Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Romuald Kompanowski

Protokolant: st.sekr.sądowy Piotr Durajczyk

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2022 r. w Kaliszu

odwołania I. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 23 grudnia 2021 r. Nr (...)

w sprawie I. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o deputat węglowy

Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 23 grudnia 2021 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującemu I. G. przy ustaleniu wysokości emerytury pomostowej prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu deputatu węglowego poczynając od 9 lipca 2021r.

Sędzia Romuald Kompanowski

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 grudnia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wydaną na podstawie art. 74 ustawy z 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) odmówił I. G. prawa do kolejowego deputatu węglowego albowiem w trakcie zatrudnienia u pracodawcy (...) Sp. z o.o. nie był wypłacany ekwiwalent za deputat węglowy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył I. G. wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie prawa do ekwiwalentu z tytułu deputatu węglowego poczynając od daty nabycia prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołujący I. G. urodzony (...), wnioskiem z 9 lipca 2021 r. wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej wskazując na wykonywaną w latach 1984 – 2012 pracę na kolei w charakterze maszynisty pojazdów trakcyjnych. W tym okresie odwołujący miał ustalone prawo do deputatu węglowego w postaci ekwiwalentu pieniężnego. W okresie powyższego zatrudnienia odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową od 25 kwietnia 1985 r. do 1 kwietnia 1988 r. Po zakończeniu odbywania tej służby odwołujący wrócił do pracy w macierzystym zakładzie 30 kwietnia 1988 r. Jednostkami zatrudniającymi odwołującego w powyższych latach były: najpierw (...) S.A. Zakład w P. (okres 1.09.1984 – 30.09.2008) a następnie (...) sp. z o.o. - (...) Zakład (...) w P. (okres 1.10.2008 – 8.12.2012) .

Od 9 grudnia 2012 r. nowym pracodawcą odwołującego stały się (...) Spółka z o.o. w P.. Odwołujący pracował tam do 8 lipca 2021 r. na stanowisku maszynisty pojazdu trakcyjnego. W okresie tego zatrudnienia pracodawca nie wypłacał żadnemu z pracowników ekwiwalentu za deputat węglowy.

/bezsporne/

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy z 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 292) - zwanej dalej jako ustawa o komercjalizacji, prawo do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego przysługuje ustawy byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów. Wykładnia tego przepisu została zawarta w kilku orzeczeniach Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, m.in. wyroku z 10 stycznia 2018 r. (III AUa 620/17) oraz w wyroku z 23 stycznia 2019 r. (III AUa 730/18). Wskazany tam został pogląd, że nie każdemu byłemu pracownikowi kolejowemu, który w okresie zatrudnienia otrzymywał deputat węgłowy, przysługuje ekwiwalent za deputat węglowy jako dodatek do emerytury. W uzasadnieniu wyroku z 7 marca 2012 r. w sprawie III AUa 1699/11 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wskazał, że " … art. 74 ust. 1 przewiduje możliwość nabycia prawa do deputatu węglowego byłemu pracownikowi kolejowemu również na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednak przepis ten nie może być interpretowany w oderwaniu od ust. 4 i ust. 11 tego przepisu. Zgodnie bowiem z ust. 4 prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty. Z kolei ust. 11 stanowi, że prawo do pobierania ekwiwalentu pieniężnego ustaje lub ulega zawieszeniu wraz z ustaniem prawa do emerytury lub renty.".

Tym samym nabycie prawa do emerytury na podstawie zatrudnienia wykonywanego poza koleją, wyklucza skuteczne przyznanie prawa do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Kluczowe znaczenie w niniejszej sprawie miało zatem ustalenie, czy przyznana odwołującemu emerytura pomostowa została ustalona z tytułu zatrudnienia na kolei. W ocenie Sądu poza przesłankami: bycia byłym pracownikiem kolejowych, przysługiwania prawa do deputatu w okresie zatrudnienia na kolei, istotna jest przesłanka, że prawo do emerytury i renty powinno przysługiwać z tytułu tego zatrudnienia.

W treści art. 74 ust. 1 ustawy o komercjalizacji zawarte zostały akty prawne, na podstawie których przyznanie świadczenia uprawnia do ekwiwalentu. Są to przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, przepisy ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Istotna jest również treść art. 74 ust. 3 ustawy o komercjalizacji, z którego wynika, że przedmiotowe świadczenie przysługuje również emerytowi lub renciście, który pobiera emeryturę lub rentę z tytułu zatrudnienia w okresach równorzędnych z okresami zatrudnienia na kolei, oraz osobie, której przyznano kolejową emeryturę lub rentę w drodze wyjątku. Nie chodzi zatem o każdego byłego pracownika kolejowego. W innym wypadku wymieniona byłaby także np. ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin czy ustawa z 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.

W niniejszej sprawie istotne było zatem, czy zatrudnienie na kolei było wystarczającą przesłanką stażową do nabycia przez odwołującego prawa do emerytury pomostowej.

W sprawie nie jest sporne to, że odwołujący był zatrudniony na kolei w okresie od 1 września 1984 r. do 8 grudnia 2012 r., a zatem w tym czasie przez ponad 15 lat pracował w szczególnych warunkach. Ponadto w tym czasie upłynął 25-letni ogólny okres składkowy i nieskładkowy, który w niniejszej sprawie również wynikał z zatrudnienia na kolei. W okresie tego zatrudnienia miał ustalone prawo do deputatu węglowego i z tytułu tego zatrudnienia spełnił warunki stażowe składające się na prawo do emerytury pomostowej. W świetle tego, zachodził związek prawny między specyfiką zatrudnienia na kolei, a uzyskaniem przez odwołującego emerytury pomostowej. Zatrudnienie odwołującego na kolei przez ponad 15 lat warunkowało bowiem prawo do ustalenia mu prawa do tej emerytury. Skoro zatem odwołujący spełnił warunki konieczne do przyznania mu emerytury pomostowej, ustalonej na podstawie zatrudnienia kolejowego, w trakcie którego przysługiwało mu prawo do deputatu węglowego, to spełnił przesłanki wynikające z art. 74 ust. 1 i 4 ustawy o komercjalizacji, a w konsekwencji przysługuje mu prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy jako byłemu pracownikowi kolejowemu. Identyczną ocenę przedstawił Sąd Apelacyjny w Białymstoku w uzasadnieniu wyroku z 15 września 2021 r. w sprawie III AUa 762/21. Sąd rozpatrujący niniejszą sprawę w pełni podziela zawartą tam argumentację prawną.

Prawo do dochodzonego ekwiwalentu pieniężnego przysługuje także osobie, która uzyskała prawo do emerytury pomostowej. W tym względzie Sąd podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 10 lutego 2021 r. w sprawie III AUa 963/20.

W tym stanie rzeczy zaskarżona decyzja podlegała zmianie jak w sentencji wyroku.

Ustalając datę przyznania prawa do ekwiwalentu, Sąd miał na uwadze zawarcie przez odwołującego we wniosku z 9 lipca 2021 r. o emeryturę pomostową elementu w postaci wskazania na pobieranie ekwiwalentu węglowego. Załatwiając ten wniosek decyzją z 2 sierpnia 2021 r. organ rentowy w żadnym miejscu nie decyzji nie orzekł co do wskazanego w ten sposób uprawnienia. Sygnałem na konieczność uzupełnienia wydanej decyzji było pismo odwołującego złożone w organie rentowym 10 sierpnia 2021 r. a więc w terminie do złożenia odwołania od decyzji. W tych warunkach wydana przez organ rentowy decyzja z 23 grudnia 2021 r. w istocie załatwiała pierwszorazowy wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej z prawem do ekwiwalentu z tytułu deputatu węglowego. Zatem prawo do ekwiwalentu przysługiwało odwołującemu od 9 lipca 2021 r. tj. od dnia przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Sędzia Romuald Kompanowski