Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Marta Walińska

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2023 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 12 lipca 2022 r., znak:(...)

w sprawie: T. K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o nienależnie pobrane świadczenie

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 12 lipca 2022 roku w ten sposób, że ubezpieczony T. K. nie pobrał nienależnie świadczenia za okres od 1 stycznia 2021 roku do 31 stycznia 2021 roku w łącznej kwocie 1207,66 zł z tytułu wypłaconej renty przysługującej zmarłej B. K. (1) i nie ma obowiązku zwrotu przedmiotowej kwoty.

Sędzia Maciej Flinik

Sygn akt VI U 2139/22

UZASADNIENIE

Ubezpieczony T. K. wniósł odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 12 lipca 2022r. , którą stwierdzono, że pobrał nienależne świadczenie za okres od 1 stycznia 202 Ir. do 31 stycznia 202 Ir. w łącznej kwocie 1207, 66 zł tytułem wypłaconej renty z tytułu niezdolności do prac przysługującej B. K. (1). W uzasadnieniu zarzucając zaskarżonej decyzji naruszenie art. 136 a i 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczony argumentował, że przysługująca jego żonie renta z tytułu niezdolności do pracy za styczeń 202 Ir. była świadczeniem należnym, pomimo, że odwołująca zmarła w dniu (...) , to jest przed terminem płatności tego świadczenia ustalonym w decyzji ZUS z dnia 8 stycznia 2021 r. Odwołujący był uprawniony do odbioru rzeczonego świadczenia nawet po śmierci żony jako jej pełnomocnik. W tym stanie rzeczy bezzasadnym było zobowiązywanie go do zwrotu pobranego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie . W uzasadnieniu powołując się na treść art. 138 ust. 3 ustawy o emeryturach i

rentach z FUS pozwany podnosił, iż B. K. (1) zmarła w dniu (...)

(...) , a 25 stycznia 202 Ir. dokonano wypłaty świadczenia.

Odwołujący się nie był wskazany w decyzji organu rentowego jako osoba

uprawniona do pobierania świadczeń , nie złożył też wniosku o niezrealizowane świadczenie.

W piśmie z dnia 10 października 2022 r. w/w- ny wyjaśnił, iż wprawdzie należy do kręgu osób uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o wypłatę niezrealizowanego świadczenia należnego B. K. (1), ale nie złożył takiego wniosku, ponieważ roszczenie to wygasło na skutek upływu 12 miesięcy od dnia śmierci B. K. (1). Nie posiadał pełnomocnictwa udzielonego przez żonę, ale jego upoważnienie do odbioru świadczenia wynikało z faktu pozostawania jej małżonkiem.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Stan faktyczny w sprawie pozostawał w istocie niesporny. W dniu (...) zmarła B. K. (2) - żona odwołującego się T. K.. W/w- na była uprawniona do renty wypłacanej w terminie płatności - do 25 danego miesiąca. Zamknięcie terminu płatności świadczenia za styczeń nastąpiło w dniu 8 stycznia 202 Ir. , jej techniczne anulowanie było możliwe do 14 stycznia 202 Ir. Z uwagi na to , że wypłaty na dany termin płatności przekazywane są zbiorczo dla wszystkich świadczeniobiorców , anulowanie wypłaty świadczenia po zamknięciu przetwarzania list wypłatowych może skutkować powstaniem błędu i brakiem wypłaty świadczeń dla wszystkich świadczeniobiorców w danym terminie płatności. Świadczenie zostało nadane do przekazania 20 stycznia 202 Ir. przez Wydział Wypłaty Emerytur i Rent. Informacja o zgonie świadczeniobiorcy wpłynęła na Salę Obsługi Klienta ZUS w dniu 21 stycznia 202 Ir. Świadczenie przysługujące B. K. (1) za styczeń zostało wypłacone ( poprzez listonosza ) do rąk jej męża T. K. w dniu 25 stycznia 202 lr. Decyzja o pobraniu przez odwołującego się nienależnego świadczenia została wydana w momencie ujawnienia okoliczności nieprawidłowo obsłużonej informacji o zgonie świadczeniobiorcy - po upływie ponad roku od śmierci B. K. (1) ( wyjaśnienia ZUS k. 38,48 i 56 akt sprawy /

W powyższym stanie faktycznym odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Argumentację organu rentowego należy określić jako tyleż kuriozalną, co zupełnie bezzasadną. Wydając zaskarżoną decyzją organ rentowy usiłował przerzucić odpowiedzialność za własne błędy czy ograniczenia ( w postaci po pierwsze nie anulowania polecenia wypłaty świadczenia , pomimo pełnej wiedzy co do śmierci uprawnionej , następnie ponad roczne opóźnienie w zakresie ujawnienia wypłaty świadczenia osobie innej niż wskazana w decyzji i po jej śmierci , skutkujące brakiem możliwość skorzystania przez tą osobę, jako należącą do kręgu uprawnionych do wystąpienia o niezrealizowane świadczenie ) na podmiot trzeci.

W myśl art. 136 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. 2022 . 504 t.j.) w razie śmierci emeryta wstrzymanie świadczenia następuje od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zmarł emeryt lub rencista . Tym samym bez wątpienia świadczenie za styczeń 202 lr. było świadczeniem należnym zmarłej B. K. (1). W konsekwencji z mocy powyższych przepisów odwołującemu się przysługiwało prawo do niezrealizowanego świadczenia. Stosownie bowiem do treści art. 136 tej ustawy w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. Nie ulega zaś wątpliwości, iż odwołujący się T. K. jako mąż zmarłej należał do kręgu osób wymienionych w przywołanym przepisie . Gdyby zatem organ rentowy wcześniej ( po pozyskaniu informacji o śmierci uprawnionej ) zablokował wypłatę świadczenia lub w terminie roku od śmierci B. K. (1) ujawnił fakt jego wypłaty mężowi zmarłej po jej śmierci, odwołujący ( i to tylko przy założeniu , że było to świadczenie nienależne w rozumieniu art. 138 ust. 3 ustawy ) miałby możliwość wystąpienia z wnioskiem o jego wypłatę jako niezrealizowanego świadczenia ( z takowe niezrealizowane świadczenie by otrzymał ) . Obecnie jak słusznie podnosił, nie mógłby tego uczynić, albowiem roszczenie po jego stronie z uwagi na upływ ponad roku ( nie z jego winy ) wygasło ( dowiedział się o zakwestionowaniu pobrania świadczenia po upływie roku od jego wypłaty) . Co istotne, pozwany w momencie wypłaty świadczenia w dniu 25 stycznia 2021 r. od czterech dni posiadał wiedzę co do śmierci uprawnionej (informację taką uzyskał w dniu (...) ) . Mimo to, nie wycofał polecenia wypłaty świadczenia zmarłej. Nie stanowi przy tym jakiegokolwiek uzasadnienia dla przedmiotowych działań organu rentowego ewentualne trudności techniczne związane z anulowaniem przezeń tego konkretnego przelewu. Jak wskazał w wyroku z dnia. 10 października 2019 r. III AUa 185/19 Sąd Apelacyjny w Katowicach „ procedury finansowo - księgowe oraz proces techniczny wypłaty świadczenia, nie mogą stanowić usprawiedliwienia niemożności wcześniejszej reakcji i anulowania dyspozycji wypłaty świadczenia. To na organie rentowym spoczywa obowiązek takiej organizacji pracy, aby nie dochodziło do wypłaty świadczeń, do których prawo ubezpieczonym już nie przysługuje - wygasło.” Co więcej, należy zauważyć, iż pozwany dla uzasadnienia braku anulowania polecenia wypłaty wskazuje jedynie na potencjalną możliwość wystąpienia problemów z wypłatą świadczenia dla wszystkich uprawnionych w danym terminie płatności , a nie na rzeczywistą niemożliwość anulowania wypłaty świadczenia . W rezultacie nie zachodzą przesłanki określone w art. 138 ust. 3 ustawy , albowiem wypłata renty za styczeń T. K. ( co ponownie należy podkreślić osobie należącej do kręgu uprawnionych o wypłatę niezrealizowanego świadczenia po zmarłym ) , a zatem osobie innej niż wskazana w decyzji organu, nastąpiła z przyczyn zależnych od organu. W przypadku akceptacji stanowiska organu rentowego doszłoby do sytuacji, w której osoba w istocie uprawniona do świadczenia, po zmarłym zostałaby i to nie z przyczyn leżących po jej stronie ( na skutek indolencji organu rentowego ) pozbawiona przysługującego jej prawa - ubezpieczony mu siałby zwrócić pobrane świadczenie przy jednoczesnym braku możliwości skutecznego wystąpienia o to samo świadczenie jako niezrealizowane w rozumieniu art. 136 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy podzielając stanowisko organu rentowego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.