywistości podstaw faktycznych, czy uprawniały one do formułowania wypowiedzi o określonej treści. Zatem także wypowiedź ocenna może być uznana za zniesławiającą, jeżeli nie istnieje jakakolwiek baza faktyczna wspierająca jej formułowanie. Tylko podbudowane faktycznie oceny nie będą mogły być uznane za zniesławiające, a więc pod warunkiem, że fakty przytoczone jako podbudowa oceny będą prawdziwe. Nieprawdziwość tych faktów, ich zmyślenie przesądzić powinno o odpowiedzialności za zniesławienie. Przenosząc powyższe na realia niniejszej sprawy – pamiętać należało, że wyrażone ( przywołane powyżej ) przez oskarżonego negatywne oceny o pracy oskarżyciela prywatnego podczas szacowania szkód uczynionych przez zwierzynę leśną w jego uprawach, nie były „ zawieszone w próżni ”, czy też zupełnie oderwane od faktów. Zgodzić się bowiem ze skarżącym należało, iż wypowiedzi te nawiązywały do przypadków, gdy oszacowanie szkód przez T. S. zostało następnie skutecznie przez oskarżonego zakwestionowane w wyniku rozpoznania wniesionych do właściwego nadleśnictwa odwołań. Uwzględniając powyższe sąd odwoławczy uznał, iż oskarżonemu przysługiwało nie naruszające przepisu art. 212 kk prawo do krytyki oskarżonego, jako nie pozostającej w oderwaniu od faktów. Jak wyżej przedstawiono, nawet gdyby przyjąć za punkt wyjścia mniej liberalne poglądy dla prawnokarnego wartościowania wypowiedzi ocennych, to i tak nie mogą zostać uznane za zniesławiające w rozumieniu art. 212 kk, jeśli fakty przytoczone jako ich podbudowa będą miały zakotwiczenie w rzeczywistości. Nawet zatem, gdyby oskarżyciel prywatny uważał, iż to jego szacunki, a nie nadleśnictwa, były właściwe, względnie, że ich korekta była następstwem okoliczności od niego niezależnych i które nie mogą stanowić podstawy do tak daleko idącej krytycznej oceny jego pracy ( np. w postaci zmian sytuacji faktycznej, jakie następowały na gruncie pomiędzy szacunkami jego, a tymi sporządzonymi przez przedstawicieli nadleśnictwa ), to wyrażonym przez oskarżonego opiniom, jako nie oderwanym zupełnie od faktów, nie należy oceniać w kategoriach przestępczego zniesławienia.

Z drugiej strony pamiętać jednak należało, że prawo do wygłaszania krytycznych opinii względem innych osób nie ma charakteru bezwzględnego. Każda krytyka, nawet jeśli nie jest pozbawiona podstaw, musi być utrzymywana w rozsądnych granicach co do jej formy, a jednym z wyznaczników tych granic jest zakaz używania wyrażeń obraźliwych, obelżywych, czy innego rodzaju zwrotów, które stanowią obrazę godności osobistej innego człowieka, jeżeli w konkretnym przypadku nie były one środkiem koniecznym do wyrażenia krytyki. I nawet, jeśli się zgodzić, iż oskarżonemu nie można odmówić prawa do wyrażenia negatywnych ( omawianych wyżej ) sądów o pracy oskarżyciela w związku z oszacowaniami, to czynienie tego w połączeniu z określaniem T. S. mianem „ złodzieja ”, „ debila ”, czy „ oszusta ”, w niedopuszczalnej formie obrażało jego godność. Tego rodzaju sformułowania w sposób rażący przekraczały formę potrzebną dla wyrażenia niezadowolenia z pracy oskarżyciela. Cele i powody, dla których oskarżony po jego krytykę sięgnął, można było zrealizować bez naruszenia godności T. S.. Przypomnieć należy, iż wyłączenie bezprawności wypowiedzi zniesławiających z uwagi na przewidziany w art. 213 kk kontratyp nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu ( art. 214 kk ). W realiach tej sprawy nie leżało w interesie wolności słowa i prawa do krytyki sięganie po tak drastyczną formę wypowiedzi. Oskarżony winien mieć świadomość – a wybrzmiewało to z zeznań niemal wszystkich przesłuchanych w sprawie osób, które zajmują się szacowaniem tego rodzaju szkód – iż czynności oszacowania zazwyczaj wiążą się z trudnym do precyzyjnego uchwycenia wskazaniem realnej wielkości szkody, polegając na uwzględnianiu wielu elementów składowych, nieraz nieostrych i ocennych, co powoduje, że nawet jeśli szacowanie okazuje się być obarczone błędem, to nie musi to być następstwem złej woli, czy też niekompetencji czyniącego szacunek. W takiej sytuacji strona niezadowolona z rezultatów oszacowania, ma prawo decyzję co do szacunku kwestionować w drodze przysługujących jej środków prawnych. Innymi słowy, nie pozbawiając właściciela zniszczonych upraw prawa do krytykowania pracy osoby dokonującej oszacowania, nie ma przyzwolenia na to, by towarzyszyło temu lżenie i obrażanie tej osoby. Nieadekwatne i zbędne względem zamierzonych celów posługiwanie się zwrotami obraźliwymi nie ma nic wspólnego z dopuszczalnymi granicami prawa do krytyki, nawet, jeśli chodzi o sprawy dla krytykującego istotne. Nie ma też podstaw do uznania, że tego rodzaju wypowiedzi wywołane były wyzywającym zachowaniem pokrzywdzonego. Poza gołosłownymi sugestiami oskarżonego, żaden inny dowód na to nie wskazywał. Pokrzywdzony, nawet jeśli nie wszyscy rolnicy zgadzają się z wynikami jego oszacowań, uchodzi za osobę kompetentną oraz starającą się rzetelnie wywiązywać z ciążących na nim obowiązków oraz nie przekraczającą dopuszczalnych norm postępowania w odniesieniu do właścicieli pól, na których szkody szacował ( por. choćby zeznania G. Wiry, M. M., L. M., S. P., a nawet H. K. ). Przeciwnie, to oskarżony powszechnie postrzegany jest jako osoba wulgarna, nadpobudliwa, o skłonnościach do automatycznego, niemal notorycznego przyjmowania postaw konfrontacyjnych i agresywnych oraz do obrażania innych osób ( por. zeznania świadków G. (...), M. S., M. M., L. M., S. P., W. L., T. K. ).

Sąd odwoławczy uznał, iż oddalenie opisywanych w zarzutach apelacyjnych wniosków dowodowych nie miało wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Bazując bowiem na tych dowodach, jakimi dysponował sąd I instancji, jawiły się one jako wystarczające do poczynienia właściwych ustaleń faktycznych oraz oceny prawnej zachowania oskarżonego.

Wniosek

wniosek obrońcy oskarżonego o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego czynu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Omówiono powyżej

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Co do rodzaju i rozmiaru orzeczonej kary, zasadności orzeczenia wobec oskarżonego nawiązki oraz podania wyroku do publicznej wiadomości, a także kosztów procesu.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw do korygowania tych rozstrzygnięć.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

a)  co do opisu oraz kwalifikacji prawnej przypisanych oskarżonemu czynów;

b)  co do podstawy prawnej rozstrzygnięć o nawiązce oraz środku karnym podania wyroku do publicznej wiadomości

Zwięźle o powodach zmiany

Ad a) – omówiono powyżej;

Ad b) – wobec zmiany podstawy prawnej skazania, związanej z odmienną kwalifikacją prawną przypisanych oskarżonemu czynów, dostosowano do tego odpowiednie podstawy prawne rozstrzygnięć o nawiązce oraz środku karnym podania wyroku do publicznej wiadomości

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3 i 4

Mając na uwadze, iż pomimo zmiany zaskarżonego wyroku, utrzymał on charakter wyroku skazującego, na podstawie art. 634 kpk w zw. z art. 628 kpk oskarżonego obciążono kosztami procesu za postępowanie odwoławcze. Obrońcy z urzędu zasądzono zwrot kosztów nieopłaconej przez oskarżonego pomocy prawnej, którymi finalnie – patrz zdanie poprzednie – obciążono oskarżonego.

7.  PODPIS