Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V A Ca 30/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2022r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Kaniok

Protokolant: Gabriela Kaszuba

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 grudnia 2022r.

sprawy z powództwa A. (...) z siedzibą w W.

przeciwko P. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 6 października 2021r. r., sygn. akt IV C 1049/21

1. uchyla zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i w tym zakresie umarza postępowanie;

2. zmienia zaskarżony wyrok w punktach drugim i trzecim w ten sposób, że:

a) w punkcie drugim oddala powództwo;

b w punkcie trzecim kosztami postępowania obciąża powódkę pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu;

3. zasądza od A. (...) z siedzibą w W. na rzecz P. S. kwotę 35693 zł ( trzydzieści pięć tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 30/22

Uzasadnienie co do punktów 2 i 3 wyroku

Pozwem z dnia 7 grudnia 2018 r. A. sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od P. S. na jej rzecz: kwoty 120.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 p.p. liczonymi od dnia 1 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty; kwoty 431.847,95 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 p.p. liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

P. S. wniósł o odrzucenie pozwu z uwagi na brak prawidłowo powołanych członków zarządu powoda. Gdyby Sąd uznał, że nie zachodzą warunki do odrzucenia pozwu, wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. Postanowieniem z dnia 22 lipca 2019 r. Sąd odmówił odrzucenia pozwu.

Wyrokiem z dnia 6 października 2021 r., Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie pierwszym zasądził od P. S. na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 120 000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.06.2013r. do dnia zapłaty; w punkcie drugim zasądził od P. S. na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 431847,95 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych liczonych od dnia 07.12.2018r do dnia zapłaty; w punkcie trzecim kosztami postępowania obciążył w całości pozwanego pozostawiając szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu.

Z ustaleń faktycznych jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynika, że 14 czerwca 2012 roku zawarta została w formie aktu notarialnego (Repertorium A nr (...)) umowa sprzedaży pomiędzy D. B., P. S. i A. B.. Na jej mocy D. B. sprzedała P. S. nieruchomość położoną w W. przy ul. (...), za kwotę 5.000000 zł. W § 3 umowy strony ustaliły warunki płatności w ten sposób, że:

1)  część ceny w kwocie 1.500.000 zł zostanie zapłacona przez kupującego na rzecz sprzedającej na rachunek bankowy, przy czym zapłata tej części ceny zostanie dokonana w następujący sposób:

a)  kwota 500.000 zł zostanie zapłacona do dnia 21 czerwca 2012 roku;

b)  kwota 1.000.000 zł zostanie zapłacona do dnia 16 lipca 2012 roku;

2)  pozostała część ceny w kwocie 3.500.000 zł zostanie zapłacona przez kupującego na rzecz sprzedającej w następujący sposób:

a)  kwota 2.050.000 zł w terminie nie późniejszym niż w dniu 14 czerwca 2013 roku;

b)  kwota 1.450.000 zł w ciągu 90 dni licząc od dnia zawarcia umowy

W § 4 ust. 1 aktu strony przewidziały, iż w zakresie zapłaty części ceny w kwocie 2.050.000 zł D. B., P. S. oraz A. B. ustalili, że:

1)  P. S. wstąpi w miejsce A. B. jako dłużnika do umowy kredytowej z dnia 28 grudnia 2007 roku Nr (...) z zastrzeżeniem uzyskania akceptacji ze strony wierzyciela, to jest banku (...) S.A. z siedzibą w W. Oddział 1 w B. (przejęcie długu);

2)  Umowa o przejęcie długu (zawierająca odpowiednią zgodę niezbędną do jej skuteczności) zostanie zawarta nie później niż w dniu 14 czerwca 2013 roku a przejęcie długu nastąpi do kwoty kapitału kredytu, pomniejszonej o kwoty, które zostaną zapłacone przez kupującego na rzecz sprzedającej na poczet ceny;

3)  P. S. i A. B. zobowiązują się, że w przypadku uzyskania akceptacji ze strony wierzyciela na przejęcie długu złożą odpowiednie oświadczenie w rozumieniu art. 519 k.c. niezbędne do skutecznego przejęcia długu;

4)  A. B. zobowiązuje się zwolnić P. S. od obowiązku świadczenia kwoty 2.050.000 zł na rzecz D. B. z tytułu części ceny (2.050.000 zł) w trybie art. 392 k.c., na co P. S. wyraża zgodę, przy czym warunkiem powyższego jest skuteczne przejęcie długu z umowy kredytowej z dnia 28 grudnia 2007 roku Nr (...) zawartej pomiędzy A. B. i bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. Oddział 1 w B. (warunek zawieszający);

5)  D. B. wyraża na powyższe zgodę i oświadcza, że skuteczne przejęcie długu na zasadach określonych wyżej będzie równoznaczne ze zwolnieniem P. S. z obowiązku świadczenia na jej rzecz części ceny (2.050.000 zł).

Z kolei w ust. 2 § 4 aktu strony przewidziały, że do chwili skutecznego przejęcia długu kupujący będzie zobowiązany płacić na rzecz sprzedającej na poczet części ceny kwoty 10.000 zł miesięcznie (do pierwszego dnia każdego miesiąca, poczynając od lipca 2012 roku najpóźniej do czerwca 2013 roku włącznie). Zapłata wymagalnych kwot na poczet ceny będzie następowała bezpośrednio na rachunek techniczny banku (...) S.A. z siedzibą w W. Oddział 1 w B.. P. S. zobowiązał się, że równocześnie z zapłatą wymagalnych kwot na poczet ceny będzie wpłacać w tym samym terminie i na ten sam rachunek także kwoty po 10.000 zł miesięcznie (tytułem kar umownych). Uchybienie terminowi płatności którejkolwiek z należności opisanych w niniejszym ustępie (kwoty na poczet ceny lub kary umowne), spowoduje wymagalność całej pozostałej do zapłaty części kwoty 3.000.000 zł oraz wymagalność kar umownych do kwoty 120.000 zł. W ust. 3 § 4 aktu strony ustaliły, że jeżeli do dnia 14 czerwca 2013 roku nie dojdzie do przejęcia długu na zasadach określonych w ust. 1 § 4, a nie zaistnieją także okoliczności uzasadniające wymagalność całej należności, pozostała do zapłaty część kwoty 2.050.000 zł (pomniejszona o kwoty, które zostaną zapłacone przez kupującego na rzecz sprzedającej na poczet ceny w trybie opisanym w ust. 2 § 4), będzie wymagalna z dniem 14 czerwca 2013 roku.

Ust. 4 § 4 aktu stanowił, że P. S. zobowiązuje się zapłacić na rzecz D. B. kwotę nie wyższą niż 2.050.000 zł tytułem części ceny, przy czym zdarzeniem, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku zapłaty będzie każda z następujących okoliczności:

1)  do dnia 14 czerwca 2013 roku nie dojdzie do przejęcia długu, o którym mowa w ust. 1 § 4;

2)  do chwili przejęcia długu, o którym mowa w ust. 1 § 4 P. S. uchybi terminowi płatności którejkolwiek z należności opisanych w ust. 2 § 4 (kwoty na poczet ceny lub kary umowne);

3)  w dniu 14 czerwca 2013 roku kupujący nie zapłaci na rzecz sprzedającej kwoty 2.050.000 zł lub jej odpowiedniej części mimo wymagalności należności.

W związku z powyższym P. S. poddaje się egzekucji na rzecz D. B. do kwoty 2.050.000 zł w trybie art. 777 § 1 pkt. 5 k.p.c. oraz oświadcza, że wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności w terminie do dnia 31 grudnia 2013 roku.

W ust. 5 § 4 P. S. zobowiązał się zapłacić na rzecz D. B. kwotę nie wyższą niż 120.000 zł tytułem kar umownych, o których mowa w ust. 2 § 4, przy czym zdarzeniem, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku zapłaty będzie uchybienie terminowi płatności którejkolwiek z należności opisanych w ust. 2 (kwoty na poczet ceny lub kary umowne) oraz oświadczył, że na wypadek nie wywiązania się z tego zobowiązania poddaje się egzekucji z niniejszego aktu notarialnego na rzecz D. B. do kwoty 120.000 zł – w trybie art. 777 § pkt. 5 k.p.c. oraz, że wierzyciel może wystąpić o nadanie termu aktowi klauzuli wykonalności w terminie do dnia 31 grudnia 2013 roku.

W ust. 6 § 4 A. B. zobowiązał się, że do dnia 30 czerwca 2012 roku ureguluje odsetki karne należne w związku z przedmiotowym kredytem. § 5 ust. 1 aktu stanowił, że część ceny w kwocie 1.450.000 zł nastąpi:

1)  w terminie 7 dni po uprawomocnieniu się wykreślenia z działu III księgi wieczystej Kw (...) ostrzeżenia o toczącej się egzekucji z nieruchomości w sprawie Km 604/12 z wniosku wierzyciela (...) Bank (...) S.A. Centrala z siedzibą w W. (opisanego w § 1 niniejszego aktu notarialnego); w niniejszym wypadku zapłata nastąpi gotówką do rąk sprzedającej lub przelewem na rachunek, którego numer D. B. zobowiązuje się wskazać kupującemu z co najmniej 7 – dniowym wyprzedzeniem, przy czym naruszenie tego zobowiązania spowoduje odpowiednią prolongatę terminu zapłaty lub

2)  jeżeli w ciągu 90 dni licząc od dnia zawarcia niniejszej umowy nie zajdą okoliczności, o których mowa wyżej w punkcie 1, zapłata nastąpi na rachunek (...) Bank (...) S.A. Centrala z siedzibą w W. i/lub właściwego komornika a uznanie odpowiedniego rachunku będzie równoznaczne z zapłatą na rzecz D. B., a zapłata pozostałej części kwoty 1.450.000 zł nastąpi na rachunek, o którym mowa w punkcie 1

W ust. 2 § 5 przewidziano, że P. S. zapłaci na rzecz D. B. kwotę 1.450.000 zł tytułem części ceny, przy czym zdarzeniem, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku zapłaty będzie odpowiednio jedno ze zdarzeń opisanych w ust. 1 pkt. 1) i 2) § 5. W związku z powyższym P. S. poddał się egzekucji z niniejszego aktu na rzecz D. B. odnośnie kwoty 1.450.000 zł – w trybie art. 777 § 1 pkt. 4 k.p.c.

3 grudnia 2013 roku D. B. i A. B. zawarli w formie aktu notarialnego umowę darowizny (Repertorium A nr (...)). Na jej mocy D. B. darowała swojemu mężowi A. B. przysługującą jej wobec P. S. wierzytelność w wysokości 2.050.000 zł z tytułu zobowiązania do zapłaty części ceny, wynikającej z aktu notarialnego z dnia 14 czerwca 2012 roku, za numerem Repertorium A (...), któremu Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy prawomocnym postanowieniem z dnia 5 czerwca 2013 roku, Sygn. akt II Co 973/13 nadał klauzulę wykonalności.

29 marca 2017 roku pomiędzy A. B. a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zawarta została umowa cesji wierzytelności. W § 1 ust. 1 pkt. 7 przewidziano, że na dzień sporządzenia umowy cesji Cedentowi przysługują względem dłużnika odsetki za opóźnienie w kwocie 741.538,36 zł od wierzytelności wynikającej z zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu wykonawczego – aktu notarialnego z dnia 14 czerwca 2012 roku, Rep. A nr (...) na kwotę 2.050.000 zł z tytułu zapłaty części ceny sprzedaży nieruchomości określonej w § 4 ust. 4 umowy sprzedaży nieruchomości. W § 2 umowy cesji strony ustaliły, że z chwilą jej podpisania A. B. przenosi na (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. całą przysługującą mu wierzytelność wynikającą z zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu wykonawczego – aktu notarialnego z dnia 14 czerwca 2012 roku, Rep. A nr (...) na kwotę 2.050.000 zł z tytułu zapłaty części ceny sprzedaży nieruchomości określonej w § 4 ust. 4 umowy sprzedaży nieruchomości wraz z przysługującymi mu odsetkami za opóźnienie w kwocie 1.480.223,52 zł, a M. P. działający w imieniu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kupuje za cenę wskazaną wierzytelność. W ust. 2 § 2 umowy strony przewidziały, że zapłata ceny nastąpi poprzez spłatę części raty kredytu w wysokości 6.582 zł, którego harmonogram stanowi załącznik nr 3 do umowy cesji. Zapłata ceny rozpocznie się od dnia 1 maja 2017 roku.

23 maja 2017 roku pomiędzy D. B. a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zawarta została umowa cesji wierzytelności stanowiącej cenę sprzedaży nieruchomości, tj. kwotę 5 000 000 zł wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 1 czerwca 2013 roku w kwocie 45.912,33 zł w stosunku do dłużnika P. S. za cenę w kwocie 10 000 zł. W § 1 ust. 1 pkt. 3 zawarto oświadczenie, iż do dnia podpisania umowy cesji pozostała niezapłacona reszta ceny sprzedaży nieruchomości w kwocie 2.050.000 zł. Z kolei w § 1 ust. 1 pkt. 4 D. B. oświadczyła, że przysługuje jej wierzytelność z tytułu zapłaty kary umownej określonej w § 4 ust. 5 umowy sprzedaży nieruchomości względem dłużnika na kwotę 120.000 zł.

Dnia 21 marca 2018 r. J. S. złożyła oświadczenie, iż na podstawie art. 84 k.c. uchyla się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego dnia 23 listopada 2016 r. – umowa zbycia jednego udziału o wartości nominalnej 50 złotych w kapitale zakładowym spółki działającej pod firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. reprezentowaną przez Prezesa Zarządu M. S. (w dacie dokonywania czynności G.). J. S. oświadczyła, że w chwili podpisywania umowy działała w mylnym przekonaniu, że (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jak i udziały w tej spółce nie stanowią wartości rynkowej, a konsekwencją posiadania udziału byłaby jedynie konieczność ponoszenia kosztów likwidacji spółki. Tożsame oświadczenie w tej samej dacie złożyła także D. S.. Oświadczenia te zostały skierowane do Pani M. S. (w dacie dokonywania czynności G.) Prezes Zarządu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W..

14 lutego 2018 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. złożyła w Sądzie Okręgowym w Warszawie pozew przeciwko D. S., wnosząc o uznanie za bezskuteczną w stosunku do spółki umowy darowizny z dnia 13 czerwca 2014 roku sporządzonej w formie aktu notarialnego (Rep. A (...)),na mocy której P. S. darował swojej córce D. S. należący do niego cały udział w nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę nr (...), której to spółce przysługuje wobec dłużnika P. S. wierzytelność w wysokości 2.050.000 zł wynikająca z umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 14 czerwca 2012 roku, opatrzonej w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie postanowieniem z dnia 8 września 2017 roku.

Pismem z dnia 18 maja 2020 roku P. S. działając jako prezes zarządu (...) z siedzibą w W. oświadczył, iż cofa pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, informując jednocześnie, iż wypowiedział pełnomocnictwo dotychczasowemu pełnomocnikowi i reprezentuje powodową spółkę osobiście.

Postanowieniem z dnia 22 maja 2020 roku Sąd umorzył postępowanie.

Dnia 27 maja 2020 roku M. P. działając jako Prezes zarządu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wniósł zażalenie na powyższe postanowienie wskazując, iż zostało ono wydane na podstawie wniosku złożonego przez osoby nie będące uprawnione do reprezentacji spółki.

Postanowieniem z dnia 4 lutego 2021 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 22 maja 2020 r.

Na rozprawie w dniu 1 września 2021 roku Sąd oddalił wnioski dowodowe zgłoszone w odpowiedzi na pozew w pkt. 9 i 10 oraz 1 i 2 na karcie 3.

Postanowieniem z dnia 1 października 2021 r. Sąd zamkniętą rozprawę otworzył na nowo.

Na rozprawie w dniu 6 października 2021 r. Sąd oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przy piśmie procesowym z dnia 27 września 2021 r. gdyż zostały złożone ze znacznym przekroczeniem prekluzji procesowej, na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku.

W ocenie Sądu Okręgowego wniosek o odrzucenie pozwu nie jest zasadny. To na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, iż D. S. jak i J. S. działały pod wpływem błędu zawierając umowę zbycia udziałów, oraz że został zachowany termin roczny na uchylenie się od skutków oświadczenia. Pozwany nie przedstawił żadnych dowodów pozwalających Sądowi na zbadanie zasadności zgłoszonych twierdzeń, zatem nie było podstaw do ich uwzględnienia.

Ponadto, jak wynika z danych zawartych w Krajowym Rejestrze Sądowym (dowód z wydruku informacji z KRS k. 106 – 111), zmiany wynikające z umowy sprzedaży udziałów zawartej w dniu 23 listopada 2016 roku nie zostały wprowadzone do Rejestru, a co za tym idzie D. S. i J. S. nie zostały ujawnione jako wspólnicy posiadający całość udziałów spółki (...) sp. z o.o. Wobec tego nie sposób zakwestionować działania M. P. jako prezesa zarządu uprawnionego do samodzielnej reprezentacji powodowej spółki. Pozwany nie wykazał, by M. P. działający jako prezes zarządu powodowej spółki, został powołany w sposób wadliwy.

Sąd I instancji wskazał, że do pozwu załączona została umowa darowizny wierzytelności w wysokości 2.050.000 zł przez D. B. na rzecz A. B. z tytułu zobowiązania do zapłaty części ceny, wynikającej z aktu notarialnego z dnia 14 czerwca 2012 roku – zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 5 czerwca 2013 r. Zarówno umowa sprzedaży jak i umowa darowizny wierzytelności z niej wynikającej zostały zawarte w formie aktu notarialnego. Strona powodowa załączyła także do pozwu dwie umowy cesji wierzytelności z poświadczonymi notarialnie podpisami. Na podstawie pierwszej z umów cesji wierzytelności zawartej w dniu 29 marca 2017 roku A. B. przeniósł na Art. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. całą przysługującą mu wierzytelność wynikającą z zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu wykonawczego – aktu notarialnego z dnia 14 czerwca 2012 roku na kwotę 2.050.000 zł wraz z przysługującymi mu odsetkami za opóźnienie w kwocie 1.480.223,52 zł. Druga z przedłożonych umów cesji wierzytelności to zawarta w dniu 23 maja 2017 roku pomiędzy D. B. a (...) z siedzibą w W.. Na jej podstawie spółka nabyła wierzytelność z tytułu zapłaty kary umownej określonej w § 4 ust. 5 umowy sprzedaży nieruchomości względem dłużnika na kwotę 120.000 zł. Tym samym nie ulega wątpliwości, że strona powodowa załączyła dokumenty, które w sposób wystarczający uprawdopodobniły jej roszczenie.

Sąd Okręgowy przyjął, że nie zachodzą żadne z okoliczności, które wyłączałyby możliwość zawarcia umów cesji.

Sąd powołał treść art. 509 § 2 k.c.

Pozwany podnosił, że kwota 120 000 zł dochodzona w pozwie została przez niego w całości zapłacona. Podnosił także, że został zwolniony z zapłaty długu na podstawie warunkowej umowy zwolnienia z długu, a także oświadczeniem o spełnieniu się warunków zawieszających z warunkowej umowy zwolnienia z długu. Wszystkie te okoliczności nie zostały udokumentowane. Strona pozwana obowiązana była przedstawić dokumenty, które potwierdziłyby powyższe twierdzenia, zwłaszcza iż powódka zaprzeczyła wyraźnie jakoby takie czynności miały miejsce. Jak stanowi art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Biorąc zatem pod uwagę, iż pozwany nie przedłożył żadnego z powyższych dokumentów sąd uznał jego twierdzenia za bezpodstawne.

Skuteczność cesji nie wymaga zgody dłużnika.

W ocenie Sądu powodowa spółka udowodniła swoje roszczenie oraz jego wysokość.

Sąd wskazał na treść art. 359 § 1 i § 2 k.c. oraz art. 481 § 1 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości i zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego i zaniechanie wszechstronnego jego rozważenia, w tym :

a) brak poczynienia ustaleń faktycznych w oparciu o dowody z dokumentów:

-

aktu notarialnego rep. A nr (...) z dnia 3 grudnia 2013 r. „Protokół z przyjęcia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu", podczas gdy dokument ten został przedłożony do akt jako załącznik do pisma Pozwanego z dnia 8 września 2021 r., na zarządzenie Sędziego z dnia 1 września 2021 r., a jest kluczowy dla rozstrzygnięcia sprawy i nie można dokonać prawidłowej oceny dokumentów w postaci umów cesji z dnia 29 marca 2017 r. oraz 23 maja 2017 r. oraz umowy darowizny z dnia 3 grudnia 2013 r. bez odniesienia się do „Protokołu z przyjęcia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu" z dnia 3 grudnia 2013 r.. gdyż należy je odczytywać łącznie.

-

postanowienia Komornika Sądowego w przedmiocie umorzenia postępowania z dnia 10 lipca 2013 r. oraz pisma D. B. z dnia 18 września 2015 r., podczas gdy dokumenty te zostały powołane w celu wykazania m.in. umorzenia egzekucji na wniosek wierzyciela D. B. w związku ze spłatą zobowiązania przez P. S. (wynikającego z umowy sprzedaży z dnia 14 czerwca 2012 r.). zwolnienia z długu P. S. przez D. B. i w konsekwencji bezskutecznego przeniesienia wierzytelności w wysokości 2.050.000.00 zł, oraz ewentualnych odsetek i roszczeń odszkodowawczych na rzecz A. B., a następnie na rzecz (...) sp. z o.o.

-

oświadczeń o dokonaniu zapłaty przez D. B. na rzecz P. S. z dnia 18.09.2015 r. podczas gdy dowody te wskazują na to, że to D. B. jest dłużnikiem P. S. i dokonywała na jego rzecz wpłat.

b) ustalenie, że w dniu 23 maja 2017 r. została skutecznie zawarta umowa cesji pomiędzy D. B., a (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz w dniu 3.12.2013 r. umowa darowizny pomiędzy D. B. a A. B. podczas gdy D. B. nie posiadała w tych dniach żadnej wierzytelności w stosunku do P. S., a zatem nie mogło dojść do jej przeniesienia, a konsekwencji Powód nie posiada wierzytelności w stosunku do Pozwanego i nie posiada legitymacji czynnej w sprawie.

c) przyjęcie, że A. B. (a następnie (...) sp. z o.o.) nabył na mocy umowy darowizny z dnia 3.12.2013 r. wierzytelność wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę oraz z tytułu kar umownych , podczas gdy umowa dotyczyła jedynie wierzytelności głównej w wysokości 2.050.000 zł. a D. B. zrzekła się w dniu 3 grudnia 2013 r. wszelkich roszczeń odszkodowawczych względem P. S. w treści aktu notarialnego rep. A nr (...) (przed zawarciem umowy darowizny z mężem A. B. oraz przed zawarciem umowy cesji z Pozwanym).

2) art. 235 2 § 1 i 2 k.p.c. poprzez bezpodstawne pominięcie dowodu w postaci:

-

postanowienia Komornika Sądowego A. P. z dnia 10.07.2013 r. w przedmiocie umorzenia postępowania, toczącego się pod sygnaturą akt Km 598/13, na wniosek Wierzyciela D. B. oraz

-

aktu notarialnego rep. A nr (...) z dnia 3 grudnia 2013 r. „Protokół z przyjęcia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu”,

-

oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli D. K. z 23.08.2021 r.,

-

umów zbycia udziałów z 23.1 1.2016 r. i 30.06.2016 r.,

-

umowy darowizny udziałów z 8.03.2016 r.,

-

oświadczeń o zapłacie czynszu przez D. B. z 18.09.2015 r..

bez wydania w tym przedmiocie postanowienia, podczas gdy dokumenty te zostały powołane w celu wykazania m.in. braku istnienia wymagalnych wierzytelności w stosunku do P. S., umorzenia egzekucji na wniosek wierzyciela D. B. w związku ze spłatą zobowiązania przez P. S. (wynikającego z umowy sprzedaży z dnia 14 czerwca 2012 r.), zwolnienia z długu P. S. przez D. B. i w konsekwencji bezskutecznego przeniesienia wierzytelności na rzecz A. B., a następnie na rzecz (...) sp. z o.o., pomimo tego, że dopuszczenie dowodu z tych dokumentów nie zmierzało do przedłużenia postępowania, dokumenty były złożone w wykonaniu zarządzenia sędziego z dnia 1.09.2021 r., a nadto strona pozwana uprawdopodobniła, iż wcześniejsze powołanie tych dowodów nie było możliwe.

-

z zeznań P. S. oraz świadków J. S. i D. K. (2) zakładając a priori, że świadkowie nie są wiarygodni, podczas gdy dowód ten był kluczowy dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególnie pod kątem wyjaśnienia okoliczności takich jak: brak istnienia wymagalnej wierzytelności po stronie Powoda (a wcześniej Pani D. B.) i brak jego legitymacji procesowej czynnej,

3) art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 67 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że nie sposób zakwestionować działania M. P. jako prezesa zarządu powodowej Spółki, podczas gdy Pozwany wykazał, iż z uwagi na skuteczne uchylenie się od skutków prawnych oświadczeń woli, złożonych pod wpływem błędu przez J. S. i D. K. (2), jedynymi udziałowcami powodowej spółki są J. S. i D. K. (2). Powód nie posiadał w momencie złożenia pozwu, ani obecnie organu uprawnionego do reprezentacji (zatem pozew winien zostać odrzucony).

Niezależnie od powyższego zarzucił:

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1) art. 84 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że nie zachodzą okoliczności, które wyłączałyby możliwość zawarcia umowy cesji wierzytelności na rzecz Powoda, podczas gdy prawidłowa wykładnia art. 84 § 1 k.c. prowadzi do wniosku, że błąd w jakim znajdował się P. S. co do stanu finansów (wypłacalności) D. B. nie stanowi błędu w rozumieniu art. 84 § 1 k.c., tj. nie dotyczył treści czynności prawnej, a zatem nie doprowadził do skutecznego uchylenia się P. S. od skutków prawnych oświadczenia woli, złożonego D. B. w dniu 10 lipca 2013 r. (Umowa Warunkowa zwolnienia z długu z dnia 10 lipca 2013 r. jest skuteczna, a zatem wierzytelność D. B. nie istniała od lipca 2013 r. i nie mogła zostać darowana na rzecz jej męża, ani przeniesiona w drodze cesji na rzecz Powoda).

2) art. 508 k.c. poprzez niezastosowanie i brak uznania, że doszło pomiędzy D. B., a P. S. do skutecznego zwolnienia z długu, podczas gdy uchylenie się przez P. S. w dniu 3 grudnia 2013 r. od skutków prawnych oświadczenia woli, złożonego w dniu 10 lipca 2013 r.. było na gruncie obowiązującego prawa nieskuteczne, a zatem umowa warunkowego zwolnienia z długu P. S. przez D. B. z dnia 10 lipca 2013 r. jest ważna, a przesłanki z tej umowy zostały spełnione.

3) art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji nadużycia prawa podmiotowego przez Powoda, polegającego na przejęciu wierzytelności w drodze umowy cesji z dnia 29 marca 2017 r. od A. B. oaz z dnia 23 maja 2017 r. od D. B., celem wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko byłemu wspólnikowi powodowej spółki (...) o zapłatę z tytułu nabycia nieruchomości (stanowiącej własność Powoda), pod jego nieobecność (przebywał w areszcie śledczym), nie informując o podejmowanych działaniach, a także posłużeniu się pozyskanymi od P. S. informacjami i dokumentami, dotyczącymi jego sytuacji finansowej i osobistej z okresu, gdy był klientem pełnomocnika powodowej spółki i wykorzystaniu ich na niekorzyść P. S. w niniejszym postępowaniu, odmowie wydania przez pełnomocnika Powoda wielotomowej dokumentacji P. S. (celem utrudnienia niniejszego postępowania Pozwanemu) i naruszenie przy tym tajemnicy adwokackiej, podczas gdy nie powinno się czynić użytku ze swojego prawa w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości lub uchylenie wyroku i odrzucenie pozwu, zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości, a następnie przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Nadto skarżący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu ze wskazanych dokumentów na okoliczności opisane w treści pisma, oraz o dopuszczenie dowodu z przesłuchania P. S. i świadków: D. K. (2) i J. S. na okoliczności opisane w treści pisma.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji, zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego i przeprowadzenie dowodu ze wskazanego dokumentu na okoliczności opisane w treści pisma, oddalenie wniosków dowodowych pozwanego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odnośnie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie drugim zaskarżonego wyroku jest zasadna.

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe przeprowadzając dowód z dokumentów złożonych przez strony w postępowaniu apelacyjnym.

Przeprowadzenie dowodu z dokumentów nie spowodowało zwłoki postępowania. Nadto Sąd Apelacyjny zważył, że dowód z aktu notarialnego rep. A nr (...) zawierającego protokół z przyjęcia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, złożony został przez pozwanego przy piśmie z 8.09.2021r. ( k.416 – 419) i sąd I instancji pominął go z naruszeniem art. 235 2 par. 1 k.p.c., w sytuacji gdy miał on istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia a jego przeprowadzenie nie powodowało zwłoki postępowania.

Wnioski pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków D. K. (2) i J. S. oraz z zeznań pozwanego P. S. zostały przez Sąd Apelacyjny pominięte na podstawie art. 235 2 par. 1 pkt 2 k.p.c. jako nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji za własne i uzupełnił jej ustalając, że: 10.07.2013r. D. B. i P. S. zawarli warunkową umowę zwolnienia z długu na mocy, której D. B. zwolniła P. S. z długu w wysokości 2.050.000 zł. wynikającego z aktu notarialnego z dnia 14.06.2012r. rep. A nr (...), na mocy art. 508 k.c. w zamian za przeniesienie prawa własności 100.099 udziałów spółki (...). (...) spółka z o.o. Własność udziałów spółki miała przejść na wierzycielkę po spełnieniu się warunków zawieszających wskazanych w par. 2 umowy ( k.466). Zgodnie z par. 1 pkt 3 umowy, własność udziałów spółki przejdzie na wierzyciela po spełnieniu się skutków rozporządzających określonych w par. 2 ust. 1, 2, 3 umowy ( k.465). Własnoręczność podpisów złożonych przez D. B. i P. S. pod umową z dnia 10.07.2013r. została poświadczona przez notariusza w dniu 10.07.2013r. za numerem rep. A. (...) (opis k.471).

W dniu 27 sierpnia 2013r. złożone zostało oświadczenie stron o spełnieniu się warunków zawieszających, szczegółowo opisanych w par. 2 umowy z 10.07.2013r. Własnoręczność podpisów złożonych przez D. B. i P. S. została poświadczona przez notariusza za numerem rep. A. 2981/2013.

W dniu 3 grudnia 2013r. P. S. oświadczył, do protokołu w akcie notarialnym rep. A nr (...), że na podstawie art. 88 k.c. uchyla się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego przez niego jako dłużnika w warunkowej umowie zwolnienia z długu z dnia 10.07.2013r., ze względu na to, że oświadczenie o zwolnieniu z długu w zamian za przeniesienie własności udziałów w Spółce zostało złożone przez niego pod wpływem błędu wywołanego przez D. B.. Oświadczył, że został wprowadzony w błąd przez D. B. co do stanu jej finansów oraz możliwości zapłaty za nabyte udziały w Spółce. Gdyby posiadał pełną wiedzę o stanie i możliwościach finansowych D. B., które bezpośrednio wpływają na możliwość zapłaty przez nią kwoty 2.954.950 zł. za nabyte udziały w spółce, nie zawarłby umowy z 10.07.2013r. (k.471-472).

D. B. oświadczyła, że uznaje za zasadne uchylenie się przez P. S. od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego przez niego w warunkowej umowie zwolnienia z długu. Nadto strony oświadczyły, że w związku z oświadczeniami zwartymi w akcie notarialnym rep. A. (...) oraz z tytułu powrotnego przejścia wierzytelności na rzecz D. B. oraz własności udziałów w Spółce na rzecz P. S. – D. B. i P. S. zrzekają się, za wyjątkiem roszczenia D. B. wobec P. S. o zapłatę wierzytelności, wszelkich roszczeń, w szczególności roszczeń odszkodowawczych ( k.472).

Jak wynika z warunkowej umowy zwolnienia z długu, dłużnik zwolnienie z długu przyjął. (k.465 preambuła zdanie ostatnie). Zgodnie z art. 508 k.c., zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Zgodnie z umową, zwolnienie z długu w zamian za przeniesienie prawa własności udziałów nastąpiło z chwilą spełnienia się warunków określonych w par. 2 umowy z 10.07.2013r. (k.466), a wiec najpóźniej 27.08.2013r. kiedy to złożone zostało oświadczenie stron o spełnieniu się warunków zawieszających, szczegółowo opisanych w par. 2 umowy z 10.07.2013r. Z tą chwilą zobowiązanie P. A. S. do zapłaty na rzecz D. B. kwoty 2.050.000 zł. tytułem części ceny nabycia nieruchomości na podstawie aktu notarialnego z dnia 14.06.2012r., rep. A nr (...), wygasło i wierzytelność ta nie mogła zostać skutecznie przeniesiona przez D. B. mocą umowy darowizny z dnia 3.12.2013r. na rzecz A. B. a co za tym idzie A. B. nie mógł skutecznie przelać tej wierzytelności na rzecz (...) spółki z o.o. umową z dnia 29.03.2017r. W związku z powyższym powodowa spółka nie posiada legitymacji czynnej do domagania się od pozwanego zapłaty ustawowych odsetek za opóźnienie od w/w kwoty za okres od 8.12.2015r. do 6.12.2018r. ( k.82), co uzasadnia zmianę zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c. polegającą na oddaleniu powództwa.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwany nie mógł skutecznie uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego D. B. w warunkowej umowie zwolnienia z długu z dnia 10.07.2013r.

Skuteczność oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych czynności podjętej pod wpływem błędu uzależniona jest od tego, czy okoliczności zawarcia umowy mieszczą się w hipotezie art. 84 k.c. Jeżeli strona złoży oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych czynności, w sytuacji gdy nie powstało po jej stronie uprawnienie kształtujące (nie są spełnione przesłanki z art. 84 k.c.), to oświadczenie to jest nieskuteczne tj. nie wywołuje skutku nieważności umowy ( zob. wyrok SN z 14.04.2021r. IV CSKP 5/21 LEX). W świetle art. 84 k.c. błąd nie odnosi się do sfery motywacyjnej. Okoliczności, na które powołał się pozwany P. S. w oświadczeniu z dnia 3 grudnia 2013r. tj. błąd co do stanu finansów D. B. oraz możliwości zapłaty przez nią za nabyte udziały w Spółce, odnoszą się do sfery motywacyjnej i jako takie nie stanowią błędu w rozumieniu art. 84 k.c.

W istocie pozwany nie powołał się na błąd co do treści czynności prawnej a tylko w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Okoliczności związane z wykonaniem zobowiązania nie mieszczą się w pojęciu błędu, o którym mowa w art. 84 k.c. (tak SN wyrok z 9.03.2022r. II CSKP 103/22 LEX). Błąd może dotyczyć mylnego wyobrażenia o treści czynności prawnej lub o jej skutkach prawnych, ale nie obejmuje tego, jak umowa zostanie faktycznie wykonana, a więc zdarzeń - z perspektywy stron zawierających umowę - przyszłych i niepewnych. Niespełnienie się oczekiwań osoby dokonującej czynności prawnej, co do określonego rozwoju zdarzeń nie daje podstaw do uznania oświadczenia woli tej osoby za wynik błędu prawnie doniosłego (tak SN wyrok z 14.04.2021r. IV CSKP 5/21 ( LEX).

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny przyjął, że na mocy umowy z dnia 10.07.2013r. D. B. zwolniła P. S. z długu w wysokości 2.050.000 zł. wynikającego z aktu notarialnego z dnia 14.06.2012r. rep. A nr (...), na mocy art. 508 k.c. w zamian za przeniesienie prawa własności 100.099 udziałów spółki (...) z o.o. Własność udziałów w/w spółki została skutecznie przeniesiona przez P. S. na D. B. albowiem niesporne jest, że warunki określone w par. 2 umowy z 10.07.2013r. ziściły się, co strony potwierdziły składając oświadczenie z podpisami notarialnie poświadczonymi ( k.471).

Umowa z 10.07.2013r. zawiera wszystkie essentialia negotii umowy zbycia udziałów w spółce z o.o., oraz spełnia wymogi określone w art. 180 k.s.h. ( forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi). Strony zastrzegły w umowie skutek rozporządzający albowiem zgodnie z par. 1 pkt 3 umowy: „własność udziałów spółki przejdzie na wierzyciela po spełnieniu się skutków rozporządzających określonych w par. 2 ust. 1, 2, 3 umowy” ( k.465). Nie jest zatem trafny zarzut, że do przeniesienia własności udziałów w spółce potrzebne było, po spełnieniu warunków zawieszających, zawarcie umowy sprzedaży. W umowie warunkowej określono wartość udziałów, chwilę przejścia własności udziałów na D. B. ( k. 465 par. 1 pkt 3 umowy), oraz zobowiązanie D. B. do zapłaty za nabyte udziały kwoty 2.954.950 zł. w terminie do 31.12.2018r. ( k.467).

Okoliczność, iż D. B. oświadczyła, że uznaje za zasadne uchylenie się przez P. S. od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego przez niego w warunkowej umowie zwolnienia z długu, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia albowiem skuteczność uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu nie zależy od zgody drugiej strony umowy, lecz od tego czy zostały spełnione przesłanki , o których mowa w art. 84 k.c.

W protokole z dnia 3 grudnia 2013r. zawartym w akcie notarialnym rep. A nr (...), strony nie zawarły umowy, którą można byłoby uznać za przenoszącą własność udziałów w spółce (...) z powrotem na P. S. i wierzytelności w kwocie 2.050.000 zł. na D. B.. Okoliczność, że wolą stron było odstąpienie od umowy sprzedaży udziałów i od umowy warunkowego zwolnienia z długu, nie jest wystarczająca do przyjęcia, że tak się stało. Umowa z dnia 10.07.2013r. została bowiem wykonana ( udziały w spółce (...) zostały przeniesione na D. B. a dług P. S. wygasł). Okoliczność, że P. S. 8.03.2016r. darował córce D. K. (2) udziały w spółce (...) ( te które uprzednio zbył D. B.), nie mogła doprowadzić do zmiany stanu prawnego tych udziałów.

Porozumienie z 3.12.2013r. (k.563), wbrew wywodom powódki nie zawiera oświadczenia P. S. o uznaniu długu w kwocie 2.050.000 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny przyjął, że powódka nie nabyła skutecznie wierzytelności w kwocie 2.050.000 zł. w stosunku do P. S. a zatem nie przysługują jej ustawowe odsetki od tej wierzytelności, co uzasadnia zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c.

O kosztach procesu za I instancję Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. przyjmując, że powódka przegrała spór.

Brak jest podstaw do przyjęcia, że powódka nie jest stroną przegrywającą spór w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 120.000 zł., co do której powództwo zostało cofnięte gdyż pozwany udowodnił, że D. B. zrzekła się wobec niego roszczenia o zapłatę w/w kwoty w dniu 3.12.2013r. (k.567v). Powódka wywodziła, że nabyła w/w wierzytelność od D. B. mocą umowy cesji z 23.05.2017r. Skoro umowa cesji okazała się bezskuteczna, to powódka ponosi konsekwencje niezasadnego wytoczenia powództwa bez względu na to, czy miała świadomość bezskuteczności cesji przedmiotowej wierzytelności.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyły się: opłata od apelacji w kwocie 27.593 zł. ( k.546) i wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 8100 zł.

SSA Ewa Kaniok

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13