Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 maja 2021 r. (data nadania) powód L.Sp. z o.o. z siedzibą we W., działający przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zażądał zasądzenia na jego rzecz od pozwanego N. B. S.A. z siedzibą w W. kwoty w wysokości 4.266,31 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 08 maja 2021 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dnia 30 maja 2018 r. pozwany bank zawarł z konsumentem umowę kredytu konsumenckiego nr (...). Zgodnie z przedmiotową umową pożyczkobiorcy została przyznana kwota 77.132 zł. Całkowity koszt kredytu wynosił 49.216,63. Umowa została zawarta na okres od 30 maja 2018 r. do 20 czerwca 2023 r. Konsument w dniu 26 września 2018 r. dokonał wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu. Termin całkowitego rozliczenia kredytu nastąpił w dniu 12 marca 2021 r.

Powódka w dalszej części uzasadnienia wskazała, że zawarła z konsumentem umowę przelewu wszelkich wierzytelności pieniężnych przysługujących konsumentowi od pozwanego m.in. z tytułu wszelkich nienależnie pobranych przez pozwaną opłat i kosztów.

Z uwagi na złożenie przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego oraz udzielonym pełnomocnictwem, powódka wezwała pozwanego do dobrowolnej zapłaty spornej kwoty w terminie 7 dni od dnia doręczenia oświadczenia wraz z wezwaniem. Pismo zostało doręczone 30 kwietnia 2021 r.

Powódka wyjaśniła, że wartość przedmiotu sporu to kwota 4.266,31 zł obejmująca łączną sumę kosztów kredytu poniesionych przez kredytobiorcę w czasie faktycznego trwania umowy kredytu, w tym kwotę 1.393,50 zł stanowiącą prowizję za udzielenie kredytu oraz kwotę 2.872,81 zł stanowiącą odsetki, podlegających zwrotowi z tytułu sankcji kredytu darmowego. M.-prawną podstawę dochodzenia roszczeń w niniejszej sprawie stanowi art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

(pozew k. 2-5)

Nakazem zapłaty z dnia 21 maja 2021 r., sygn. akt II Nc 6413/21, referendarz sądowy w tut. Sadzie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty k. 50)

Dnia 05 lipca 2021 r. (data nadania) pełnomocnik strony pozwanej złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym zaskarżył nakaz zapłaty w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł: brak wykazania istnienia stosunku prawnego, zarzut braku legitymacji czynnej powoda, brak przesłanek do zastosowania sankcji kredytu darmowego oraz zarzut nieudowodnienia roszczenia co do wysokości.

(sprzeciw od nakazu zapłaty k. 53-66)

Pismem z dnia 16 listopada 2021 r. (data nadania) powódka ustosunkowała się do zarzutów pozwanej, podtrzymując dotychczasowe stanowisko procesowe.

(pismo powódki k. 118-121)

W toku procesu strony podtrzymały tak sformułowane stanowiska procesowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 30 maja 2018 r. K. S. i S. S. zawarli z pozwanym bankiem umowę pożyczki nr (...). Celem kredytu była spłata zobowiązań klienta niezwiązanych z jego działalnością gospodarczą oraz cele konsumpcyjne niezwiązane z działalnością gospodarczą klienta, zgodnie z wnioskiem klienta, sfinansowanie prowizji oraz sfinansowanie opłaty. Kwota pożyczki została określona na 98.760,56 zł, na którą składają się: kwota udostępniona na spłatę zobowiązań klienta: 77.132 zł, kwota udostępniona klientowi na cele konsumpcyjne: 0 zł oraz kwota przeznaczona na sfinansowanie prowizji za udzielenie kredytu: 21.628,56 zł i kwota przeznaczona na sfinansowanie opłaty uiszczanej przez klienta na rzecz pośrednika kredytowego: 0 zł (pkt IIb Umowy). Zgodnie z (...) całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę na dzień zawarcia umowy wynosiła 126.348,63 zł. Umowa pożyczki została zawarta na okres od 30 maja 2018 r. do 20 czerwca 2023 r.

(dowód: umowa pożyczki nr (...) – k. 155-165, dyspozycja wypłaty – k. 20-21, harmonogram spłat – k. 23-24)

W dniu 26 września 2018 r. K. S. i S. S. dokonali całkowitej spłaty zobowiązania wynikającego z powyższej umowy pożyczki, zawierając tego samego dnia umowę pożyczki gotówkowej nr (...) z C. B. P. S.A. z siedzibą we W..

(dowód: umowa pożyczki gotówkowej nr (...) wraz z załącznikami – k. 25-36)

Powódka, w imieniu której działał Wiceprezes Zarządu G. G., zawarła z konsumentami umowę przelewu wszelkich wierzytelności pieniężnych wynikających z umowy pożyczki nr (...) z dnia 30 maja 2018 r. wraz z wszystkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami (m.in. odsetkami za zwłokę i opóźnienie).

(dowód: umowa cesji – k. 37)

W dniu 12 marca 2021 r. pozwany dokonał zwrotu proporcjonalnej części prowizji kredytowej w związku ze wcześniejszą spłatą kredytu przez kredytobiorcę na rachunek powódki.

(bezsporne, a ponadto: potwierdzenie przelewu k. 38)

W dniu 27 kwietnia 2021 r. na mocy udzielonego powódce przez kredytobiorców K. S. i S. S. pełnomocnictwa, powódka przesłała pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim wraz z wezwaniem do zapłaty wyznaczając 7 dniowy termin do zapłaty kwoty 4.266,31 zł wynikającej z kosztów kredytu poniesionych przez kredytobiorcę w trakcie faktycznego trwania umowy kredytu. Jednocześnie powódka przesłała oryginał oświadczenia konsumenta o zwolnieniu pozwanego z tajemnicy bankowej w zakresie przedmiotowej umowy. Powyższe pismo zostało doręczone 30 kwietnia 2021 r.

(bezsporne, nadto dowód: oświadczenie wraz z wezwaniem do zapłaty k. 39-40, pełnomocnictwa – k. 41-42, oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy bankowej k. 48-48v., zawiadomienie o przelewie wierzytelności k. 43, potwierdzenie nadania – k. 45-46)

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności między stronami bezsporne oraz o wyżej powołane dokumenty i kopie dokumentów, które uznał w całości za wiarygodne. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie, w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Stwierdzić należy, że żadna ze stron, co do zasady, nie poddawała w wątpliwość ich wiarygodności i mocy dowodowej, a również i Sąd nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie wątpliwości w tym zakresie z urzędu.

Nadmienić należy, iż okoliczności bezsporne w ogóle nie wymagały wykazywania ich prawdziwości za pomocą dowodów zgodnie z treścią art. 229 - 230 k.p.c., albowiem zostały przez strony wprost przyznane, bądź też nie zostały zaprzeczone, co zostało przez Sąd ocenione na zasadzie przywołanych przepisów.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na oddalenie.

W przedmiotowej sprawie powódka wywodzi swoje roszczenia z umowy kredytu konsumenckiego, do której zastosowanie znajdują zapisy ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Ustawa reguluje zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki, zasady ochrony konsumenta oraz obowiązki przedsiębiorcy, który udzielił kredytu konsumenckiego. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 1 i 3 ustawy). Stosownie do art. 5 ustawy całkowita kwota kredytu to suma wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. Całkowity koszt kredytu obejmuje wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Natomiast rzeczywista roczna stopa oprocentowania – całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. W świetle art. 30 ust. 1 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki, powinna określać m.in. całkowitą kwotę kredytu, stopę oprocentowania kredytu, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. W świetle art. 45 ust. 1 zaś w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17 i art. 31-33, konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. (art. 45 ust 5). Przepisy art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim przewidują tzw. sankcję kredytu darmowego.

Art. 45 u.k.k. implementuje ogólny art. 23 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U.UE L z dnia 22 maja 2008 r.), który nakazuje stosowanie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji, mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z tą dyrektywą. Art. 45 jest przepisem o charakterze sankcyjnym, bardzo daleko idącym, wysoce restrykcyjnym (wręcz radykalnym) wobec banków. Wprowadzona tym przepisem sankcja kredytu gratisowego polega na odebraniu kredytodawcy uprawnienia do żądania od kredytobiorcy oprocentowania i innych kosztów związanych z udzieleniem kredytu. Nie trudno się domyślić, iż jest to sankcja bardzo dotkliwa ze względu na fakt, iż zapłata oprocentowania i innych kosztów stanowi główny powód, dla którego banki zawierają umowy kredytowe. W związku z tym przepis ten ma charakter wyjątkowy i nie należy go interpretować rozszerzająco ( exceptiones non sunt extendendae), a jego wykładnia winna być ścisła. Sankcja kredytu darmowego nie powstaje zatem, gdy kredytodawca naruszył obowiązek, którego źródłem jest przepis niewymieniony w art. 45 ust. 1 u.k.k., postanowienie umowy, zasady współżycia społecznego lub ustalone zwyczaje (zob. art. 56 k.c.). Katalog przepisów określonych w art. 45 ust. 1 ma charakter zamknięty i – jak już wskazywano – ze względu na wyjątkowy, sankcyjny charakter regulacji nie podlega wykładni rozszerzającej ani wnioskowaniu per analogiam.

Przywołana wyżej ustawa nie wyłącza stosowania ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących pożyczki. Stanowi jednak ograniczenie wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. zasady swobody umów. W myśl art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Strona pozwana podniosła szereg zarzutów, z których najdalej idący odnosił się do braku legitymacji czynnej powoda. Z uwagi na podniesienie przez stronę pozwaną zarzutu braku legitymacji czynnej powoda, w pierwszej kolejności Sąd do niego się odniesienie.

Zagadnienie legitymacji czynnej powoda przynależy do prawa materialnego i tym samym podlega badaniu przez sąd niezależnie od treści zarzutów przywołanych w odpowiedzi na pozew, albowiem legitymacja czynna, jak i bierna jest opartym na prawie materialnym uprawnieniem do występowania w charakterze strony w konkretnej sprawie sądowej. Wymóg jej posiadania stanowi przesłankę merytorycznego rozpoznania sprawy, badaną przez sąd w chwili orzekania, gdyż jej brak po stronie choćby jednej ze stron postępowania skutkuje oddaleniem powództwa. Nie budzi zatem wątpliwości, że na powódce ciążył obowiązek wykazania faktu nabycia spornej wierzytelności od podmiotu, z którym pozwany zawarł umowę. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu mającego istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zasada skonkretyzowana w tym przepisie jest jasna – kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie. Zaprzeczenie okolicznościom dokonane przez stronę przeciwną wywołuje ten skutek, że istotne dla sprawy fakty stają się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia Sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości twierdzeń na innej podstawie. Jeżeli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, Legalis nr 23098). Wobec niewykazania zgłoszonych twierdzeń, sąd pomija te twierdzenia jako gołosłowne.

W ocenie sądu, w kontekście zgromadzonego materiału dowodowego, podniesiony przez pozwanego zarzut braku czynnej legitymacji procesowej powódki okazał się zasadny.

Wskazać bowiem należy, iż z przedłożonej umowy cesji wierzytelności w żaden sposób nie wynika, aby na jej podstawie doszło do przejścia na powódkę wierzytelności w stosunku do pozwanego.

Powodowa Spółka wywodzi swoje roszczenia z umowy przelewu wierzytelności nr (...) na mocy której miała nabyć wierzytelności wynikające z Umowy pożyczki (dalej jako umowa cesji).

Zdaniem Sądu, na postawie umowy cesji nr(...) nie doszło do skutecznego przelewu wierzytelności w myśl art. 509 § 1 k.c.

Przepis ten określa m.in. przesłanki niedopuszczalności cesji. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Nadto, wierzytelność, która ma być przedmiotem cesji, powinna istnieć w momencie zawarcia umowy.

Wskazać natomiast należy, że treść umowy cesji wskazuje na przeniesienie wszelkich wierzytelności pieniężnych przysługujących z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 30 maja 2018 r. wraz ze wszystkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami (m.in. odsetkami za zwłokę i opóźnienie) (por. § 1 Umowy cesji).

Z umowy cesji nie wynika, aby cedent - pożyczkobiorcy przelali na cesjonariusza wierzytelności, które ewentualnie mogłyby powstać na skutek złożenia oświadczenia z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim.

Zaznaczenia wymaga, że wykonanie przez konsumenta uprawnienia określonego w art. 45 ust. 1 powoduje jedynie zmianę treści stosunku kredytu konsumenckiego (wygasają roszczenia kredytodawcy wobec konsumenta o zapłatę odsetek i innych kosztów z tytułu kredytu konsumenckiego).

Jeżeli konsument uprzednio zapłacił na rzecz kredytodawcy odsetki lub koszty w zw. z zawartą umową, w majątku konsumenta powstają roszczenia w stosunku do kredytodawcy o zwrot uiszczonych kwot. Roszczenia te wynikają z zupełnie innego przepisu. Uprawnienie przewidziane w art. 45 nie jest równoznaczne z roszczeniem konsumenta o zwrot zapłaconych przezeń odsetek i kosztów, ponieważ w artykule tym nie ma mowy o takim roszczeniu (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45.)

Zatem, nie sposób uznać, że ewentualna wierzytelność została skutecznie przelana na rzecz powódki. W dacie zawierania umowy cesji nie istniała żadna wierzytelność wynikająca z zastosowania sankcji kredytu darmowego, a stosownie do treści art. 509 k.c. na nabywcę przechodzą wierzytelności w takim stanie, w jakim przysługiwały zbywcy. Pożyczkobiorca nie złożył wcześniej oświadczenia przewidzianego w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Natomiast wykładnia językowa komentowanego przepisu jednoznacznie wskazuje, że skutki związane z sankcją kredytu darmowego powstają - verba legis - „po złożeniu” oświadczenia (tamże).

Nadto wypada też wskazać, że niemożność przenoszenia danej wierzytelności może wynikać z właściwości zobowiązania. Chodzi tu najczęściej o ścisłe powiązanie uprawnienia z osobą wierzyciela (np. wierzytelności alimentacyjne), oraz potrzebę ochrony interesów tego podmiotu albo o konieczność zachowania istoty świadczenia (G. Sikorski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. j. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019, art. 509).

Zdaniem Sądu przelew przyszłej, potencjalnej wierzytelności pożyczkobiorcy na powodową spółkę był niedopuszczalny.

Na kanwie niniejszej sprawy, uwzględniając szczególny charakter sankcji przewidzianych w art. art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, mający na celu ochronę interesów konsumenta, można wnioskować, że niedopuszczalne jest dokonanie przelewu wierzytelności mogącej powstać wskutek zastosowania sankcji darmowego kredytu.

W konsekwencji powództwo, jako niezasadne, podlegało oddaleniu, o czym Sąd – na podstawie powołanych przepisów – orzekł w sentencji wyroku.

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd oparł na treści art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Wobec oddalenia powództwa, pozwany wygrał sprawę w całości. Z uwagi na powyższe, powódka obowiązana jest zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty procesu, które wyniosły 917 zł. Na koszty te złożyła się kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwota 900 zł tytułem wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika będącego radcą prawnym (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonych kosztów procesu za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Agnieszka Kamińska-Urbańska

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego i pełnomocnikowi powoda - bez pouczenia.

Sędzia Agnieszka Kamińska-Urbańska