Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 17 października 2022 roku H. B. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 21 września 2022 roku znak (...) w przedmiocie odmowy przyznania rekompensaty za utratę możliwości nabycia prawa do emerytury z obniżonego wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach i wniosła o przyznanie prawa do rekompensaty od dnia złożenia wniosku.

(odwołanie k.3-4)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania.

(odpowiedź na wniosek k.5)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. B. urodziła się w dniu (...) w P.. Odwołująca była zatrudniona od dnia 2 listopada 1972 roku do 31 marca 2011 roku na Uniwersytecie (...) w Katedrze Fizyki Doświadczalnej w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z zatrudnieniem w warunkach obciążających wzrok, posługiwania się przyrządami optycznymi, uzyskała status osoby zatrudnionej w szczególnych warunkach przez okres 15 lat.

(bezsporne, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k.20 akt rentowych E/15/7309503)

W dniu 3 sierpnia 2007 roku H. B. złożyła wniosek o emeryturę.

(wniosek k.1-3 akt rentowych)

W dniu 13 sierpnia 2007 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. wydał decyzję o przyznaniu H. B. od dnia 1 sierpnia 2007 roku na podstawie art. 46 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawa do emerytury w obniżonym wieku wynoszącym 55 lat. Wypłata emerytury została zawieszona w związku z pozostawaniem w stosunku pracy odwołującej.

(decyzja k.31-32 akt rentowych)

W dniu 20 marca 2009 roku odwołująca wniosła o wznowienie wypłaty emerytury. Wskazała, iż jej zamiarem było pobieranie emerytury powodującej zmniejszenie świadczenia w związku z pozostawaniem w stosunku pracy odwołującej.

(wniosek k.33 akt rentowych, oświadczenie k.35-36)

W dniu 24 kwietnia 2009 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał decyzję o ponownym ustaleniu wysokości i wznowieniu wypłaty świadczenia H. B. od dnia 1 marca 2009 roku prawa do emerytury na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych. (w brzmieniu Dz.U. z 2004 r. poz. 353).

(decyzja k.53-54 akt rentowych)

W dniu 6 kwietnia 2011 roku odwołująca wniosła o ponowne ustalenie wysokości emerytury, doliczenie nieuwzględnionych dotychczas okresów składkowych w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

(wniosek k.101-102 akt rentowych)

W dniu 24 kwietnia 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał decyzję o zmianie stażu pracy i podstawy wymiaru wysokości świadczenia H. B. od dnia 1 kwietnia 2011 roku co do prawa do emerytury na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (w brzmieniu Dz.U. z 2009 r. poz. 1277).

(decyzja k.122-124 akt rentowych)

W dniu 29 sierpnia 2022 roku H. B. wniosła o przyznanie prawa do rekompensaty za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach jako dodatku do kapitału początkowego.

(wniosek k.16-19 akt rentowych E/15/7309503)

W dniu 21 września 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał decyzję znak (...) odmawiającą H. B. prawa do rekompensaty.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż odmowa wynika z przyznania decyzją z dnia 13 sierpnia 2007 roku prawa do emerytury na podstawie art. 46 w zw. z art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawa do emerytury w obniżonym wieku wynoszącym 55 lat. Organ rentowy wskazał, iż zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2022, poz.1340) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 31 grudnia 1948 roku jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 roku wykonywał przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów art. 32 lub 33 ustawy, ale nie ma ustalonego prawa do emerytury w oparciu o jedną z poniższych z podstaw:

-art. 46 w zw. z art. 29, art. 32, art. 33, art. 50a, art. 50e. albo art. 184,

-art. 34 i 48 w zw. z art. 49 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 roku,

-art. 3 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz Karty Nauczyciela,

-art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela,

-prawa do emerytury pomostowej.

(decyzja k.32 akt rentowych E/15/7309503)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Odwołująca powołując się na przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 1924 z późn. zm.) wniosła o przyznanie jej rekompensaty za pozostawanie w zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 21 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu, nabycie prawa do emerytury z jakiegokolwiek tytułu wyłączałoby ubieganie się o rekompensatę. Jednakże nie ulega wątpliwości, iż nie taki był zamysł ustawodawcy i ugruntowany jest pogląd zgodnie z którym, rekompensata stanowi dodatek do kapitału początkowego dla osób, które na skutek zmiany przepisów utraciły prawo do emerytury przed osiągnieciem wieku emerytalnego.

Decydujące znaczenie dla odpowiedzi czy przysługuje ubezpieczonej prawo do rekompensaty ma ustalenie czy na podstawie obowiązujących przepisów służyło jej z jakiejkolwiek podstawy prawo do wcześniejszej emerytury, emerytury w obniżonym wieku, emerytury pomostowej.

W komentarzu do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych pod redakcją G. z 2013, (wyd. 1/W., publ. L.) wyjaśniono, iż „prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.(art. 32, 33, 39, 40 i 50c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Jednocześnie komentowany przepis w ust. 2 wyraźnie zastrzega, że prawo do rekompensaty nie przysługuje osobom, które nabyły prawo do emerytury przyznawanej na zasadach wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę ("wcześniejszą") w związku z wygaśnięciem po dniu 31.12.2008 r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., a przed dniem 1.1.1969 r. – podstawy normatywnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.”

Nie ulega wątpliwości, iż odwołująca spełnia warunki uzyskania rekompensaty z punktów 1-3, jednakże jej przyznanie wyłącza uzyskanie na skutek decyzji z 13 sierpnia 2007 roku prawa do emerytury.

Kwestie możliwości uzyskania prawa do rekompensaty zostały także szeroko omówione w wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 maja 2022 r., (...) 212/21(publ. L.), na który powołała się zarówno odwołująca jak i organ rentowy. W ocenie Sądu należy podzielić argumentację organu rentowego, mając na uwadze cel wprowadzenia przepisów o rekompensacie, czyli zachowanie praw osób, które w myśl poprzednio obowiązujących przepisów miałyby prawo do uzyskania świadczeń emerytalnych przed osiągnieciem wieku emerytalnego, ale na skutek zmian przepisów tę możliwość utraciły. Nie można także zgodzić się z argumentacją odwołującej, iż służy jej prawo zarówno do rekompensaty jak i prawo do emerytury w obniżonym wieku. Nie ulega wątpliwości, iż tego rodzaju interpretacja przepisów prowadziłaby do uprzywilejowania odwołującej, która skorzystałaby zarówno z rekompensaty, jak i prawa do emerytury przed osiągnieciem wieku emerytalnego.

Odwołująca w dniu 3 sierpnia 2007 roku złożyła wniosek o emeryturę. W dniu 13 sierpnia 2007 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. wydał decyzję o przyznaniu H. B. od dnia 1 sierpnia 2007 roku prawa do emerytury na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do emerytury zostało ustalone na podstawie art. 46 w zw. z art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W rozdziale 3 ustawy zawarto przepisy szczególne dotyczące emerytur dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 roku.

Na podstawie art. 46 1 ustawy prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 przysługiwało również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniły łącznie następujące warunki:

1) nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2) warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.

Odwołująca spełniła warunki wynikające z cytowanego przepisu, wobec czego zostało ustalone prawo do emerytury. Prawo to odwołująca uzyskała przed ukończeniem 60 roku życia.

Powyższe oznacza, iż zaistniała negatywna przesłanka do przyznania rekompensaty.

Pamiętać należy, iż w dacie złożenia wniosku o emeryturę H. B. spełniała także warunki do uzyskania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o ile rozwiązałaby stosunek pracy. Ponieważ podjęła decyzję o pozostawaniu w stosunku pracy, nie mogła uzyskać prawa do emerytury w warunkach szczególnych, nie złożyła w tym zakresie stosownego wniosku. Jednakże przyznane prawo do emerytury na podstawie art. 46. 1 ustawy w zw. z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych realizowało tożsame uprawnienia.

Wskazać należy za Sądem Apelacyjnym w Szczecinie – III Wydziałem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który w wyroku z dnia 30 listopada 2022r., w sprawie sygn. akt
III AUa 130/22 wyjaśnił, że „rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu szczególnego zatrudnienia uprawnionych, które nie jest już takim zatrudnieniem według przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, i nie nabędą oni emerytury pomostowej, to „odszkodowawcza” rekompensata nie przysługuje za nieskorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury po spełnieniu wszystkich warunków jej przysługiwania pod rządem korzystniejszych poprzednio obowiązujących albo intertemporalnych regulacji prawnych (art. 32, art. 46 lub art. 184 ustawy emerytalnej). Tylko utrata możliwości skorzystania z prawa do wcześniejszej emerytury stanowi szkodę, którą rekompensata ma naprawić przez przyznanie odpowiedniego dodatku o charakterze odszkodowawczym do kapitału początkowego (art. 23 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych).”

Tym samym należy stwierdzić, iż zaszła negatywna z art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych wyłączająca prawo H. B. do rekompensaty.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił odwołanie.