Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 czerwca 2021 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sławomir Splitt

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 1 czerwca 2021r. w G.

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.

przeciwko M. P.

o zapłatę

1.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Gdyni w dniu 19 września 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt I Nc 905/18;

1.  zasądza dodatkowo od pozwanej M. P. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. kwotę 1.200,00 złotych (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt: I C 1091/18

UZASADNIENIE

Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. wniosła pozew przeciwko M. P. o zapłatę kwoty 11.638,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot:

- 700 zł od dnia 3 września 2004r. do dnia zapłaty,

- 397,66 zł od dnia 4 września 2004r. do dnia zapłaty,

- 2.126,81 zł od dnia 10 września 2004r. do dnia zapłaty,

- 8.413,73 zł od dnia 24 października 2004r. do dnia zapłaty

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2006r. w sprawie o sygnaturze akt XII K 299/06 Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu uznał M. P. za winną tego, że w okresie od dnia 2 września 2004 r. do 23 października 2004 r. we W. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, będąc zatrudniona jako kierownik oddziału (...) im. (...) przy ul. (...) doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 11.751,38 zł klientów kasy poprzez wprowadzenie ich w błąd, w ten sposób, że nie informowała ich wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi, że osoby te posiadają do odbioru środki finansowe i dokonała ich wypłaty z pominięciem zabezpieczeń tych kont wykorzystując swoje uprawnienia w zakresie akceptowania wypłat bez użycia indywidulanej karty magnetycznej poszczególnych członków kasy, podrabiając ich podpisy na dowodach wpłaty KW i dokonując nieuprawnionych zmian na kontach depozytowych w systemie elektronicznym.

(pozew k. 3-7)

W dniu 19 września 2018r. w sprawie o sygnaturze I Nc 905/18 Sąd Rejonowy w Gdyni wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.

(nakaz zap łaty k. 30)

Pozwana wniosła zarzuty od ww. nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wniosła o uchylenie nakazu i oddalenie powództwa. Pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, a także zarzut nieistnienia roszczenia. Jak wskazała, z wyroku karnego nie wynika, że działała na szkodę powódki, która nie była w sprawie pokrzywdzoną, a nadto Sąd nie zobowiązał jej do naprawienia szkody wyrządzonej powódce. W związku z tym nie ma podstaw do przyjęcia, że powódka ma status pokrzywdzonego i należy zastosować 20 – letni termin przedawnienia z art. 4421 § 2 kc. Pozwana zarzuciła również, że powódka nie wykazała na czym polega szkoda, ani też przedstawiła żadnych orzeczeń sądu stanowiących tytuły egzekucyjne, z których wynikałby obowiązek (...) do naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonych. Zdaniem pozwanej szkoda poniesiona przez powódkę nie wynikała ze zbrodni czy występku. Pozwana zwróciła uwagę, że na powódkę został nałożony wyrokiem karnym obowiązek naprawienia szkody wobec osób pokrzywdzonych. W związku z tym spełniając roszczenie wobec powódki, pozwana ponosiłaby podwójną odpowiedzialność w naprawieniu szkody. W ocenie pozwanej świadczenia spełnione przez powódkę na rzecz pokrzywdzonych były świadczeniem nienależnym, albowiem żaden dowód nie wskazuje, że (...) był zobowiązany do naprawienia szkody za pozwaną jako pracownika kasy.

(zarzuty od nakazu zap łaty k. 32-34)

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2006r. w sprawie o sygnaturze akt XII K 299/06 Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu uznał M. P. za winną tego, że w okresie od dnia 2 września 2004r. do 23 października 2004r. we W. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, będąc zatrudnioną jako kierownik oddziału (...) im. (...) przy ul. (...) doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 11.751,38 złotych klientów kasy poprzez wprowadzenie ich w błąd, w ten sposób, że nie informowała ich wbrew ciążącym na niej obowiązkach, że osoby te posiadają do odbioru środki finansowe i dokonała ich wypłaty z pominięciem zabezpieczeń tych kont wykorzystując swoje uprawnienia w zakresie akceptowania wypłat bez użycia indywidulanej karty magnetycznej poszczególnych członków kasy, podrabiając ich podpisy na dowodach wpłaty KW i dokonując nieuprawnionych zmian na kontach depozytowych w systemie elektronicznym i we wskazanych datach dokonywała wypłaty środków wskazanych osób, podrabiając ich podpisy na dowodzie KW, czym działała na szkodę tych osób, to jest popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. i art. 287 § 1 k.k. Jednocześnie, Sąd zobowiązał pozwaną do naprawienia szkody poprzez zapłatę określonych kwot na rzecz pokrzywdzonych w terminie 3 lat. Przedmiotowy wyrok uprawomocnił się w dniu 17 sierpnia 2006r.

(dow ód: wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 9 sierpnia 2006r. k. 21-22)

Powyższy wyrok został wydany na skutek zawiadomienia powódki o popełnieniu przestępstwa. Pismem z dnia 1 czerwca 2006r. powódka złożyła oświadczenie o zamiarze działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

(dow ód: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z dnia 9 czerwca 2006r. k. 1-2 akt karnych Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu o sygnaturze XII K 299/06, oświadczenie powoda z dnia 1 czerwca 2006r. k. 156 tamże)

Powódka zasilała konta pokrzywdzonych klientów łącznie kwotą 11.638,20 zł. Pokrzywdzeni wypłacili ze zwróconych przez powódkę środków łącznie kwotę 10.635,73 zł, zaś reszta środków wobec niewypłacenia czy przedawnienia została później przeksięgowana na konto powoda.

(dow ód: dziennik operacji na kontach k. 24-26, polecenie księgowania k. 27, zestawienie kwot zwróconych pokrzywdzonym k. 23 i 78, zestawienia operacji k. 80-91v, zeznania świadka D. W. k. 65-67)

W toku postępowania karnego i karnego wykonawczego M. P. nie dokonała żadnych wpłat na rzecz osób pokrzywdzonych.

(dow ód: karta dłużnika [w:] akta karne Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu o sygnaturze XII K 299/06)

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową, dowodu z zeznań świadków D. W. i J. M., a także dowodu z przesłuchania pozwanej.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności dokumentów powołanych w ustaleniach stanu faktycznego. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że wyrok sądu karnego ma charakter dokumentu urzędowego i w związku z tym korzystają z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nim oświadczeń, których żadna ze stron usiłowała wzruszyć w trybie art. 252 kpc. Pozostałe dokumenty mające formę dokumentów prywatnych (dokumenty księgowe (...)) nie budziły wątpliwości Sądu co ich autentyczności czy też pochodzenia wyrażonych w nich oświadczeń woli. Podkreślić bowiem należy, iż przedmiotowe dokumenty mają formę wydruków komputerowych z systemów księgowych powoda i nie noszą śladów żadnych manipulacji.

Zdaniem Sądu nie ma podstaw do odmowy wiary zeznaniom świadków D. W. i J. M.. Zdaniem Sądu przesłuchani w niniejszej sprawie świadkowie zeznawali szczerze, zgodnie ze swoją wiedzą i pamięcią, a ich zeznania nie budziły wątpliwości w świetle zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Zważyć należy, iż D. W. opisała szczegółowo sposób postępowania Kasy w przypadku nieuprawnionej wypłaty środków przez jej pracownika, a także sposób uzupełnienia kont pokrzywdzonych klientów. Zeznania świadka korelują z przedłożoną dokumentacją księgową. Natomiast, świadek J. M. opisała jedynie okoliczności związane z ujawnieniem procederu, jakiego dopuściła się pozwana, natomiast z uwagi na znaczny upływ czasu nie potrafiła wskazać, czy powód uzupełnił stan środków na rachunkach bankowych członków (...).

Jedynie w części Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej. O ile żadnych wątpliwości nie budziły zeznania pozwanej odnośnie treści wyroku karnego, o tyle za całkowicie gołosłowne należało uznać zeznania M. P. dotyczące naprawienia przez nią szkody. Pozwana wskazywała, że otrzymała informację z Sądu o osobie pokrzywdzonej, która domaga się zwrotu pieniędzy i następnie pozwana miała dokonywać wpłaty na poczcie, a dowody wpłat miały być składane do akt sądowych. Tymczasem w aktach karnych i karnych wykonawczych nie ma żadnych dowodów świadczących o tym, że pozwana dokonała wpłaty na rzecz osób pokrzywdzonych.

Na podstawie art. 2352 § 1 pkt 2 i 5 kpc Sąd pominął dowód z zeznań świadków J. K. (1), M. K., L. S., J. K. (2), R. D., T. B., R. S., I. J., M. M., E. J., R. W., M. D., K. K., I. G., J. J., Z. S., J. Ż., A. T., albowiem okoliczności, jakie miały zostać wykazane za pomocą ww. dowodu nie miały ostatecznie znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a uwzględnienie tego wniosku spowodowałoby jedynie nieuzasadnione przedłużenie postępowania.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 415 kc, zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Zdaniem Sądu nie znajdują uzasadnienia twierdzenia strony pozwanej, iż w okolicznościach niniejszej sprawy powodowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. nie jest podmiotem pokrzywdzonym w wyniku przestępczego procederu pozwanej.

Zważyć należy, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z dnia 5 listopada 2009 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1643) celem kas oszczędnościowo - kredytowych, z zastrzeżeniem art. 13aa, jest gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz wykonywanie dystrybucji ubezpieczeń na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz.U. z 2019 r. poz. 1881). W myśl art. 13a ust. 1 powołanej ustawy w ramach swojej działalności kasa oszczędnościowo – kredytowa zawiera m.in. umowy imiennego rachunku członka kasy.

Należy mieć na względzie, że zgodnie z treścią art. 732 kc do rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe stosuje się odpowiednio przepisy tytuł X. K. cywilnego o umowie rachunku bankowego.

W świetle powyższego w odniesieniu do imiennych rachunków członka Kasy za aktualny należy uznać pogląd prawny wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 5 kwietnia 2018r., I ACa 519/17, L..

W orzeczeniu tym stwierdzono, że zgodnie z art. 725 kc przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. W przepisie tym nie ma wprawdzie wprost mowy o przejściu własności znajdujących się na rachunku bankowym środków pieniężnych posiadacza rachunku na rzecz banku, lecz jedynie o ich przechowywaniu, a jeżeli umowa tak stanowi, także o przeprowadzaniu jego rozliczeń pieniężnych, ale w powszechnie przyjmuje się, że ponieważ chodzi o przechowanie środków pieniężnych, więc dotyczy to depozytu nieprawidłowego w rozumieniu art. 845 kc, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce.

Tym samym bank, jako przechowawca środków pieniężnych posiadacza rachunku, nabywa ich własność i ma obowiązek na każde żądanie posiadacza zwrócić mu taką samą ilość środków pieniężnych (por. art. 720 kc).

W myśl przywołanego w cytowanym orzeczeniu art. 845 kc jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

Podkreślić należy, że podstawowym następstwem depozytu nieprawidłowego jest nabycie przez przechowawcę własności przedmiotu przechowania i możności swobodnego nim dysponowania (por. K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, 2020). Zatem, posiadacz rachunku z chwilą wpłaty pieniędzy do Kasy traci ich własność na rzecz Kasy, lecz nabywa on natomiast wierzytelność o zwrot takiej samej ich ilości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2020r., VII AGa 421/19, L.).

Z powyższego zatem jednoznacznie wynika, że w dacie przewłaszczenia pieniędzy przez pozwaną, spółdzielcza kasa oszczędnościowo - kredytowa była właścicielem środków pieniężnych znajdujących się na prowadzonych rachunkach. Tym samym, w wyniku bezprawnej wypłaty tych środków przez pozwaną niewątpliwie majątek (...) został pomniejszony, a powódka poniosła szkodę.

Skoro tak, to powódce jako poszkodowanej przysługuje roszczenie o naprawienie szkody względem sprawcy. W świetle wyroku karnego nie budzi wątpliwości, że szkoda w majątku powódki jest normalnym skutkiem czynu popełnionego przez pozwaną M. P.. Wysokość poniesionej przez powódkę szkody natomiast została wykazana za pomocą przedstawionych do akt niniejszej sprawy dowodów księgowych. Nadto, należy zwrócić uwagę, że z wyroku sądu karnego wynika, że wartość wypłaconych bezprawnie przez pozwaną środków wynosiła 11.751,38 złotych, natomiast powódka udowodniła, że zasilała konta pokrzywdzonych kwotą niższą tj. kwotą 11.638,20 zł. Zgodnie z powyższymi rozważaniami pokrzywdzonym klientom (...) – mimo bezprawnej wypłaty środków przez pozwaną – nadal przysługiwało roszczenie o zwrot środków w stosunku do powodowej Kasy.

Okoliczność wykonania obowiązku naprawienia szkody przez pozwaną wynikającego z treści wyroku sądu karnego nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w sytuacji gdy obowiązek ten odnosił się w stosunku do pozwanej nie do powódki – faktycznie poszkodowanej popełnionym przez pozwaną czynem, ale do osób, które zawarły ze (...) umowę rachunku bankowego. Skoro bowiem środki pieniężne stanowiły własność powoda i powód zadośćuczynił obowiązkowi zasilenia tych rachunków po dokonanej wypłacie środków przez pozwaną to zasadnym było domaganie się przez niego zwrotu środków w wysokości objętej orzeczeniem Sądu.

W ocenie Sądu nie zasługiwał na uwzględnienie podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia. Nie ulega wątpliwości, że czyn pozwanej wynikał z przestępstwa popełnionego przez pozwaną, za który pozwana została skazana wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 9 sierpnia 2006r. w sprawie o sygnaturze akt XII K 299/06. Stosownie do art. 11 kpc ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Powodowa (...) nie została co prawda ujęta w sentencji wyroku karnego, niemniej zgodnie z poglądami wyrażanymi w doktrynie stanowisko o związaniu sądu cywilnego osobą pokrzywdzonego ustaloną w wyroku karnym przeczyłoby zasadzie ścisłej wykładni zdania pierwszego art. 11 i ograniczało zastosowanie zdania drugiego i tym samym mogłoby być niekorzystne dla poszkodowanego (por. E. Marszałkowska-Krześ (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, 2021). Jednocześnie zwrócić należy uwagę, że powyższy wyrok został wydany na skutek zawiadomienia powódki o popełnieniu przestępstwa, a nadto pismem z dnia 1 czerwca 2006r. powódka złożyła oświadczenie o zamiarze działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego, a nadto sąd doręczał powodowi – jako oskarżycielowi posiłkowemu – odpis wyroku. Nadto, zważywszy, iż powódka była właścicielem przywłaszczonych środków pieniężnych, a pozostałe okoliczności przestępstwa były bezsporne, to Sąd cywilny mógł samodzielnie uznać, że pozwana popełniła przestępstwo również na szkodę powoda. Zgodnie natomiast z treścią art. 4421 § 2 kc jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Mając zatem na względzie podniesione powyżej okoliczności, na mocy art. 493 § 4 kpc w zw. z art. 415 kc, Sąd utrzymał nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 19 września 2018r. w sprawie o sygnaturze akt I Nc 905/18 w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Zważywszy, iż na mocy nakazu zapłaty Sąd zasądził od pozwanej już kwotę 2.563 zł, obejmującą opłatę sądową od pozwu w kwocie 146 zł, opłatę za czynności fachowego pełnomocnika w kwocie 2.400 zł i opłatę od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, zaś zgodnie z treścią § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie przy wskazanej w pozwie wartości przedmiotu sporu pełnomocnikowi przysługuje wynagrodzenie w stawce minimalnej wynoszącej 3.600 zł, to Sąd zasądził dodatkowo na rzecz pozwanej kwotę 1.200 zł.