Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2022 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa J. J.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w Gdańsku

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa- Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 360/20

UZASADNIENIE

Powód, J. J., wniósł pozew przeciwko pozwanemu, Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w Gdańsku, o zapłatę. Powodowi został wyznaczony pełnomocnik z urzędu, który pismem z dnia 3 sierpnia 2020 roku r. sprecyzował żądanie zapłaty wobec pozwanego i domagał się w imieniu powoda zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 80.000 zł (k. 501 akt).

W uzasadnieniu swojego stanowiska strona powodowa wskazała, że dochodzone roszczenia wiąże z opieszałym rozpoznawaniem składanych przez powoda wniosków, opóźnieniami w przekazywaniu wnoszonych przez niego środków zaskarżenia Sądowi II instancji oraz zwłoką w rozpoznawaniu tych środków zaskarżenia. Zaznaczono, że odpowiedzialność pozwanego dotyczy zwłoki w rozpoznaniu zażaleń powoda wniesionych od rozstrzygnięć wydanych przez Sąd Rejonowy w Wejherowie w sprawach o sygn. akt I Co 949/11, I Co 824/11, I Co 972/11. Powód wyjaśnił, że dochodzone roszczenia stanowią zadośćuczynienie za cierpienia psychiczne i rozstrój zdrowia wywołane opieszałym rozpoznawaniem wniosków i zażaleń powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że powód kieruje wobec pozwanego szereg zarzutów, których nie uzasadnia, ani też nie przytacza żadnych okoliczności faktycznych na ich poparcie. Zaznaczono, że nie podał on także ani jednego konkretnego działania, które miałoby być bezprawne. Zwrócono uwagę, że nie przypisał on żadnych konkretnych działań do poszczególnych wskazanych przez siebie spraw sądowych. W ocenie strony pozwanej powód w niemniejszym stopniu nie wykazał zaistnienia okoliczności, które mogłyby skutkować odpowiedzialnością pozwanego Skarbu Państwa. Strona powodowa nie przedstawiła żadnych twierdzeń w oparciu, o które można by uznać, że istnieją podstawy odpowiedzialności pozwanego.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Wnioskiem z dnia 25 maja 2011 r. powód wniósł do Sądu o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

W związku z brakiem wykonania zobowiązania Sądu (zarządzenie z dnia 11 lipca 2011 r.) Sąd Rejonowy w Wejherowie postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2012 r. (sygn. akt I Co 824/11) zawiesił postępowanie, gdyż sprawie nie można było nadać biegu.

Pismem z dnia 27 września 2011 r. zażalenie na to postanowienie wniósł powód.

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił zażalenie powoda.

Postanowieniem z dnia 31 maja 2012 r. Sąd Rejonowy w Wejherowie podjął zawieszone postanowienie, stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Gdańsku.

Postanowieniem z dnia 2 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy w Wejherowie odmówił sporządzenie uzasadnienie postanowienia z dnia 31 maja 2012 r.

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł powód.

Postanowieniem z dnia 12 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił zażalenie powoda.

Referendarz Sądowy w Sądzie Okręgowym w Gdańsku postanowieniem z dnia 21 listopada 2012 r. oddalił wnioski powoda o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu (sygn. akt XV Co 144/12).

Na w/w postanowienie pismem z dnia 4 grudnia 2012 r. skargę złożył powód.

Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku utrzymał w mocy postanowienie z dnia 21 listopada 2012 r. (sygn. akt XV Co 156/12).

/dowody: akta sprawy I Co 824/11 (XV Co 144/12, XV Co 156/12) -załączone do akt sprawy/

Sąd Rejonowy w Wejherowie zarządzeniem z dnia 11 października 2011 r. (sygn. akt I Co 844/11) wyłączył do odrębnego rozpoznania wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej.

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2011 r. Sąd Rejonowy w Wejherowie oddalił wnioski powoda o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie pełnomocnika z urzędu (sygn. akt I Co 949/11).

Pismem z dnia 5 stycznia 2012 r. powód wniósł zażalenie na w/w postanowienie.

Postanowieniem z dnia 23 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił zażalenie powoda (sygn. akt III Cz 117/12).

/dowody: akta sprawy I Co 949/11 - załączone do akt sprawy/

Powód wnioskiem z dnia 25 listopada 2011 r. wniósł o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu celem właściwego reprezentowania jego interesu w postępowaniach egzekucyjnych (...) 901/10, KM 2268/11, KM 1490/11, KM 1670/11, KM, (...) i KM 2446/11.

Sprawę zarejestrowano pod sygn. akt I Co 972/11.

Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2012 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Wejherowie oddalił wniosek powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Pismem z dnia 24 stycznia 2012 r. powód wniósł skargę na w/w postanowienie.

Postanowieniem z dnia 1 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy w Wejherowie utrzymał w mocy postanowienie z dnia 13 stycznia 2012 r.

Zarządzeniem z dnia 16 lutego 2012 r. Sąd potraktował pismo powoda z dnia 8 lutego 2012 r. jako zażalenie na postanowienie z dnia 1 lutego 2012 r. i postanowieniem z dnia 16 lutego 2012 r. odrzucił je jako niedopuszczalne.

Pismem z dnia 28 lutego 2012 r. powód wniósł zażalenie na postanowienie z dnia 16 lutego 2012 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2012 r., sygn. akt III Cz 364/12 oddalił zażalenie powoda na w/w postanowienie.

/dowody: akta sprawy I Co 972/11 - załączone do akt sprawy/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie w/w dowodów w postaci akt spraw załączonych do przedmiotowego postępowania.

Sąd uznał za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy dokumenty zebrane w aktach tych spraw, albowiem zostały one sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla danego typu dokumentów, stanowiły przede wszystkim dokumenty urzędowe. Z tego względu autentyczność tych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania. Jednocześnie wskazane wyżej dowody były wystarczające dla oceny i rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie i było oczywiście nieuzasadnione.

W myśl art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na stronie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis art. 6 k.c. jest w istocie normą decyzyjną w tym znaczeniu, że przesądza on w określonych sytuacjach o sposobie wyrokowania sądu w postaci oddalenia powództwa. Należy wskazać, iż kontradyktoryjność procesu cywilnego wymaga, aby to strony wskazywały dowody dla wykazania swoich twierdzeń. Zasada kontradyktoryjności ma związek ze sposobem gromadzenia materiału procesowego, to jest twierdzeń faktycznych i służących ich weryfikacji wniosków dowodowych. Do tzw. ciężarów procesowych należą w szczególności: ciężar twierdzenia (onus proferendi) i ciężar dowodzenia ( onus probandi). Zasada kontradyktoryjności pozostaje w ścisłym związku ze skargowym charakterem procesu, a więc jego uruchamianiem wyłącznie z inicjatywy podmiotu poszukującego ochrony sądowej z uwagi na własny interes prawny. Postępowanie cywilne ma charakter sporu o prawo prowadzonego przed sądem przez podmioty o przeciwstawnych interesach, zajmujące w postępowaniu sądowym pozycję równoprawnych przeciwników. Bierność strony nie zobowiązuje sądu - poza wyjątkowymi przypadkami - do prowadzenia dowodów z urzędu (por. m.in. wyrok SN z 15 grudnia 1998 r., I CKN 944/97, Prok.i Pr. 1999/11-12/38). Rządząca ponadto procesem cywilnym zasada kontradyktoryjności polega na tym, że to nie na sądzie, lecz stronach procesowych spoczywa ciężar aktywnego uczestniczenia w czynnościach procesowych, oferowania dowodów na potwierdzenie własnych tez oraz podważenie twierdzeń przeciwnika. Pożądana aktywność wyraża się zarówno w składaniu pism procesowych jak też w odpowiednim reagowaniu na zachowania procesowe przeciwnika i przedstawiane przez niego dowody, tak w pismach procesowych jak i na rozprawie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 stycznia 2017 r., III AUa 1504/16, Lex).

Z drugiej zaś strony pamiętać należy, że – również zgodnie z ogólnymi regułami dowodzenia – ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza (co wyraża łacińska paremia ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat), co oznacza to, że w sytuacji, w której strona, niezależnie od tego, czy powodowa czy pozwana, zaprzecza wystąpieniu określonej okoliczności, to strona przeciwna, która na tę okoliczność się powołuje, winna ją udowodnić. Stosownie do brzmienia art. 232 zd. 1 k.p.c., strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

W przypadku roszczeń o naruszenie dóbr osobistych w postaci zdrowia z zasady ciężaru dowodu wynika, że to po stronie powodowej leży obowiązek wykazania, że doszło do naruszenia dóbr osobistych, bo w istocie twierdzenia powoda oparte były na pojęciu naruszenia jego dóbr osobistych. Podstawy prawne roszczeń formułowanych przez powoda zostały uregulowane w art. 417 k.c. oraz art. 448 k.c. w związku z art. 24 k.c. W myśl art. 448 k.c. powód, aby skutecznie dochodzić ochrony majątkowej dóbr osobistych winien wskazać jakie dobra zostały naruszone i jaką w związku z tym poniósł krzywdę. Ponadto zasadność roszczenia z tego tytułu wymaga, aby działanie sprawcy naruszenia było bezprawne. Z kolei odpowiedzialność Skarbu Państwa została uregulowana w art. 417 § 1 k.c. i zachodzi w sytuacji zaistnienia kilku przesłanek, tj. niezgodności z prawem jego działania lub zaniechania oraz powstania szkody. Co więcej, niezbędne jest zaistnienie związku przyczynowego między działaniem lub zaniechaniem strony pozwanej, a naruszeniem dóbr osobistych powoda.

Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu powód nie wykazał żadnej z przesłanek odpowiedzialności pozwanego. Po pierwsze, nie wskazał i nie wykazał, jakie dobra osobiste powoda zostały ewentualnie naruszone wobec postawionego działania pozwanego. Podkreślenia wymaga, że w uzasadnieniu swojego stanowiska nie przedstawił na czym miałoby polegać jego cierpienie psychiczne czy też uszczerbek na zdrowiu. Ponadto brak jest związku przyczynowego pomiędzy stanem zdrowia powoda, a wymienionymi przez niego sprawami sądowymi. Warto także zauważyć, że powód pomimo wezwania na rozprawę, które odebrał w dniu 21 października 2022 r. (k. 629 akt) nie stawił się na niej, pozbawiając się możliwości wykazania swoich twierdzeń przed Sądem.

W sprawach z zakresu dóbr osobistych to na powodzie spoczywa ciężar dowodu wykazania, iż doszło do naruszenia dóbr osobistych (art. 23 k.c. w zw. z art.24 k.c.). Powód winien jednocześnie wskazać owo dobro osobiste i określić żądania związane z ochroną dobra osobistego. Oceniając kwestie ewentualnego naruszenia dóbr osobistych Sąd winien przy tym kierować się kryteriami obiektywnymi – wyrażoną w danym społeczeństwa opinią ludzi rozsądnych, przeciętnie inteligentnych.

Sąd zważył, że w sprawie nie zostały zaktualizowane przesłanki mogące prowadzić do stwierdzenia naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych powoda. Dowody w postaci akta spraw, z których powód wywodzi swoje roszczenia nie wykazały po stronie pozwanej jakichkolwiek błędów, uchybień czy zaniechań. Wręcz przeciwnie wszystkie postępowania inicjowane przez powoda rozpatrywane były w terminie, bez zbędnej zwłoki i zgodnie z przepisami prawa. Taka ocena i tak wykracza poza ustalenia konieczne Sądu meriti, albowiem wyjaśnienia wymaga, że czynności z zakresu zwolnienia od kosztów sądowych czy przyznania pełnomocnika z urzędu podlegają merytorycznej kontroli sądu odwoławczego, o ile strona złoży stosowny środek zaskarżenia. Natomiast, co Sąd pragnie zaakcentować, samo wydanie przez Sąd orzeczenia niezgodnego z wolą strony nie może być uznane za dyskryminację, lekceważenie, instrumentalne potraktowanie strony, a tym bardziej naruszenie jej dóbr osobistych. Powód nie legitymował się żadnym prejudykatem, który wskazywałby na niezgodne z prawem działanie organu pozwanego, co także było koniecznym dla wykazania zasadności swoich twierdzeń.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 417 k.c. a contario w związku z art. 6 k.c., a także na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 k.c. a contrario, oddalił powództwo (punkt 1 wyroku). Brak było bowiem jakichkolwiek dowodów na uzasadnienie twierdzeń powoda w niniejszej sprawie.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2 wyroku z uwzględnieniem wyniku sprawy, którą powód przegrał w całości. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia pozwu, strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty strony pozwanej złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 zł, mając na uwadze datę wniesienia pozwu, co pierwotnie miało miejsce jeszcze w 2015 roku, zatem stawka wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego określona została na podstawie poprzednio obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, i została zasądzona bezpośrednio na rzecz Skarbu Państwa – (...), zgodnie z przepisami regulującymi Urząd (...). Jedynie dla wyjaśnienia podnieść należy, że w toku niniejszego postępowania Sąd cofnął ustanowienie dla powoda pełnomocnika z urzędu, wobec czego w tym zakresie nie orzekał o jego kosztach w wyroku.