Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Bartkowiak

Sędziowie SSO Ewa Taberska ( spr.)

SSO Leszek Matuszewski

Protokolant apl. adw. A. M.

Przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Haliny Pągowskiej

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2014r.

sprawy Ł. F. vel N.

oskarżonego z art. 284 § 1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w P.

z dnia 30 sierpnia 2013r. sygn. akt VIII K 252/13

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 46 § 1 kk orzeka wobec oskarżonego Ł. F. vel N. środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego J. Z. kwoty 10.450,00 (dziesięć tysięcy czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.

2.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy

3.  Zwalnia oskarżonego od zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze

L. M. H. E. T.

UZASADNIENIE

Ł. F. vel N. został oskarżony o to, że:

w nieustalonym dniu stycznia 2012 r. w P. przywłaszczył sobie należący do J. Z. ultrasonograf A. 4000 wraz z trzema głowicami: konwektorową, liniową i endowaginalną o wartości 38 000 zł na szkodę w/w tj. o przestępstwo z art. 284 § 1 k.k.

Wyrokiem zaocznym z dnia 30 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. (sygn. akt VIII K 252/13):

-

Oskarżonego Ł. F. vel N. uznał za winnego tego, że w styczniu 2012 r. w P. przywłaszczył ultrasonograf A. 4000 wraz z trzema głowicami o łącznej wartości 38 000 zł na szkodę J. Z., tj. występku z art. 284 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 284 § 1 k.k. wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności,

-

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 lat tytułem próby,

-

Na podstawie art. 33 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 71 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 150 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł,

-

Na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w całości, tj. w kwocie 90 zł, a na podstawie art. 1, art. 2 ust. 1 pkt 3 i art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych wymierzył mu opłatę w kwocie 330 zł.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego na niekorzyść oskarżonego w zakresie niezastosowania wobec oskarżonego środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody w całości na rzecz oskarżyciela posiłkowego J. Z. na podstawie art. 46 k.k. Obrońca oskarżonego zarzucił rozstrzygnięciu niesłuszne niezastosowanie środka karnego poprzez nie zobowiązanie oskarżonego do naprawienia całej szkody poprzez zapłatę na rzecz oskarżyciela posiłkowego J. Z. kwoty 12 853,50 złotych.

Obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zobowiązanie oskarżonego do naprawienia całej szkody przez zapłatę na rzecz oskarżyciela posiłkowego J. Z. kwoty 12 853,50 złotych jako środka karnego ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w tej części i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P. do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego okazała się częściowo zasadna.

Na wstępie należy podnieść, że skarżący nie kwestionował poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych, ani zastosowanej do przypisanego oskarżonemu czynu kwalifikacji prawnej, jak też rodzaju i wysokości orzeczonej kary.

Ponieważ Sąd Okręgowy nie dostrzegł podstaw do ingerencji w powyższym zakresie w zaskarżony wyrok (brak przesłanek z art. 439 k.p.k. i art. 440 k.p.k.), dlatego też rozważania swoje ograniczy tylko do sformułowanego we wniesionej apelacji zarzutu, to jest do zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 46 § 1 k.k..

I tak Sąd Odwoławczy podnosi, iż zgodnie z art. 46 § 1 k.k., w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Stwierdzić również należy, iż istota środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę opiera się na założeniu, że jednym z celów procesu karnego jest rozwiązanie konfliktu pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym, a sposobem rozwiązania czy złagodzenia tego konfliktu jest między innymi naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem (kompensacyjna funkcja prawa karnego); Buchała (w:) Buchała, Z., s. 358-359. W wyroku z dnia 23 lipca 2009 r., V KK 124/09, LEX nr 519632, Sąd Najwyższy stwierdził, że: „Z samej istoty środka karnego przewidzianego w art. 39 pkt 5 k.k. i art. 46 § 1 k.k. wynika jego prawnokarny, represyjny charakter, dopiero w drugim rzędzie realizujący też funkcję kompensacyjną”. Orzeczenie omawianego środka jest możliwe w przypadku skazania za jakiekolwiek przestępstwo, z którego wynikła szkoda lub które spowodowało wyrządzenie pokrzywdzonemu krzywdy. Aktualnie więc orzeczenie tego środka nie jest już ograniczone rodzajem popełnionego przestępstwa.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, iż ultrasonograf A., będący przedmiotem umowy sprzedaży z dnia 24.11.2011 r. zawartej pomiędzy J. Z. a oskarżonym Ł. F. vel N. został wydany oskarżonemu. Oskarżony jednak nie wywiązał się z zawartej umowy i pomimo upływu terminu płatności za zakupione urządzenie i kilkukrotnego monitowania przez pokrzywdzonego, nie zapłacił za zakupiony aparat A. ani także, pomimo takiego żądania, nie wydał pokrzywdzonemu zakupionego sprzętu. W toku prowadzonego postępowania przygotowawczego, ultrasonograf został ujawniony przez funkcjonariuszy policji w mieszkaniu oskarżonego i przez nich zatrzymany. Po odebraniu przez pokrzywdzonego przedmiotowego aparatu, zlecił on jego sprawdzenie firmie (...) sp. z o. o., która zajmuje się sprzedażą i naprawą sprzętu ultrasonograficznego. W wyniku sprawdzenia stwierdzono, że aparat jest niesprawny z uwagi na wymianę w nim oryginalnego twardego dysku, który jest uszkodzony, a koszty wymiany twardego dysku wraz z oprogramowaniem oszacowano na łączną kwotę 10 450 złotych netto (12 853,50 złotych brutto).

Sąd Okręgowy stwierdza, iż nie podziela stanowiska Sądu I instancji, że szkoda związana z uszkodzeniem aparatu A. nie powstała w bezpośrednim związku z popełnieniem przestępstwa przypisanego oskarżonemu. W niniejszej sprawie strony zawarły umowę sprzedaży rzeczy. Jak wynikało z zapisów przedmiotowej umowy, sprzedający zobowiązał się wydać przedmiot umowy w dniu jej podpisania, zaś kupujący zobowiązał się do zapłaty ceny w kwocie 38 000 złotych w terminie 21 dni od daty podpisania umowy i przekazania przedmiotu umowy. Strony uzgodniły jednocześnie, że przeniesienie prawa własności przedmiotu sprzedaży na kupującego nastąpi z chwilą zapłaty przez niego całej ceny, nadto, iż własność przedmiotu sprzedaży przejdzie na kupującego bez składania dodatkowych oświadczeń woli. Zdaniem Sądu ad quem, nie jest warunkiem niezbędnym orzeczenia środka karnego w postaci obowiązku zaprawienia szkody ażeby wyrządzona szkoda (materialna lub niematerialne) należała do ustawowych znamion przestępstwa, za które sprawca został skazany. Wystarczy, że jest ona bezpośrednim następstwem danego przestępstwa ( zob. A. Marek, T. Oczkowski, [w:] Melezini (red.), system, s. 707). Jak wskazano w orzecznictwie, szkodą, do której naprawienia sąd zobowiązuje sprawcę, jest równowartość rzeczywistej szkody wynikłej bezpośrednio z przestępstwa i nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu jej wysokości tych składników i elementów szkody, które wynikły z następstw czynu, np. odsetek (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 04.02.2002 r., II KKN 385/01, LEX nr 53028). Ponadto, wprawdzie określony w art. 46 § 1 k.k. obowiązek naprawienia szkody jest środkiem karnym, jednakże przy jego orzekaniu należy kierować się zasadami prawa cywilnego dotyczącymi ustalenia wielkości szkody majątkowej lub doznanej krzywdy (szkoda niemajątkowa), biorąc także pod uwagę stopień przyczynienia się pokrzywdzonego do jej powstania. Można uwzględniać tylko te składniki lub elementy szkody, które wynikły bezpośrednio z zachowania się sprawcy lub ze skutków tego zachowania się ( por. wyrok SN z dnia 10 maja 1994 r., WR 75/94, OSNKW 1994, nr 7-8, poz. 46).

W świetle powyższych rozważań nie sposób uznać, iż uszkodzenie ultrasonografu A. nie ma bezpośredniego związku z przestępstwem przywłaszczenia. Oskarżonemu, zgodnie z umową, został wydany aparat A., jednak nie został on właścicielem tego urządzenia, gdyż warunkiem przejścia prawa własności aparatu miało być uiszczenie przez oskarżonego ceny zakupy. Pomimo tego, oskarżony najwyraźniej postępował z rzeczą jak właściciel, ponieważ w wyniku jego działań doszło do uszkodzenia twardego dysku. Pokrzywdzony, będący nadal właścicielem przedmiotowego ultrasonografu, w wyniku odebrania rzeczy oskarżonemu przez funkcjonariuszy policji, odzyskał należącą do niego rzecz w stanie uszkodzonym, a koszty naprawy aparatu, tj. wymiany twardego dysku z oprogramowaniem zostały wycenione na 10 450 złotych netto. Bez wątpienia zatem można uznać, że gdyby nie działanie oskarżonego, tj. zachowania stanowiące realizację znamion przywłaszczenia rzeczy, nie doszłoby do uszkodzenia ultrasonografu A. i powstania szkody w określonej wysokości w majątku pokrzywdzonego, będącego właścicielem tego aparatu.

W tej sytuacji Sąd ad quem uznał, że zachodzą wszystkie ustawowe przesłanki orzekania obowiązku naprawienia szkody z art. 46 § 1 k.k.: skazanie za przestępstwo wyrządzające szkodę, związek przyczynowy między przestępstwem a szkoda oraz istnienie szkody w chwili orzekania. Jak bowiem wskazał oskarżyciel posiłkowy na rozprawie apelacyjnej, ultrasonograf nadal nie został naprawiony zgodnie z serwisową wyceną, ponieważ efekt końcowy byłby finansowo niekorzystny z uwagi na postęp technologii i spadek wartości cen aparatów używanych, Jednocześnie oskarżyciel posiłkowy oświadczył, iż nie dochodzi swoich roszczeń od oskarżonego na drodze powództwa cywilnego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. zmieniał zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego Ł. F. vel N. środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego J. Z. kwoty 10 450 złotych tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Sąd Odwoławczy nie zasądził przedmiotowej kwoty powiększonej o kwotę podatku od towarów i usług. Jak wskazano w orzecznictwie na gruncie prawa cywilnego, podatek VAT ma znaczenie cenotwórcze i może wpłynąć na wysokość odszkodowania, ale tylko wtedy, gdy poszkodowany - rekompensując poniesiony uszczerbek majątkowy - efektywnie go poniesie ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z 18.01.2001 r., V CKN 193/00, LEX nr 53113). Oskarżyciel posiłkowy do chwili obecnej nie poniósł kosztów naprawy ultrasonografu A., co przyznał na rozprawie apelacyjnej, brak było zatem podstaw do zasądzania kwoty 10 450 złotych powiększonej o podatek od towarów i usług.

W pozostałym zakresie, nie znajdując podstaw do dalszej ingerencji w zaskarżone orzeczenie, Sąd Odwoławczy wyrok Sądu I instancji utrzymał w mocy.

Kształtując natomiast swe orzeczenie o kosztach, Sąd Okręgowy na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w związku z art. 634 k.p.k., kierując się względami słuszności, zwolnił oskarżonego z obowiązku zapłaty Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze i nie wymierzył mu opłaty sądowej za II instancję, gdyż konieczność zmiany zaskarżonego wyroku w postępowaniu odwoławczym wynikała z przyczyn leżących po stronie Sądu Rejonowego.

L. M. H. E. T.