Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2023 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2023 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko Z. K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Z. K. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 4.173,27zł (cztery tysiące sto siedemdziesiąt trzy złote dwadzieścia siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 czerwca 2022 roku do dnia 17 lutego 2023 roku,

2.  należność zasądzoną w punkcie 1 (pierwszym) wyroku wraz z odsetkami, tj. kwotę 4.524,77zł (cztery tysiące pięćset dwadzieścia cztery złote siedemdziesiąt siedem groszy) rozkłada na 15 miesięcznych rat, 14 pierwszych rat w wysokości 300zł (trzysta złotych) każda rata i ostatnia 15 rata w wysokości 324,77zł (trzysta dwadzieścia cztery złote siedemdziesiąt siedem groszy), płatnych do 15-tego dnia każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego od tego, w którym niniejszy wyrok się uprawomocni, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie nieuiszczenia poszczególnych rat w terminie, od dnia wymagalności każdej raty do dnia zapłaty, z tym że opóźnienie w zapłacie którejkolwiek z rat spowoduje wymagalność całego nieuiszczonego roszczenia;

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

4.  nie obciąża pozwanego Z. K. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 580/22

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł przeciwko Z. K. pozew o zapłatę kwoty 13.645,27 zł z odsetkami umownymi w wysokości maksymalnych odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 8 czerwca 2022 r.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 27 listopada 2020 roku pozwany zobowiązał się – poprzez podpisanie weksla – do zapłaty w dniu 7 czerwca 2022 roku kwoty 13.645,27 zł. Powód podkreślił, iż w dniu 8 maja 2022 roku wezwał pozwanego do wykupu weksla, jednak pozwany nie dokonał żadnej wpłaty. Poinformowano również, że został wystawiony weksel na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej przez powoda na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 27 listopada 2020 r. Wyjaśniono, że na dochodzoną pozwem należność składa się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481§ 2 k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej z rat. Powód wyjaśnił również, ze roszczenie stało się wymagalne w dniu 8 czerwca 2022 r.

W dniu 14 listopada 2022 r. stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, albowiem powód dochodził w niniejszej sprawie należności z tytułu weksla. Oprócz żądania sumy wekslowej powód domagał się zasądzenia odsetek umownych przekraczających ustawowe odsetki za opóźnienie na podstawie weksla niezawierającego zastrzeżeń o odsetkach. W związku z powyższym brak było podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Pozwany Z. K. na rozprawie w dniu 17 lutego 2023 r. potwierdził, że zawarł przedmiotową umowę pożyczki. Wyjaśnił, że płacił raty i ubezpieczenie oraz że ma parę spraw komorniczych, ma zajęte konto. Wskazał, że został poinformowany, że jak wpłaci 1.000zł to odblokują mu komornika, ale, później chcieli drugie 1.000zł. Przedmiotowa umowa była zawarta w C., w biurze powoda. Wskazał, ze wcześniej dostał telefon od powoda, albowiem już wcześniej wziął od nich 5.000zł., które spłacił. Rozmawiał z przedstawicielką powoda, której powiedział że potrzebuje 10.000 zł, aby uratować finanse i spłacić inną pożyczkę z N. Bank. Przedstawicielka powoda załatwiła wszystkie formalności. Z uwagi na fakt, że wówczas była pandemia, nie można było w biurze uregulować spraw związanych z umową, w związku czym pozwany na parkingu podpisał przygotowane wcześniej dokumenty. Pozwany wyjaśnił także, że związał się z kancelarią (...), którym udzielił pełnomocnictwa w celu uregulowania jego spraw finansowych, za co zapłacił 340zł. Później dowiedział się, że to są oszuści. Według pozwanego pozew jest zasadny. Wnosił jednak o rozłożenie na raty, wskazując, że utrzymuje się z wynagrodzenia, pracuje w B., w firmie, która zajmuje się tłumikami, otrzymuje wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej ok 2.700zł. Mieszka z synem, który pracuje i jego niepracującą żoną. Miesięcznie opłaca czynsz, a syn płaci zaległość, które są w zapłacie czynszu, albowiem wcześniej został zwolniony przez alkohol, leczył się i powstały zaległości w dokonywaniu opłat. Wyjaśnił, ze jest w stanie płacić raty w wysokości 300zł. Ma również zadłużenie u komornika z N. Bank około 20.000zł. oraz zadłużenie w K..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 listopada 2020 r. pozwany D. G. zawarł z (...) S.A. z siedzibą w B. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) na podstawie której powód wypłacił pozwanemu pożyczkę w wysokości 10.000 zł., natomiast pozwany zobowiązał się do zapłaty na rzecz powoda łącznej kwoty 22.284 zł. Spłatę zobowiązania rozłożono na 30 miesięcznych rat w wysokości po 619 zł każda.

dowód: umowa pożyczki gotówkowej k. 3-6, harmonogram spłat k. 7

Pozwany zaprzestał wywiązywać się z ciążącego na nim zobowiązania i nie spłacał rat pożyczki zgodnie z ustalonym kalendarzem spłat. Spowodowane to było tym, że został zwolniony przez alkohol, leczył się i powstały zaległości. Powód pismem 9 maja 2022 r. wypowiedział umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu. Jednocześnie zawiadomił pozwanego, że zgodnie z postanowieniami umowy oraz deklaracji wekslowej wystawiony przez pozwanego weksel in blanco został wypełniony i w przypadku braku zapłaty w ciągu 30 dni, sprawa zostanie skierowana na drogę sądową.

bezsporne, ponadto dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki k. 9,

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej sprawie powód wywodził swoje roszczenie z weksla, który zabezpieczał wierzytelności związane z zawartą w dniu 27 listopada 2020 r. roku umową pożyczki. Roszczenie powstało w związku z niewywiązaniem się przez pozwanego z zobowiązania. Wskazać należy, że pozwany uznał co do zasady roszczenie, usprawiedliwiając brak spłaty swoją sytuacją rodzinną i majątkową.

Zgodnie z treścią art. 213 § 2 k.p.c. Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W niniejszej sprawie w ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Przedmiotem powództwa było roszczenie wekslowe wynikające z umowy pożyczki, która została zawarta przez pozwanego występującego jako konsument.

Podkreślić należy, ze powód dochodził swoich roszczeń w oparciu o weksel i związane z tym unormowania. Według powoda weksel stanowił zabezpieczenie spłaty pożyczki, był on wystawiony in blanco nie na zlecenie, a zasady wypełnienia weksla regulowała deklaracja wekslowa. Zgodnie z deklaracją wekslową pożyczkodawca został upoważniony do wypełnienia weksla wyłącznie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy wynikającemu z umowy pożyczki.

Nadmienić należy, ze przedmiotowy weksel był wystawiony przez pozwanego in blanco nie na zlecenie. Na mocy art. 9 Prawa wekslowego wystawca weksla odpowiada za przyjęcie i za zapłatę weksla. Zgodnie z art. 10 w/w ustawy jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Nie budzi wątpliwości, że wręczeniu weksla in blanco towarzyszy porozumienie dotyczące uzupełnienia weksla. Istnienie porozumienia co do uzupełnienia weksla jest obligatoryjne, związane jest z wystawieniem i wydaniem weksla in blanco. Z brzmienia ww. art. 10 wynika konieczność istnienia porozumienia stron. Jeżeli wystawca wydał weksel in blanco, to tym samym upoważnił otrzymującego weksel do wypełnienia go zgodnie z umową. W wyniku wypełnienia weksla in blanco częściowo niezgodnie z porozumieniem na niekorzyść osoby na nim podpisanej, osoba ta może stać się zobowiązana wekslowo w granicach, w których tekst weksla odpowiada porozumieniu – deklaracji wekslowej (por. SN z 26.1.2001 r., II CKN 25/00). W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że w razie naruszenia uprawnienia do uzupełnienia weksla in blanco przez wpisanie wyższej sumy od kwoty wierzytelności, dla której zabezpieczenia weksel in blanco został wręczony, osoba na nim podpisana staje się zobowiązana wekslowo w granicach w jakich tekst weksla jest zgodny z upoważnieniem ( por. wyr. SN z 22.6.2006 r., V CSK 70/06, OSNC 2007, Nr 4, poz. 59; SN z 1.12.2010 r., I CSK 181/10, L.)

Podkreślić należy, ze zobowiązanie z weksla staje się abstrakcyjne dopiero wtedy, gdy zostanie on puszczony w obieg i nabędzie go osoba trzecia. Wówczas, wobec osoby trzeciej (działającej w dobrej wierze), nie można podnosić zarzutów dotyczących stosunku prawnego będącego podstawą weksla. Ponadto należy wskazać, ze zgodnie z art. 41 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim ustawodawca dopuszczając samą możliwość wystawiania weksli i czeków przez konsumenta, wprowadził zarazem unormowania zapobiegające skutkom przeniesienia praw wynikających z tych papierów wartościowych na osobę trzecią. Weksel zabezpieczający kredyt konsumencki nie może być źródłem zobowiązania abstrakcyjnego, a tym samym powód ma obowiązek wskazać dowody na istnienie i wysokość zobowiązania wekslowego.

Podkreślić należy, ze pozwany występował jako konsument. Zarówno normy prawa wspólnotowego chronią praw konsumentów, ale także polski ustawodawca wprowadził szczególną ochronę tej grupy uczestników obrotu cywilnego jako słabszej strony stosunków zobowiązaniowych, zapewniając im ochronę przed stosowaniem (przez silniejszego przedsiębiorcę, profesjonalnie działającego w obrocie) postanowień kształtujących ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i wywierający szkodliwy wpływ na ich interesy. Ustawodawca wprowadził szczególne regulacje prawne chroniące konsumenta. Powyższe wynika zarówno z art. 76 Konstytucji RP, zgodnie z którym władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi jak i przepisów ustawowych . Zgodnie z prawem unijnym TSUE ( por. wyr. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 września 2018 r. (C-176/17) , Sąd ma obowiązek zbadać czy w umowach z konsumentami nie występują niedozwolone klauzule umowne lub inne postanowienia naruszające prawa konsumentów.

W niniejszej sprawie powód wniósł pozew o wydanie nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym na podstawie art. 485 § 2 k.p.c. Następnie w dniu 14 listopada 2022 r. przewodniczący stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, w związku z czym sprawę skierowano do postępowania zwykłego (por. k. 14). Wówczas już strona powodowa uzyskała informację, ze jej twierdzenia zawarte w pozwie jak i dowody nie stanowią podstawy - zdaniem Sądu - do wydania nakazu zapłaty.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, ze pozwany posiada status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c., zaś powódka jest podmiotem zawodowo trudniącym się udzielaniem kredytów konsumenckich, a przedmiotem powództwa roszczenie wekslowe wynikające z umowy pożyczki, która została zawarta przez pozwaną występującą jako konsument. Jak powyżej wskazano Sąd ma obowiązek zbadać czy w umowach z konsumentami nie występują niedozwolone klauzule umowne lub inne postanowienia naruszające prawa konsumentów. W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że Sąd ma obowiązek w procesie wekslowym z udziałem konsumenta badać stosunek podstawy łączący strony, nawet bez zarzutu strony pozwanej. Nie budzi również wątpliwości, że aby skutecznie dochodzić roszczenia z weksla będącego pierwotnie wekslem in blanco stanowiącym zabezpieczenie innych roszczeń między stronami, konieczne jest przedłożenie zarówno weksla oraz wykazanie, że między stronami istniało porozumienie (deklaracja – umowa - wekslowa), upoważniające stronę otrzymującą weksel do jego wypełnienia i określające warunki dokonania tej czynności. Powódka jako strona stosunku podstawowego, winna przestawić deklarację wekslową i wskazać na okoliczności decydujące o jego wypełnieniu zgodnie z zawartą deklaracją. Abstrakcyjność zobowiązania z weksla in blanco między stromi stosunku podstawowego ma bowiem osłabiony charakter i uwzględnia funkcję tego weksla jako formy zabezpieczenia roszczenia ze stosunku podstawowego. Konsekwencje z tego płynące winny być przy tym przestrzegane szczególnie, gdy stroną stosunku podstawowego dającą zabezpieczenie jest konsument.

Zgodnie z treścią art. 41 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, dopuszczalne jest zabezpieczenie udzielonej pożyczki wekslem własnym bez możliwości indosowania. Celem tej regulacji jest ograniczenie ekonomicznych funkcji weksla wyłącznie do roli zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego, wykluczając możliwość przenoszenia wynikających z niego praw ( por. Komentarz do art. 41 ustawy o kredycie konsumenckim pod red. K. Osajdy, Legalis).

W związku z powyższym, biorąc pod uwagę, że weksel zabezpieczający kredyt konsumencki, nie może być źródłem zobowiązania abstrakcyjnego (nie może być indosowany), a zatem powód winien wskazać dowody na istnienie i wysokość zobowiązania wekslowego zgodnie z ogólnymi regułami dowodzenia określonymi w art. 6 k.c.

Na mocy art. 29 ww. ustawy o kredycie konsumenckim umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany niezwłocznie doręczyć umowę konsumentowi. Umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Powyższe ma gwarantować konsumentowi czytelną informacje o treści stosunku prawnego, na który się zobowiązuje i jakie powstają po jego stronie prawa i obowiązki.

W ocenie Sądu co do zasady można przyjąć, że nie budziły wątpliwości twierdzenia stron co do zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki.

Zauważyć jednak należy, iż w ocenie Sądu, niektóre roszczenia powódki budziły poważne wątpliwości. Dochodziła ona bowiem – oprócz spłaty kapitału pożyczki wraz z odsetkami również dodatkowych kosztów w postaci: prowizji 7.772 zł. oraz kosztów Twojego Pakietu 1700 zł. Wątpliwość Sądu wzbudziła wysokość dochodzonej w niniejszej sprawie należności z tytułu prowizji i Twojego Pakietu.

Nie ulega wątpliwości, że powódka powoływała się na umowę pożyczki. Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

W myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Przy umowie pożyczki, głównymi świadczeniami stron są: po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków (tak zwany depozyt nieprawidłowy). Umowa pożyczki została przy tym ukształtowania w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. Zwyczajowo formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie zapłata prowizji. Ustawodawca, aby przeciwdziałać ocenianemu negatywnie w świetle zasad współżycia społecznego zjawisku lichwy oraz aby chronić interesy słabszych uczestników obrotu gospodarczego, jakimi zazwyczaj są konsumenci, wprowadził przy tym do kodeksu cywilnego instytucję odsetek maksymalnych, których wysokość winna stanowić podstawowe odniesienie do oceny ekwiwalentności wysokości wynagrodzenia pożyczkodawcy ustalonego w umowie. Stopa tych odsetek ustalana jest w odniesieniu do aktualnej stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego i odzwierciedla bieżący układ stosunków gospodarczych, „cenę” pieniądza w obrocie międzybankowym i poziom inflacji, zapewnia więc pożyczkodawcom godziwy zysk. Z drugiej strony jej wprowadzenie nie pozwala podmiotom uprzywilejowanym, jakim zwykle w obrocie z konsumentami znajdującymi się w trudnej sytuacji materialnej, niewykształconymi lub mającymi trudności intelektualne z rozeznaniem konsekwencji swojego działania, są pożyczkodawcy, na wykorzystywanie przymusowego położenia słabszej strony umowy. Odsetki, obok prowizji za udzielenie pożyczki, stanowią wynagrodzenie pożyczkodawcy za korzystanie przez kredytobiorcę z jego środków finansowych. Trzeba też podkreślić, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Te ostatnie powinny zostać przy tym określone w wysokości rzeczywiście ponoszonej przez pożyczkodawcę tak, aby nie stanowiły ukrytego źródła zysku. Ponadto z istotą pożyczki sprzeczne jest „przeniesienie” na rzecz biorącego pożyczkę sum pieniężnych, których w rzeczywistości nigdy on nie otrzymuje, a które automatycznie zostają zaliczone na poczet związanych z pożyczką kosztów i opłat lub umów dodatkowych. W wyniku tego pożyczkobiorca byłby bowiem zobowiązany do spłaty znacznego zobowiązania, nie otrzymując przy tym na własność żadnych środków pieniężnych. Taką konstrukcję umowy pożyczki należy więc uznać za sprzeczną z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Przy czym pod pojęciem konsumenta kodeks cywilny w art. 22 ¹ k.c. wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Obie wskazane w art. 385 ¹ § 1 k.c. formuły prawne służą ocenie tego, czy klauzule umowne przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej w zakresie kształtowania praw i obowiązków stron konsumenckiego stosunku obligacyjnego twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta ( porównaj: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04).

W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „ rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.

Abuzywne postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, która to sprzeczność rażąco narusza jego interesy. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania ( porównaj: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011 roku VI ACa 262/11).

Przenosząc zatem powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu zasadność roszczenia budzi uzasadnione wątpliwości. Z analizy umowy pożyczki wynika, że stanowi ona sztandarowy wzorzec, formularz wykorzystywany przez powódkę przy zawieraniu umów. Z wyjaśnień pozwanego wynika niewątpliwie, że nie miał on żadnego wpływu na treść wniosku, albowiem on tylko przestawił, że potrzebuje określoną kwotę, a wszystkie formalności dokonała przedstawicielka powoda, a sama umowa została przez niego podpisana na parkingu samochodowym. Podkreślić należy, że przedstawione przez niego okoliczności związane z zawarciem umowy nie były kwestionowane przez stronę powodową, w związku z czym na mocy art. 230 k.p.c. należy uznać je za przyznane. Nadmienić należy, że powódka nie wskazywała przy zawieraniu umowy co składa się na kwotę kosztów pozaodsetkowych tj prowizji i Twój Pakiet, nie wykazała także, że w jakikolwiek sposób pozwany był informowany o wysokości tych kosztów, co ma wpływ na ich wysokość, a przede wszystkim, że miał jakikolwiek wpływ na ustalone warunki umowy.

W ocenie Sądu roszczenie powódki należało w tej części oddalić, albowiem uwzględniając powołane na wstępie zważeń normy, należy uznać, że dodatkowe koszty pożyczki obejmujące prowizje i Twój Pakiet zostały określone na zawyżonym, nieznajdującym żadnego uzasadnienia, poziomie. Stanowią one niedozwolone klauzule umowne, przede wszystkim z uwagi na ich wysokości. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie, opłaty te – jak powyżej wskazano - zostały ustalone w stałej zryczałtowanej wysokości, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków, przez co dochodzi do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkuje bezpodstawnym wzbogaceniem się strony powodowej. Wprowadzenie przez powódkę opłat w wysokości wskazanej w umowie godziło w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz w sposób rażący naruszało interes pozwanej jako konsumenta. Jak powyżej wskazano do nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy uznać warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, jeżeli stają one w sprzeczności z wymogami dobrej wiary. Pozwany wyjaśnił, że nie miał wpływu na treść umowy, albowiem przedstawicielka powoda wszystkie dokumenty o przygotowała, a on je na parkingu podpisał.

Zauważyć również należy, iż za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy uznać takie postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalającego mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.).

W umowie przewidziano, że za wynagrodzenie prowizyjne za udzielenie pożyczki pożyczkobiorca zobowiązuje się zapłacić 7.772 zł. Powód nie wykazał przy tym w żaden sposób wyliczenia ww. kwoty, biorąc pod uwagę całkowitą kwotę pożyczki, ww. kwota jest całkowicie dowolna i nie wynika z jakichkolwiek wyliczeń.

Zaznaczyć należy, ze prowizja stanowi ponad 77% kwoty udzielonej pożyczki i brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia w tym zakresie, albowiem powódka pozwanemu nie wyjaśniła co składa się na jej wysokość. W ocenie Sądu od powoda, który działała jako profesjonalista i naliczał dodatkowe, wysokie opłaty, należy oczekiwać, ze poinformuje stronę o tak wysokich kosztach pożyczki, a nie tylko udostępni skomplikowany, obszerny formularz do podpisania. Nadmienić należy, że z analizy umowy pożyczki wynika, ze stanowi ona sztandarowy wzorzec, formularz wykorzystywany przez powódkę przy zawieraniu umów. Z wyjaśnień pozwanego wynika niewątpliwie, że nie miał on żadnego wpływu na treść. Jak już wskazano przedstawione przez pozwanego okoliczności związane z zawarciem umowy nie były kwestionowane przez stronę powodową. Podkreślić jednak należy, ze powódka nie wykazała, że w jakikolwiek sposób pozwany był informowany o wysokości tych kosztów, co ma wpływ na ich wysokość, a przede wszystkim, że miał ona jakikolwiek wpływ na ustalone warunki umowy, w szczególności na jej koszt. Powódka nie wykazała także, że w związku z zawarciem przedmiotowej umowy, takie koszty poniosła. Powyższych ustaleń nie zmienia okoliczność, że ustawodawca uchwalił art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, albowiem przepis ten określa tylko górną granice kosztów pozaodsetkowych, których to pożyczkodawca przy zawieraniu umowy nie może przekroczyć. Nadal trzeba mieć na uwadze jakie są główne świadczenia stron umowy pożyczki, a w przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie i co do zasady są to odsetki, co do których też górna granica została ustalona przez ustawodawcę. Ewentualna zapłata prowizji tzn jej wysokość musi być wyraźnie wykazana przez pożyczkodawcę aby umożliwić stronie ustalenie czy nie stanowi ona dodatkowych ukrytych kosztów.

Nadmienić należy, że pożyczkodawca w kosztach pożyczki uwzględnił również opłatę przygotowawczą w wysokości 528 zł., która nie została zakwestionowana przez Sąd. Ponadto brak jest uzasadnienia pobrania od pozwanego kwoty z tytułu opłaty za Twój Pakiet, który gwarantował pozwanemu m.in. możliwość skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich obniżenia.

Nie budzi wątpliwości, ze koszt związany z Twoim pakietem musi być równoważny czyli odpowiadać korzyściom uzyskiwanym przez konsumenta. Niewątpliwe koszty poniesione przez pozwanego aby nabyć uprawnienia wynikające z ww. pakietu muszą pozostawać w ekonomicznym związku z korzyścią jaką otrzymał. Jak wynika umowy jest to możliwość skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich czasowego obniżenia, przyspieszonej wypłaty pożyczki oraz pakietu powiadomień klienta, szczegółów opisanych w umowie. Z umowy wynika, że ponosząc opłatę w wysokości 1700 zł. pozwany nabył prawo do jednorazowego w całym okresie kredytowania, według swojego wyboru, skorzystania z bezpłatnego odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych terminów płatności rat albo bezpłatnego obniżenia o 50 % maksymalnie czterech kolejnych rat. Zaznaczyć należy, że odroczone raty lub części obniżonych rat muszą być spłacone w dodatkowym okresie kredytowania. Ponadto pozwanemu przysługiwało prawo do przyspieszonej wypłaty oraz pakiet powiadomień klienta za pośrednictwem SMS-a.

Podkreślić należy, ze ww. uprawnienia jakie otrzymał pozwany za koszt 1700 zł. nie są adekwatne do ceny. Za możliwość zapłaty z opóźnieniem dwóch rat lub obniżenie o 50% czterech rat ( wysokość maksymalnie 2 pełnych rat) to należało ponieść opłatę w wysokości 1700 zł, czyli w wysokości przekraczającej wysokość dwóch rat, które wynikały z harmonogramu pożyczki. Niewątpliwe jest to bardzo niekorzystne dla pozwanego i godzi w jego interes, albowiem musi on dodatkowo ponieść koszty w wysokości wyższej niż dwie raty wynikające z harmonogramu za to, że być może skorzysta z możliwości, że dwie raty zapłaci później albo wysokość 4 rat będzie obniżona o 50%. Z punktu widzenia ekonomicznego takie unormowanie jest niecelowe. Nawet w przypadku skorzystania z ww. przewidzianych uprawnień, koszty nigdy nie zostaną zrekompensowane. Brak jest również jakiegokolwiek uzasadnienia aby ponosić tak wysokie koszty w celu przyspieszenia wypłaty bądź uzyskania sms-a. Za ww. usługi banki czy inne firmy pożyczkowe zazwyczaj nie pobierają dodatkowych opłat, bądź są one minimalne związane z kosztem ponoszonej usługi np. u operatora. Nadmienić należy, ze z zapisów umowy dotyczących Twojego Pakietu wynika, że pozwanemu przysługuje prawo do „odroczenia rat” jak i „obniżenia rat” bezpłatnie, a tym samym są to kolejne zapisy umowy, które wprowadzają pozwaną w błąd. W ocenie Sądu wątpliwość wywołuje stwierdzenie „bezpłatność” skorzystania z ww. uprawnień, jeżeli opłata za taką możliwość wynosi 1700 zł. Możliwość odroczenia płatności lub obniżenia wysokości rat nie jest bezpłatna, a określenie „bezpłatne” ma tylko na celu ewidentnie wprowadzenie pozwanego w błąd.

Wobec powyższego Sąd uznał, że roszczenie powoda w zakresie kwoty 7772 zł, (prowizja) i Twój Pakiet budzą uzasadnione wątpliwości i nie mogą zostać uwzględnione. Dlatego też roszczenie w tym zakresie podlega oddaleniu.

W związku z powyższym Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda pozostałą do spłaty kwotę 4.173,27 zł.

Wskazać należy, ze pozwany złożył wniosek o rozłożenie zaległego świadczenia na raty.

Zgodnie z treścią art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (vide: A. Jakubecki, Komentarz do art. 320 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex Omega). Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat ( uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 22 września 1970 roku, III PZP 11/70, OSNC 1971, nr 4, poz. 61).

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, zasądzone roszczenie na mocy art. 320 k.p.c. należało rozłożyć na raty, z uwagi na sytuację materialną i osobistą pozwanego. Niezastosowanie w tym wypadku przepisu art. 320 k.p.c. mogłoby narazić ją i jej rodzinę na niepowetowaną szkodę.

Zauważyć należy, że brak spłaty zobowiązania wynikającego z przedmiotowej umowy spowodowane było faktem trudnej sytuacji pozwanego, który miał problem z chorobą alkoholową, który się leczył, w miarę możliwości spłacał swoje zadłużenia, m.in. wobec powódki. Sytuacja rodzinna i majątkowa zmusiła go do zaciągnięcia pożyczki. Z. K. pracuje w firmie związanej z tłumikami, jego wynagrodzenie to minimalna krajowa, pomaga mu syn który mieszka z żona. Ma również zajęcie komornicze, w związku z innym zadłużeniem. Z uwagi na trudną sytuację osobistą i finansową pozwany pobrał inne pożyczki, które tez stara się spłacić. Komornik prowadzi postępowanie egzekucyjne, które będzie kontynuował. Strona powodowa nie zakwestionowała twierdzeń pozwanego.

Sąd odstąpił również od obciążenia pozwanego kosztami procesu.

Zgodne z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi ( porów. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366). Sąd bierze pod uwagę przesłanki związane z samym przebiegiem postępowania oraz dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony.

Sąd biorąc pod uwagę, że postawę pozwanego w trakcie rozprawy oraz uwzględniając jego stan rodzinny i majątkowy, a także charakter i okoliczności sprawy, odstąpił od obciążenia go kosztami procesu.