Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

IV K 239/21

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.USTALENIE FAKTÓW

0.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

M. J. (1)

W czasie od 01 stycznia 2020 roku do 18 listopada 2020 roku w W. uchylał się od wykonywania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego względem małoletniego M. J. (2), określonego co do wysokości wyrokiem Sądu Rejonowego(...) sygn. akt (...) z dnia (...) r. przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód i numer karty

1.

Prawomocnym wyrokiem z 16 lipca 2014 r. w sprawie (...) Sąd Rejonowy (...) zasądził od M. J. (1) na rzecz jego syna M. J. (2) alimenty w kwocie 800 zł miesięcznie, płatne do rąk matki dziecka K. M. (obecnie K. B.).

odpis wyroku, k. 4-6

2.

M. J. (1) w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 18 listopada 2020 r. realizował ten obowiązek jedynie w niewielkim stopniu. Nie płacił alimentów bezpośrednio do rąk matki dziecka, natomiast komornikowi udało się wyegzekwować jedynie 4 razy po 180 zł.

M. J. (1) posiadał możliwości zarobkowania kwot większych niż deklarowane i co za tym idzie, realizowania obowiązku alimentacyjnego w co najmniej znacznej jego części.

zeznania K. B., k. 13-14 i 91-92 i 178-179

wyjaśnienia M. J. (1), k. 128-129 i 199-200 i 246-247

zaświadczenie o wpłatach, k. 184-185

3.

Podstawowe potrzeby M. J. (2) we wspomnianym okresie zaspokajane były staraniami matki. M. J. (1) okazjonalnie kupował dziecku odzież i to były jego jedyne osobiste starania celem wypełnienia obowiązku alimentacyjnego. Próbował utrzymywać kontakty z dzieckiem, ale nie działo się to regularnie i było utrudnione z uwagi na konflikt między rodzicami na tym tle.

zeznania K. B., k. 13-14 i 91-92 i 178-179

4.

M. J. (1) mieszka w domu pod W., który należy do jego ojca. Ojciec wspiera go finansowo.

M. J. (1) był w 2020 r. zatrudniony na 1/8 etatu jako sprzedawca w sklepie, z czego uzyskiwał ok. 450 zł miesięcznie. Zajmował się również prowadzeniem firmy (...) zajmującą się sprzedażą m.in. produktów do (...). Z tego tytułu uzyskiwał nieregularne dochody, dlatego że działalność firmy ma charakter sezonowy, związany z zapotrzebowaniem na te produkty.

W 2020 r. był zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego oraz ubezpieczeń społecznych przez Fundację (...) oraz firmę (...) należącą do jego ojca.

M. J. (1) nie poszukiwał pracy za pośrednictwem Urzędu Pracy. Nie poszukiwał również w 2020 r. zatrudnienia na pełen etat z powodu pandemii.

Próbuje zdobyć nowe kwalifikacje zawodowe, np. kurs stermotorzysty, szkołę medyczną, czy uprawnienia operatora drona, jednak brak jest konkretnych tego efektów.

Z wykształcenia jest elektromechanikiem samochodowym.

M. J. (1) w 2020 roku był na wakacjach w (...), a także kilkukrotnie wyjeżdżał do turystycznych miejsc w kraju, np. na (...)czy w (...), przy czym wyjazdy na terenie Polski miały charakter częściowo służbowy.

zeznania K. B., k. 13-14 i 91-92 i 178-179

wyjaśnienia M. J. (1), k. 128-129 i 199-200 i 246-247

pismo NFZ, k. 21, pismo ZUS, k. 46

pismo UP, k. 25

5.

M. J. (1) był dwukrotnie karany za niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego przed rokiem 2020, na kary ograniczenia wolności. Obie kary zostały wykonane.

odpisy wyroków, k. 172 i 174

informacja z KRK, k. 204

6.

M. J. (1) od 2021 r. próbuje w większym stopniu wywiązywać z obowiązku alimentacyjnego.

W porównaniu z kwotą 1080 zł łącznie wyegzekwowaną przez komornika w roku 2020, w roku 2021 udało się wyegzekwować kwotę łącznie 5440 zł. Dziewięciokrotnie wpłacał również przelewem na rachunek K. B. kwoty 800 zł.

W roku 2022 próbował wywiązywać się z obowiązku w całości, jednak przekazy pocztowe, którymi próbował to czynić nie były odbierane z uwagi na zmianę adresu matki dziecka, na którą przekazy te były adresowane.

zaświadczenie o wpłatach, k. 184-185

potwierdzenia wpłat, k. 193 i 240-244

0.1. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

Brak

1.OCena DOWOdów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2 i 4

wyjaśnienia M. J. (1)

Wyjaśnienia oskarżonego w tej sprawie były generalnie wiarygodne, aczkolwiek sąd nie miał wątpliwości, że część okoliczności, zwłaszcza w zakresie kwestii finansowych, była przez niego ukrywana, a na niektóre pytania odpowiadał wymijająco, tak aby nie ujawnić wszystkiego.

Oskarżony przyznał się do zarzucanego mu czynu zaznaczając jednak, że w swojej ocenie nie miał obiektywnej możliwości regulowania obowiązku w całości. Ostatecznie jednak, w czasie swojej mowy końcowej, stwierdził, że mógł zrobić więcej, aby być w stanie płacić alimenty w okresie objętym aktem oskarżenia w kwotach większych niż to czynił. W tym sensie jego wyjaśnienia uznać należało za wiarygodne. Całokształt jego starań o płacenie alimentów w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 18 listopada 2020 r. ocenić bowiem trzeba negatywnie, jako niewystarczające i tak też ujmuje to sam oskarżony.

Nie uznał sąd wyjaśnień za wiarygodne w tym aspekcie, że oskarżony starał się znaleźć dla siebie takie zajęcie, które pozwalałoby mu uzyskiwać regularny dochód i z niego pokrywać zasądzone na rzecz dziecka świadczenie. Wszystkie przekazane przez oskarżonego w tym zakresie informacje sprowadzały się do tego, że zaczął określony kurs lub szkołę i ostatecznie jej nie ukończył. Sąd doszedł do wniosku, że oskarżony działania takie faktycznie podejmuje, jednak nie są one nakierowane na rzeczywistą chęć podniesienia kwalifikacji i uzyskania większych dochodów. Rażąca nieskuteczność oskarżonego w tym zakresie pozwala przyjąć, że działania te są raczej realizacją własnych zainteresowań oskarżonego. Reasumując, niewiarygodne były sugestie oskarżonego, że nie miał on obiektywnej możliwości pozyskania środków na regulowanie alimentów.

2,3,4

zeznania K. K. (2)

Zeznania świadka również uznać należało za generalnie wiarygodne. Nie ma wątpliwości, także w świetle wyjaśnień oskarżonego, że alimenty od stycznia do listopada 2020 r. nie były przez oskarżonego regulowane poza znikomej wartości kwotami.

Wiarygodne były zeznania w zakresie warunków życiowych oskarżonego i udziału jego ojca w utrzymaniu syna, w którym to zakresie oskarżony w zasadzie nie zaprzeczał tym zeznaniom.

Nie były one z kolei wiarygodne co do tego, że oskarżony nigdy nie regulował alimentów. Jak wynika bowiem z dokumentacji komorniczej, zwłaszcza w 2021 r., były one uiszczane w istotnej części. Widoczne w tym aspekcie było negatywne nastawienie oskarżycielki do oskarżonego, co związane jest z konfliktem między nimi na tle m. in. sposobu sprawowania opieki nad dzieckiem, czego efektem jest szereg spraw sądowych między lub z udziałem stron, które toczą się w tym sądzie.

Trzeba również zauważyć, że oskarżycielka posługiwała się w swoich zeznaniach domysłami, np. na temat zarobków oskarżonego z kanału w serwisie Y., które jednak tylko szacowała na podstawie informacji uzyskiwanych z internetu, przeliczających wyświetlenia na zarobki.

W tym zakresie oskarżony wnioskował o zawiadomienie przez sąd prokuratury o składaniu fałszywych zeznań przez świadka. Brak jest jednak w ocenie sądu podstaw, aby uznać, że w tym zakresie K. K. (2) działała intencjonalnie, celem wprowadzenia sądu w błąd. Przedstawiła raczej swoją ocenę sytuacji i podała, w oparciu o co jej dokonała, zatem twierdzenie to nie poddaje się jednoznacznemu wartościowaniu w kategoriach prawda-fałsz.

1,2,4,5,6

dokumenty komornicze, informacja z KRK, potwierdzenia przelewów, pisma UP, NFZ, ZUS, odpisy wyroków

Wszystkie dokumenty urzędowe pozyskane w sprawie nie budziły wątpliwości co do swojej wiarygodności i nie były kwestionowane przez strony.

Jeśli chodzi o potwierdzenia przelewów i przekazów pocztowych, które sąd powołał w stanie faktycznym, nie było podstaw do zakwestionowania, że zostały one faktycznie wykonane. Inną kwestią pozostaje, czy ostały zaksięgowane na kontach adresata lub odebrane na poczcie. Same dokumenty były jednak prawdziwe.

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Wszystkie dowody poza wskazanymi wyżej zostały przez sąd pominięte przy czynieniu ustaleń faktycznych, albowiem nie miały znaczenia dla okoliczności istotnych z punktu widzenia tego postępowania.

1.PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

1.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

1

M. J. (1)

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Realizacja przez oskarżonego znamion przestępstwa z art. 209 § 1 k.k. nie budzi wątpliwości.

Oskarżony, jak sam przyznał, nie regulował obowiązku alimentacyjnego w istotnym stopniu. W okresie od 1 stycznia 2020 r. do 18 listopada 2020 r. na skutek tego powstała zaległość w świadczeniach przekraczająca 3-miesięczną ich równowartość (czyli 2400 zł), skoro w całym tym okresie uiszczone zostało łącznie 720 zł z wymaganych 7920 zł, zatem niecałe 10%.

Postawę oskarżonego ocenić trzeba jako uchylanie się od obowiązku. Jak już sąd podnosił, oskarżony w zasadzie przyznał się do zarzucanego mu czynu i sam ocenił, że mógł zrobić w tej sprawie więcej, aby zarobkować kwoty umożliwiające płatność alimentów w 2020 roku w pełni. Do tej oceny sąd się w całości przychylił. Oskarżony nie może tłumaczyć się zatrudnieniem tylko na określoną część etatu, czy sezonowością i brakiem regularnych dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej. Jeżeli bowiem faktycznie ma miejsce taka sytuacja, to jego obowiązkiem jest aktywne poszukiwanie możliwości powiększenia czy usystematyzowania dochodów. Powinien zatem znaleźć stałą pracę, co w sytuacji gdy jest mężczyzną w wieku produkcyjnym, bez istotnych dolegliwości zdrowotnych, jest możliwe, zwłaszcza w W., gdzie rynek pracy de facto gwarantuje możliwość uzyskania takiego zatrudnienia. Sąd wnioskuje o tym z wyjątkowo niskiej stopy bezrobocia w W. oraz doświadczenia życiowego, w tym z innych spraw, które wskazuje, że taka możliwość istnieje. Niekonkretne starania oskarżonego o zdobycie nowych uprawnień nie mogą stanowić dla niego usprawiedliwienia, gdyż w tym zakresie oczekiwać należy od niego skuteczności, nie zaś podejmowania kolejnych prób niegwarantujących możliwości uzyskania regularnego dochodu.

Udział alimentów uregulowanych w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 18 listopada 2020 r. względem alimentów w tym czasie wymaganych był na tyle niski, że nie pozwalał na przyjęcie, że oskarżony choćby stara się wywiązywać w obowiązku.

Z tych wszystkich powodów sąd uznał oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu.

☐

1.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

1.1.  Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

1.1.  Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

1.1.  Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

1.KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

1

Wymierzając M. J. (1) karę sąd miał na względzie wszystkie dyrektywy jej wymiaru wynikające z art. 53 k.k.

Stopień winy oskarżonego był znaczny. W pełni świadomie lekceważył on ciążący na nim obowiązek i nie czynił adekwatnych starań, aby znaleźć źródło dochodu pozwalające mu się z niego wywiązać. Oskarżony miał możliwość zachowania się zgodnego z prawem, zatem w kwestii winy brak było okoliczności ją umniejszających. Zachowanie oskarżonego nie było jednak motywowane niskimi pobudkami, np. zupełnym brakiem zainteresowania losem dziecka, czy kwestionowaniem swojego obowiązku, co mogłoby na ocenę stopnia winy rzutować zaostrzająco.

Również stopień społecznej szkodliwości czynu był znaczny. Wskutek postawy oskarżonego jego syn M. J. (2) utrzymywany był wyłącznie staraniami matki, co obciążało ją w tym zakresie w sposób oczywiście nieuzasadniony. Sytuacja ta powodowała również, że syn oskarżonego żył w praktyce na niższej stopie życiowej, niż gdyby oskarżony alimenty płacił regularnie i w pełnej wysokości. Taka sytuacja zawsze jest dla dziecka szkodliwa, albowiem dodatkowe środki przeznaczać można na jego rozwój, czy przyjemności, które to okoliczności w rodzinie rozbitej mają znaczenie większe niż w sytuacji klasycznej.

Kara ograniczenia wolności spełni w ocenie sądu cele wychowawcze i zapobiegawcze w stosunku do oskarżonego. Jak wynika z ustaleń w tej sprawie, oskarżony od 2021 r. zmienił swój stosunek do obowiązku alimentacyjnego. Zaczął regulować go w większym stopniu i starania w tym kierunku czyni do dziś. Dostrzegalne jest, że jego postawa w tym zakresie uwarunkowana jest wysokim poziomem nieufności wobec odbiorcy alimentów, matki dziecka. Strony czynią sobie w tym zakresie wzajemnie różne trudności (nieodbieranie alimentów, czy płatności przekazem pocztowym), co w dużym stopniu wynika z zasadniczego konfliktu między nimi, w tym chęcią ustawienia się w odpowiednim świetle na potrzeby innych spraw sądowych. Nie zmienia to jednak oceny, że oskarżony po dwóch wyrokach skazujących za niealimentację podejmuje próbę wywiązania się z obowiązku w pełni. Pozwala to uznać, że w jakimś stopniu spowodowane to jest karami orzeczonymi w poprzednich sprawach, które oskarżony w całości wykonał. Zatem wbrew twierdzeniom oskarżycielki odnoszą one jakiś efekt w stosunku do oskarżonego, skoro jego stosunek do obowiązku alimentacyjnego uległ poprawie.

Wobec tego sąd nie podzielił przekonania, że konieczne jest już orzeczenie kary pozbawienia wolności jako odpowiednio dolegliwej dla oskarżonego. Kary ograniczenia wolności przynoszą efekt i spełniają swoje cele, chociaż nie można uznać, żeby były one jedynymi przyczynami podjęcia przez oskarżonego starań. Art. 58 k.k. w przypadku przestępstw zagrożonych karą do 5 lat pozbawienia wolności pozwala orzec tego rodzaju karę jedynie, gdy inna kara lub środek karny nie mogą spełnić celów kary. W przekonaniu sadu kolejna kara ograniczenia wolności, surowsza niż poprzednie, jest w stanie nadal motywować oskarżonego do płacenia alimentów. To zaś, nie funkcja represyjna, jest przy takim przestępstwie zasadniczy cel kary. Zmuszenie oskarżonego do łożenia na dziecko jest w ocenie sądu absolutnym priorytetem w sprawie o czyn z art. 209 k.k. i sąd się tym aspektem kierował widząc podstawy, aby uznać, że M. J. (1) będzie to czynił.

Kara powinna również kształtować świadomość prawną społeczeństwa i taki jej kształt się do tego przyczyni. Z jednej strony widoczne jest bowiem, że uchylanie się od alimentacji jest naganne i spotyka się z reakcją karną dotkliwą dla niepłacącego, ale z drugiej, że poprawę postawy oskarżonego sąd dostrzega i w związku z tym nie sięga po karę pozbawienia wolności. Co do niej bowiem zachodzi poważna obawa, że nie poprawiłaby sytuacji M. J. (2), a nie odniosłaby pozytywnych skutków wobec M. J. (1). Wszystko to nie wyklucza jednak orzeczenia takiej kary w ewentualnym kolejnym postępowaniu, gdyby uznać, że postawa oskarżonego jest zmienna.

Powyższe ma również znaczenie dla oceny zachowania oskarżonego po popełnieniu przez niego czynu, bowiem po listopadzie 2020 r. zaczął on regulować alimenty w większym stopniu. Zachowanie to uległo poprawie i ta okoliczność w myśl art. 53 § 2 k.k. przy wymiarze kary musi zostać uwzględniona.

2

Sąd zobowiązał oskarżonego do wywiązywania się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, aby wzmocnić tym wychowawcze oddziaływanie kary ograniczenia wolności oraz podkreślić, że obowiązek oskarżonego mimo skazania nadal jest aktualny, a także dać podstawę do ewentualnej weryfikacji w przyszłości podstawy oskarżonego. Ma to znaczenie, gdyż z doświadczenia sądu wynika, że w sprawach o niealimentację nierzadko inicjowane są kolejne postępowania dotyczące kolejnych okresów, a sposób reakcji oskarżonego na wcześniejsze wyroki może mieć znaczenie dla oceny jego postawy w takim postępowaniu. Informację o złożeniu kolejnego zawiadomienia przekazała oskarżycielka posiłkowa w jednym ze swoich pism (k. 206v).

1.1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

1.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Sąd zwolnił oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych, albowiem koszty te w sprawie były niskie, a priorytetem finansowym powinna być dla oskarżonego kwestia płacenia alimentów. Zatem względy słuszności przemawiały za zwolnieniem od kosztów.

1.1Podpis