Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1136/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu z dnia 22 lipca 2022 r., sygn. akt III K 1156/20

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut podniesiony przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej B. L.: Obraza przepisów postępowania, tj. art. 7 kpk w zw. z art. 4 kpk poprzez rażące naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów w oderwaniu od zasad prawidłowego rozumowania, a w konsekwencji jednostronną ocenę konfliktu panującego między oskarżonym a B. L., w szczególności:

a) uznanie za wiarygodne zeznań świadków K. K., Z. S., M. B., J. K. (2), P. K., podczas gdy osoby te nie były naocznymi świadkami zdarzenia, a ich zeznania zasługiwały na uznanie za wiarygodne wyłącznie w części, co skutkowało ocenę zachowania pokrzywdzonej B. L. jako przejaw braku uzasadnionych obaw zrealizowania groźby kierowanej przez oskarżonego, co przyczyniło się w konsekwencji do przyjęcia przez Sąd I instancji, że nie zostały wypełnione znamiona czynu z art. 190 § 1 kk,

b) bezpodstawne odmówienie wiarygodności zeznań pokrzywdzonej B. L. oraz M. L. (2) i M. W. w zakresie przebiegu zdarzenia groźby i agresywnego zachowania oskarżonego wobec oskarżycielki posiłkowej poprzez jednostronne ukierunkowanie oceny, w sytuacji gdy oskarżycielka posiłkowa jest ofiarą napastliwego zachowania i nękania, stąd uzasadniona obawa zrealizowania groźby kierowanej przez oskarżonego,

w konsekwencji naruszenia przepisów doszło do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, co doprowadziło do wydania wyroku uniewinniającego.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesiony zarzut był w dużej mierze zasadny. W związku z tym, że wskazania skarżącego na temat oceny dowodowej ograniczone były podmiotowo do oskarżycielki posiłkowej B. L., a apelacja prokuratora z zarzutem błędnych ustaleń faktycznych obejmowała wszystkich troje pokrzywdzonych i wiązała się istotnie właśnie z oceną dowodową, już tutaj Sąd Okręgowy rozszerzy rozważania na wszystkie osoby pokrzywdzone wedle zarzutu a/o.

Kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia potwierdziła zatem, że ocena dowodów w postaci zeznań B. L., M. L. (2) oraz M. W. odnośnie wzbudzenia obawy spełnienia groźby wypowiedzianej przez D. P. w dniu 15 maja 2020 r., nie była poprawna. Sąd Rejonowy uznał zeznania wymienionych osób za niewiarygodne co do tego, że groźba ta rzeczywiście wzbudziła w adresatach uzasadnioną obawę jej spełnienia. Argumentacja organu meriti przedstawiona na uzasadnienie takiej oceny tej części omawianego osobowego materiału dowodowego nie spotkała się z aprobatą organu odwoławczego. Odnośnie obaw M. L. (2), zdaniem Sądu odwoławczego to, że po wypowiedzeniu przez oskarżonego groźby pozbawienia jego oraz jego matki życia lub zdrowia był on w stanie kierować samochodem i odwieźć swoją dziewczynę do jej miejsca zamieszkania wcale nie wyklucza tego, że słowa i zachowanie oskarżonego zrodziło u niego autentyczne obawy spełnienia groźby. Podobnie spełnienia tego znamienia przestępstwa z art. 190 § 1 kk nie wyłączał fakt, że groźba adresowana do B. L. nie została przez podsądnego wypowiedziana do niej bezpośrednio i w jej obecności. Wskazany przepis kodeksu karnego nie wymaga bowiem, by groźba została wyrażona w obecności pokrzywdzonego i bezpośrednio do niego skierowana. Groźba może zostać przekazana pokrzywdzonemu przez osobę trzecią lub innym sposobem komunikacji – jak to miało miejsce w kontrolowanej sprawie. Niemniej jednak w każdym przypadku zamiarem sprawcy musi być dotarcie informacji zawierającej treść groźby do osoby, wobec której jest ona skierowana ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2022 r., sygn. akt IV KK 307/21, LEX nr 3409138). Sąd odwoławczy w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie miał najmniejszych wątpliwości, że zamiarem oskarżonego było aby groźba wypowiedziana M. L. (2) dotarła również do jego matki. Podsądny doskonale zdawał sobie sprawę z bliskich relacji rodzinnych pokrzywdzonych, ich wspólnego zamieszkiwania, a więc mógł założyć, że M. L. (2) w trosce o bezpieczeństwo matki bezzwłocznie poinformuje ją o tych groźbach. Warto jeszcze zwrócić z tego miejsca uwagę, że opis zdarzenia podany przez M. L. (2) i M. W., do której ta groźba nie była kierowana, (o czym informowała Sąd Rejonowy podczas przesłuchania na rozprawie) był spójny i w zasadniczych elementach ich zeznania korelowały ze sobą. Nie bez znaczenia jest zatem odtworzony na podstawie tych zeznań kontekst sytuacyjny i powstały obraz oskarżonego, który jest pobudzony, słownie agresywny, kilkukrotnie wykrzykuje groźby do M. L. (2), a kiedy odjeżdżają biegnie za samochodem, pokazując gest środkowego palca. Współgrały też z zeznaniami w/wym wypowiedzi procesowe B. L., która o jego przebiegu dowiedziała się od syna w rozmowie telefonicznej, gdy ten prowadził samochód. W reakcji na groźby natychmiast wezwana została Policja i złożone zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Ta błyskawiczna reakcja podbudowuje zgłaszane przez pokrzywdzoną obawy spełnienia groźby ze strony oskarżonego D. P.. Jedynym dowodem przeciwnym były wyjaśnienia oskarżonego, który zaprzeczał aby do wypowiedzenia groźby w ogóle doszło, przy czym w tej części już Sąd Rejonowy trafnie odmówił im przypisania przymiotu wiarygodności, jako niespełniającym kryteriów z art. 7 kpk. Z kolei wszyscy pozostali świadkowie nie mieli żadnej wiedzy o inkryminowanym zdarzeniu, wobec czego ich zeznania choć wiarygodne nie były przydatne dla ustalenia okoliczności czynu zarzucanego D. P. (1) w akcie oskarżenia. Uwzględniając taki kształt i treść zgromadzonych dowodów, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, iż brak było uzasadnionych podstaw by nie dać wiary zeznaniom pokrzywdzonych B. L., M. L. (2) oraz świadka M. W. co do tego, że groźba wypowiedziana przez oskarżonego wzbudziła obawę spełnienia tej groźby w rozumieniu z art. 190 § 1 kk, a obawa ta była w okolicznościach rozpatrywanego przypadku uzasadniona. Rację miał więc pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej, że w tej części ocena dowodów nie została przeprowadzona w sposób poprawny.

Skarżący nie miał jednak racji podnosząc, że Sąd Rejonowy dopuścił się także uchybień w zakresie oceny wartości dowodowej zeznań świadków K. K., Z. S., M. B., J. K. (2), P. K.. Osoby te, co wskazano wcześniej, nie miały żadnych informacji o przebiegu inkryminowanego zdarzenia, żadna z nich nie uczestniczyła w nim, ani go nie obserwowała. Ich zeznania dotyczyły w głównej mierze przyczyn oraz przebiegu konfliktu sąsiedzkiego, który istnieje pomiędzy B. L. a większością mieszkańców budynku zlokalizowanego przy ul. (...) w P.. Odnośnie zaś tej okoliczności osobowy materiał dowodowy był spójny i również pokrzywdzeni nie negowali istnienia takiego konfliktu, choć utrzymywali, że to nie oni są inicjatorami tych nieporozumień. Nie było więc żadnych powodów by uznać za niewiarygodne zeznania wymienionych świadków. Niemniej jednak konieczne jest podkreślenie, że zarówno przyczyny jak i przebieg tego szeroko zakrojonego konfliktu sąsiedzkiego nie miały większego znaczenia dla przedmiotowego postępowania karnego. Okoliczność ta miała znaczenie o tyle, że istniejące nieporozumienia na linii oskarżony – pokrzywdzeni, a także wzajemna ich niechęć, uzasadniały motywację oskarżonego do zaistnienia inkryminowanego zdarzenia. Zdaniem Sądu Okręgowego, organ meriti niepotrzebnie zatem prowadził tak rozbudowane postępowanie dowodowe na okoliczność tegoż konfliktu sąsiedzkiego i poświęcił temu zagadnieniu wiele uwagi w pisemnym uzasadnieniu wyroku, skoro nie miały one decydującego znaczenia dla ustalenia winy i sprawstwa D. P. w zakresie zarzucanego mu czynu z art. 190 § 1 kk. To z kolei mogło spowodować, że pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej we wniesionym środku odwoławczym przedstawiał B. L. jako ofiarę nękania przez mieszkańców budynku, złośliwych działań na jej szkodę, wyzwisk, czego ocena wykraczała poza ramy niniejszego procesu. Elementem do wykorzystania było natomiast to, że prowadzona jest sprawa karna o pobicie B. L., które to wydarzenie miało miejsce przed incydentem z groźbami oskarżonego D. P. i jak podkreślał pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej na rozprawie apelacyjnej, było jednym z elementów uzasadniających autentyczność obaw jego klientki co do spełnienia owych gróźb.

Sąd odwoławczy nie widział natomiast powodów by odnosić się do tych zagadnień w szerszym aspekcie, skoro prowadzona kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia dotyczyła wyłącznie jednego zdarzenia z dnia 15 maja 2020 r., wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 190 § 1 kk.

Wniosek

Uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do jej ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Przedmiotowy zarzut generalnie był uzasadniony albowiem kontrola odwoławcza zaskarżonego rozstrzygnięcia potwierdziła błędy w ocenie wartości dowodowej zeznań pokrzywdzonych oraz świadka M. W., skutkujące wydaniem wyroku uniewinniającego podsądnego. Jednak Sąd Okręgowy nie zdecydował się na wydanie orzeczenia kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Uznał mianowicie, że zgromadzony materiał dowodowy (z jego oceną zmodyfikowaną w II instancji) nie pozostawiał wątpliwości, że D. P. w dniu 15 maja 2020 r. nie tylko wypowiedział przypisane mu słowa ale też swoim zachowaniem wyczerpał wszystkie ustawowe znamiona z art. 190 § 1 kk. Jednocześnie z urzędu stwierdził, że zostały spełnione wszystkie przesłanki do zastosowania wobec podsądnego warunkowego umorzenia postępowania i możliwe było wydanie takiego orzeczenia reformatoryjnego w instancji odwoławczej. Tutejszy Sąd rozważył bowiem, że brak było ku temu przeszkód procesowych, gdyż reguła ne peius określona w art. 454 § 1 kpk, zakazuje skazywania przez Sąd II instancji sprawcy uniewinnionego wyrokiem sądu pierwszej instancji, a jak wiadomo warunkowe umorzenie postępowania nie jest skazaniem ( por. Komentarz do Kodeku postępowania karnego pod red. prof. dr hab. Andrzeja Sakowicza, art. 454 § 1 teza 5, Wydanie 10, Warszawa 2023, opubl. Legalis).

Lp.

Zarzut

3.2.

Zarzut podniesiony przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej:

Obraza przepisów postępowania, tj. art. 5 § 2 kpk poprzez niewłaściwe zastosowanie i uniewinnienie oskarżonego, mimo że z materiału dowodowego wynika wprost, że oskarżony kierował groźby do B. L., a Sąd I instancji nie miał w tej kwestii żadnych wątpliwości stwierdzając jedynie, że nie wzbudziły u pokrzywdzonej B. L. uzasadnionej obawy uzasadniającej zastosowanie art. 190 § 1 kpk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dostrzec należało, że z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia nie wynika by Sąd Rejonowy wydał orzeczenie uniewinniające na skutek zastosowania reguły in dubio pro reo wynikającej z art. 5 § 2 kpk. Sąd I instancji stanął na stanowisku, że oskarżyciel publiczny nie wykazał w procesie jednego ze znamion przestępstwa z art. 190 § 1 kk i z tego powodu wydał wyrok uniewinniający. Niepoprawne było w takiej sytuacji podnoszenie w środku odwoławczym zarzutu obrazy przepisu postępowania – art. 5 § 2 kpk. Rację miał jednak pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wskazując, że zgromadzony w tej sprawie materiał dowodowy dawał podstawy do stwierdzenia, że w dniu 15 maja 2020 r. D. P. kierował groźby pozbawienia życia i zdrowia wobec B. L. (takie ustalenia poczynił już zresztą Sąd Rejonowy), a groźby te wzbudziły u pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione. To ostatnie ustalenie wyniknęło z odmiennej oceny wartości dowodowej zeznań pokrzywdzonych i świadka M. W. dokonanych przez organ odwoławczy. Jednak zaznaczyć trzeba, że błędne stanowisko Sądu Rejonowego na temat sprawstwa i winy oskarżonego nie było wynikiem niewłaściwego zastosowania normy proceduralnej wyrażonej w art. 5 § 2 kpk tylko dokonaniem niepoprawnej oceny dowodów.

Wniosek

Uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do jej ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd Okręgowy chociaż uwzględnił znaczną część zarzutów odwoławczych pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej nie wydał w instancji odwoławczej orzeczenia, jakiego oczekiwał ten apelujący. Dostrzegł bowiem podstawy do wydania wyroku reformatoryjnego, o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia.

Lp.

Zarzut

3.3.

Zarzut podniesiony przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej:

Obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 190 § 1 kk poprzez błędną jego wykładnię wyrażającą się w przyjęciu przez Sąd I instancji, iż zachowanie oskarżonego nie wypełnia znamion groźby karalnej oraz wzbudzenia w pokrzywdzonej B. L. uzasadnionej obawy spełnienia groźby albowiem groźby nie wygłoszone bezpośrednio wobec B. L., w sytuacji gdy jego wypowiedzi zawierając w sobie zapowiedź popełnienia przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu na szkodę pokrzywdzonej i wzbudziły w pokrzywdzonej B. L. uzasadnioną obawę realizacji kierowanych gróźb, w szczególności przy uwzględnieniu panującego konfliktu sąsiedzkiego oraz dotychczasowych relacji pomiędzy oskarżonym oraz wspólnotą mieszkańców a pokrzywdzoną.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rozpocząć należy od przypomnienia, że zarzut obrazy prawa materialnego odnoszący się do kwalifikacji prawnej czynu można postawić tylko wówczas, gdy skarżący nie podważa ustaleń faktycznych związanych z tą kwalifikacją. Jeżeli bowiem nieprawidłowe są ustalenia faktyczne, na podstawie których sąd dokonał kwalifikacji prawnej czynu, to błędem pierwotnym jest błąd w ustaleniach faktycznych, a jego następstwem wadliwa kwalifikacja prawna. Dlatego też w takiej sytuacji skarżący powinien postawić tylko zarzut błędu w ustaleniach faktycznych i wskazać, że mógł mieć on wpływ na treść wyroku właśnie co do kwalifikacji prawnej czynu ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2022 r., sygn. akt V KK 625/21, Lex nr 3369850). Przenosząc powyższe rozważania na grunt kontrolowanej sprawy należało stanąć na stanowisku, że podnoszenie przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego było zbędne, skoro pierwotnym błędem, w którym skarżący upatrywał wadliwości wydanego orzeczenia uniewinniającego była niepoprawna ocena wiarygodności zgromadzonych w tej sprawie dowodów, skutkująca błędem w ustaleniach faktycznych polegających na niepoprawnym przyjęciu, że groźba wypowiedziana przez D. P. nie wywołała u pokrzywdzonych (tj. B. i M. L. (2)) uzasadnionej obawy jej spełnienia. Katalogując zaś ten zarzut jako skierowany wobec niepoprawnych ustaleń faktycznych należało go poprzeć albowiem rzeczywiście w sprawie doszło do niezasadnego ustalenia, że inkryminowane zachowanie D. P. z dnia 15 maja 2020 r. nie wyczerpało wszystkich ustawowych znamion czynu zabronionego z art. 190 § 1 kk. Jak już wspomniano wcześniej, Sąd Rejonowy wbrew regułom oceny dowodów ustanowionym w przepisie art. 7 kpk odmówił przymiotu wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonych B. L., M. L. (2) oraz świadka M. W. odnośnie tego, że słowa wypowiedziane przez D. P. wywołały w pokrzywdzonych uzasadnioną obawę ich spełnienia. W tym zakresie zeznania wymienionych osób były spójne i logiczne, a pozostały materiał dowodowy (nie licząc niewiarygodnych wyjaśnień oskarżonego) nie przeczył prawdziwości tych oświadczeń. Należało mieć przy tym na uwadze istniejący pomiędzy pokrzywdzonymi a oskarżonym konflikt. B. L. i jej syn składając zeznania nie kryli negatywnej postawy wobec oskarżonego, którego oskarżali o celowe działanie przeciwko nim, a zwłaszcza B. L. zgłaszająca do dewelopera szereg uwag odnośnie wspólnie zajmowanego budynku mieszkalnego. Podobnie u oskarżonego w trakcie przesłuchań widoczna była niechęć do pokrzywdzonych i pretensje do pokrzywdzonej B. L. z racji uciążliwego sąsiedztwa. Oskarżony podkreślał, że wielokrotnie kiedy jest on w pobliżu budynku na spacerze z psem w/wym celowo powoduje hałas przy opuszczaniu rolet zewnętrznych, drażniąc jego psa. Taka też sytuacja bezpośrednio poprzedzała inkryminowane zdarzenie w dniu 15 maja 2020 r. Poza tym miały też miejsce wzajemne nagrywania różnych sytuacji sąsiedzkich, co potwierdzają nagrania przedłożone do akt sprawy. Ten nabrzmiały i wciąż żywy konflikt, wzajemna niechęć stron do siebie, obrzucanie się inwektywami w różnych sytuacjach przemawiały za stwierdzeniem, że pokrzywdzeni mieli uzasadnione podstawy by poczuć obawę przed zrealizowaniem wypowiedzianej przez podsądnego groźby, zwłaszcza że jak wynika z zeznań B. i M. L. (2) po raz pierwszy spotkali się oni z poważnymi groźbami ze strony sąsiada D. P.. Była to więc dla nich sytuacja nowa, mogąca budzić niepokój o ich bezpieczeństwo. Jednocześnie nie można też było ad hoc przyjmować, że skoro pokrzywdzeni są uciążliwymi sąsiadami to nie mogli obawiać się gróźb wypowiedzianych przez D. P.. Takie rozumowanie było sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Wniosek

Uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do jej ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd Okręgowy chociaż uwzględnił większą część zarzutów apelacyjnych pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej to nie wydał w instancji odwoławczej orzeczenia, jakiego oczekiwał ten apelujący. Organ odwoławczy dostrzegł bowiem podstawy do wydania wyroku reformatoryjnego, co zostanie przedstawione w dalszej części tego uzasadnienia.

Lp.

Zarzut

3.4.

Zarzut podniesiony przez oskarżyciela publicznego:

Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym uznaniu, iż zebrane w sprawie dowody nie dają wystarczających podstaw do przyjęcia, że D. P. dopuścił się zarzucanego mu przestępstwa z art. 190 § 1 kk, podczas gdy w rzeczywistości dowody te przy właściwym zastosowaniu zasad doświadczenia życiowego winny doprowadzić Sąd I instancji do wniosku, iż w istocie dopuścił się on zarzucanego mu czynu polegającego na kierowaniu gróźb karalnych na szkodę B. L., M. L. (2) i M. W., które wzbudziły u pokrzywdzonych uzasadnioną obawę ich spełnienia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Miał rację apelujący prokurator, że w kontrolowanej sprawie Sąd Rejonowy błędnie ustalił, że groźba wypowiedziana przez oskarżonego D. P. w stosunku do M. L. (2) i jego matki nie wzbudziła u pokrzywdzonych uzasadnionej obawy jej spełnienia. Wskazany błąd w ustaleniach faktycznych był następstwem niepoprawnej oceny zgromadzonych w tej sprawie dowodów, o czym była mowa w pkt 3.1. niniejszego uzasadnienia. Sąd odwoławczy w przeważającej mierze przedstawił już w pkt 3.1. oraz 3.3. tego uzasadnienia swoje stanowisko odnośnie niepoprawnej częściowo oceny dowodów, błędnego ustalenia przez organ meriti, że groźba D. P. nie wywołała u pokrzywdzonych B. i M. L. (2) uzasadnionej obawy jej spełnienia, a także nieuzasadnionego odstąpienia od zastosowania w tej sprawie przepisu karnomaterialnego art. 190 § 1 kk. Nie było natomiast podstaw by uznać, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu również na szkodę M. W., do czego próbował przekonać prokurator (wg aktu oskarżenia M. W. była trzecią osobą pokrzywdzoną). Słowa jakie podsądny kilkakrotnie wypowiadał podczas incydentu w dniu 15 maja 2020 r. „zajebię Ciebie i twoją starą”, jednoznacznie wskazywały na adresatów: M. L. (2) i jego matkę. Nic nie wskazywało zaś na to aby były one kierowane także do dziewczyny pokrzywdzonego – M. W.. Jak wynika zresztą z jej zeznań, nie słyszała ona nawet wszystkiego co mówił wówczas oskarżony, gdyż szybko wycofała się do samochodu. Nie była ona też bezpośrednio zaangażowana w konflikt sąsiedzki i wyraźnie nie chciała w nim uczestniczyć. Brak było zatem racjonalnych podstaw aby przyjąć, że intencją sprawcy było objęcie groźbami także osoby M. W.. Dlatego też nie można było przypisać oskarżonemu odpowiedzialności karnej za omawiany czyn również na szkodę w/wym. Skoro zatem słowa wypowiedziane przez D. P. nie były skierowane do tej osoby, wykluczało to przypisanie mu odpowiedzialności karnej za czyn art. 190 § 1 kk popełniony także na szkodę M. W.. Należało zauważyć, że apelujący prokurator przedstawił w swoim środku odwoławczym argumentację, która w dużej mierze powielała się z tą zaprezentowaną w apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej B. L., a zasadnie dotyczyła także pokrzywdzenia M. L. (2). Dlatego też wszystkie rozważania przedstawione w poprzedniej części tego dokumentu odnoszą się również do środka odwoławczego autorstwa oskarżyciela publicznego. Odwołując się zatem do rozważań z pkt. 3.1 i 3.3. przedmiotowego uzasadnienia należało przyznać rację prokuratorowi, że w kontrolowanej sprawie doszło do tych uchybień wytkniętych w jego apelacji.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sadowi I instancji celem ponownego jej rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd Okręgowy chociaż uwzględnił większą część zarzutów apelacyjnych pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej to nie wydał w instancji odwoławczej orzeczenia, jakiego oczekiwał ten apelujący. Organ odwoławczy dostrzegł bowiem podstawy do wydania wyroku reformatoryjnego, o czym będzie mowa w dalszej części tego uzasadnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk w zw. z art. 67 § 1 kk warunkowo umorzono postępowanie karne wobec oskarżonego D. P. na okres 1 roku tytułem próby, uznając go za winnego tego, że w dniu 15 maja 2020 r. przy bloku na ul. (...) w P. kierował groźby pozbawienia życia i zdrowia wobec M. L. (1) i B. L., które wzbudziły u tych osób uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, tj. czynu stanowiącego przestępstwo z art. 190 § 1 kk.

Zwięźle o powodach zmiany

Przeprowadzona kontrola odwoławcza doprowadziła do stwierdzenia, że zgromadzony materiał dowodowy oceniony w sposób prawidłowy (przy korekcie dokonanej przez Sąd II instancji) świadczył o tym, że groźba wypowiedziana przez D. P. w dniu 15 maja 2020 r. wywołała u pokrzywdzonych B. i M. L. (2) uzasadnioną obawę jej spełnienia (zagadnienie to zostało omówione w pkt 3.1. oraz 3.3. niniejszego uzasadnienia). Oskarżony wyczerpał więc swoim zachowaniem wszystkie ustawowe znamiona przestępstwa z art. 190 § 1 kk. Wina i sprawstwo oskarżonego w zakresie tego czynu były zatem niewątpliwe. Wszystko to powodowało, że zaskarżony wyrok uniewinniający nie mógł się ostać. Sąd odwoławczy nie stwierdził jednak aby w okolicznościach niniejszej sprawy konieczne było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy, zgodnie z wnioskami końcowymi obu apelacji, do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, ze wskazaniami na wydanie wyroku skazującego Zgodnie z zasadą ne peius wyrażoną w art. 454 § 1 kpk, Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono postępowanie. Sąd Okręgowy uznał, że w kontrolowanym przypadku zostały spełnione wszystkie przesłanki do zastosowania wobec D. P. środka probacyjnego w postaci warunkowego umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk w zw. z art. 67 § 1 kk. Wina i społeczna szkodliwość czynu jakiego dopuścił się oskarżony nie były znaczne – było to bowiem zachowanie jednorazowe, niedrastyczne w swojej wymowie, gdzie podsądny ograniczył się do słownej agresji wobec pokrzywdzonych, później już taka sytuacja się nie powtórzyła i podsądny nigdy nie próbował gróźb tych zrealizować. Nie bez znaczenia dla oceny stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu była napięta sytuacja z pokrzywdzonymi jako sąsiadami, a podsądny nie działał w żaden wyrafinowany, zaplanowany sposób lecz pod wpływem chwili, zdenerwowany zachowaniem B. L., nie reagującej na prośby o zaprzestanie określonych zachowań. Sąd odwoławczy nie miał też wątpliwości, że postawa oskarżonego niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniały przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Ustawowa granica kary przewidzianej za czyn z art. 190 § 1 kk, tj. kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 nie wykluczała możliwości zastosowania środka probacyjnego przewidzianego w art. 66 § 1 kk (vide: art. 66 § 2 kk). Organ odwoławczy uznał, że wystarczające dla spełnienia warunków prewencji generalnej i indywidualnej będzie określenie okresu próby na jeden rok. Czas ten będzie wystarczający by zweryfikować, czy oskarżony zrozumiał naganność zachowania jakiego dopuścił się w dniu 15 maja 2020 r. i sprawdzić, czy nie będzie on już naruszał porządku prawnego. Jeszcze raz trzeba tu zaakcentować, że w ocenie Sądu Okręgowego wydaniu takiego orzeczenia reformatoryjnego w instancji odwoławczej nie stała na przeszkodzie reguła ne peius wyrażona w art. 454 § 1 kpk, albowiem odnosi się ona tylko do „skazania”, co oznacza, iż nie obejmuje uchylenia wyroku uniewinniającego i umorzenia postępowania lub zmiany wyroku uniewinniającego i warunkowego umorzenia postępowania ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2021 r., sygn. akt II KS 10/21, Lex nr 3392597).

0.0.12.

Przedmiot i zakres zmiany

Zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że na podstawie art. 67 § 3 kk w zw. z art. 39 pkt 7 kk i art. 43a § 1 kk orzeczono od oskarżonego świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 1500 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Zgodnie z art. 67 § 1 kk umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę; sąd może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5-6b, 7a lub 7b a kk ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 kk lub zakaz prowadzenia pojazdów do lat 2 wymieniony w art. 39 pkt 3 kk. Orzeczenie jednego z tych obowiązków jest obligatoryjne przy warunkowym umorzeniu postepowania karnego. Sąd Okręgowy uznał za odpowiednie orzeczenie od oskarżonego świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 1500 zł. Obowiązek ten będzie stanowił realną dolegliwość dla oskarżonego, adekwatną do jego zachowania i wywołanych negatywnych skutków i w sposób odpowiedni unaoczni mu niedopuszczalność popełnienia tego typu czynów wyczerpujących znamiona występku skierowanego przeciwko dobru prawnemu jakim jest wolność od strachu i obawy przed popełnieniem przestępstwa na szkodę zagrożonego lub jego najbliższych.

0.0.13.

Przedmiot i zakres zmiany

Zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że uchylono punkty 2 i 3.

Zwięźle o powodach zmiany

Wobec wydania w instancji odwoławczej orzeczenia reformatoryjnego i warunkowego umorzenia postępowania karnego w stosunku do D. P. konieczne było uchylenie punktów 2 i 3 zaskarżonego rozstrzygnięcia, które powiązane były z wydanym przez Sąd I instancji wyrokiem uniewinniającym.

0.0.14.

Przedmiot i zakres zmiany

Zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że na podstawie art. 627 kpk i art. 629 kpk zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 100 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Dokonana przez Sąd Okręgowy zmiana spowodowała konieczność orzeczenia o kosztach postępowania prowadzonego przed Sądem I instancji by dostosować również tę część rozstrzygnięcia do orzeczenia zasadniczego, a więc warunkowego umorzenia postępowania karnego wobec D. P.. Dlatego też organ odwoławczy opierając się na w/w przepisach zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w łącznej kwocie 100 zł. Składają się na nią koszty poniesione na etapie dochodzenia wg spisu (k. 96), tj. 50 zł oraz kolejne 50 zł za wydatki tego samego typu poniesione przed Sądem Rejonowym (20 zł ryczałtu za doręczenia i 30 zł za uaktualnione dane o karalności k. 177).

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Zgodnie z art. 616 § 1 pkt 2 kpk do kosztów procesu należą uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika. Oskarżycielka posiłkowa B. L. poniosła wydatki z tytułu korzystania w postępowaniu z pomocy pełnomocnika. W apelacji został zawarty wniosek o zwrot tych kosztów przez oskarżonego, który został podtrzymany na rozprawie apelacyjnej. Dlatego też Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycielki posiłkowej B. L. kwotę 2500 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w tym 1680 zł za I instancję oraz 840 zł za instancję odwoławczą. Wysokość należnych dla oskarżycielki posiłkowej kwot z tytułu ustanowienia w sprawie pełnomocnika została określona w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. W pierwszej instancji odbyło się 6 rozpraw, a więc koszty adwokackie wyniosły łącznie 1680 zł (840 zł + 168 zł x 5), natomiast w instancji odwoławczej miała miejsce jedna rozprawa, a więc koszty adwokackie wg norm przypisanych zamknęły się w kwocie 840 zł.

3.

Zgodnie z art. 634 kpk jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, do kosztów procesu za postępowanie odwoławcze od orzeczeń kończących postępowanie w sprawie mają odpowiednie zastosowanie przepisy o kosztach za postępowanie przed sądem I instancji.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy opierając się na dyspozycji przepisu art. 629 kpk w zw. z art. 627 kpk zasądził od oskarżonego D. P. na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze w kwocie 50 zł. Na kwotę tę składał się ryczałt za doręczenia – 20 zł (§ 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym, Dz. U. z 2013, poz. 663 ze zm.) oraz opłata za wydanie karty karnej – 30 zł (§ 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2014 r. w sprawie opłat za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego; Dz. U. z 2014 r. poz. 861). Ponadto w oparciu o art. 10 ust. 1 w zw. z art. 7 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) wymierzono oskarżonemu minimalną opłatę w kwocie 60 zł za obie instancje .

7.  PODPIS

Hanna Bartkowiak