Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Stanisław Pilarczyk

Protokolant: sekr.sądowy Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2022 r. w Kaliszu

odwołania A. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 9 czerwca 2022 r. Nr (...)

w sprawie A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o świadczenie wyrównawcze

Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 9 czerwca 2022 r., znak (...), w ten sposób, że przyznaje A. C. prawo do świadczenia wyrównawczego od dnia 1 kwietnia 2022 roku.

Sędzia Stanisław Pilarczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 czerwca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., odmówił A. C. prawa do świadczenia wyrównawczego, gdyż zdaniem organu rentowego stan zdrowia córki odwołującej D. C. nie wymaga od niej stałej pomocy i pielęgnacji lub pomocy w czynnościach samoobsługowych, gdyż jest ona zatrudniona w Zakładzie (...).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła A. C., domagając się przyznania świadczenia wyrównawczego, podnosząc, iż córka ze względu na stan zdrowia wymaga stałej lub długotrwałej opieki w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia

D. C. urodziła się (...).

Orzeczeniem z dnia 15 grudnia 2015 roku D. C. została przez (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K. uznana od dnia 24 lutego 2000 roku za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym na stałe, a przyczyną niepełnosprawności jest znaczne upośledzenie umysłowe.

(dowód – orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 18a akt sądowych)

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 5 listopada 2019 roku ustalono, iż D. C. jest trwale niezdolna do samodzielnej egzystencji począwszy od dnia 1 października 2019 roku.

(dowód – orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS – k. 28 akt sądowych)

Decyzją z dnia 11 września 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., przyznał D. C. świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

(dowód – decyzja organu rentowego – k. 20 akt sądowych)

D. C. jest uprawniona do renty socjalnej.

(okoliczność niesporna)

A. C. pobiera wcześniejszą emeryturę z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki w wysokości 1 843,50 zł.

(okoliczność niesporna)

Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra rodziny i Polityki Społecznej z dnia 27 października 2021 roku wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2022 roku wynosi 2 119 zł (M.P. z 2021 poz. 1021).

D. C. jest upośledzona umysłowo w stopniu znacznym. Zamieszkuje z rodzicami, nie potrafi czytać ani pisać, wymaga pomocy w zakresie codziennego funkcjonowania. Nie zna wartości pieniądza, nie potrafi odczytać godziny na zegarze, nie jest w stanie przygotować sobie posiłków, załatwić spraw urzędowych, uiszczać opłat, składać samodzielnie wizyt u lekarza i wymaga pomocy przy niektórych potrzebach fizjologicznych.

D. C. pracuje w Zakładzie (...) w K., który zatrudnia osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanych i znacznym, w wymiarze 0,55 etatu z 7 godzin pracy, czyli jej czas pracy wynosi około 3 godzin i 51 minut. Wykonuje ona proste czynności związane z klejeniem opakowań, ale prace wykonuje pod kontrolą opiekuna, który udziela instruktarzu co do sposobu klejenia kartoników i nadzoruje bieżąco jej pracę.

D. C. nie jest w stanie pracować bez opieki i kontroli opiekuna w pracy. Nie jest osobą zdolną do pracy na otwartym rynku pracy. Wykonywanie prostych czynności przy sklejaniu kartonów jest formą terapii, aby mogła być bardziej produktywna. W zakładzie pracy korzysta również z rehabilitacji do poprawia jej kondycję fizyczną, a wykonywana praca wymusza rutynę i obowiązkowość.

Pomimo wykonywania prostych prac fizycznych D. C. wymaga stałej lub długotrwałej pomocy i opieki innej osoby w zaspakajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

(dowód – badania psychologiczne z dnia 9 stycznia 2017 roku – k. 9-10 akt sądowych; pismo Zakładu (...) w K., z dnia 21 czerwca 2022 roku – k. 9 akt sądowych, i z dnia 5 września 2022 roku – k. 24 akt sądowych; zeznania A. C. z dnia 20 września 2022 roku [00:01:52][00:14:32], [00:41:16][00:45:25]; zeznania M. H. z dnia 20 września 2022 roku [00:17:25][00:37:26])

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny.

Sąd zważył co następuje

Odwołanie A. C. jest zasadne.

W myśl art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 października 2021 roku o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. z 2021 roku poz. 2314) świadczenie wyrównawcze przysługuje osobie uprawnionej do wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 roku w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. poz. 149), zwanej dalej „wcześniejszą emeryturą”, w kwocie niższej niż wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981, 2105 i 2270), pod warunkiem, że w dalszym ciągu sprawuje opiekę nad dzieckiem, z tytułu opieki nad którym nabyła prawo do wcześniejszej emerytury. Świadczenie wyrównawcze przysługuje miesięcznie w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, a kwotą pobieranego świadczenia emerytalno-rentowego.

Zgodnie natomiast z art. 13 ust 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504 t.j.) w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Natomiast zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 roku o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. z 2022 r. poz. 1006 t.j.) świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 lutego 2022 roku (III AUa 489/21, Lex nr 3358744) podniesiono, iż „należy przypomnieć, że zgodnie z art. 13 ust. 5 u.e.r.f.u.s., przy ocenie niezdolności do samodzielnej egzystencji konieczne jest stwierdzenie naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Przyjmuje się że opieka, oznaczająca pielęgnację, czyli zapewnienie możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej, składanie wizyt u lekarza, łącznie wyczerpują treść pojęcia prawnego niezdolności do samodzielnej egzystencji. Wskazuje się, że do czynności zabezpieczających samodzielną egzystencję człowieka nie należą wyłącznie tzw. czynności samoobsługi, jak mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale również nabywanie żywności, przyniesienie jej do domu, ogrzewanie mieszkania, przynoszenie w tym celu wiader z węglem, podstawowe prace porządkowe, niewymagające wysiłku fizycznego i prac na wysokości. Niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie, np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznie możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej.”.

Podobny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 20 czerwca 1995 roku (III Aur 551/95, OSA 1995/7-8/56), gdzie podkreślono, iż „schorzenia degradujące psychicznie osobowość człowieka i wymagające stałej lub długotrwałej opieki nad ubezpieczonym, mogą uzasadnić zaliczenie go do I grupy inwalidów, nawet jeżeli jest on w stanie wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie (np. jeść, ubierać się), jeżeli w pozostałym zakresie jest pozbawiony praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej pomocy ze strony osoby trzeciej.”.

Mając na względzie ustalony wyżej stan faktyczny, cytowane wyżej przepisy i stanowisko judykatury, pomimo pracy D. C. w Zakładzie (...) przy wykonywaniu prostych czynności, a która to praca jest formą rehabilitacji, trudno podzielić stanowisko organu rentowego, iż skoro D. C. jest zatrudniona w ramach stosunku pracy, to nie wymaga ona stałej pielęgnacji lub pomocy w czynnościach samoobsługowych. Organ rentowy w swoim stanowisku jest zresztą bardzo niekonsekwentny. Z jednej strony przyznając D. C. świadczenie uzupełniające, w ślad za orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS przyjmując, iż jest ona niezdolna do samodzielnej egzystencji, to jest występuje u niej naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, a z drugiej strony w zaskarżonej decyzji z dnia 9 czerwca 2022 roku podnosi, iż D. C. nie wymaga stałej pielęgnacji innej osoby.

Fakt pracy D. C. w Zakładzie (...) przy prostych czynnościach, w wymiarze 3 godzin i 51 minut dziennie, która to praca jest formą rehabilitacji społecznej i zawodowej, wprowadzając ją w świat ludzi bardziej produktywnych, nie może świadczyć, iż odwołująca A. C. nie sprawuje opieki nad córką.

D. C. jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, wymagającą stałej i długotrwałej opieki i pomocy ze strony matki A. C. w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Praca D. C. w bardzo ograniczonym czasie przy prostych czynnościach w specjalnych warunkach w Zakładzie (...) nie może być oceniane, iż A. C. nie sprawuje stałej opieki nad córką, która uznana została przez organ rentowy za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Pozostałe warunki przyznania świadczenia wyrównawczego A. C. nie są sporne, dlatego zaskarżona decyzji podlegała zmianie i orzeczono, zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., jak w wyroku przyznając A. C. prawo do świadczenia wyrównawczego od dnia 1 kwietnia 2022 roku, zgodnie z art. 9 ustawy o świadczeniach wyrównawczych i art. 129 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sędzia Stanisław Pilarczyk