Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 266/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Strzelinie II Wydział Karny z dnia 28 grudnia 2021 r.

Sygn. akt: II K 174/21

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐na korzyść

☒na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art.438 pkt 1 k.p.k.– obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k.– rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art.439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

M. S.

M. S. kierował wobec K. W. groźby popełnienia na jego szkodę przestępstwa.

Groźby te wzbudziły u K. W. uzasadnioną obawę ich spełnienia.

K. W. obawiał się realizacji gróźb – mimo że nie dawał tego po sobie poznać w bezpośredniej konfrontacji z M. S..

Zeznania oskarżyciela posiłkowego K. W.

k. 218-218v

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1.

Zeznania oskarżyciela posiłkowego K. W.

Oskarżyciel posiłkowy – K. W. – złożył na rozprawie przed Sądem Okręgowym uzupełniające zeznania. Zeznania te Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne w całości. Treść zeznań była spójna i logiczna, korespondowała z wersją przedstawianą przez K. W. na poprzednich etapach sprawy.

0.12.2.2.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na mylnym przyjęciu przez Sąd I instancji, że dowody ujawnione na rozprawie, w tym zeznania pokrzywdzonych K. W. i A. Z. i ustalone na ich podstawie okoliczności nie są wystarczające do uznania za udowodniony faktu popełnienia przez M. S. przestępstwa określonego w art. 190 § 1 KK i art. 245 KK, a przede wszystkim na mylnym przyjęciu przez Sąd I instancji, że pokrzywdzeni K. W. i A. Z. nie obawiali się kierowanych przez oskarżonego gróźb wobec nich, w sytuacji gdy prawidłowa i kompleksowa ocena zebranych dowodów prowadzi do wniosku przeciwnego - co w efekcie doprowadziło do wyeliminowania z opisu czynu I zarzutu z art. 190 § 1 KK i do uniewinnienia oskarżonego w zakresie czynu II, to jest przestępstwa z art. 245 KK.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych z art. 438 pkt 3 KPK jest uzasadniony wtedy, gdy sąd orzekający ustala stan faktyczny w oderwaniu od zgromadzonych dowodów (tzw. błąd braku), jak i wtedy, gdy podstawą ustaleń faktycznych czyni wprawdzie wszystkie ujawnione w toku rozprawy dowody, lecz dokonuje ich nieprawidłowej oceny z punktu widzenia zasad logiki, wskazań wiedzy czy doświadczenia życiowego (tzw. błąd dowolności). Stąd też zarzut błędu w ustaleniach faktycznych jest z istoty rzeczy ściśle powiązany z naruszeniem przez sąd orzekający przepisów postępowania, poczynając już od zasady określonej w art. 7 KPK, a na dalszych przepisach ją konkretyzujących kończąc. Co więcej - zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może opierać się wyłącznie na polemice skarżącego z ustaleniami poczynionymi przez sąd. Nie wystarczy więc wskazanie przez skarżącego potencjalnych rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym a stanem ustalonym. Konieczne jest natomiast wskazanie konkretnych błędów, których dopuścił się sąd orzekający przy ustalaniu stanu faktycznego. W przypadku zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych należy zawsze wykazać, że uchybienie to mogło mieć wpływ na treść orzeczenia.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należało stwierdzić, że Sąd I instancji istotnie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, a zarzut podniesiony w apelacji był zasadny.

Sąd I instancji wprawdzie przeprowadził rzetelne i wyczerpujące postępowanie dowodowe – w szczególności przesłuchał wszystkich dostępnych świadków oraz ujawnił i uwzględnił przedkładane przez strony dowody z dokumentów – w tym także z nagrań. Jednocześnie jednak Sąd I instancji popełnił szereg uchybień na etapie oceny zgromadzonego w sprawie całokształtu materiału dowodowego oraz na etapie wyciągania wniosków i ustalania faktów. Przede wszystkim Sąd I instancji ustalali stan faktyczny w oderwaniu od zgromadzonych dowodów oraz dopuścił się ich dowolnej, a nie swobodnej oceny.

Sąd I instancji błędnie przyjął, że u K. W. nie wystąpił stan obawy, co do możliwości zrealizowania kierowanych wobec niego gróźb. Prawidłowa ocena całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie pozwalała na przyjęcie wniosku przeciwnego. K. W. niewątpliwie obawiał się, że kierowane do niego groźby mogą zostać urzeczywistnione, a obawa ta była uzasadniona.

Pokrzywdzony K. W. składał konsekwentne zeznania w postępowaniu przygotowawczym, a następnie na rozprawie przed sądem, w których niezmiennie podkreślał, że odczuwał strach przed możliwością spełnienia gróźb. Dodatkowo w swoich zeznaniach pokrzywdzony potrafił przekonująco wyjaśnić, dlaczego groźby wzbudzają w nim obawę oraz czego ta obawa dotyczy (co świadczy o tym, że jego deklaracje o odczuwanym strachu nie były gołosłowne czy składane jedynie na potrzeby postępowania karnego). Dla przykładu można tu przytoczyć następujące wypowiedzi:

-

„Ja obawiam się spełnienia tych gróźb i żądam ścigania sprawcy. (…) Wiem, że M. S. jest osobą nieobliczalną i zdolną do spełnienia swoich gróź. Obawiam się o życie i zdrowie swoje i swoim rodziców. – protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie, k. 4,

-

„Ja obawiam się tego mężczyzny, zwłaszcza, że w dalszym ciągu nawiązuje ze mną kontakt.” – protokół przesłuchania świadka, k. 13v,

-

„Podczas rozmowy wyzywał mnie, groził mi i ni stąd ni zowąd zapytał czy wszystko w porządku z moimi rodzicami. Oskarżony zna moich rodziców, wie, gdzie mieszkają, obawiałem się o ich życie i zdrowie, o swoje jak najbardziej również. Bałem się spełnienia tych gróźb. (…) Po tych wszystkich groźbach postanowiłem, że pójdę złożyć zawiadomienie do S., ponieważ boję się tych gróźb i ich spełnienia. (…) Teraz towarzyszy mi ten sam poziom strachu jak w kwietniu, ponieważ nie wiem czy oskarżony się nie napije, wie gdzie mieszkam, może przyjść…” – protokół z rozprawy, k. 137, 137v,

-

„Z każdą wiadomością potęgowała się moja obawa i strach.” – protokół z rozprawy k.138.

Oprócz samych tylko oświadczeń pokrzywdzonego, co do tego, że obawia się spełnienia gróźb, fakt ten uprawdopodabniały inne jego zachowania. Prawidłowo należało bowiem przyjąć, że gdyby K. W. istotnie nie bał się realizacji gróźb, to zupełnie zlekceważyłby kierowane do niego wiadomości, nie informowałby o sytuacji Komendanta Powiatowego Policji w S. – podinspektor A. Z., nie składałby zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa i nie wnosiłby o ściganie i ukaranie sprawcy. O wystąpieniu stanu obawy u pokrzywdzonego świadczy również pośrednio jednoznaczna i zdecydowana reakcja Komendanta Komendy Powiatowej w S. – podinspektor A. Z. – która również nie zlekceważyła sytuacji i zgłosiła ją odpowiednim organom ścigania.

Niezależnie od subiektywnych odczuć deklarowanych przez pokrzywdzonego w toku jego przesłuchania, należy stwierdzić, że także obiektywna ocena sytuacji wskazuje na to, że każdy przeciętny i rozsądnie myślący człowiek, postawiony w sytuacji pokrzywdzonego, bałby się spełnienia gróźb. Sposób sformułowania gróźb (wulgarny, agresywny, emocjonalny), wygląd i ton głosu oskarżonego, natarczywość oskarżonego, brak zrównoważenia, powtarzalność jego zachowania, działanie pod wpływem alkoholu – każą traktować groźby poważnie. Co więcej oskarżony oprócz samych gróźb, kierowanych bezpośrednio do pokrzywdzonego K. W. przejawiał również szereg innych, wywołujących niepokój, zachowań: dzwonił na komendę Policji w S., pytywał dyżurującego Policjanta o K. W. (w tym też o miejsce jego zatrudnienia), wysyłał wzbudzające niepokój wiadomości e-mail na adres komendy Policji w S. (k. 25, 27). Zachowanie oskarżonego wskazywało więc na rozciągniętą w czasie eskalację agresji i niechęci wobec K. W..

Oceny w zakresie wystąpienia u pokrzywdzonego stanu obawy, co do możliwości spełnienia gróźb przez oskarżonego, nie powinno również zmieniać to, że pokrzywdzony jest Policjantem ani też to, że ma przewagę fizyczną nad oskarżonym. Sam fakt wykonywanego zawodu oraz posiadanie predyspozycji fizycznych nie są wystarczające, aby skutecznie zanegować możliwość wystąpienia u pokrzywdzonego lęku o własne zdrowie i życie czy też bezpieczeństwo członków rodziny. Nie ma więc racji Sąd I instancji wskazując, że pokrzywdzony – jako Policjant – powinien liczyć się z negatywnymi komentarzami.

Sąd I instancji przecenił również znaczenie treści korespondencji prowadzonej przez oskarżonego i pokrzywdzonego za pomocą aplikacji społecznościowych, przedkładając ją ponad zeznania K. W.. W przedmiotowej sprawie uznać należało, że ton wypowiedzi K. W., podczas rozmów z oskarżonym za pośrednictwem aplikacji, był jedynie z pozoru lekceważący i pobłażliwy. Sama treść kilku odpowiedzi, udzielonych przez aplikację społecznościową, nie może jeszcze przesądzać o braku jakiejkolwiek obawy u pokrzywdzonego. W szczególności, że – jak zeznał pokrzywdzony – obawa ta narastała wraz z kolejnymi wiadomościami, nagraniami, telefonami i mailami ze strony oskarżonego.

W końcu zaś Sąd I instancji przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy zupełnie pominął treść wyjaśnień samego oskarżonego, złożonych w postępowaniu przygotowawczym, a następnie podtrzymanych na rozprawie. Oskarżony co prawda stwierdził, że nie przyznaje się do winy, jednakże dalej potwierdził, że groził K. W. oraz oświadczył, że pozostaje z nim w konflikcie, który spowodowany jest przede wszystkim faktem wykonywania przez K. W. zawodu Policjanta. Oskarżony wskazał również, że w czasie kierowania gróźb wobec pokrzywdzonego znajdował się pod wpływem alkoholu i w stanie silnych emocji. (k. 55,56).

W ocenie Sądu Okręgowego, wszystkie opisane powyżej okoliczności, oceniane przez pryzmat zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, nakazywały przyjąć, iż pokrzywdzony K. W. odczuwał obawę, że kierowane wobec niego groźby mogą zostać spełnione. Zdaniem Sądu Okręgowego – w świetle przedstawionych dowodów – należy przyjąć wystąpienie stanu obawy u pokrzywdzonego za fakt. Przeciwna ocena Sądu I instancji w tym zakresie jest natomiast obarczona błędem w ustaleniach faktycznych, mającym wpływ na treść orzeczenia, gdyż prowadzącym do częściowego uniewinnienia oskarżonego.

W tej sytuacji - dokonując prawnokarnej oceny zachowania oskarżonego w ramach czynu przypisanego mu w pkt I wyroku - uznać należało, iż oskarżony nie tylko publicznie znieważył pokrzywdzonego, ale również groził mu popełnieniem przestępstwa na jego szkodę lub na szkodę osób jemu najbliższych, co wywołało u pokrzywdzonego usprawiedliwiony okolicznościami stan obawy, a zatem wypełnił swoim zachowaniem znamiona czynu zabronionego z art. 190 § 1 KK. Dokonując zaś prawnokarnej oceny zachowania oskarżonego w ramach czynu przypisanego mu w pkt II wyroku, uznać należało, iż zachowanie oskarżonego spełniało kryteria groźby bezprawnej, o której mowa w art. 245 KK i w art. 115 §12 KK.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Strzelinie II Wydział Karny do ponownego rozpoznawania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek skarżącego o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji należało uznać za zasadny w części, dotyczącej punktu II zaskarżonego wyroku.

Sąd I instancji w punkcie II zaskarżonego wyroku uniewinnił oskarżonego od zarzucanego mu czynu z art. 245 KK, przyjmując, że zachowanie oskarżonego nie wypełniało cech groźby bezprawnej. Zgodnie z art. 454 § 1 KPK sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji ze względów gwarancyjnych (w tym w szczególności ze względu na zasadę dwuinstancyjności postępowania). Stąd też – wobec zasadności zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych – wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania okazał się w tym zakresie zasadny, a wydanie rozstrzygnięcia kasatoryjnego konieczne.

Nie było natomiast potrzeby uchylania wyroku Sądu I instancji w zakresie punktu I. Tutaj bowiem sąd odwoławczy miał prawo na podstawie prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych samodzielnie poprawić opis czynu i kwalifikację prawną poprzez dodanie znamion przestępstwa z art. 190 § 1 KK. Zmianie takiej nie stały na przeszkodzie ani zakaz reformationis in peius ani też reguły ne peius, ponieważ apelacja została wniesiona w całości na niekorzyść oskarżonego.

Wskazać również należy, że zasadą jest orzekanie przez sąd odwoławczy reformatoryjnie (tak, jak to uczyniono w zakresie punktu I zaskarżonego wyroku). Wyrok kasatoryjny może natomiast zapaść jedynie wyjątkowo i tylko w przypadkach wskazanych przepisami prawa (tak, jak to uczyniono w zakresie punktu II zaskarżonego wyroku).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Punkt I wyroku Sądu Rejonowego w Strzelinie II Wydział Karny z dnia 28 grudnia 2021 r.

Sygn. akt: II K 174/21

Zwięźle o powodach zmiany

Wobec uznania zasadności zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych konieczna stała się zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie I poprzez uzupełnienie opisu czynu przypisanego oraz kwalifikacji prawnej o znamiona przestępstwa z art. 190 § 1 KK.

0.15.3.Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art.439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

Reguły ne peius – zakazy orzekania na niekorzyść

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Przedmiot i zakres zmiany

Punkt II wyroku Sądu Rejonowego w Strzelinie II Wydział Karny z dnia 28 grudnia 2021 r.

Sygn. akt: II K 174/21

Zwięźle o powodach uchylenia

Wobec uznania zasadności zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie II.

Jak już wyżej wskazywano - Sąd I instancji w punkcie II zaskarżonego wyroku uniewinnił oskarżonego od zarzucanego mu czynu z art. 245 KK, przyjmując, że zachowanie oskarżonego nie wypełniało cech groźby bezprawnej. Zgodnie z art. 454 § 1 KPK sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji, ale zobligowany jest do przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd I instancji powinien – po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, dotyczącego zarzuconego oskarżonemu czynu z art. 245 KK i po dokonaniu oceny dowodów w sposób zgodny z obowiązującą procedurą, a w szczególności z art. 7 KPK i art. 410 KPK – ponownie rozważyć, czy zachowanie oskarżonego wypełnia znamiona groźby bezprawnej. Sąd I instancji powinien przy tym – ustalając fakty - wziąć pod uwagę okoliczności sprawy wyszczególnione w niniejszym uzasadnieniu.

Przede wszystkim zaś Sąd I instancji powinien rozważyć wydanie rozstrzygnięcia skazującego wobec M. S. za czyn z art. 245 KK i wymierzenie mu odpowiedniej kary.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Orzeczenie o kosztach oparto na podstawie art. 624 § 1 KPK - uznając, że uiszczenie przez oskarżonego kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze byłoby dla niego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację majątkową i wysokość dochodów. Oskarżony jest nie posiada żadnego majątku, utrzymuje się z oszczędności.

7.  PODPIS

Sędzia Marcin Sosiński

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numerzałącznika

1.

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

-

rozstrzygnięcie o skazaniu za czyn z art. 216 § 1 i 2 KK w zw. z art. 12 § 1 KK (punkt I wyroku Sądu I instancji)

-

rozstrzygnięcie o uniewinnieniu od czynu z art. 245 KK (punkt II wyroku Sądu I instancji)

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐na korzyść

☒na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art.438 pkt 1 k.p.k.– obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k.– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k.– rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art.439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana