Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 marca 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, II Wydział Karny, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Robert Pelewicz (del.)

Protokolant: Dominik Dąbrowny

przy udziale Prokuratora Prokuratury (...) w K. A. S.

po rozpoznaniu w sprawie

K. B. (B.)

skazanego z art. 286 § 1 k.k. i inne

zażalenia obrońcy skazanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 2 grudnia 2022 roku, sygn. akt V Kow 2260/22

w przedmiocie zmiany orzeczonego systemu terapeutycznego wykonywania kary pozbawienia wolności

na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.

postanawia

1/ zmienić zaskarżone postanowienie i na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. umorzyć postępowanie w przedmiocie wniosku o zmianę wobec skazanego K. B. orzeczonego systemu wykonywania kary;

2/ zwolnić skazanego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 grudnia 2022 roku, sygn. akt V Kow 2260/22, Sąd Okręgowy w Krakowie, na podstawie art. 74 § 1 k.k.w., zmienił względem skazanego system terapeutyczny wykonywania kary, orzeczony wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie z dnia 28 czerwca 2016 roku, sygn. akt II K 461/14/K, na system programowego oddziaływania [k. 24].

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł obrońca skazanego, który zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego niezwiązanego z kwalifikacją prawną czynu przypisanego skazanego, a to art. 96 § 1 k.k.w., na skutek uznania, że uzależnienie od hazardu nie jest jedną z przesłanek stosowania wobec osadzonego terapeutycznego systemu wykonywania kary pozbawienia wolności, podczas gdy zgodnie z najnowszą międzynarodową klasyfikacją (...)11, uzależnienie od hazardu stanowi jedno z niepsychotycznych zaburzeń psychicznych, a zatem możliwe (i konieczne) jest stosowanie wobec osób uzależnionych od hazardu terapeutycznego systemu wykonywania kary pozbawienia wolności na podstawie art. 96 § 1 k.k.w. oraz § 15 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1067);

2.  naruszenie przepisu postępowania, które miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to art. 74 § 1 k.k.w. w zw. z art. 67 § 1-3 k.k.w. oraz art. 3 k.k. i art. 2, 30 i 40 Konstytucji RP, na skutek dokonania zmiany wobec skazanego systemu terapeutycznego wykonywania kary pozbawienia wolności na system programowego oddziaływania wyłącznie z tej przyczyny, że wg informacji nadesłanej przez Dyrektora Aresztu Śledczego w K. w polskich zakładach karnych funkcjonują jedynie oddziały terapeutyczne dla skazanych uzależnionych od alkoholu oraz środków odurzających lub substancji psychotropowych, w związku z czym terapię uzależnienia od hazardu skazany będzie mógł odbyć dopiero po odbyciu całości wymierzonej mu kary, podczas gdy taka wykładnia przesłanek zezwalających na zmianę systemu wykonywania kry pozbawienia wolności stoi w sprzeczności z opisanym w art. 67 k.k.w. celami kary pozbawienia wolności, jak również zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), zasadą ochrony godności ludzkiej (art. 30 Konstytucji RP) oraz zasadą humanitarnego traktowania (art. 3 k.k. i art. 40 Konstytucji RP).

Podnosząc powyższe zarzuty odwoławcze obrońca skazanego wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia [k. 33-35].

Sąd Apelacyjny w Krakowie stwierdził, co następuje:

Niezależnie od zarzutów zażalenia zaskarżone postanowienie należało zmienić, gdyż postępowanie w przedmiocie wniosku jest niedopuszczalne i podlega umorzeniu na podstawie art. 15 § 1 k.k.w.

Należy bowiem zwrócić uwagę, że uprawnienie sądu penitencjarnego do reasumpcji prawomocnych orzeczeń przy zastosowaniu przepisu art. 74 § 1 k.k.w. może dotyczyć systemu terapeutycznego wykonywania kary pozbawienia wolności określonego/orzeczonego tylko i wyłącznie w prawomocnym wyroku. Powołany normatyw legitymuje bowiem sąd penitencjarny do podejmowania w trybie postępowania regulowanego przepisami kodeksu karnego wykonawczego rozstrzygnięć o modyfikacji wyroku wobec osoby skazanej na karę pozbawienia wolności w zakresie „orzeczonego systemu terapeutycznego wykonywania kary”.

Rzecz jednak w tym, iż przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy (a tym samym pośrednio i zaskarżenia) - w trybie wynikającym z treści art. 74 § 1 k.k.w. - nie jest wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie z 28 czerwca 2016 r., sygn. akt II K 461/14/K, którym orzeczono wobec K. B. „karę 2 lat pozbawienia wolności, na podstawie art. 62 kk orzeczono terapeutyczny system wykonywania kary pozbawienia wolności w związku z uzależnieniem od hazardu” (k. 11), a wyrok łączny Sądu Rejonowego w Opolu z 28 października 2019 r., sygn. akt II K 291/19, który – przy uwzględnieniu modyfikacji wynikającej z treści wyroku Sądu Okręgowego w Opolu, sygn. akt VII Ka 1264/19 - „na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k., art. 86 § 1 i 4 k.k., łączy kary jednostkowe pozbawienia wolności orzeczone wyrokami opisanymi w punktach 1, 3, 7, 10, 14, 15, 18, 21 oraz karę łączną pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem opisanym w punkcie 20 i wymierza K. B. karę łączną 5 lat pozbawienia wolności.” (k. 12 i 13).

Powyższe przypomnienia są o tyle istotne, że zgodnie z treścią art. 576 § 1 k.p.k. z chwilą uprawomocnienia się wyroku łącznego, wyroki podlegające połączeniu nie podlegają wykonaniu w zakresie objętym wyrokiem łącznym - a contrario ulegają one wykonaniu w zakresie wyrokiem łącznym nieobjętym, a więc stosownie do treści art. 90 § 1 k.k., w zakresie orzeczeń o środkach karnych, przepadku, środkach kompensacyjnych, środkach zabezpieczających lub dozorze, jeżeli orzeczono je chociażby co do jednego ze zbiegających się przestępstw, oczywiście poza sytuacją, o której mowa w art. 90 § 2 k.k. Niewątpliwie zaś semantyczna konstrukcja art. 62 k.k. w zakresie zwrotu: „system terapeutyczny jej wykonania”, nie koreluje z jurydycznymi konsekwencjami semantycznych konstrukcji art. 90 § 1 k.k., a to oznacza, że nie podlega wykonaniu wobec K. B. orzeczony wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie z 28 czerwca 2016 r., sygn. akt II K 461/14/K, na podstawie art. 62 k.k. „terapeutyczny system wykonywania kary pozbawienia wolności w związku z uzależnieniem od hazardu” w związku z wymierzeniem mu kary 2 lat pozbawienia wolności.

W konsekwencji dalszym przedmiotem postępowania wykonawczego jest już wyłącznie kara łączna 5 lat pozbawienia wolności, a kwestia wykonania wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie z 28 czerwca 2016 r., sygn. akt II K 461/14/K, w zakresie kary 2 lat pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym jej wykonania, może „odżyć” wyłącznie w sytuacji, gdyby doszło do zmiany lub uchylenia wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Opolu z 28 października 2019 r., sygn. akt II K 291/19. Nie jest więc możliwa reasumpcja prawomocnego wyroku przy zastosowaniu przepisu art. 74 § 1 k.k.w., który dotyczy systemu terapeutycznego wykonywania kary pozbawienia wolności określonego/orzeczonego tylko i wyłącznie w prawomocnym wyroku, skoro wyrok łączny Sądu Rejonowego w Opolu z 28 października 2019 r., sygn. akt II K 291/19, nie zawiera rozstrzygnięcia na podstawie art. 62 k.k. o orzeczeniu kary łącznej 5 lat pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym jej wykonywania w związku z uzależnieniem K. B. od hazardu.

Wszystko to prowadzi do wniosku, że rozstrzyganie kwestii modyfikacji prawomocnego wyroku łącznego w trybie art. 74 § 1 k.k.w., w sytuacji gdy wyrok ten nie zawiera rozstrzygnięcia/orzeczenia o systemie terapeutycznym wykonania kary łącznej 5 lat pozbawienia wolności na podstawie art. 62 k.k., jest bezprzedmiotowe. A skoro nie istnieje przedmiot postępowania, co do którego można by orzekać, to postępowanie incydentalne w przedmiocie wniosku Dyrektora Aresztu Śledczego w K. o zmianę wobec skazanego K. B. orzeczonego systemu wykonywania kary podlegać powinno umorzeniu na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. z uwagi na zaistnienie okoliczności wyłączającej postępowanie.

Na zakończenie wymaga zasygnalizowania, że art. 62 k.k. daje sądowi meriti uprawnienie do ustalenia w wyroku systemu terapeutycznego wykonywania kary, a nie nakłada na niego takiego obowiązku. A zatem zaniechanie określenia przez sąd meriti rodzaju i typu zakładu karnego, jak również orzeczenia systemu terapeutycznego wykonania kary pozbawienia wolności skutkuje przekazaniem tych kompetencji komisji penitencjarnej na podstawie art. 76 § 1 pkt 1, 2 oraz 3 k.k.w.

Rozważywszy powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w postanowieniu.