Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 12 października 2018 r. Towarzystwo (...) S.A. w W. wniosło pozew przeciwko B. B., żądając zasądzenia na swoją rzecz kwoty 45476,46 zł, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2018 r. do dnia zapłaty. Powód wnosił ponadto o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Nakazem zapłaty z dnia 11 grudnia 2018 r. wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie VI Nc-e (...) Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwana B. B. wniosła sprzeciw, wnosząc o oddalenie powództwa. Wniosła ponadto o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 12 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ciechanowie.

Przed Sądem Rejonowym w Ciechanowie strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. B. jest właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w C. przy ul. (...). Nieruchomość jest ogrodzona; ogrodzenie jest z siatki metalowej na cokole betonowym. Budynek mieszkalny jest parterowy z poddaszem nieużytkowym, niepodpiwniczony. Zlokalizowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie ronda przy ul. (...). W budynku mieszkalnym w 2008 r. wykonano remont generalny ( bezsporne ).

W dniu 7 lutego 2016 r. około godz. 2:00, kierujący pojazdem marki F. (...) nr rej. (...) nie zachował szczególnej ostrożności, przejechał przez rondo, staranował ogrodzenie i wjechał w budynek mieszkalny ( bezsporne ).

Decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego nr (...) z dnia 8 lutego 2016 r. budynek mieszkalny położony w C. przy ul. (...) został wyłączony z użytkowania do czasu naprawy budynku – pomieszczeń od strony frontowej ( decyzja k. 355 – 356 ).

W okresie od 17 lutego 2016 r. B. B. zamieszkiwała w lokalu mieszkalnym nr (...) położonym w C. przy ul. (...) na podstawie umowy najmu z 17 lutego 2016 r. ( umowa najmu k. 160 v – 161 ).

W dniu 7 lutego 2016 r. B. B. posiadała ubezpieczenie budynku mieszkalnego oraz ruchomości, stanowiących jego wyposażenie w Towarzystwie (...) S.A. w W. ( bezsporne ).

Pojazd marki F. (...) nr rej. (...) w dniu 7 lutego 2016 r. posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego pojazdu w (...) Towarzystwo S.A. V. (...) w W. ( bezsporne ).

B. B. zgłosiła roszczenia z tytułu szkody powstałej w dniu 7 lutego 2016 r. zarówno w (...) Towarzystwo S.A. V. (...) w W., jak i Towarzystwie (...) S.A. w W. ( bezsporne ).

W toku postępowania likwidacyjnego (...) Towarzystwo S.A. V. (...) w W. przyznało i wypłaciło B. B. następujące świadczenia:

1.  w dniu 30 marca 2016 r. kwotę 8217,56 zł z tytułu kosztorysu naprawy budynku mieszkalnego ( k. 305 );

2.  w dniu 30 marca 2016 r. kwotę 4684,28 zł z tytułu kosztorysu naprawy ogrodzenia ( k. 305 );

3.  w dniu 30 marca 2016 r. kwotę 3075,89 zł z tytułu uszkodzenia ruchomości ( k. 305 );

4.  w dniu 30 marca 2016 r. kwotę 4830,00 zł z tytułu zabezpieczenia posesji ( k. 305 );

5.  w dniu 30 marca 2016 r. kwotę 583,00 zł z tytułu czynszu za lokal zastępczy za luty 2016 r. ( k. 305 );

6.  w dniu 30 marca 2016 r. kwotę 1500,00 zł z tytułu czynszu za lokal zastępczy oraz media za marzec 2016 r. ( k. 305 );

7.  w dniu 8 czerwca 2016 r. kwotę 4500,00 zł z tytułu czynszu za lokal zastępczy oraz media za okres kwiecień – czerwiec 2016 r. ( k 302 );

8.  w dniu 8 czerwca 2016 r. kwotę 3003,00 zł z tytułu opłaty za wykonanie opinii technicznej ( k. 302 );

9.  w dniu 8 czerwca 2016 r. kwotę 1599,00 zł z tytułu opłaty za usługę pośrednictwa nieruchomości ( k. 302 );

10.  w dniu 22 czerwca 2016 r. kwotę 2580,52 zł z tytułu dopłaty do odszkodowania za naprawę budynku, ogrodzenia i wywóz gruzu ( k. 311 );

11.  w dniu 19 lipca 2016 r. kwotę 23918,21 zł z tytułu dopłaty za naprawę budynku, ogrodzenia i wywóz gruzu ( k. 304 );

12.  w dniu 10 sierpnia 2016 r. kwotę 1500,00 zł z tytułu czynszu za lokal zastępczy oraz media za lipiec 2016 r. ( k. 303 );

13.  w dniu 10 sierpnia 2016 r. kwotę 720,00 zł z tytułu kosztów dojazdu na posesję ( k. 303 ) ( akta szkody k. 136 – 416 ).

W toku postępowania likwidacyjnego Towarzystwo (...) S.A. w W. przyznało i wypłaciło B. B. następujące świadczenia:

1.  w dniu 12 września 2016 r. kwotę 65089,52 zł z tytułu kosztów naprawy budynku ( k. 481 – 482 );

2.  w dniu 12 września 2016 r. kwotę 20000,00 zł z tytułu szkody w ruchomościach ( k. 481 – 482 );

3.  w dniu 13 stycznia 2017 r. kwotę 3400,00 zł z tytułu czynszu za lokal zastępczy oraz media w okresie sierpień – październik 2016 r. ( k. 495 – 496 );

4.  w dniu 5 grudnia 2017 r. kwotę 5207,16 zł z tytułu kosztów naprawy budynku ( k. 525 – 526 )( akta szkody k. 417 – 530 ).

B. B. otrzymała zatem z zakładu (...) S.A. V. (...) w W. odszkodowanie z tytułu ruchomości w wysokości 3075,89 zł na podstawie decyzji z dnia 30 marca 2016 r. oraz z tego samego tytułu z zakładu (...) S.A. w W. kwotę 20000,00 zł na podstawie decyzji z 12 września 2016 r. ( bezsporne ).

W zakresie odszkodowania z tytułu kosztów naprawy budynku, naprawy ogrodzenia oraz wywozu gruzu B. B. otrzymała z zakładu (...) S.A. V. (...) w W. łącznie kwotę 39400,57 zł ( poz. 1, 2, 10, 11 ) oraz z zakładu (...) S.A. w W. łącznie kwotę 70296,68 zł ( poz. 1, 4 ). Łączna zatem wysokość odszkodowania uzyskanego przez B. B. z obu zakładów ubezpieczeń z tytułu zwrotu kosztów naprawy budynku, naprawy ogrodzenia oraz wywozu gruzu wynosi 109697,25 zł ( bezsporne ).

W toku obu postępowań likwidacyjnych B. B. przedstawiła kosztorys sporządzony przez Zakład Budowlano – (...) w C. obejmujący koszty remontu budynku mieszkalnego oraz ogrodzenia, jak również koszty wywozu gruzu, na kwotę 107028,57 zł. Prace remontowe zostały wykonane przez S. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą SŁAW – BUD S. K. w C.. Za wykonane prace B. B. zapłaciła S. K. łącznie kwotę 108000,76 zł ( bezsporne ).

Łączna wysokość szkody obejmującej koszty naprawy budynku mieszkalnego, ogrodzenia oraz wywozu gruzu wynosi 104053,35 zł ( opinia biegłego sądowego w zakresie budownictwa inż. Z. R. k. 599 – 637, 659 – 685, 718, 751 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt szkody (...) Towarzystwo S.A. V. (...) w W. oraz Towarzystwa (...) S.A. w W., opinii biegłego sądowego w zakresie budownictwa inż. Z. R., zeznań świadka S. K. ( k. 707 – 709 ) oraz zeznań pozwanej B. B. ( k. 583 ).

Wskazać należy, że powyższe dowody są w pełni wiarygodne. Szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy mają zeznania świadka S. K. oraz opinia biegłego sądowego w zakresie budownictwa inż. Z. R., pozwalające na ustalenie rzeczywistych kosztów naprawy budynku mieszkalnego oraz ogrodzenia, z uwzględnieniem kosztów wywozu gruzu. Wskazać należy, że wbrew przekonaniu pozwanej B. B. przedmiotowa opinia biegłego sądowego inż. Z. R. nie ogranicza się wyłącznie do kosztów naprawy budynku mieszkalnego. Kwestie dotyczące naprawy ogrodzenia oraz wywozu gruzu zostały również ujęte w opinii, co wynika wprost z analizy kosztorysu sporządzonego przez biegłego sądowego inż. Z. R., w którym ogrodzenie z siatki znajduje się w pozycji 73, zaś wywiezienie gruzu w pozycjach 70 i 71 ( k. 745 – 746 akt ). Wskazać należy, że opinia została sporządzona na podstawie kosztorysu sporządzonego przez Zakład Budowlano – (...) w C., którym posługiwały się również oba zakłady ubezpieczeń, oraz zeznań świadka S. K. co do zakresu wykonanych prac remontowych. Bezspornym jest, że pozwana B. B. zapłaciła S. K. a wykonane prace łącznie 108000,76 zł.

Odnosząc się do oceny opinii biegłego sądowego w zakresie szacowania ruchomości mgr inż. Z. M. wskazać należy, że w pierwszej kolejności, że – co do zasady – każda z opinii biegłych sądowych ma charakter jedynie pomocniczy, uzupełniający, niezbędny w przypadku konieczności zasięgnięcia wiadomości specjalnych, nie może jednak zastępować ustaleń Sądu dokonanych w toku danej sprawy. Zadaniem biegłego zasadniczo nie jest poszukiwanie dowodów i okoliczności mających uzasadniać argumentację stron procesu, lecz dokonanie oceny przedstawionego materiału z perspektywy posiadanej wiedzy naukowej, technicznej lub branżowej i przedstawienie sądowi danych ( wniosków ) umożliwiających poczynienie właściwych ustaleń faktycznych i właściwą ocenę prawną znaczenia zdarzeń, z których strony wywodzą swoje racje. Opinia biegłego, zgodnie z art. 278 kpc, służy stworzeniu sądowi możliwość prawidłowej oceny materiału procesowego w wypadkach, kiedy ocena ta wymaga wiadomości specjalnych tj. wiedzy wykraczającej poza objętą zakresem wiedzy powszechnej. Biegły sądowy w zakresie szacowania ruchomości mgr inż. Z. M. wartość zniszczonych ruchomości ustalił na kwotę 10398,00 zł ( opinia biegłego sądowego k. 788 – 806, 829 – 833 ). W niniejszej sprawie, pomimo z pozoru dość prostego zakresu opinii tj. ustalenie wartości ruchomości według stanu sprzed 7 lutego 2016 r. i według ówczesnych cen z lat 2016 – 2017, dokonanie przez biegłego sądowego ustaleń było utrudnione z uwagi na upływ ponad pięciu lat, jak również brak szczegółowego opisu ruchomości, które uległy zniszczeniu lub uszkodzeniu w związku ze zdarzeniem z dnia 7 lutego 2016 r. Z tych względów opinia biegłego sądowego mgr inż. Z. M., aczkolwiek wiarygodna, nie może stać się podstawą ustaleń Sądu w zakresie wartości szkody związanej z utratą lub uszkodzeniem ruchomości. W tym zakresie podstawą ustaleń Sądu stały się zatem dokumenty w postaci decyzji o przyznaniu odszkodowania wydane przez oba zakłady ubezpieczeń. Wskazać należy, że każdy z zakładów ubezpieczeń dysponował listą zniszczonych bądź uszkodzonych ruchomości; miał możliwość weryfikacji tego zestawienia w toku postępowania likwidacyjnego. Powód wypłacił odszkodowanie pozwanej w tym zakresie po sześciu miesięcy od wypłaty odszkodowania z tego tytułu przez ubezpieczyciela sprawcy szkody. Miał zatem czas i możliwość przeprowadzenia w tym zakresie prawidłowej analizy doznanej w zakresie ruchomości szkody. Podkreślić należy, że z akt ubezpieczeniowych obu zakładów ubezpieczeń wynika, że pozwana B. B. aktywnie uczestniczyła w toku procesu likwidacji szkody, zgłaszając własne wnioski, odnosząc się również do decyzji zakładów ubezpieczeń i współdziałając z nimi, w żaden sposób nie utrudniając postępowania likwidacyjnego.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo zasługuje na uwzględnienie co do zasady, jednakże jedynie w nieznacznej części, jak również tylko w zakresie zniszczonych i uszkodzonych ruchomości oraz kosztów naprawy budynku mieszkalnego i ogrodzenia oraz wywozu gruzu.

Wskazać należy, że powód Towarzystwo (...) S.A. w W. swoje żądanie zwrotu kwoty łącznie 45476,46 zł wywodzi z przepisów dotyczących zwrotu należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

Zgodnie z art. 405 kc, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Dyspozycja art. 405 kc wyznacza zatem trzy podstawowe przesłanki powstania roszczenia o zwrot wzbogacenia, a mianowicie wymaga się, aby:

1. doszło do wzbogacenia majątku jednej osoby, uzyskanego kosztem majątku innej osoby;

2. wzbogacenie i zubożenie pozostawały ze sobą w związku w tym rozumieniu, iż wzbogacenie jest wynikiem zubożenia, a zatem by miały wspólne źródło oraz

3. aby wzbogacenie nastąpiło bez podstawy prawnej.

Najważniejszą przesłanką bezpodstawnego wzbogacenia jest „brak podstawy prawnej” wzbogacenia. Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, brak podstawy prawnej oznacza uzyskanie korzyści kosztem zubożonego, nieusprawiedliwione przez czynność prawną, przepis ustawy, orzeczenie sądu lub decyzję administracyjną; zasadniczym więc elementem oceny jest poszukiwanie usprawiedliwienia dla danego przesunięcia majątkowego czy szerzej – przysporzenia.

Kodeks cywilny przesądza, iż wzbogacenie musi mieć charakter majątkowy ( verba legis: „uzyskał korzyść majątkową” ). Wzbogacenie zatem polegać może na nabyciu lub rozszerzeniu prawa albo zmniejszeniu pasywów albo powstrzymaniu powiększenia pasywów lub zmniejszenia aktywów; na nabyciu korzyści ( lucrum emergens ) albo uniknięciu straty ( damnum cessans ).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że powód Towarzystwo (...) S.A. w W. wykazał, że nastąpiło wzbogacenie pozwanej B. B. jego kosztem, a nadto, że nastąpiło to bez podstawy prawnej.

Stosownie do art. 410 § 1 i 2 kc, przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Jak ustalił Sąd, pozwana B. B. dwukrotnie otrzymała należność z tytułu odszkodowania za zniszczone i utracone wskutek zdarzenia drogowego z dnia 7 lutego 2016 r. ruchomości. Ubezpieczyciel sprawy szkody wypłacił jej z tego tytułu kwotę 3075,89 zł, zaś jej ubezpieczyciel tj. powód – 20000,00 zł. Ponadto z tytułu szkody w postaci kosztów remontu budynku mieszkalnego i ogrodzenia, obejmujących również koszty usunięcia gruzu, otrzymała od ubezpieczyciela sprawcy szkody kwotę 39400,57 zł, zaś od własnego ubezpieczyciela – kwotę 70296,68 zł.

Odszkodowania, które wypłaciły jej oba zakłady ubezpieczeń w pozostałym zakresie nie pokrywały się w żaden sposób, za wyjątkiem odszkodowania stanowiącego zwrot kosztów najmu lokalu zastępczego, ale, jak wskazano powyżej, każdy z ubezpieczycieli dokonał wypłaty za inny okres tego najmu. Podkreślić należy, że powód, zarówno w pozwie, jak i w pismach procesowych nie sprecyzował sposobu wyliczenia roszczenia na kwotę 45476,46 zł, poprzestając na wskazaniu podstawy swojego roszczenia.

Przepis art. 410 § 1 kc wskazuje jednoznacznie, iż instytucja nienależnego świadczenia stanowi postać bezpodstawnego wzbogacenia; źródłem bezpodstawnego wzbogacenia jest tutaj działanie zubożonego ( solvensa ), mające charakter spełnienia świadczenia na rzecz bezpodstawnie wzbogaconego ( accipiensa ), a zubożony czyni to w przekonaniu, że świadczenie spełniane jest w ramach istniejącego lub powstającego właśnie zobowiązania ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1966 r. w sprawie II PR 512/66 ).

Jedną z postaci nienależnego świadczenia ( condictio indebiti ) jest sytuacja, w której występuje tylko samo świadczenie, a nie występuje ani czynność prawna, prowadząca do powstania zobowiązania, ani tym bardziej samo zobowiązanie odpowiadające treści lub zakresowi świadczenia. Świadczący „nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył" i spełnienie świadczenia następuje w mylnym przekonaniu solvensa, że spełnia on swój dług względem accipiensa, podczas gdy w istocie nie jest i nie był nigdy stroną danego zobowiązania albo przestał nią być, nim spełnił świadczenie, albo jest zobowiązany w mniejszym zakresie; solvens spełnia więc świadczenie, nie wiedząc, że nie był do tego zobowiązany. W wyroku z dnia 1 grudnia 1999 r. w sprawie I CKN 203/98 Sąd Najwyższy wskazał, że zwrotu nienależnego świadczenia może żądać każdy, kto spełnił świadczenie, nie wiedząc, że do świadczenia nie był zobowiązany. Nie chodzi tu o kwalifikowaną postać wiedzy, ale usprawiedliwiony okolicznościami stanu faktycznego brak świadomości, że spełnienie świadczenia odpowiada obowiązkowi świadczenia.

Wskazać należy, że powód Towarzystwo (...) S.A. w W. dokonując w dniu 12 września 2016 r. wypłaty odszkodowania z tytułu uszkodzonych i utraconych ruchomości w kwocie 20000,00 zł działał w przeświadczeniu że spełnia świadczenie, które wskutek wcześniejszej jego zapłaty w kwocie 3075,89 zł ( w dniu 30 marca 2016 r. ) przez (...) Towarzystwo S.A. V. (...) w W., w tej dacie już nie istniało w tej wysokości, a jedynie do kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą 20000,00 zł a wypłaconą wcześniej. Roszczenie bowiem wygasło do kwoty 3075,89 zł z chwilą jego zapłaty przez ubezpieczyciela sprawcy szkody.

Dodatkowo wskazać należy, że – wbrew przekonaniu powoda – brak jest podstaw aby na etapie postępowania sądowego, w sprawie o zwrot bezpodstawnego czy też nienależnego świadczenia, kwestionować wysokość przyznanego przez powoda i wypłaconego odszkodowania w kwocie 20000,00 zł. Z analizy akt szkody wynika, że powód ustalił sam wysokość należnego z tego tytułu pozwanej odszkodowania na kwotę 20000,00 zł jako kwotę pełnego odszkodowania, a nie dopłaty do wypłaconego przez drugiego ubezpieczyciela odszkodowania w kwocie 3075,89 zł. Wysokość odszkodowania z tytułu ruchomości była zatem bezsporna pomiędzy stronami. Wprawdzie biegły sądowy w zakresie wycen ruchomości mgr inż. Z. M. wartość szkody w zakresie ruchomości ustalił na kwotę prawie o połowę niższą niż wypłacone przez powoda odszkodowanie, nie może to jednak stanowić podstawy w tym procesie weryfikacji wysokości należnego pozwanej B. B. odszkodowania. To powód w toku postępowania likwidacyjnego miał możliwość weryfikacji danych udostępnionych przez pozwaną, a obecnie możliwość te są ograniczone, z uwagi na brak dokumentacji fotograficznej i szczegółowego opisu poszczególnych ruchomości. Zauważyć należy, że pozwana B. B. nie podnosiła w toku niniejszego procesu, że do zakładów ubezpieczeń nie zgłosiła różnych ruchomości.

Podobnie ocenić należy kwestię odszkodowania w zakresie kosztów naprawy budynku mieszkalnego i ogrodzenia oraz usunięcia gruzu. Z tego tytułu – jak wskazano powyżej pozwana otrzymała od ubezpieczyciela sprawcy szkody kwotę 39400,57 zł, zaś od własnego ubezpieczyciela – kwotę 70296,68 zł tj. łącznie 109697,25 zł. Jak wynika z opinii biegłego sądowego w zakresie budownictwa inż. Z. R. wysokość należnego pozwanej odszkodowania powinna wynieść kwotę 104053,35 zł, a zatem wysokość odszkodowania łącznie, którą pozwana otrzymała z obu zakładów ubezpieczeń z tego samego tytułu przekracza wartość należnego odszkodowania o kwotę 5643,90 zł. W ocenie Sądu, okoliczność, że pozwana zapłaciła za remont łącznie kwotę 108000,76 zł nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Wskazać należy, że nie są znana szczegółowe uzgodnienia w tym zakresie pomiędzy pozwaną a S. K., co uniemożliwia weryfikację wypłaconego wynagrodzenia. Świadczenie w kwocie 5643,90 zł ma zatem charakter świadczenia nienależnego; roszczenie pozwanej w toku postępowania ubezpieczeniowego wygasło z chwilą zapłaty łącznie kwoty 104053,35 zł przez obu ubezpieczycieli. Nie można również pominąć kwestii, że powodowi Towarzystwu (...) S.A. w W. przysługuje z mocy art. 828 § 1 kc roszczenie regresowe w stosunku do ubezpieczyciela sprawcy szkody tj. w stosunku (...) Towarzystwo S.A. V. (...) w W., do wysokości wypłaconego odszkodowania.

Zgodnie z art. 824 ¹ § 1 i 2 kc, o ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. Jeżeli ten sam przedmiot ubezpieczenia w tym samym czasie jest ubezpieczony od tego samego ryzyka u dwóch lub więcej ubezpieczycieli na sumy, które łącznie przewyższają jego wartość ubezpieczeniową, ubezpieczający nie może żądać świadczenia przenoszącego wysokość szkody. Między ubezpieczycielami każdy z nich odpowiada w takim stosunku, w jakim przyjęta przez niego suma ubezpieczenia pozostaje do łącznych sum wynikających z podwójnego lub wielokrotnego ubezpieczenia.

Zasada kompensacji szkody nakazuje zatem, aby odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia majątkowego nie było wyższe od poniesionej szkody. W uchwale z dnia 18 maja 2004 r. wydanej w sprawie III ZCP 24/04 Sąd Najwyższy podkreślił, że za utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego należy uznać stanowisko, że dla ustalenia pojęcia szkody ubezpieczeniowej należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w kodeksie cywilnym. Pogląd ten został wyrażony już we wcześniejszych orzeczeniach Sądu Najwyższego i obecnie został przyjęty w powołanym powyżej przepisie kodeksu cywilnego ( uchwała z dnia 18 marca 1994 r. w sprawie III CZP 25/94, uchwała z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie III CZP 68/10, wyrok z dnia 11 czerwca 2003 r. w sprawie V CKN 308/01 ). W powołanych orzeczeniach Sąd Najwyższy podkreślił, że nie ma różnicy w pojęciu szkody w rozumieniu przepisów prawa cywilnego i prawa ubezpieczeniowego, gdyż w obu wypadkach chodzi o utratę lub zmniejszenie aktywów bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej. Przywołać należy również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2000 r. wydany w sprawie III CKN 515/98, w którym wskazano, że w każdym przypadku należy ustalać rzeczywistą wartość ubezpieczonej rzeczy i ta wartość wyznaczać powinna należną ubezpieczonemu kwotę odszkodowania, nie może jednak przekroczyć pułapu ustalonej umownie sumy ubezpieczenia.

Sąd ustalił zatem, że wysokość należnego pozwanej B. B. odszkodowania powinna wynieść: z tytułu szkody w ruchomościach kwotę 20000,00 zł, zaś z tytułu szkody w nieruchomości – 104053,35 zł, podczas gdy pozwana otrzymała łącznie z obu zakładów ubezpieczeń odpowiednio kwoty 23075,89 zł oraz 109697,25 zł. Uznać zatem należy, że wysokość otrzymanego przez nią z obu tytułów odszkodowania łącznie z obu zakładów ubezpieczeń przewyższa wartość doznanej przez nią szkody o kwotę 8719,79 zł, tj. o kwotę 3075,89 zł z tytułu szkody w ruchomościach oraz o kwotę 5643,90 zł z tytułu szkody w nieruchomości.

W związku z powyższym Sąd uwzględnił roszczenie powoda Towarzystwa (...) S.A. w W. i zasądził na jego rzecz od pozwanej B. B. kwotę 29719,79 zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie jako niezasadne.

Odnosząc się do kwestii odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty Sąd miał na uwadze, że zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy. Oznacza to, że termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 kc a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez zubożonego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie V CK 461/03 ).

Powód Towarzystwa (...) S.A. w W. wnosił o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 12 października 2018 r. do dnia zapłaty tj. od dnia wytoczenia powództwa.

Wskazać należy, że postępowanie w sprawie było skomplikowane, wymagało analizy akt ubezpieczeniowych dwóch zakładów ubezpieczeń oraz opinii biegłego sądowego, a roszczenie powoda zostało ostatecznie uwzględnione w niewielkiej części ( 19 % ). Z tych względów Sąd uwzględnił roszczenie w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie dopiero od dnia 23 marca 2023 r. tj. od dnia wyrokowania.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do art. 100 kpc, stosunkowo je rozdzielając. Jak wskazano powyżej, Sąd uwzględnił roszczenie powoda jedynie w 19 %. Łączny koszt opinii biegłych sądowych wynosił 11426,04 zł, a zatem pozwana powinna pokryć te koszty do kwoty 2170,95 zł ( (...),04 x 19 % ), podczas gdy poniosła je do kwoty 2550,79 zł. Powód natomiast poniósł te koszty do kwoty 4757,42 zł, powinien natomiast uiścić łącznie z tego tytułu 9255,09 zł.

Z tych względów Sąd zasądził powoda na rzecz pozwanej tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 1743,84 zł ( pkt III wyroku ). Na koszty złożyły się: suma zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w stawce stanowiącej różnicę pomiędzy oddaloną a uwzględnioną częścią roszczenia tj. 1800,00 zł oraz zwrot części poniesionych przez pozwaną kosztów opinii biegłych sądowych w kwocie 379,84 zł ( 2550,79 – 2170,95 ). Sumę 2179,84 zł Sąd pomniejszym o kwotę opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa tj. 436,00 zł ( (...),79 x 5 % ).

Jednocześnie Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od powoda tytułem uzupełnienia kosztów procesu ( kosztów opinii biegłych sadowych ) kwotę 4117,83 zł, z tym że kwotę 800,00 zł przez pobranie z niewykorzystanej dotychczas zaliczki ( (...),09 – (...),42 – 379,84 ), zgodnie bowiem z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach.

Stosownie do art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał wypłacić pozwanej niewykorzystaną część zaliczki w kwocie 109,83 zł.