Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód O. K. (...)im. Św. H. w W. (dalej także jako (...) Kółko (...)) wniósł o ustalenie nieważności umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 położonego w woj. (...), zawartej na okres od 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2032 r. pomiędzy Skarbem Państwa – Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. (wydzierżawiającym) a Kołem (...) (dzierżawcą), ewentualnie o ustalenie bezskuteczności tej umowy wobec stron oraz o zobowiązanie Skarbu Państwa- Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. do złożenia oświadczenia woli o zawarciu z O. K. Myśliwskim im. Św. H. w W. umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 położonego w województwie (...) na okres nie krótszy niż 10 lat.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w jego ocenie w świetle art. 29 ust. 1 Prawo łowieckiego (ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie dalej jako „Prawo łowieckie) z uwagi na kategoryczny zwrot „wydzierżawiają” zawarcie umowy dzierżawy obwodu łowieckiego z kołem łowieckim wskazanym przez zarząd okręgowego związku łowieckiego jest ustawowym obowiązkiem starosty lub dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych, jako funkcjonariuszy publicznych. Podał, że wniosek powoda o dzierżawę obwodu łowieckiego nr 63 przeszedł pozytywną kontrolę i ocenę Komisji do oceny wniosków przy Zarządzie Okręgowym Polskiego Związku Łowieckiego ( (...)) w O. i spełnił wszystkie wymagane kryteria zawarte w ww. rozporządzeniu Ministra Klimatu i (...). Dodał przy tym, że powód był dotychczasowym dzierżawcą obwodu łowieckiego nr 63 przez ostatnie kilkadziesiąt lat. Poczynił przy tym znaczne nakłady na przedmiot dzierżawy, wywiązywał się sumiennie z obowiązków prowadzenia gospodarki łowieckiej na terenie wspomnianego obwodu, zarówno w realizacji odstrzału sanitarnego, walki z (...), realizacji planów łowieckich i wypłaty odszkodowań za szkody łowieckie. Prawidłowo zatem realizował swoje ustawowe oraz statutowe obowiązki ciesząc się uznaniem i zaufaniem lokalnej społeczności.

(pozew k.4-12).

Pozwane Koło (...) w P. (dalej także jako „pozwany ad. 2” Koło (...)) wniosło o oddalenie powództwa z powodu braku legitymacji czynnej powoda, ewentualnie z powodu jego niezasadności. Ponadto wniosło o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego, wskazując na ewentualną zasadność przeprowadzenia przez Sąd kontroli wartości przedmiotu sporu, ponieważ wysokość czynszu dzierżawnego, należnego i zapłaconego przez pozwanego ad. 2 w pierwszym roku dzierżawy obwodu łowieckiego wyniosła 28.807,48 zł. Taka zatem winna być właściwie określona wartość przedmiotu sporu.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany ad. 2 wskazał, że powód nie ma interesu prawnego, wymaganego w powództwie z art. 189 kpc w żądaniu stwierdzenia nieważności umowy dzierżawy, akcentując przy tym pogląd prawny komentatora A. P. (1) wedle którego umowa dzierżawy obwodu łowieckiego jest zawsze zawierana na wniosek odpowiedniego organu Polskiego Związku Łowieckiego, niezależnie od tego czy jej strona jest sam Polski Związek Łowiecki czy też jedno z kół łowieckich. W związku z tym zdaniem pozwanego ad. 2 w sytuacji gdy Polski Związek Łowiecki mimo wyrażenia odpowiedniego zapotrzebowania przez jedno z kół łowieckich nie złoży właściwego wniosku o wydzierżawienie obwodu znajdującego się w kręgu zainteresowań tego koła przepisy ustawy nie dają podstawy do przyjęcia, że w takim przypadku koło może samo wystąpić z wnioskiem do starosty czy dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych oraz nie przysługuje mu również roszczenie o nakazanie Polskiemu Związkowi Łowieckiemu przez Sąd złożenia takiego również. Podał również, że w jego ocenie art. 29 ustawy Prawo łowieckiego i przepisy rozporządzenia Ministra Klimatu i (...) z 18 stycznia 2021 r. nie zawierają unormowania prawa pierwszeństwa dotychczasowego dzierżawcy w zawarciu umowy dzierżawy obwodu łowieckiego oraz nie uprawniają do stanowiska, że podmiot wydzierżawiający obwód łowiecki jest związany wskazaniem okręgowego związku łowieckiego . Z przywołanego przepisu natomiast zdaniem pozwanego wynika, że o wyborze dzierżawcy decyduje dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych lub starosta (zależnie od rodzaju obwodu łowieckiego) biorąc pod uwagę wniosek Polskiego Związku Łowieckiego oraz opinie wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) i izb rolniczych. Wydzierżawiający ponosi zatem odpowiedzialność za właściwy dobór dzierżawcy, który zabezpieczy w najwyższym stopniu właściwą realizację gospodarki łowieckiej. Rola wydzierżawiającego zdaniem, pozwanego ad. 2 nie sprowadza się do roli „notariusza” w procedurze dzierżawy obwodu łowieckiego. Argumentował również, że obowiązek zasięgnięcia przez wydzierżawiającego opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej choć nie mają charakteru wiążącego to uwzględniając domniemanie racjonalnego prawodawcy zostały wprowadzone do treści art. 29 Prawo łowieckiego w jakimś celu. Zdaniem pozwanego koła łowieckiego tym celem jest zebranie należytej wiedzy wydzierżawiającego o potencjalnym dzierżawcy. W tym kontekście ww. opinie mogą zaważyć na wyborze kandydata, który daje najlepszą perspektywę zabezpieczenia interesu Skarbu Państwa. Końcowo zaznaczył, że w jego ocenie powód nie wywiązywał się w odpowiedni sposób z obowiązków prowadzenia gospodarki łowieckiej na terenie obwodu łowieckiego nr 63.

(odpowiedź na pozew Koła (...) w P., k. 75-116).

Pozwany Skarb Państwa – Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. (dalej także jako „pozwany ad. 1”, (...), „Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O.” ) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany ad. 1 wskazał, że powództwo winno zostać oddalone jako bezzasadne. Argumentował, że jego zdaniem art. 29 ust. 1 pkt 1 Prawo łowieckiego nie obliguje Dyrektora (...) do wydzierżawienia obwodu łowieckiego zgodnie z otrzymanym od Polskiego Związku Łowieckiego wnioskiem w każdym przypadku. Zdaniem pozwanego ad. 1 przeczy temu wykładnia funkcjonalna i celowościowa ww. przepisu. Wskazał, że choć przepis posługuje się zwrotem „wydzierżawiają” który mógłby wskazywać na obligatoryjność wydzierżawienia obwodu w każdej sytuacji, to jednak przyjęcie takiej wykładni jest nie do pogodzenia z celem całej procedury wydzierżawiania obwodów łowieckich. Pozwany ad. 1 zaznaczył, że opinia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej choć ma charakter niewiążący to nie może być pomijana w procesie wydzierżawiania danego obwodu, w szczególności jeśli zawiera negatywną ocenę danego koła i prowadzonej przez niego działalności, co miało miejsce w przypadku powoda. Opinia taka zdaniem pozwanego ad. 1 jest szczególnie istotna bowiem zawarte w niej oceny reprezentują stanowisko lokalnej społeczności (w tym rolników) żywo zainteresowanej prawidłowym wykonywaniem umowy dzierżawy przez dane koło łowieckie. Dyrektor (...) zatem wykonując powyższe obowiązki powołany jest do harmonizowania interesów myśliwych, rolników i Skarbu Państwa uwzględniając opinie wszystkich zainteresowanych osób. Odwołując się do treści art. 2 Prawo łowieckiego pozwany ad. 1 zaznaczył, że zwierzęta łowne w stanie wolnym są dobrem ogólnonarodowym stanowiącym własność Skarbu Państwa. W związku z tym Dyrektor (...) zawierając umowę dzierżawy obwodu łowieckiego z kołem łowieckim umożliwia kołu wykonywanie gospodarki łowieckiej w zakresie mienia Skarbu Państwa, natomiast koło jako dzierżawca musi dawać rękojmię prawidłowego wykonywania umowy i ochrony powierzonych jemu dóbr. Pozwany ad. 1 odwołując się do treści art. 29 a ust. 2a Prawo łowieckiego wskazał również, że skoro ustawodawca przewidział możliwość wypowiedzenia umowy dzierżawy w przypadku gdy dzierżawca (koło) w sposób nieprawidłowy prowadzi gospodarkę łowiecką na dzierżawionym terenie to tym bardziej organ wydzierżawiający (Dyrektor (...)) winien mieć możliwość wydzierżawienia takiego obwodu ex ante, gdy z uzyskanych informacji i dokumentów wynika, że koło nie daje rękojmi wykonywania dzierżawy w sposób prawidłowy. Ponadto odnosząc się do uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej treść art. 29 ust. 2 Prawo łowieckiego pozwany ad. 1 argumentował również , że ustawodawca zrezygnował z prawa pierwszeństwa w wydzierżawieniu obwodu łowieckiego przez dotychczasowego dzierżawcę celem zapewnienia prawidłowego prowadzenia gospodarki łowieckiej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich. Realizacja tego prawa pozbawiała bowiem wydzierżawiającego możliwości skutecznego egzekwowania obowiązków ciążących na dzierżawcach. Pozwany ad. 1 podniósł również, że pomimo iż powodowe koło łowieckie posiada osobowość prawną to nie przysługuje mu legitymacja czynna do działania w niniejszym procesie. Wskazał również, że brak podstaw prawnych i umownych do nakazania złożenia oświadczenia woli pozwanemu ad. 1. Pozwany ad. 1 podniósł również zarzut naruszenia art. 5 kc gdyż jego zdaniem powód w sposób niewłaściwy wykonywał obowiązki dzierżawcy obwodu łowieckiego na podstawie uprzednio obowiązującej umowy dzierżawy zaś domaganie się przez niego ustalenia nieważności umowy zawartej pomiędzy pozwanym ad. 1 i 2 oraz zobowiązanie pozwanego ad. 1 do złożenia oświadczenia woli narusza zasady współżycia społecznego oraz społeczno gospodarcze przeznaczenie prawa.

(odpowiedź pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. k. 201-216).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

O. K. Myśliwskie im. Św. H. w W. gospodarowało przez kilkadziesiąt lat w obwodzie łowieckim nr 63 ( poprzednio nr 66) położonym w województwie (...). Umowę dzierżawy tego obwodu łowieckiego powód podpisywał w ostatnich latach z Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O.. W związku z nowelizacją Prawa łowieckiego i Rozporządzenia Ministra Klimatu i (...) z 18 stycznia 2021 r. w sprawie trybu składania i rozpatrywania wniosków o dzierżawę obwodów łowieckich oraz kryteriów oceny tych wniosków i wnioskodawców i upływem dotychczasowego okresu dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 O. K. (...) im. Św. H. w W. złożyło do Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w O. wniosek o zawarcie umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 na dalszy okres tj. od 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2032 r. zgodnie z procedurą określoną w ww. rozporządzeniu wykonawczym.

(bezsporne)

W dniu 31 stycznia 2022 r. do Zarządu Okręgowego Związku (...) w O. wpłynął wniosek nowo powstałego dzierżawcy – tj. Koła (...) o zawarcie z nim umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63.

(bezsporne, nadto wniosek o dzierżawę obwodu łowieckiego Koła (...) k. 301-308).

Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w O. przeprowadził procedurę wyłonienia kandydata do zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 wskazując Dyrektorowi Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. K. Myśliwskie im. Św. H. w W. jako podmiot, z którym winna zostać zawarta umowa dzierżawy tego obwodu łowieckiego.

(bezsporne)

Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. zasięgnął opinii wójta Gminy P. i właściwej izby rolniczej tj. (...) Izby Rolniczej w tym zakresie.

Wójt Gminy P. wyraził negatywną opinię w zakresie dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 przez O. K. Myśliwskie im. Św. H. w W.. Wskazał przy tym, że jego opinia wynika z tego, że od dłuższego czasu do Gminy wpływają liczne skargi niezadowolonych ze współpracy z miejscowym kołem rolników, które dotyczą nieprawidłowego szacowania szkód poprzez wydłużanie terminów oczekiwania na szacowanie szkody, brak chęci współpracy z rolnikami w zakresie pilnowania upraw w newralgicznych terminach pozasiewowych, niszczenia zasiewów oraz plonów przez wjeżdżanie na grunty samochodami terenowymi, niszczenia pastuchów elektrycznych i ogrodzeń poprzez wjeżdżanie na grunty samochodami terenowymi, niszczenie pastuchów elektrycznych i ogrodzeń przez pojazdy terenowe myśliwych, znajdowania padłych (po strzale) tusz na terenie upraw rolnych i prywatnych lasów. Wskazał przy tym, że ww. skargi zostały przesłane do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. Pismem Nr WG.033.1.2022 z dnia 4 lutego 2022 r. i WG .033.2.2022 z dnia 17 lutego 2022 r.

(...) Izba Rolnicza również wyraziła negatywną opinię w zakresie zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 z Kołem (...). H. w W.. W uzasadnieniu opinii powyższa izba rolnicza wskazała, że rolnicy zgłaszali skargi na działalność koła w obwodzie nr 66 (nr 66 stanowił poprzednie oznaczenie obwodu łowieckiego nr 63). Zastrzeżenia rolników dotyczyły realizacji przez członków K. obowiązków w zakresie wynagradzania szkód łowieckich oraz zapobiegania tym szkodom Ponadto Izba rolnicza wskazała, że ww. Koło nie realizuje właściwie zadań statutowych tj. zapisów § 22 ust. 7 i § 23 ust. 1 pkt 10 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego.

(bezsporne, nadto dowody: opinia Wójta Gminy P. k. 226, opinia (...) Izby Rolniczej k. 227).

Ponadto, poza procedurą wynikającą z art. 29 Prawo łowieckiego Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. zwrócił się o opinię o O. K. (...) im. Św. H. w W. do nadleśnictwa, na obszarze, którego leży wydzierżawiany obwód tj. Nadleśnictwa P.. Nadleśnictwo P. również wydało negatywną opinię na temat działalności powyższego koła łowieckiego szeroko ją uzasadniając. Nadleśnictwo wskazało m.in. że powyższa opinia wynika z tego, że ww. koło łowieckie nie współpracuje z terenową służbą leśną w zakresie uzgodnień lokalizacyjnych przy budowie urządzeń łowieckich oraz zakładania nęcisk, stwierdzone zostały przypadki niszczenia ogrodzeń upraw leśnych oraz przybijania urządzeń łowieckich bezpośrednio do żywych drzew oraz wykorzystywania żywych drzew jako podstawy do lizawek bez wcześniejszego uzgodnienia. Podało również, że wystąpiły przypadki pozostawiania w lesie upolowanej zwierzyny (lisów) oraz niezabezpieczonych patrochów. Nadleśnictwo P. wskazało także, że łamane były zakazy ustawy o ochronie przyrody w odniesieniu do Rezerwatu Z. oraz zakazy wstępu wynikające z ustawy o lasach. Zdaniem nadleśnictwa stwierdzone zostały przypadki narażania pracowników wykonujących swoje zadania w lesie, co wynikało z braku kontaktu i uzgodnienia z terenową Służbą Leśną co do przebiegu polowań zbiorowych w dniach roboczych. Nadleśnictwo P. wskazało również na planowanie polowań zbiorowych w prawie wszystkie piątki, soboty i niedziele w okresie od 01.10-15.01 co obejmowało w rzeczywistości cały obwód, a następnie brak organizacji większości z nich. Ponadto Nadleśnictwo P. wskazało na liczne skargi z gmin dotyczące niewłaściwego szacowania szkód łowieckich oraz pozostawianiu niepodniesionych zwierząt i ich części na terenach upraw rolnych.

(dowód: opinia nadleśnictwa P. k. 228-229, harmonogramy polowań O. K. (...) im. św. H. w W. na obszarze obwodu łowieckiego nr 66 z dnia 11 lutego 2022 r. i z dnia 16 sierpnia 2021 r. k. 230 -232, 233-235, pismo Nadleśnictwa P. z dnia 22 września 2021 r. k. 236; pismo Nadleśnictwa P. do Zarządu Okręgowego (...) w O. k. 237- 238, wiadomości mejlowe nadleśnictwa P. w zakresie procedur obowiązujących na terenie łowieckim znajdującym się w obszarze nadleśnictwa k. 239,pismo Leśnictwa G. do Nadleśnictwa P. k. 240 ).

W dniu 29 marca 2022 r. Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. zwrócił się do Zarządu okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w O. o wyrażenie opinii o O. K. Myśliwskim im. Św. H. w W. w związku z negatywnymi opiniami na temat ww. koła łowieckiego jako przyszłym dzierżawcy obwodu łowieckiego nr 63. Ponadto Dyrektor (...) w O. zwrócił się do Zarządu okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w O. o wskazanie kolejnego dzierżawcy.

(dowód: pismo Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych z 29 marca 2022 r. k. 260)

W dniu 30 marca 2022 r. Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w O. w piśmie przesłanym do Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. wskazał, że zarządem Polskiego Związku Łowieckiego właściwym do wydania opinii o powyższym kole łowieckim jest Zarząd okręgowego Związku (...) w W. sprawujący nadzór nad tym kołem według Prawo łowieckiego. Ponadto Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w O. wskazał, że nie posiada narzędzi prawnych do wskazania nowego dzierżawcy, gdyż obowiązujące Rozporządzenie Ministra Klimatu i (...) z dnia 18 stycznia 2021 r. w sprawie trybu składania i rozpatrywania wniosków o dzierżawę obwodów łowieckich oraz kryteriów oceny tych wniosków i wnioskodawców nie przewidziało możliwości wskazania innego dzierżawcy. W związku z powyższym Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w O. załączył wniosek koła (...) jako kolejnego wnioskodawcy o wydzierżawienie obwodu łowieckiego nr 63 (dawnego nr 66) Jednocześnie Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w O. wskazał, że jest to jedyny wniosek jaki wpłynął w zamkniętej z dniem 28 lutego 2022 r. procedurze naboru wniosków.

(dowód: pismo Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w O. z 30 marca 2022 r. k. 44 i - k. 261).

W dniu 30 marca 2022 r. Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. zwrócił się do Urzędu Gminy K., Urzędu Gminy P. o opinię na temat Koła (...) w P. jako ewentualnym przyszłym dzierżawcy obwodu łowieckiego.

(dowód: pismo Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. k. 263)

Wójt Gminy P. w opinii dotyczącej Koła (...) w P. wskazał, że nie wnosi sprzeciwu wobec tego koła jako ewentualnego przyszłego dzierżawcy. Wskazał przy tym, że z uwagi na to, że ww. koło łowieckie nie działało na terenie gminy nie jest w stanie wydać opinii dotyczącej tego koła łowieckiego na podstawie art. 29 ust. 1 Prawo łowieckiego.

(...) Izba Rolnicza z uwagi na brak kontaktów służbowych z Kołem (...) w P. nie zajęła stanowiska.

(dowód: pismo Wójta Gminy P. z 31 marca 2022 r. k. 309, opinia o Kole (...) Izby Rolniczej k. 310).

W dniu 31 marca 2022 r. Skarb Państwa – Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych jako wydzierżawiający zawarł z Kołem (...) w P. jako dzierżawcą umowę dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 na okres od dnia 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2032 r.

(bezsporne, nadto dowód: umowa dzierżawy z 31 marca 2022 r. k. 311-312).

O. K. Myśliwskie im. Św. H. w W. wystąpiło do Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. o niezwłoczne złożenie oświadczenia woli poprzez zawarcie z nim umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63.

W odpowiedzi na niniejsze pismo Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. wskazał, że nie może zadośćuczynić ww. żądaniu. Wskazał, że nie zgadza się z argumentacją prawną wskazaną w wezwaniu O. K. Myśliwskiego im. Św H. w W.. Ponadto argumentował, że umowa dzierżawy ww. obwodu łowieckiego została zawarta z Kołem (...) w W. i ww. obwód łowiecki nie może zostać wydzierżawiony innemu dzierżawcy.

(dowód: wezwanie z 31 marca 2022 r. k. 17-18; odpowiedź na wezwanie przedsądowe z 11 kwietnia 2022 r. k. 19-v.).

Postanowieniem z dnia 2 czerwca 2022 r. Sąd oddalił wniosek O. K. Myśliwskiego im. Św. H. w W. o udzielenie zabezpieczenia roszczeń zgłoszonych w pozwie poprzez zawieszenie na czas trwania postępowania umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 położonego w województwie (...) zawartej na okres od 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2032 r. pomiędzy Skarbem Państwa – Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. a Kołem (...) lub wstrzymanie wykonania tej umowy. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że O. K. (...) im. Św. H. w W. nie uprawdopodobniło interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

O. K. Myśliwskie im. Św. H. w W. złożyło zażalenie na ww. postanowienie.

Postanowieniem z dnia 27 lipca 2022 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie rozpoznający zażalenie
w innym składzie oddalił zażalenie O. K. (...) im. Św. H.
w W..

(postanowienie z dnia 2 czerwca 2022 r. k. 45, uzasadnienie postanowienia z dnia 2 czerwca 2022 r. k. 55-57, zażalenie k. 60-62, postanowienie z dnia 27 lipca 2022 r. k. 66)

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony na podstawie przywołanych wyżej dowodów. Zasadniczo był on w zakresie ustaleń dokonanych przez Sąd bezsporny. Spór stron koncentrował się bowiem wokół wykładni art. 29 Prawo łowieckiego oraz Rozporządzenia Ministra Klimatu i (...) z 18 stycznia 2021 r. w sprawie trybu składania i rozpatrywania wniosków o dzierżawę obwodów łowieckich oraz kryteriów oceny tych wniosków i wnioskodawców, przede wszystkim zaś istnienia bądź braku po stronie Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. możliwości odmowy zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego z kołem łowieckim wskazanym przez okręgowy zarząd Polskiego Związku Łowieckiego w sytuacji istnienia negatywnych opinii wójta i właściwej izby rolniczej co do działalności ww. koła łowieckiego i tym samym zawarcia umowy dzierżawy łowieckiego z innym kołem łowieckim niż pierwotnie wskazane przez okręgowy zarząd Polskiego Związku Łowieckiego, które również zgłosiło wniosek o zawarcie umowy dzierżawy danego obwodu łowieckiego w ramach procedury naboru określonej w przywołanym rozporządzeniu, pierwotnie jednak nie zostało ono wskazane przez Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego jako podmiot z którym winna zostać zawarta ww. umowa dzierżawy. Ponadto kwestią sporną było istnienie bądź brak po stronie powodowego koła łowieckiego legitymacji procesowej do wszczęcia niniejszego postępowania, która to okoliczność podlegała badaniu przez Sąd z urzędu.

Sąd w niniejszej sprawie nie oparł swych ustaleń na podstawie dokumentów załączonych do pozwu, oraz odpowiedzi na pozew obu pozwanych, w tym zdjęć i nagrań tj.

-pisma powoda do Dyrektora (...) z dnia 30 marca 2022 r. (k. 23)

-dokumentów stanowiących opinie wójta gminy K., rolników i sołtysów z obszaru obwodu łowieckiego nr 63 na temat działalności O. K. (...) im. Św. H. w W. (k. 24-28)

- protokołu kontroli O. K. Myśliwskiego im. Św. H. w W. z 28 lutego 2022 r. przeprowadzonej przez Zarząd Okręgowego Związku (...) w W. (k. 29-32, 262);

- pisma dotyczące kompleksowej kontroli O. K. Myśliwskiego im. Św. H. w W. (k. 33-35);

- pisma powiatowego lekarza weterynarii (k. 36);

- pisma O. K. Myśliwskiego im. św. H. w W. do M. I. Rolniczej(k. 37);

- oświadczeń rolników (k. 38-39, 41);

- skargi rolników na działalność kół łowieckich adresowanego do Wójta Gminy P. (k. 40);

- pisma Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych (k. 42);

- pisma O. K. (...) im. św. H. w W. do Ministerstwa Klimatu i (...) (k. 43);

- statutu polskiego związku łowieckiego k. 121-150;

- mejli adresowanych do członków O. K. (...) im. św. H. w W. (k. 151-158);

- dokumentów przedstawiających opinie na temat działalności Koła (...) i związanych z działalnością ww. koła łowieckiego(k. 159, 170-188);

- faktur i dokumentów związanych przekazaniem urządzeń łowieckich O. K. (...) im. św. H. w W. Kołu (...) w P. i nabycia nowych urządzeń przez Koło (...) w P. od innych podmiotów (k. 160 – 168);

- pisma Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w zakresie działalności Koła (...) w P. (k. 169);

- dokumentów, nagrań audiowizualnych mogących mieć związek z działalnością członków O. K. Myśliwskiego im. św. H. w W. (k. 189-199, k. 292-293);

- dokumentów związanych z działalnością O. K. (...) im. św. H. w W. na obszarze dzierżawionych obwodów łowieckich, mejli, zdjęć mających obrazować znalezione padłe zwierzęta na terenie obwodu łowieckiego nr 63 i bezprawne wycinanie drzew pod lizawki (k. 241 -259, 271-287)

- podziękowań adresowanych do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O., wójta gminy P. (k. 264, 265-267);

- skarg, zawiadomień przekazanych przez Nadleśnictwo P. Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O., mejli kierowanych do tego Nadleśnictwa w związku ze znalezionymi truchłami zwierząt (k. 268-k.270, k. 288, 289-291).

Powyższe dowody bowiem pozostawały poza zakresem rozpoznania niniejszej sprawy i dotyczyły ewentualnej działalności powodowego koła łowieckiego i pozwanego koła łowieckiego. W niniejszej sprawie, jak zostało to już zasygnalizowane, rolą Sądu nie była ocena działalności ww. kół łowieckich na obszarze obwodu łowieckiego nr 63 (poprzednio 66) aktualnej oraz przeszłej jak i funkcjonowania powodowego koła łowieckiego na terenie innych obwodów łowieckich a wyłącznie ewentualna prawidłowość bądź nieprawidłowość postępowania przeprowadzonego celem wyłonienia dzierżawcy obwodu łowieckiego nr 63 na okres od dnia 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2032 r. Istota postępowania w niniejszej sprawie sprowadzała się bowiem do analizy zwrotu „wydzierżawiają” użytego przez ustawodawcę w treści art. 29 ust. 1 Prawo łowieckiego w kontekście podmiotów zawierających w imieniu Skarbu Państwa umowę dzierżawy obwodu łowieckiego, zakresu obowiązku zawarcia umowy dzierżawy spoczywającego na podmiotach wydzierżawiających. Ponadto w zakresie procedury zawarcia umowy dzierżawy rolą Sądu było także ustalenie celu obowiązku zasięgnięcia opinii wójtów i właściwych izb rolniczych spoczywającego na podmiocie wydzierżawiającym dany obwód łowiecki tj. czego dotyczyć miały ww. opinie i dlaczego ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie obowiązku ich zasięgnięcia. Końcowo zaś istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do udzielenia odpowiedzi na pytanie czy wydzierżawiający może nie zawrzeć umowy dzierżawy z podmiotem wskazanym przez Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w sytuacji wyrażenia przez wójtów gmin i właściwą izbę rolniczą negatywnych opinii o ewentualnym przyszłym dzierżawcy. Inaczej rzecz biorąc czy zwrot „wydzierżawiają” przesądza o obowiązku zawarcia umowy dzierżawy przez podmioty wydzierżawiające dany obwód łowiecki w imieniu Skarbu Państwa z kołem łowieckim wskazanym przez zarząd okręgowy polskiego związku łowieckiego mimo istnienia negatywnych opinii wójta gminy i właściwej izby rolniczej czy też zwrot ten wskazuje na obowiązek zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego, natomiast w sytuacji istnienia ewentualnych negatywnych opinii wójta gminy i właściwej izby rolniczej co do przyszłego dzierżawcy podmiot wydzierżawiający może odmówić zawarcia z nim umowy dzierżawy obwodu łowieckiego i zawrzeć umowę dzierżawy z innym podmiotem wskazanym przez Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego po wskazaniu przyczyny takiego stanu rzeczy. W związku z tym enumeratywnie wskazane dokumenty nie służyły ustaleniu stanu faktycznego w sprawie gdyż były nieistotne do jej rozpoznania.

Z analogicznych przyczyn Sąd, na rozprawie w dniu 1 lutego 2023 r. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 kpc wydał postanowienia o pominięciu jako nieistotnych w sprawie dowodów z zeznań świadków i przesłuchania stron:

- pkt 7 pozwu (k. 5 v. – 6 v.),

- pkt II. pkt 3 lit. a-l oraz pkt 4 i 5 i pkt V. odpowiedzi na pozew pozwanego ad. 2. (k. 81-90),

- pkt 5.4 pozwu w zakresie tez sformułowanych co do wnioskowanego dowodu,

- pkt 6 a,b, c, d, odpowiedzi na pozew pozwanego ad. 1. (k. 204-206).

Sąd przed wydaniem ww. postanowień przedstawił szczegółowo przyczyny uznania powyższych dowodów jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Powyższe powody są zbieżne z argumentacją zaprezentowaną w poprzedzającym akapicie uzasadnienia, w związku z tym zaniechano ich powtórzenia.

( protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2023 r. k. 316, protokół elektroniczny rozprawy z dnia 1 lutego 2023 r. czas 00:57:05 – 01:19:16).

Ponadto ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie nie dokonano na podstawie dokumentów z k. 20 i 21 stanowiących stanowiska Ministerstwa Klimatu i (...) adresowane do konkretnych wskazanych w tych pismach podmiotów jako odpowiedzi na skierowane do tego Ministerstwa pytania. Zauważyć należy, że powyższe pisma wyrażające ocenę prawną są wyrazem stanowiska Ministerstwa Klimatu i (...) w innych sprawach, nieznanych bliżej Sądowi. Nie mogą być zatem automatycznie przenoszone na ramy niniejszego postępowania. Ponadto, żaden przepis prawny nie przewiduje związania Sądu w postępowaniu cywilnym opiniami urzędów administracji rządowej zajmujących się określonym działem gospodarki lub administracji. W związku z tym ww. zapatrywania Ministerstwa Klimatu i (...) nie wiążą Sądu w niniejszej sprawie. Powyższe dokumenty były oceniane przez Sąd wyłącznie w świetle wskazań wynikających z art. 233 § 2 kpc i nie mogły służyć ustaleniu wiążącej Sąd wykładni prawnej. Dodatkowo zaznaczyć należy, że w sytuacji, w której Sąd dysponował jedynie odpowiedziami Ministerstwa Klimatu i (...) na nieznane bliżej zapytania konkretnych podmiotów należało do ww. opinii podchodzić z dużą ostrożnością. Z analogicznych przyczyn, z uwagi na charakter dołączonego dokumentu, Sąd nie poczynił jakichkolwiek ustaleń faktycznych w sprawie także na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie wraz z uzasadnieniem z 12 września 2019 r. II Ca 1142/18 (k. 220 -225). Powyższe orzeczenie wraz z uzasadnieniem stanowiło bowiem wyłącznie wsparcie argumentacji prawnej zawartej w odpowiedzi na pozew pozwanego ad. 1.

Wobec doprecyzowania przez jednego z pełnomocników reprezentujących pozwanego ad. 2 na rozprawie w dniu 1 lutego 2023 r., że wniosek sformułowany w pkt 7 odpowiedzi na pozew pozwanego ad. 2 nie stanowił sformalizowanego wniosku o zbadanie przez Sąd wartości przedmiotu sporu Sąd odstąpił od weryfikacji wartości przedmiotu sporu, która na tym etapie postępowania mogła nastąpić stosownie do art. 25 § 2 kpc jedynie na zarzut pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że ewntualne sprawdzenie wartości przedmiotu sporu w sprawie zgodnie ze wskazaniami pozwanego ad. 2 wyrażonymi w przywołanym punkcie nie doprowadziłoby do zmiany wartości przedmiotu sporu wpływającej na właściwość Sądu bądź wysokość kosztów zastępstwa profesjonalnych pełnomocników reprezentujących strony w sprawie. W związku z tym Sąd nie prowadził postępowania dowodowego w powyższym zakresie.

Sąd dokonał następującej oceny prawnej:

Powództwo podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Zgodnie z Art. 29 ust. 1 Prawo łowieckiego obwody łowieckie wydzierżawiają, na wniosek Polskiego Związku Łowieckiego, po zasięgnięciu opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej:

1) obwody łowieckie leśne - dyrektor regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe;

2) obwody łowieckie polne - starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej;

3) obwody łowieckie znajdujące się na terenie więcej niż jednego powiatu - starosta powiatu, na terenie którego znajduje się największa część obwodu łowieckiego. Z ust. 2 przywołanego przepisu wynika natomiast, że obwody łowieckie wydzierżawia się na czas nie krótszy niż 10 lat. Zaznaczyć przy tym należy, że art. 29 ust. 2 Prawo łowieckiego od chwili wejścia ustawy w życie do dnia 16 stycznia 2018 r. przewidywał, że obwody łowieckie wydzierżawia się na czas nie krótszy niż 10 lat oraz prawo pierwszeństwa do zawarcia umowy dzierżawy danego obwodu łowieckiego przysługujące dotychczasowemu dzierżawcy. Art. 29 ust. 2 Prawo łowieckiego został jednak zmieniony przez art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2017 r. (Dz.U.2018.50) z dniem 17 stycznia 2018 r. Wskutek tej zmiany ustawodawca zachowując dotychczasowy okres dzierżawy obwodu łowieckiego określając go jako czas nie krótszy niż 10 lat, zrezygnował z przyznawania prawa pierwszeństwa dotychczasowemu dzierżawcy na zawarcie umowy dzierżawy danego obwodu łowieckiego na dalszy okres. W uzasadnieniu projektu ustawy z dnia 14 grudnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia zwalczania chorób zakaźnych zwierząt w związku z której wejściem w życie został zmieniony art. 29 ust. 2 wskazane zostało, że realizacja tego prawa pozbawia wydzierżawiającego możliwości skutecznego egzekwowania obowiązków ciążących na dzierżawcach, w zakresie prowadzenia działań mających na celu zwalczanie (...) (por. uzasadnienie projektu ustawy z dnia 14 grudnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia zwalczania chorób zakaźnych zwierząt dostępne w Systemie Informacji Prawnej Lex w zakładce dokumenty powiązane – projekty ustaw).

Z art. 33 ust. 1 i 2 Prawo łowieckiego wynika, że K. łowieckie zrzeszają osoby fizyczne i są podstawowym ogniwem organizacyjnym w Polskim Związku Łowieckim w realizacji celów i zadań łowiectwa. Koła łowieckie posiadają osobowość prawną i ponoszą odpowiedzialność za swoje zobowiązania.

Zgodnie z art. 29 b Prawo łowieckiego Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, tryb składania i rozpatrywania wniosków o dzierżawę obwodów łowieckich oraz kryteria oceny tych wniosków i wnioskodawców, uwzględniając wymagania prowadzenia prawidłowej gospodarki łowieckiej i działań mających na celu zwalczanie i zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych zwierząt łownych. Powyższy przepis prawny został dodany do Prawo łowieckiego z dniem 31 stycznia 2020 r. poprzez art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia zwalczania chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U.2020.148) zmieniającej niniejszą ustawę Na podstawie projektowanej ustawy, poprzez nowelizację Prawo łowieckiego, przewidziano wydanie aktu wykonawczego na podstawie art. 29b, w którym wprowadzono upoważnienie dla ministra właściwego do spraw środowiska do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad, trybu i kryteriów oceny dzierżawców obwodów łowieckich, uwzględniając wymagania prowadzenia prawidłowej gospodarki łowieckiej i działań mających na celu zwalczanie i zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych zwierząt łownych.

Z dniem 29 stycznia 2021 r. weszło w życie wydane na podstawie art. 29b Prawo łowieckiego Rozporządzenie Ministra Klimatu i (...) z dnia 18 stycznia 2021 r. w sprawie trybu składania i rozpatrywania wniosków o dzierżawę obwodów łowieckich oraz kryteriów oceny tych wniosków i wnioskodawców.

W pierwszej kolejności wobec podniesienia przez pełnomocników strony pozwanej zarzutu braku legitymacji procesowej czynnej strony powodowej, okoliczności branej pod uwagę przez Sąd z urzędu, należało się odnieść do powyższej kwestii. Posiadanie przez strony legitymacji czynnej i biernej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, a jej brak, zarówno w postaci czynnej jak i biernej, prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo. Legitymacja procesowa to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie. Legitymacja czynna zawsze ściśle jest związana ze stroną powodową i oznacza jej uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu. Aby zatem ochrona prawna w drodze konkretyzacji norm prawa materialnego mogła być przez sąd udzielona, musi ona być żądana na rzecz osoby, której służy dane uprawnienie materialne wobec innej osoby, a nadto z żądaniem udzielenia tej ochrony musi wystąpić osoba do tego uprawniona. Sprawa dotycząca określonego stosunku prawnego nie może być zatem wszczęta przez jakikolwiek podmiot, lecz jedynie przez podmiot określony, któremu służy do tego uprawnienie. Legitymację bierną należy wiązać zaś z osobą pozwanego w procesie. Legitymacja bierna uzasadnia występowanie w procesie w charakterze pozwanego. Legitymacja procesowa to zatem uprawnienie konkretnego podmiotu (legitymacja czynna) do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi (legitymacja bierna) wypływająca z prawa materialnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 22 czerwca 2017 r., I ACa 248/17, LEX nr 2402403).

W komentarzu do art. 29 Prawo łowieckiego przedstawiciel doktryny A. P. (2) wskazał, że procedura zawierania umowy dzierżawy jest relatywnie złożona i nosi zdecydowanie więcej cech publiczno- niż prywatnoprawnych (co jednak nie zmienia generalnie prywatnoprawnego charakteru tej relacji prawnej). W ocenie powyższego autora umowa dzierżawy obwodu łowieckiego zawierana jest zawsze na wniosek odpowiedniego organu Polskiego Związku Łowieckiego, niezależnie od tego, czy jej stroną jest sam Polski Związek Łowiecki, czy też jedno z kół łowieckich. Prowadzi to zdaniem komentatora do dość zaskakującej (przynajmniej z punktu widzenia cywilistycznego) sytuacji, w której wniosek o zawarcie umowy składa jeden podmiot w imieniu innej jednostki, która ma pełną zdolność do czynności prawnych (koła łowieckie są osobami prawnymi). Ustawa nie zawiera jednak odpowiedzi na pytanie, co w sytuacji, gdy Polski Związek Łowiecki, mimo wyrażenia odpowiedniego zapotrzebowania przez jedno z kół łowieckich, nie złoży właściwego wniosku o wydzierżawienie obwodu znajdującego się w kręgu zainteresowań tego koła. Przepisy ustawy zdaniem A. P. nie dają podstawy do przyjęcia, że w takim przypadku koło może samo wystąpić z wnioskiem do starosty czy dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, nie przysługuje mu także roszczenie o nakazanie Polskiemu Związkowi Łowieckiemu przez Sąd złożenia takiego wniosku. Tego rodzaju spór między kołem a władzami Polskiego Związku Łowieckiego powinien więc jego zdaniem zostać rozstrzygnięty na drodze postępowania wewnątrzorganizacyjnego regulowanego przez statut Polskiego Związku Łowieckiego. Zdaniem Sądu przywołany pogląd odnosi się do innej sytuacji niż ta która stanowi przedmiot niniejszego postępowania. A. P. wyraził bowiem stanowisko w zakresie sytuacji koła łowieckiego, które przeszło procedurę wybory dzierżawcy (aktualnie określoną w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i (...) z dnia 18 stycznia 2021 r. w sprawie trybu składania i rozpatrywania wniosków o dzierżawę obwodów łowieckich oraz kryteriów oceny tych wniosków i wnioskodawców) a organ Polskiego Związku Łowieckiego wniosku o zawarcie umowy dzierżawy nie złożył w jego imieniu.

W niniejszej sprawie natomiast inna jest sytuacja powodowego koła łowieckiego. O. K. Myśliwskie im. św. H. w W. zgodnie z procedurą określoną
w przywołanym wyżej rozporządzeniu zostało wybrane jako kandydat do zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63. Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w O. na którego obszarze właściwości jest położony obwód łowiecki przedstawił następnie wniosek o zawarcie umowy dzierżawy z tym kołem łowieckim wydzierżawiającemu ten obwód łowiecki leśny podmiotowi tj. dyrektorowi regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych – w związku z tym w ocenie Sądu powodowe koło łowieckie, któremu zgodnie z treścią art. 33 ust. 2 Prawo łowieckiego przysługuje osobowość prawną dysponowało legitymacją procesową do zainicjowania niniejszego postępowania. Wobec tego, że żaden przepis prawny nie przewidywał możliwości wystąpienia z odrębnym powództwem w zakresie określonych przez powoda żądań Sąd uznał, że O. K. Myśliwskie miało interes prawny w zainicjowaniu niniejszego postępowania na podstawie art. 189 kpc.

Zdaniem Sądu wykładnia językowa art. 29 Prawo łowieckiego nie pozwala na jednoznaczne ustalenie treści obowiązku wydzierżawiającego tj. w niniejszej sprawie Skarbu Państwa – Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. w zakresie zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego tj. kategorycznego stwierdzenia czy powyższy obowiązek sprowadza się wyłącznie do zawarcia umowy dzierżawy ze wskazanym przez Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego kołem łowieckim po uprzednim uzyskaniu opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej czy też ww. organowi reprezentującemu Skarb Państwa w ramach tej procedury przysługuje prawo odmowy zawarcia tej umowy ze wskazanym podmiotem wobec istnienia negatywnych opinii i zwrócenia się organu o wskazanie innego koła łowieckiego, które złożyło wniosek o wydzierżawienie obwodu łowieckiego, zasięgnięcie co do tego koła łowieckiego opinii wójta(burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej i ewentualne podjęcie decyzji o zawarciu umowy dzierżawy z tym kołem łowieckim. Nie budzi wątpliwości, że opinie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej nie mają charakteru wiążącego dla wydzierżawiającego. Biorąc pod uwagę, że obowiązek zasięgnięcia ww. opinii aktualizuje się w momencie przeprowadzenia wyboru przyszłego ewentualnego dzierżawy przez Zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego zgodnie z procedurą wynikającą z rozporządzenia wykonawczego wydanego na podstawie art. 29 b Prawo łowieckiego należy stwierdzić, że ww. opinie dotyczą koła łowieckiego, które zostało wskazane we wniosku Polskiego Związku Łowieckiego jako przyszły dzierżawca, a nie szczegółów dotyczących umowy dzierżawy. Taki wniosek Sąd formułuje w oparciu o analizę uzasadnień wyroków Trybunału Konstytucyjnego wydanych w sprawach P 19/13 i K 45/16 (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. P 19/13, (...) Prawnej Lex nr 1483911; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2019 r., K 45/16, (...) Prawnej Legalis nr 1900629). Zauważyć bowiem należy, że z uzasadnień przywołanych orzeczeń wynika, że charakter prawny dzierżawy obwodu łowieckiego nie jest jednoznaczny. Z jednej strony ustawodawca wskazuje, że dzierżawa obwodu łowieckiego jest stosunkiem prawnym powstającym w drodze zawarcia umowy, określając przy tym obligatoryjne postanowienia takiej umowy (art. 29a ust. 1 Prawo łowieckiego) oraz przesłanki jej rozwiązania (art. 29a ust. 2 Prawo łowieckiego). Z drugiej strony, treść tego stosunku nie obejmuje uprawnień i obowiązków cywilnoprawnych, lecz publicznoprawne (obowiązek prowadzenia gospodarki łowieckiej przez dzierżawcę). Ponadto umowa dzierżawy obwodu łowieckiego nie jest zawierana przez podmioty, którym przysługują cywilnoprawne prawa podmiotowe do nieruchomości objętych granicami danego obwodu (w szczególności własność). Ustawodawca przyznaje kompetencję do wydzierżawiania obwodów łowieckich właściwym starostom (art. 29 ust. 1 pkt 2 i 3 Prawo łowieckiego) - w przypadku obwodów łowieckich polnych w rozumieniu art. 24 ust. 3 Prawo łowieckiego i obwodów łowieckich znajdujących się na terenie więcej niż jednego powiatu, a także właściwym dyrektorom regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (art. 29 ust. 1 pkt 1 Prawo łowieckiego) - w przypadku obwodów łowieckich leśnych w rozumieniu art. 24 ust. 2 Prawo łowieckiego. Z ustawy (art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawo łowieckiego) wynika wprost, że zawieranie przez starostę umów dzierżawy obwodów łowieckich jest wykonywaniem zadań z zakresu administracji rządowej (scil. administracji publicznej), co prowadzi do jednoznacznego wniosku o administracyjnoprawnym charakterze umowy dzierżawy obwodu łowieckiego (tak R. Stec, Uprawianie łowiectwa i prowadzenie gospodarki łowieckiej. Uwarunkowania administracyjnoprawne, cywilnoprawne i organizacyjne, Warszawa 2012, s. 69-70). Wydzierżawienie obwodu łowieckiego przez właściwego starostę lub dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe następuje na wniosek Polskiego Związku Łowieckiego oraz po zasięgnięciu opinii właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i właściwej izby rolniczej. Zauważyć przy tym należy, że wskazując cele ustawodawcy przy uregulowaniu art. 29 Prawo łowieckiego wyrażone w obowiązku zasięgnięciu opinii właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej a brak obowiązku zasięgnięcia opinii właścicieli gruntów znajdujących się w ramach danego obwodu łowieckiego Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie K 45/16 wskazał, że umowa dzierżawy obwodu łowieckiego w żadnym stopniu nie kształtuje ani nie indywidualizuje obowiązków ciążących na właścicielu gruntu z mocy przepisów Prawo łowieckiego i nie może mu przyznać żadnych uprawnień, ponieważ organy ją zawierające nie mają w tym zakresie kompetencji. Zawarcie zaś z właścicielem gruntu cywilnoprawnej umowy dzierżawy w celu realizacji w tej formie gospodarki łowieckiej byłoby zasadniczo i systemowo sprzeczne z przyjętym modelem organizacji łowiectwa i wymagało jego gruntownej zmiany. Podstawą tego modelu jest uznanie zwierząt łownych w stanie wolnym za dobro ogólnonarodowe, a elementarną konsekwencją prowadzenia gospodarki łowieckiej jako działalności w sferze publicznej. Wydzierżawiający obwód łowiecki nie rozporządza więc na rzecz dzierżawcy żadnymi cywilnoprawnymi uprawnieniami wchodzącymi w zakres prawa własności gruntu, a jedynie przekazuje mu prawo do wykonywania na obszarze obwodu, a zatem na wszystkich gruntach objętych jego granicami, władczych uprawnień państwa wynikających z przepisów Prawo łowieckiego. Uprawnienia przekazywane dzierżawcy nie przysługują właścicielowi gruntu (aczkolwiek ograniczają jego swobodę realizowania swoich uprawnień) i nie mogą być przedmiotem jego rozporządzeń. Także obowiązki dzierżawcy obwodu są obowiązkami publicznoprawnymi, a nie cywilnoprawnymi, i nie wiążą go z właścicielem gruntu. Z tych względów norma wynikająca z art. 29 ust. 1 Prawo łowieckiego, nie przewidująca udziału właściciela gruntu w procesie zawierania umowy dzierżawy obwodu łowieckiego, nie narusza żadnych konstytucyjnie chronionych praw właściciela gruntu i w swojej istocie w ogóle nie wprowadza żadnego ograniczenia jego prawa własności, gdyż te wynikają z innych przepisów.

Wykładnia celowościowa art. 29 Prawo łowieckiego w związku ze wskazaniami wynikającymi z przywołanych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wymaga zatem sięgnięcia do celów Prawo łowieckiego jakim ma służyć ww. ustawa, zgodnie z którymi w razie niejasności i nieprecyzyjności winny być interpretowane jej poszczególne przepisy prawne. Przede wszystkim w tym zakresie należy zwrócić uwagę na art. 1, 2, 3 i 9 Prawo łowieckiego. Z powyższych przepisów w sposób jednoznaczny wynika, że łowiectwo jako element ochrony środowiska przyrodniczego oznacza ochronę zwierząt łownych (zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej. Celami łowiectwa jest natomiast ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania zwierzyny, uzyskiwanie możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów oraz właściwej liczebności populacji poszczególnych gatunków zwierzyny przy zachowaniu równowagi środowiska przyrodniczego oraz spełnianie potrzeb społecznych w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej. Ponadto podkreślić należy, że ustawodawca w Prawie łowieckim przewidział dodatkowe, szczególne obowiązki w zakresie ochrony zwierząt łownych, wskazując, że ww. zwierzęta zasługują na szczególną ochronę poza zasadami określonymi w przepisach o ochronie przyrody. Sprecyzował, że powyższa ochrona obejmuje tworzenie warunków bezpiecznego bytowania zwierzyny, a w szczególności:

1) zwalczanie kłusownictwa i wszelkich zjawisk szkodnictwa łowieckiego;

2) zakaz - poza polowaniami i odłowami - płoszenia, chwytania, przetrzymywania, ranienia i zabijania zwierzyny;

3) zakaz wybierania i posiadania jaj i piskląt, wyrabiania i posiadania wydmuszek oraz niszczenia legowisk, nor i gniazd ptasich;

4) zakaz sprzedaży, transportu w celu sprzedaży, przetrzymywania w celu sprzedaży oraz oferowania do sprzedaży żywych lub martwych zwierząt łownych, jak również wszelkich łatwo rozpoznawalnych części lub produktów uzyskanych z tych zwierząt, z wyjątkiem tych zwierząt łownych, które zostały pozyskane zgodnie z prawem lub nabyte w inny legalny sposób.

Ustawodawca wskazał przy tym również na ogromne znaczenie zwierząt łownych w stanie wolnym wskazując, że są one dobrem ogólnonarodowym, stanowiącym własność Skarbu Państwa.

Mając na względzie powyższe przepisy Sąd uznał, że w niniejszej sprawie Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. jako reprezentant Skarbu Państwa w ramach procedury zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego po zapoznaniu się z negatywnymi opiniami właściwego wójta Gminy P. i (...) Izby Rolniczej dotyczących O. K. Myśliwskiego im. Św. H. w W. miał prawo do niezawarcia z ww. kołem łowieckim umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63. Brak jednoznacznego unormowania tej sytuacji przez ustawodawcę nie oznacza bowiem tego, że istnienie takiego uprawnienia nie wynika z celów Prawo łowieckiego. Zdaniem Sądu racjonalny ustawodawca podkreślający rangę zwierząt łownych dla Skarbu Państwa i w sposób szczególny akcentujący cel ochrony zwierząt łownych przy prowadzeniu prawidłowej gospodarki łowieckiej nie sformułowałby obowiązku zasięgnięcia przez wydzierżawiającego dany obwód łowiecki opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej, gdyby te opinie nie miały niczemu służyć, stanowiąc jedynie formalny obowiązek. Biorąc pod uwagę, że obwód łowiecki bardzo często znajduje się w obszarze odległym od siedziby Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, co też ma miejsce w niniejszej sprawie, nie ulega wątpliwości, że ww. opinie mają na celu umożliwić uzyskanie przez podmiot reprezentujący Skarb Państwa informacji na temat ewentualnego przyszłego dzierżawcy od organów zlokalizowanych w ramach tego obwodu łowieckiego, które szczególnie z racji wykonywanych zadań dysponują wiedzą w zakresie działalności dotychczasowego dzierżawcy zgłaszającego wniosek o zawarcie kolejnej umowy dzierżawy. Powyższe opinie pozwalają zatem Dyrektorowi (...) zweryfikować podmiot wskazany przez właściwy organ Polskiego Związku Łowieckiego i tym samym podjąć decyzję czy rzeczywiście z konkretnym kołem łowieckim winna zostać zawarta umowa dzierżawy obwodu łowieckiego, czy działalność łowiecka realizowana przez dane koło łowieckie jest zgodna z celami ustawy . Uznanie przez Sąd, że Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w sytuacji istnienia negatywnych opinii i przy podzieleniu stanowiska wskazanego w tych opiniach nie miałby innej możliwości niż zawarcie z tym kołem łowieckim umowy dzierżawy obwodu łowieckiego na dalszy okres jest nieakceptowalna z punktu widzenia celów Prawo łowieckiego i obowiązku dbania o mienie Skarbu Państwa ciążącego na tym podmiocie. Racjonalny ustawodawca nie wprowadziłby obowiązku uzyskania powyższych opinii bez powodu. Ich istnienie w procedurze zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego wobec braku dookreślenia dalszych działań wydzierżawiającego w obliczu podzielenia stanowiska wyrażonego w negatywnych opiniach i braku woli zawarcia umowy dzierżawy ze wskazanym przez Polski Związek Łowiecki podmiotem prowadzi do konkluzji, że w tej sytuacji Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego powinien wskazać innego kandydata do zawarcia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego tj. w sytuacji zgłoszenia kilku kół łowieckich powinien wskazać kolejne koło łowieckie z najwyższą punktacją. Natomiast w sytuacji gdy poza pierwotnie wskazanym kołem łowieckim zgłosiło się tylko jedno koło łowieckie powinien wskazać to koło łowieckie. W związku z tym Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. zgodnie z art. 29 Prawa łowieckiego i celami ww. ustawy zawarł umowę dzierżawy obwodu łowieckiego z Kołem (...) w P., tj. kołem łowieckim, które również złożyło wniosek w ramach tej samej procedury naboru wniosków co powodowe koło łowieckie i wobec którego również zostały wydane opinie przez właściwego wójta oraz właściwą izbę rolniczą. Fakt, że pozwane koło łowieckie jest nowo utworzonym kołem łowieckim nie ma znaczenia dla przebiegu tej procedury, albowiem jak zostało to wskazane ustawodawca odstąpił od przyznania prawa pierwszeństwa dotychczasowego dzierżawcy na rzecz zagwarantowania równości wszystkich kół łowieckich składających wnioski w ramach procedury naboru, różnicując jedynie kryteria oceny tych wniosków w zależności od tego czy dane koło jest dotychczasowym dzierżawcą danego obwodu łowieckiego czy nie oraz czy jest nowo utworzonym kołem łowieckim czy już funkcjonującym.

W związku z tym powództwo podlegało oddaleniu w zakresie każdego ze zgłoszonych w pozwie żądań. W obliczu braku stwierdzenia przez Sąd podstaw do uznania umowy dzierżawy obwodu łowieckiego nr 63 z 31 marca 2022 r. zawartej pomiędzy Skarbem Państwa – Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. jako wydzierżawiającym a Kołem (...) w P. na okres od dnia 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2032 r. za nieważną bądź bezskuteczną żądanie powoda o zawarcie z nim przez Skarb Państwa – Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. tej umowy dzierżawy nie mogło zostać spełnione (pkt I. wyroku).

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc przy odpowiednim zastosowaniu § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 poz. 265 ze zm.) pomiędzy powodem a każdym z pozwanych.

Na sumę celowych kosztów obrony pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. składała się wyłącznie kwota kosztów zastępstwa procesowego pozwanego ad. 1 przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 3.600zł.

Na sumę celowych kosztów obrony pozwanego Koła (...) w P. składała się kwota kosztów zastępstwa procesowego pozwanego ad. 2 przez jednego profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 3.600 zł oraz kwota 17 zł tytułem jednej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa udzielonego radcy prawnemu. Sąd uznał, że choć pozwany ad. 2 był w niniejszej sprawie reprezentowany przez dwoje zawodowych pełnomocników to koszty celowej obrony podjętej w ramach postępowania obejmowały wyłącznie wysokość kosztów związanych z udziałem jednego profesjonalnego pełnomocnika i jednej opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa (pkt II. i III. wyroku).

asesor sądowy Magdalena Węcławska

Sygn. akt X C 1211/22

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...);

3.  (...).

O., 23.02.2023 r. asesor sądowy Magdalena Węcławska