Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 grudnia 2021 r. znak (...), nr sprawy (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. O. prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłej w dniu 5 listopada 2021 r. J. O., powołując się na brzmienie art. 81 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, jak również przepisy rozporządzenie Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz (...) z dnia 20 października 1972 r. w sprawie urządzania cmentarzy, prowadzenia ksiąg cmentarnych oraz chowania zmarłych. Powołując się na definicję pogrzebu oraz prawnie przewidziane zasady pochowania zwłok, organ wskazywał, że M. O. nie przedłożył dokumentacji pochowania, a wskazany przez ubezpieczonego sposób pochowania (na prywatnej posesji w W. B.) nie odpowiada zasadom przewidzianym w art. 12 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Od powyższej decyzji odwołał się M. O., domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłej matce J. O.. Podał, że pokrył koszty związane z kremacją w wysokości 3104 zł, argumentując, że pochowanie prochów w urnie na prywatnej posesji w W. B., zgodnie z obowiązującym prawem, nie wymaga wystawienia faktury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości, przytaczając przepisy wskazanych w zaskarżonej decyzji aktów prawnych i podkreślając, że żadne przepisy w polskim porządku prawnym nie dają możliwości umieszczania zwłok czy prochów zmarłego poza obrębem cmentarza, a jedyny dopuszczalny wyjątek to katakumby, które mogą znajdować się poza obrębem cmentarza. Organ rentowy, nie kwestionując pod względem merytorycznym oraz formalno-rachunkowym, złożonej faktury potwierdzającej poniesienie przez ubezpieczonego kosztów na kwotę 3104 zł, zwrócił uwagę, że na liście tychże kosztów pominięty został podstawowy akt ceremonii pogrzebowej, jakim jest złożenie trumny ze zwłokami lub urny z prochami do grobu bądź złożenie urny w innym miejscu wyznaczonym (np. w kolumbarium). W ocenie organu, brak ceremonii pogrzebowej J. O. przebiegającej zgodnie z przepisami polskiego prawa, skutkuje odmową prawa do zasiłku pogrzebowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. O., matka M. O., zmarła w dniu 5 listopada 2021 r. w G.. W chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury.

Niesporne

Na poniesione przez M. O. koszty związane z jej zgonem złożyły się następujące kwoty: 610 zł za trumnę kremacyjną, 609 zł za urnę, 50 zł za worek na zwłoki, 320 zł za chłodnię, 700 zł za kremację, 220 zł za przewóz, 530 zł za przygotowanie zmarłej oraz 65 zł za salę pożegnań. Łącznie poniesione koszty wyniosły 3104 zł.

Dowód: faktura nr (...) k. 8 akt organu, certyfikat kremacji k. 7 akt organu, przesłuchanie ubezpieczonego M. O. k. 22-23.

W złożonym wraz z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy oświadczeniu z dnia 9 listopada 2021 r. M. O. podał, że J. O. zostanie pochowana w W. (...) w A.. Następnie, wykonując zobowiązanie organu rentowego do przedłożenia oryginału faktury za pochowanie zmarłej, w dniu 26 listopada 2021 r. podał, że urna została pochowana w dniu 25 listopada 2021r. na prywatnej posesji w W. (...) w A., a faktura nie została wystawiona.

Dowód: oświadczenie z dnia 09.11.2021r. k. 9 akt organu, oświadczenie z dnia 26.1.2021r. k. 3 akt organu, pismo organu z dnia 17.11.2021r. k. 4 akt organu.

Urna z prochami zmarłej J. O. została przewieziona przez członków jej rodziny do W. B., gdzie zamieszkuje syn M. O..

Dowód: przesłuchanie ubezpieczonego M. O. k. 22-23.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 77 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2022.504 t.j.), zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1)  ubezpieczonego;

2)  osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3)  osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4)  członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

W myśl art. 78 ust. 1 tejże ustawy, zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4000 zł (art. 80 ww. ustawy).

Bezspornym w niniejszym postępowaniu był fakt zgonu J. O., który nastąpił w dniu 5 listopada 2021 r. w G.. Nie zostało również zakwestionowane, iż w chwili śmierci osoba ta była emerytką, stąd też niewątpliwie należała do kręgu osób wymienionych w art. 77 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, których śmierć daje podstawę do przyznania zasiłku pogrzebowego. Organ rentowy podważył natomiast fakt, że odbył się pogrzeb zmarłej.

Stanowisko organu należało uznać za trafne.

Przepis art. 78 ust. 1 ustawy o emeryturach o rentach nie definiuje pojęcia „koszty pogrzebu”. W praktyce przyjęte jest, że koszty pogrzebu obejmują wydatki związane z koniecznością pochowania zwłok. Definicji „pogrzebu” nie zawiera także ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U.2020.1947 t.j.), która jednakże reguluje zasady pochówku. Zgodnie z art. 12 ust. 1 i 3 tejże ustawy, zwłoki mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, w grobach murowanych lub katakumbach i zatopienie w morzu. Szczątki pochodzące ze spopielenia zwłok mogą być przechowywane także w kolumbariach. Groby ziemne, groby murowane i kolumbaria przeznaczone na składanie zwłok i szczątków ludzkich mogą znajdować się tylko na cmentarzach. Wymagania, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków reguluje rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 r. (Dz.U.2008.48.284).

Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN pogrzeb to obrzęd towarzyszący chowaniu zmarłego. Pogrzebem jest zarówno uroczysta ceremonia w kościele, ale i bez wątpienia złożenie ciała lub urny do grobu. Dopiero z tym momentem można mówić o dokonaniu pochówku. W niniejszym postępowaniu ubezpieczony, na którym spoczywał ciężar dowodowy nie wykazał, aby ceremonia pogrzebowa prowadząca do pochówku zmarłej J. O. miała faktycznie miejsce.

Zgodnie z twierdzeniami ubezpieczonego, podnoszonymi zarówno w postępowaniu przed organem rentowym oraz w treści odwołania, pochowanie urny z prochami zmarłej miało miejsce w W. B., na terenie prywatnej posesji. Okoliczności te nie zostały w żaden sposób przez ubezpieczonego wykazane w toku postępowania sądowego, a podkreślenia wymaga, że to na ubezpieczonym spoczywa ciężar dowodowy wykazania podnoszonych twierdzeń (art. 6 k.c. i 232 k.p.c.). Oceniając zeznania ubezpieczonego Sąd miał na uwadze, że cechowały się one wysokim poziomem ogólności i nie miały charakteru stanowczego, co nie pozwalało uznać ich za wiarygodne. Ubezpieczony, w odniesieniu do przewozu prochów matki do W. B. nie potrafił wskazać, czy uzyskane zostało pozwolenie właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego na wywóz szczątków powstałych ze spopielenia zwłok poza granice Rzeczypospolitej Polskiej (którego wymóg przewiduje art. 14 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych). Ubezpieczony nie miał również wiedzy, czy i gdzie oraz przez kogo urna z przewiezionymi szczątkami została pochowana, nie podał żadnych szczegółów w tym zakresie.

W świetle tak przedstawionych twierdzeń nie sposób było przyjąć, że odbył się pochówek zmarłej J. O. wraz ze stosowną ceremonią pogrzebową. Na takie uznanie nie pozwala zaproponowany przez ubezpieczonego niewielki materiał dowodowy. Sam ubezpieczony nie potrafił potwierdzić, czy nastąpiło pochowanie szczątków powstałych ze spopielenia zwłok J. O.. Nie podał nawet, czy odbyła się jakakolwiek ceremonia pożegnalna zawierająca w sobie istotne elementy właściwe dla uroczystości pogrzebowej.

Podkreślenia wymaga, że nawet przyjęcie, że doszło do pochówku urny na prywatnej posesji na terenie W. B. nie skutkowałoby nabyciem przez ubezpieczonego uprawnienia do zasiłku pogrzebowego. Przedstawione w odwołaniu pogrzebanie szczątków w urnie na terenie prywatnej posesji nie było bowiem zgodne z obowiązującymi w polskim systemie prawnym zasadami co do sposobu i miejsca pochówku. Ustawodawca wymienia bowiem cztery miejsca, gdzie można pogrzebać zwłoki: grób ziemny, grób murowany lub katakumby i morze. Wszystkie te miejsca, z wyjątkiem morza, znajdują się tylko i wyłącznie na cmentarzu. Przez pochowanie rozumie się złożenie zwłok w grobach ziemnych, murowanych, katakumbach lub zatopienie w morzu. Groby ziemne i murowane mogą się znajdować tylko na cmentarzu, tym samym niedopuszczalne jest grzebanie zwłok na terenie prywatnych posesji.

Niespornie ubezpieczony poniósł koszty związane m.in. z kremacją zmarłej J. O., jednakże brak wykazania, że doszło do jej pogrzebu w sposób zgodny z zasadami chowania zmarłych przewidzianymi w polskim systemie prawnym, nie pozwala na przyznanie M. O. prawa do zasiłku pogrzebowego. Ten bowiem przysługuje bowiem osobie, która pokryła koszty pogrzebu.

W konsekwencji, odwołanie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., zostało oddalone.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)