Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

2 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie 2 lutego 2023 r. w Warszawie

odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

o wypłatę niezrealizowanego świadczenia (emerytury)

z 18 sierpnia 2022 r., znak (...) (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. M. prawo do niezrealizowanego świadczenia A. K. (1) z tytułu emerytury za okres od sierpnia do grudnia 2021 r. i za styczeń 2022 r.

Sygn. akt VII U 1081/22

UZASADNIENIE

A. M. złożyła odwołanie od decyzji z 18 sierpnia 2022 r., znak: (...), wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia po zmarłej cioci A. K. (1). Odwołująca się od września 2021 r. do 16 stycznia 2022 r. regulowała wszelkie płatności, w tym opłaty za prąd, gaz, wodę. A. M. załączyła oświadczenie, w którym wskazała, że przyczyniała się od utrzymania zmarłej, załączyła rachunki adresowane na zmarłą i na prowadzony przez nią ,,Salon (...) oraz potwierdzenia wykonanych przelewów (odwołanie k. 3-9 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Powołując się na treść art. 136 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, organ rentowy wskazał, że w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia należne jej do dnia śmierci, wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku – małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku – innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub, na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. W ocenie organu rentowego, odwołująca nie należy do kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłej cioci. Do rozstrzygnięcia pozostała kwestia, czy odwołująca była osobą, na której utrzymaniu pozostawała zmarła. A. M. do wniosków z 10 czerwca 2022 r. i 1 sierpnia 2022 r. załączyła oświadczenie z 10 czerwca 2022 r., w którym wskazała, że przyczyniała się do utrzymania zmarłej, załączyła rachunki adresowane na zmarłą i na ,,Salon (...) oraz potwierdzenia wykonania przelewów. Z pisma odwołującej z 28 lipca 2022 r. wynika, że ww. była osobą zajmującą się wszelkimi sprawami związanymi ze zmarłą. Jak wynika z akt sprawy zmarła pobierała emeryturę zmniejszaną w związku z zajęciami komorniczymi. Świadczenia ww. za okresy 8-12.2021 i 1/2022 były zwracane do organu rentowego. Sam fakt finansowego i osobistego wspierania nie jest równoznaczny, zdaniem organu rentowego, z pozostawaniem zmarłej na utrzymaniu wnioskodawczyni. W przedmiotowej sprawie można więc mówić o przyczynianiu się odwołującej do utrzymania zmarłej, co również potwierdziła A. M. w swoim oświadczeniu. W świetle podniesionej argumentacji, organ rentowy uznał, że decyzja z 18 sierpnia 2022 r. została wydana zgodnie z obowiązującą regulacją prawną, zaś odwołanie A. M. jako całkowicie bezzasadne powinno podlegać oddaleniu (odpowiedź na odwołanie k.15 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. (1) urodzona (...) była siostrą matki A. M.. Miała brata, który nie żyje. Brat miał syna A. P.. A. K. (1) mieszkała sama. Prowadziła zakład fryzjerski ,,Salon (...) na parterze, a na piętrze mieszkała. Była uprawniona do emerytury od 1 listopada 2008 r. Decyzją z 16 marca 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dokonał waloryzacji emerytury przez wskaźnik 106,10%. Emerytura po waloryzacji od 1 marca 2009 r. wyniosła 999,62 zł. Dyrektor (...) Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. 6 lipca 2010 r. przesłał zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego świadczenie z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego u dłużnika zajętej wierzytelności będącego organem rentowym o numerach od (...) do (...) (...) z 6 lipca 2010 r. Pismem z 22 lutego 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie K. K. powiadomił sąd o zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej w stosunku do dłużnika A. K. (1) co do świadczenia emerytalno-rentowego. Podstawą dochodzenia należności w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym były tytuły wykonawcze wystawione przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.. W sądowym postępowaniu egzekucyjnym dochodzone były natomiast wierzytelności na podstawie nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. Decyzją z 23 maja 2013 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku z 13 maja 2013 r. od 1 czerwca 2013 r., tj. od najbliższego terminu płatności świadczenia, zmniejszył wysokość pobieranej emerytury. Świadczenie zmniejszono z powodu egzekucji administracyjnej, tj. o 298,79 zł. Od 1 czerwca 2013 r. wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła miesięcznie 712,83 zł. Dyrektor (...) Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. jako organ egzekucyjny 12 grudnia 2014 r. wydał zawiadomienie, że postępowanie egzekucyjne prowadzone w stosunku do A. K. (1), NIP (...), PESEL (...) na podstawie wystawionych zawiadomień o zajęciu wierzytelności na świadczeniu emerytalnym od (...) (...) do (...) (...) z 6 lipca 2010 r., od (...) do (...) (...) z 14 stycznia 2011 r. zostało zawieszone od 9 grudnia 2014 r. (od dnia podpisania umowy ratalnej nr (...)-14) do dnia opłacenia ostatniej raty, tj. 2 stycznia 2018 r.

3 grudnia 2021 r. L. T. wniosła o ubezwłasnowolnienie całkowite A. K. (1), ponieważ 23 sierpnia 2021 r. A. K. (1) została znaleziona nieprzytomna w swoim miejscu pracy, który jednocześnie jest miejscem zamieszkania, w którym prowadziła działalność usługową (fryzjerstwo i solarium). Na miejscu była policja, straż pożarna oraz pogotowie ratunkowe. Po przewiezieniu na (...) w (...) Instytucie Medycznym przy ul. (...) w W., została zakwalifikowana do leczenia w Klinice (...), (...) z rozpoznaniem nieokreślonego bakteryjnego zapalenia płuc. Około tygodnia później, A. K. (1) doznała rozległego udaru niedokrwiennego lewej półkuli mózgu. Po wyleczeniu zapalenia płuc, została przewieziona do Oddziału (...) (...) w Szpitalu (...). Rozległy udar niedokrwienny istotnie ograniczył zdolność do postrzegania rzeczywistości, zaś zdolność do kierowania swym postępowaniem została całkowicie wykluczona. L. T. jest siostrą A. K. (1). Stroną w kontakcie z lekarzem prowadzącym była A. M.. A. K. (1) zmarła 16 stycznia 2022 r. ( zeznania A. M., k.24 a. s.; decyzja o przyznaniu emerytury; zawiadomienie z 6 lipca 2010 r.; postanowienie Sądu z 17 kwietnia 2013 r.; decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 23 maja 2013 r.,; wniosek o ubezwłasnowolnienie, nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach organu rentowego).

10 czerwca 2022 r. A. M. zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z wnioskiem o wypłatę niezrealizowanych świadczeń po zmarłej A. K. (1) (wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia z 10 czerwca 2022 r.– nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach organu rentowego).

W rozpoznaniu powyższego wniosku, decyzją z 6 lipca 2022 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił A. M. prawa do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej A. K. (1). Uzasadniając swe stanowisko, organ rentowy powołał się na przepisy ustawy emerytalnej, zgodnie z którymi niezrealizowane świadczenie przysługuje w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą. Świadczenie należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku-małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku-innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu przebywała ta osoba. Świadczenie należne po osobie zmarłej uprawnionej do renty wypłaca się innemu członkowi rodziny tylko wtedy, gdy spełnia warunki do uzyskania renty rodzinnej. 1 sierpnia 2022 r. A. M. złożyła uzupełnienie do wniosku z 10 czerwca 2022 r. o wypłatę niezrealizowanego świadczenia po zmarłej 16 stycznia 2022 r. A. K. (1). Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na wniosek z 1 sierpnia 2022 r. podkreślił, że krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej określony został w art.67 ust.1 ustawy emerytalnej. Siostrzenica nie jest wymieniona w kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej, w związku z tym decyzja o odmowie prawa do niezrealizowanych świadczeń z 6 lipca 2022 r. po zmarłej 16 stycznia 2022 r. A. K. (1) została wydana prawidłowo i utrzymana w mocy (wniosek z 1 sierpnia 2022 r.; decyzja z 18 sierpnia 2022 r., znak: (...) nienumerowane karty akt organu rentowego). Od decyzji z 18 sierpnia 2022 r. A. M. złożyła odwołanie (odwołanie z 30 września 2022 r. k. 3-9 a.s.).

Ustalenia stanu faktycznego sąd dokonał w oparciu o akta emerytalno-rentowe A. K. (1), jak również dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy. Zdaniem sądu powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 18 sierpnia 2022 r., znak: (...) zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu pomiędzy stronami było to, czy A. M. ma prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej siostrze matki - A. K. (1) za okres od sierpnia do grudnia 2021 r. i za styczeń 2022 r. W zaskarżonej decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił wnioskodawczyni wypłaty niezrealizowanego świadczenia po zmarłej i w tym zakresie powołał się na treść przepisu art. 136 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wskazując że skarżąca nie spełnia warunków do przyznania prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia, gdyż odwołująca nie należy do kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłej cioci. Mając na uwadze powyższe okoliczności, Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że brak jest podstaw prawnych do wypłaty na rzecz A. M. niezrealizowanego świadczenia po zmarłej A. K. (1). Zaznaczył także, że do rozstrzygnięcia pozostała kwestia, czy odwołująca była osobą, na której utrzymaniu pozostawała zmarła.

Z treści art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2019 r., poz. 39 ze zm.), wynika, że w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenie określone ustawą, świadczenie należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi osoba ta prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku – małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej, lub na którym utrzymaniu pozostawała ta osoba. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że osoby wymienione w ust. 1 mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła. Natomiast ust. 3 stanowi, że roszczenia o wypłatę świadczeń, o których mowa w ust. 1, wygasają po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której świadczenia przysługiwały, chyba że przed upływem tego okresu zgłoszony zostanie wniosek o dalsze prowadzenie postępowania.

W ocenie sądu decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest błędna. Art. 136 ust. 1 ustawy o rentach i emeryturach z FUS mówi więc wprost, że świadczenie należne do dnia śmierci osoby wypłaca się osobom, na których utrzymaniu pozostawała osoba zmarła. Emeryturę za okres od sierpnia 2021 r., której nie mogła pobrać ubezpieczona A. K. (1) z uwagi na stan zdrowia, zwracano do ZUS. Odwołująca się zeznała, że A. K. (1) nie posiadała innych dochodów, więc nie posiadała zasobu, z którego A. M. mogłaby czerpać i uiszczać opłaty i inne świadczenia, podatki oraz czynsz dzierżawny. A. M. ponosiła wszystkie koszty związane z utrzymaniem A. K. (1), więc była osobą, na której utrzymaniu ona pozostała. W tej sytuacji, skoro A. K. nie uzyskiwała faktycznie żadnego dochodu, a A. M. pokrywała jej koszty utrzymania, należy się jej wypłata niezrealizowanych świadczeń A. K.. Dowody ponoszenia w/w kosztów zawarte są w aktach rentowych.

Wobec powyższego, organ rentowy bezzasadnie odmówił A. M. prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia za okres od sierpnia do grudnia 2021 r. i za styczeń 2022 r., gdyż zdaniem sądu odwołująca wykazała, że spełnia przesłanki z art. 136 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i świadczenia za wskazany powyżej okres czasu, powinny zostać jej wypłacone.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., sąd zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznał odwołującej A. M. prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej A. K. (1) z tytułu emerytury za okres od sierpnia do grudnia 2021 r. i za styczeń 2022 r., o czym orzekł w sentencji wyroku.