Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2023 roku w Sieradzu

odwołania D. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 15 grudnia 2022 r. Nr (...)

w sprawie D. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o odsetki od renty

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje D. S. prawo do odsetek od renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 13 września 2021 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala odwołanie w pozostałej części.

Sygn. akt IV U 16/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 15.12.2022r., ZUS II Oddział w Ł. odmówił D. S. prawa do odsetek za opóźnienie od wypłaconego świadczenia na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z 11.10.2022r. z argumentacją, że termin do wydania decyzji wynikający z przepisu art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS został zachowany.

Nie podzielając powyższej decyzji D. S. złożył odwołanie, wnosząc o przyznanie prawa do odsetek od 31.05.2021r..

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. S. urodzony (...)

W dniu 31.05.2021r., w/w złożył w ZUS wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek/akta ZUS).

Lekarz Orzecznik badaniem z 30.06.2021r., rozpoznał u wnioskodawcy stan po udarze mózgu przebyty w 2014r. z niedowładem lewostronnym 4/5, cukrzycę t. 2 leczoną insuliną, nadciśnienie tętnicze, utrwalone migotanie przedsionków z niedomykalnością zastawki mitralnej w okresie II/III NYHA, stan po endartektomii tętnicy szyjnej wewnętrznej prawej w 2018r., miażdżycy uogólnionej zwłaszcza naczyń mózgowych, otępienie naczyniopochodne, uznając badanego za zdolnego do pracy (orzeczenie LO k. 40, /akta orzecznicze).

Komisja Lekarska rozpatrując sprzeciw od powyższego orzeczenia, po zapoznaniu się z opinią konsultanta psychologa z 3.08.2021r., po przeprowadzonym w dniu 12.08.2021r. badaniu, rozpoznała u odwołującego: przebyty udar mózgu w 2014r. bez ewidentnych niedowładów, stan po endartektomii t. szyjnej prawej wewnętrznej w 2018r., cukrzycę t. 2 leczoną insuliną, utrwalone migotanie przedsionków z niedomykalnością zastawki mitralnej, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę uogólnioną zwłaszcza naczyń mózgowych, nie stwierdzając także niezdolności do pracy (opinia konsultanta k. 45, orzeczenie KL k. 47 - 49/akta orzecznicze).

Na tej podstawie decyzją 10.09.2021r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił D. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja/akta ZUS).

Od powyższej decyzji D. S. złożył odwołanie. Rozpoznając odwołanie, Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie IV U 585/21 dopuścił dowód z opinii biegłych - neurologa, kardiologa, psychologa, psychiatry, internisty – medycyny pracy. Biegli - neurolog i kardiolog, nie stwierdzili u wnioskodawcy niezdolności do pracy. Biegła psychiatra oceniła, że choroby somatyczne spowodowały u wnioskodawcy organiczne uszkodzenie CUN, co jest potwierdzone badaniami psychologicznymi oraz obrazowymi mózgu. Uszkodzenie to manifestuje się w sferze kontroli emocji, aktywności, zwłaszcza celowej. Wnioskodawca ujawnia takie objawy jak chwiejność afektu, skłonność do drażliwości, dysforii, spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia koncentracji, ograniczenie zainteresowań. Zmiana cech osobowości spowodowana schorzeniami somatycznymi, powoduje u w – cy częściową niezdolność do pracy od zakończenia świadczenia rehabilitacyjnego, tj. od 25.05.2021 - 25.05.2026. Choroba ma charakter przewlekły, nie rokuje wyleczenia, a posiadane schorzenia będą nasilały istniejące deficyty.

Biegły z zakresu interny – medycyny pracy rozpoznał u wnioskodawcy zespół psychoorganiczny, przebyty udar niedokrwienny mózgu (2014r.), nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2, utrwalone migotanie przedsionków, stan po endarterektomii prawej tętnicy szyjnej wewnętrznej (2018r.), miażdżycę uogólnioną, przewlekły nikotynizm w wywiadzie. U wnioskodawcy stwierdza się cechy zespołu psychoorganicznego w następstwie zaawansowanej miażdżycy - głównie tętnic mózgowych, przebytego w 2014r. udaru niedokrwiennego mózgu, nadciśnienia tętniczego oraz wieloletniej cukrzycy. Wykładnikami klinicznymi zespołu psychoorganicznego, są m. in. zaburzenia kontroli emocji, zaburzenia aktywności celowej, chwiejność afektu, spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia koncentracji oraz ograniczenie zainteresowań. U w-cy jest widoczne obniżenie nastroju i spowolnienie psychoruchowe, typowe dla organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Powyższe schorzenie ośrodkowego układu nerwowego, w znacznym stopniu ogranicza zdolność w-cy do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, co uzasadnia uznanie wnioskodawcy za częściowo niezdolnego do pracy w okresie 3 lat od daty złożenia wniosku o rentę, do dnia uzyskania uprawnień emerytalnych, tj. do 31.05.2024r.

Przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia opinię psychologiczno – psychiatryczną oraz z zakresu interny – medycyny pracy, prawomocnym wyrokiem z 11.10.2022r., w sprawie IV U 585/21, Sąd Okręgowy w Sieradzu zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał D. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 31.05.2021 – 31.05.2024 (opinie k. 23-24, 32, 43-44, 52, 63 – 67, wyrok z uzasadnieniem k. 85, 88-90/akta IV U 585/21).

Od powyższego wyroku organ rentowy nie wnosił apelacji (k. 81/akta ZUS).

Decyzją z 25.11.2022r., wykonując prawomocny wyrok Sądu z 11.10.2022r., ZUS przyznał D. S. zaliczkę na poczet przysługującej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 31.05.2021r., tj. od daty określonej w wyroku Sądu do 31.05.2024r. (k. 105/akta ZUS).

W dniu 7.12.2022r., D. S. złożył w ZUS wniosek o naliczenie odsetek ustawowych od 31.05.2022r. (k. 111/akta ZUS).

Decyzją z 15.12.2022r., ZUS II Oddział w Ł. odmówił D. S. prawa do odsetek za opóźnienie od wypłaconego świadczenia na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z 11.10.2022r., z argumentacją, że termin do wydania decyzji wynikający z przepisu art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS został zachowany (decyzja/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie IV U 585/21 z odwołania D. S. od decyzji ZUS z 10.09.2021r. oraz w niniejszej sprawie W ocenie Sądu, analiza akt sprawy IV U 585/21 zakończonej prawomocnym wyrokiem tutejszego Sądu z 11.10.2022r. prowadzi do wniosku, że odmienna ocena stanu zdrowia odwołującego w aspekcie niezdolności do pracy, dokonana przez Komisję Lekarską ZUS, opierała się na tych samych dowodach, jakimi dysponowali biegli powołani przez Sąd.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie jest w znacznej części zasadne.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2022, poz. 504 j.t. ze zm.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120.

W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego (ust. 1a).

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 11 września 2007r. P 11/07 uznał, że art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 208, poz. 1534 oraz z 2007 r. Nr 17, poz. 95 i Nr 82, poz. 558), rozumiany w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji (OTK-A 2007/8/9). W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że ”(…) w zakresie stosowania odsetek i związanych z nimi terminów, od których zależy ustalenie prawa do świadczenia (lub jego wysokości), organ rentowy i ubezpieczony powinni być traktowani jednakowo. Umożliwia to inna niż stosowana przez organ rentowy interpretacja art. 118 ust. 1a ustawy o FUS, zaprezentowana w doktrynie (por. K. Ślebzak, op.cit., s. 107), uwzględniająca kontekst normatywny art. 85 ust. 1 ustawy o s.u.s. Zgodnie z tą interpretacją, normę wyrażoną w kwestionowanym art. 118 ust. 1a ustawy o FUS należy odczytać w następujący sposób: Za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie świadczenia rentowego lub emerytalnego uznaje się dzień wpływu do organu rentowego prawomocnego orzeczenia sądu ustalającego prawo do tego świadczenia, o ile za nieustalenie tych okoliczności we wcześniejszym terminie nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy. Tę interpretację, nadającą zaskarżonemu przepisowi treść zgodną z przywołanymi wzorcami konstytucyjnymi, przyjmuje Trybunał (…).” A w konsekwencji „(…) . Jeżeli odpowiedzialność leży po stronie organu rentowego, termin do wydania decyzji i wypłaty świadczenia powinien być liczony od wcześniejszej daty, w której organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był wydać decyzję, a ubezpieczony powinien mieć prawo do odsetek za stosowny okres.(…)”. W konkluzji Trybunał Konstytucyjny wskazał, że „(…) Po rozstrzygnięciu Trybunału termin ten powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku sądu tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędna interpretacja przepisów, zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu, błędne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS w sprawie niezdolności do pracy), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia. (…)”.

Stosownie do treści art. 85 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022r., 1009 j.t.), jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń przewidzianych w przepisach określających świadczenia z ubezpieczeń społecznych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych, określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu i wypłacaniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Określenie „nie wypłacił świadczenia” oznacza zarówno nie wypłacenie świadczenia w ogóle jak i wypłacenie go w zaniżonej wysokości. Pojęcie "błędu" w prawie ubezpieczeń społecznych jest swoiste i szerokie, tzn. oznacza każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, czy celowego działania organu rentowego.

Zgodnie z §2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1.02.1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 12 poz. 104), odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń – do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5.

Postępowanie w sprawie świadczeń z ubezpieczenia społecznego toczy się przed organem rentowym i to na nim spoczywa obowiązek prawidłowego ustalenia czy ubezpieczony spełnia warunki konieczne do nabycia świadczeń, o które wnosi. Postępowanie przed sądem ma charakter jedynie kontrolny, sprawdzający.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy dla odwołującego się, zostało ustalone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z 11.10.2022r. w sprawie IV U 585/21, zmieniającym zaskarżoną decyzję organu rentowego z 10.09.2021r. i przyznającym D. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 31.05.2021 – 31.05.2024. Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że Sąd Okręgowy oparł rozstrzygnięcie na podstawie opinii biegłych – psychologa, psychiatry i końcowej, holistycznej opinii biegłego medycyny pracy. Zaznaczyć należy, że biegli wydający opinię o stanie zdrowia odwołującego, dysponowali taką samą dokumentacją, którą dysponował lekarz orzecznik oraz komisja lekarska. Tak więc nieprawidłowa ocena organu rentowego w zakresie niezdolności do pracy odwołującego, spowodowała wydanie błędnej decyzji z 10.09.2021r., bezzasadnie odmawiającej prawa do renty, co przesądzono prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z 11.10.2022r. w sprawie IV U 585/21. Analiza dokumentacji akt w.w sprawy w pełni uzasadnia ocenę, że opóźnienie w ustaleniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy dla odwołującego, było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy. Za takie należy uznać błędne orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 12 .08.2021r. Uwzględniając termin 30 dniowy, organ rentowy pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia rentowego od 13.09.2021r. W związku z tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tej daty (art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustalaniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 12, poz. 104) . Dalej idące odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał D. S. prawo do odsetek od renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 13.09.2021r. do dnia zapłaty, oddalając odwołanie w pozostałej części, na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc.