Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariola Wojtkiewicz

SO Iwona Siuta

SO Wiesława Buczek - Markowska (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2014 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa E. M. i M. M.

przeciwko G. A.

o zapłatę

na skutek zażalenia powodów na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie zawarte w punktach IV-VII wyroku z dnia 25 października 2013 r. w przedmiocie kosztów postępowania, sygn. akt I C 1153/11

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie zawarte w punktach IV, V, VI i VII wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 25 października 2013 r., sygn. I C 1153/11 w ten sposób, że:

a.  zasądzić od pozwanego G. A. na rzecz powódki E. M. kwotę 1 641, 64 zł (tysiąc sześćset czterdzieści jeden złotych sześćdziesiąt cztery grosze) tytułem kosztów procesu;

b.  zasądzić od pozwanego G. A. na rzecz powoda M. M. kwotę 2 564,87 zł (dwa tysiące pięćset sześćdziesiąt cztery złote osiemdziesiąt siedem groszy) tytułem kosztów procesu;

c.  nakazać pobrać od powódki E. M.na rzecz(...)– (...) (...)kwotę 382,30 zł (trzysta osiemdziesiąt dwa złote trzydzieści groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

d.  nakazać pobrać od powoda M. M.na rzecz (...)– (...) (...)kwotę 106,53 zł (sto sześć złotych pięćdziesiąt trzy grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

2.  oddalić zażalenie w pozostałej części;

3.  zasądzić od pozwanego G. A. na rzecz powoda i powódki kwoty po 31,50 zł (trzydzieści jeden złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 października 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie: (I) zasądził od pozwanego G. A.na rzecz powódki E. M.kwotę 18 482,07 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 września 2011 r. do dnia zapłaty; (II) zasądził od pozwanego na rzecz powoda M. M.kwotę 18 482,07 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 września 2011 r. do dnia zapłaty; (III) oddalił powództwo w pozostałym zakresie; (IV) zasądził od pozwanego na rzecz powódki E. M.kwotę 1 306,26 zł tytułem kosztów procesu; (V) zasądził od pozwanego na rzecz powoda M. M.kwotę 2 145,55 zł tytułem kosztów procesu; (VI) nakazał pobrać od powódki E. M.na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin–Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotę 719,40 zł tytułem kosztów sądowych; (VII) nakazał pobrać od powoda M. M.na rzecz (...)i(...)kwotę 277,90 zł tytułem kosztów sądowych; (VIII) nakazał pobrać od pozwanego na rzecz (...)– (...)kwotę 1 487,73 zł tytułem kosztów sądowych.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu Sąd pierwszej instancji wskazał, że ustalił je przy uwzględnieniu zasady odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. § 1 i 3 k.p.c. i przy uwzględnieniu przepisu art. 100 k.p.c. Sąd Rejonowy wyjaśnił, że na poniesione przez powoda M. M.koszty składały się wynagrodzenie adwokata w kwocie 1 200 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 4 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia(...)w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez (...)kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ((...).), opłata skarbowa od udzielonego adwokatowi pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz zaliczka na poczet wydatków na wynagrodzenie biegłego 1 500 zł, która została w całości wykorzystana. Łączna wartość poniesionych przez wymienioną powódkę kosztów wyniosła 3916 zł. Na poniesione przez powódkę E. M.koszty składały się wynagrodzenie adwokata w kwocie 1 200 zł, opłata skarbowa od udzielonego adwokatowi pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz zaliczka na poczet wydatków na wynagrodzenie biegłego 1 500 zł, która została w całości wykorzystana. Łączna wartość poniesionych przez wymienioną powódkę kosztów wyniosła 2 717 zł. Z kolei na poniesione przez pozwanego koszty składało się wynagrodzenie adwokata w kwocie 2 400 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (...) (...).), a nadto opłata skarbowa od udzielonego adwokatowi pełnomocnictwa w kwocie 17 zł i zaliczka na poczet wydatków na wynagrodzenie biegłego w kwocie 1 500 zł, która została w całości wykorzystana. Łączna wartość poniesionych przez pozwanego kosztów wyniosła 3917 zł, co pozwalało na rozliczenie połowy tej kwoty w rozliczeniu kosztów procesu wiedzionego z każdym z powodów. Ponieważ żądania powodów zostały uwzględnione w 77%, w takim też stosunku należało rozdzielić koszty procesu. Przy uwzględnieniu kosztów poniesionych przez strony należało w związku z tym obciążyć pozwanego obowiązkiem ich częściowego zwrotu na rzecz powodów, co do kwoty 1 306,26 zł w stosunku do E. M.i co do kwoty 2 145,55 zł w stosunku do M. M.. Sąd wskazał nadto, że powódka E. M.składając pozew nie uiściła kwoty 1 199 zł tytułem opłaty od pozwu. W toku postępowania poniesione zostały także wydatki na poczet wynagrodzenia biegłych, których suma była o 926,33 zł wyższa od uiszczonych przez strony zaliczek. W związku z tym należało orzec o obciążeniu stron powyższymi kwotami na zasadzie art. 130 ³ § 2 k.p.c. i art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przy tym brakująca opłatą sądową od pozwu należało obciążyć jedynie powódkę i pozwanego, albowiem powód należną opłatę uiścił. Uwzględniając powyższe Sąd obciążył z tego tytułu powódkę kwotą 719,40 zł, powoda kwotą 277,90 zł, a pozwanego kwotą 1 487,73 zł.

Zażalenie na postanowienie zawarte w wyroku Sądu Rejonowego w punktach IV, V, VI i VII wnieśli powodowie zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 98 i art. 100 k.p.c. oraz § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia (...)r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez (...)kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego orzeczenia w ten sposób , że: w pkt IV zasądza się dla powódki E. M.kwotę 3 016,09 zł, w pkt V zasądza się dla powoda M. M.kwotę 3 939,32 zł, w pkt VI nakazuje się pobrać od powódki E. M.na rzecz (...)kwotę 275,77 zł, w pkt VII - uchyla się orzeczenie w całości a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w kwocie po 150 zł (§ 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust 2 pkt 1 wyżej wymienionego rozporządzenia).

W uzasadnieniu skarżący podnieśli, że Sąd I-wszej instancji bezzasadnie przyjął, że minimalne wynagrodzenie wraz z opłatą skarbową dla powodów to kwoty po 1 217 zł. Powodowie są odrębnymi podmiotami i występowali z zupełnie niezależnymi od siebie roszczeniami, ze względu na ekonomię procesową roszczenia te były rozpoznawane w jednym postępowaniu. Zarówno kwoty dochodzone przez powodów, jak i ostatecznie zasądzone, kwalifikują roszczenie do stawki określonej w § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. W ocenie skarżących, brak jest przepisu, który ograniczałby pobranie od powodów odrębnych stawek adwokackich w pełnej wysokości. Wręcz przeciwnie, stosowany posiłkowo § 17 w/w rozporządzenia pozwala na pobranie opłaty odrębnej od każdej z osób. Ponieważ powodowie wygrali sprawę według wyliczeń Sadu w 77 %, to winni z tego tytułu otrzymać od pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego po 1 861,09 zł. Powodowie wyłożyli zaliczki na biegłego w kwocie po 1 500 zł. Ponieważ wygrali spór w 77%, Sąd winien zasądzić od pozwanego na rzecz powodów zwrot zaliczki na biegłego w 77% wyżej wymienionej kwoty tj. po 1 155 zł. Małoletni powód M. M.- jak to przyjął Sąd w uzasadnieniu - uiścił opłatę sądową od pozwu w kwocie 1 199 zł. Winien mieć z tego tytułu zasądzone od pozwanego 77% tej kwoty tj. 923,23 zł. W związku z tym należność powódki od pozwanego to kwota (1 861,09 + 1 155) 3 016,09 zł. Natomiast należność powoda M. M.od pozwanego to kwota (1 861,09 + 1 155 + 923,23) 3 939,32 zł. Powódka E. M.nie uiściła opłaty sądowej w kwocie 1 199 zł . W związku z tym, ponieważ przegrała spór w 23% , powinna wnieść opłatę z tego tytułu dla (...)w kwocie równiej 23% opłaty tj. 275,77 zł. M. M.uiścił wszelkie opłaty, stąd niezasadne jest orzeczenie z pkt VII wyroku i skarżący wnieśli się o jego uchylenie. W pozostałym zakresie koszty winien ponosić pozwany.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się zasadne jedynie częściowo.

W niniejszej sprawie przedmiotem rozpoznania były roszczenia zgłoszone przez powodów, dochodzących należnego im zachowku po zmarłym.

Współuczestnictwo osób dochodzących roszczeń o zachowek jest współuczestnictwem formalnym, nie zachodzi pomiędzy nimi więź o charakterze materialnoprawnym, łączy je natomiast jednorodzajowość samodzielnych roszczeń oraz jednakowa podstawa faktyczna i prawna. Takie zapatrywanie wyrażone zostało w postanowieniach Sądu Najwyższego z dnia (...) (...), niepubl., które podziela Sąd Okręgowy w rozpatrywanej sprawie, jako odpowiadające istocie uprawnień i zobowiązań wynikających z prawa do zachowku.

W uchwale z dnia (...) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż wygrywającym proces współuczestnikom, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c., reprezentowanym przez tego samego radcę prawnego, sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika. Sąd Najwyższy w wymienionej uchwale rozstrzygnął niezwykle ważne, z punktu widzenia praktyki, zagadnienie prawne dotyczące zasad ustalania wynagrodzenia pełnomocnika procesowego reprezentującego w sprawie kilku współuczestników. Pomimo, że w tezie wskazano na rozstrzygnięcie dotyczące wynagrodzenia radcy prawnego reprezentującego współuczestników, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. (tj. współuczestników materialnych), uchwała ma walor uniwersalny i dotyczy wszystkich kategorii pełnomocników zawodowych, a w szczególności adwokatów, oraz każdego rodzaju współuczestnictwa procesowego.

W uzasadnieniu przywołanej uchwały Sąd Najwyższy stwierdził, że fakt, że współuczestnicy reprezentowani przez tego samego radcę prawnego (adwokata) otrzymują zwrot jednego wynagrodzenia pełnomocnika, nie pozbawia ich - przysługującego zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. - zwrotu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Okoliczność, że radca prawny (adwokat) reprezentował w sprawie większą liczbę osób występujących po danej stronie jest jedną z cech składających się na charakter sprawy; taka sytuacja procesowa może też mieć wpływ na niezbędny wkład pracy pełnomocnika i podjęte przez niego czynności. Fakt ten należy zatem do kryteriów oceny celowości i niezbędności poniesienia kosztów przez stronę, uwzględnianych przez sąd przy orzekaniu o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 109 § 2 k.p.c.

Podzielając stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym zasadą winno być przyznanie wygrywającemu pełnomocnikowi kilku osób jednego wynagrodzenia, Sąd Okręgowy uznał, iż w niniejszej sprawie nie było podstaw do podwyższania tego wynagrodzenia z uwagi na nakład pracy, czy też inne okoliczności w tym podjęte przez pełnomocnika czynności w sprawie. Sprawa niniejsza choć prowadzona była przez stosunkowo długi okres czas, to jednakże rozpoznana została łącznie na 4 rozprawach, a długie odstępy czasu między nimi wynikały z potrzeby oczekiwania na opinie biegłego. Pełnomocnik powodów, oprócz pozwu, sporządził i przedłożył siedem pism procesowych. Ich analiza – zdaniem Sądu II instancji - nie wskazuje przy tym na to, aby fakt reprezentowania dwóch powodów wymagał od pełnomocnika podejmowania różnych niezależnych od siebie czynności czy też składania niezależnych wniosków dowodowych, które służy odrębnym interesom powodów.

W wywiedzionym zażaleniu pełnomocnik powodów nie tylko błędnie założył, iż wynagrodzenie pełnomocnika ustalone być powinno odrębnie za reprezentowanie każdego z powodów, ale także nieprawidłowo nie wziął pod uwagę, iż z kosztów należnych powodom w stosunku, w jakim wygrali spór, odjąć należało koszty należne pozwanemu, który wszak również częściowo wygrał postępowanie.

Skoro poniesione przez powoda koszty to kwota 3 916 zł (1200 zł + 1500 + 1199 zł), to 77% tej kwoty stanowi kwotę 3 015,32 zł. Jednocześnie koszty poniesione przez pozwanego to kwota 3917 zł, a w części obejmującej roszczenia powoda – 1 958,50 zł. 23% tej kwoty daje kwotę 450,45 zł. Po wzajemnym zniesieniu kosztów, powodowi należy się od pozwanego kwota 2 564,87 zł. Poniesione przez powódkę koszty zamykają się kwotą 2 717 zł, a 77 % tej sumy daje kwotę 2 092,09 zł. Po odjęciu od tej kwoty kosztów należnych dla pozwanego, do zasądzenia na rzecz powódki pozostaje kwota 1 641,64 zł.

Sąd pierwszej instancji koszty należne powodom wyliczył w niższej wysokości, nie wskazując w uzasadnieniu sposobu wyliczenia w na tyle precyzyjny sposób, aby możliwe było odtworzenie podjętych działań matematycznych. Zapewne jednak błąd wynika z przyjęcia do rozliczenia względem każdego z powodów kosztów pozwanego w całości, w sytuacji gdy prawidłowym było przyjęcie jedynie połowy kosztów. Zgodnie z przedstawionymi powyżej wyliczeniami, rozstrzygnięcie należało zmienić, podwyższając koszty należne powodom od pozwanego do wskazanych powyżej sum, wynikających z prawidłowych obliczeń.

Odnośnie natomiast nieuiszczonych kosztów sądowych, zażalenie pomija, iż oprócz nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu przez powódkę, pozostają także nierozliczone koszty wynagrodzenia biegłego w kwocie 926,33 zł, bowiem oprócz kosztów opinii w łącznej kwocie 5 346,33 zł w toku postępowaniu pokryte zostały z sum budżetowych koszty związane z udostępnieniem informacji przez Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. w kwocie 80 zł. W 23% nieuiszczonymi wydatkami powinni zostać obciążeniu powodowie a w 77% pozwany. W przypadku powodów daje to kwotę po 106,53 zł zaś w przypadku pozwanego kwotę 713,27 zł. Nieuiszczoną opłatą sądową powinna być obciążona powódka w 23% (23% z 1199 zł = 275,77 zł) oraz pozwany w 77% (77% z 1199 zł = 923,23 zł). Powódka winna zatem uiścić kwotę 382,30 zł zaś powód kwotę 106,53 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. sentencji.

W pozostałym zakresie zażalenie, jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 100 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. Powódka E. M. wygrała postępowanie zażaleniowe co do kwoty 672, 48 zł a zatem, uwzględniając wartość przedmiotu zaskarżenia, w ok. 30%. Powód wygrał zaś co do kwoty 590,69 zł a zatem w również w ok. 30 %. Łączne koszty wynagrodzenia pełnomocnika powodów to kwota 150 zł (§ 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia). Powodowie ponieśli także koszty opłaty sądowej – po 30 zł. Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy w punkcie 3. zasądził od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 31,50 zł.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)