Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2022 roku Sąd Rejonowy w Stargardzie z powództwa J. Ł. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S. o zapłatę (sygnatura akt I C 1178/21):

I.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 574,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 22 listopada 2018 r. do dnia zapłaty;

II.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 361 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a w pozostałym zakresie zniósł wzajemnie między stronami pozostałe koszty;

IV.  zasądził zwrot powodowi kwoty 6,77 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki.

Sąd rejonowy oparł powyższy wyrok na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych przedstawionych w pisemnym uzasadnieniu, znajdującym się na kartach 125 – 127 verte akt sprawy, które sąd drugiej instancji czyni integralną częścią swego rozstrzygnięcia.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód, zaskarżając wyrok w części - w zakresie pkt II i III, tj. co do oddalonej części powództwa i związanego z tym rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 361 § 2 i 2 k.c., art. 363 § 1 i 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i oddalenie powództwa, w sytuacji gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz ustaleń faktycznych Sądu I instancji wynika, że poszkodowana A. P. poniosła szkodę w kwocie objętej powództwem, którą następnie skutecznie scedowała na powoda.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda dalszej kwoty 955,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 22 maja 2020 r. do dnia zapłaty oraz w pkt III poprzez obciążenie pozwanej kosztami procesu za I instancję w całości i zasądzenie z tego tytułu od pozwanej ona rzecz powoda kwoty 2110,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, a nadto zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego;

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się zasadna i doprowadziła do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia w postulowanym zakresie.

Na wstępie należy wskazać, iż niniejszą sprawę rozpoznano w trybie uproszczonym, a Sąd Okręgowy w postępowaniu apelacyjnym nie przeprowadził postępowania dowodowego. Ustawodawca w takiej sytuacji w art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. przewidział, że jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego w postępowaniu uproszczonym powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

W niniejszym postępowaniu powód domagał się od pozwanego zasądzenia na swoją rzecz kwoty 1530,20 zł wynikającej z dwóch zdarzeń szkodowych. Na tę wartość składały się kwoty: 574,99 zł tytułem niepokrytych kosztów najmu pojazdu zastępczego w szkodzie R. A. a także 225,21 zł tytułem kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu oraz 730 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego (łącznie 955,21 zł) w szkodzie A. P..

Sąd rejonowy rozstrzygając w niniejszej sprawie uwzględnił powództwo jedynie co do pierwszego z roszczeń, tj. opiewającego na kwotę 574,99 zł roszczenia z tytułu szkody R. A., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Z uzasadnienia wyroku wynika jednak, że w ocenie sądu pierwszej instancji roszczenie z tytułu szkody A. P. zarówno w zakresie kosztów naprawy pojazdu, jak i najmu pojazdu zastępczego w istocie jest również zasadne. Sąd rejonowy na etapie sporządzania uzasadnienia zorientował się i wskazał, że brak zasądzenia należnej kwoty z tego tytułu wynika wyłącznie z omyłki polegającej na przeoczeniu tego roszczenia (k. 127 verte).

W ocenie sądu okręgowego ustalenia i ocena stanu faktycznego zawarta w orzeczeniu sądu I instancji, obejmująca dokonaną przez ten sąd wykładnię zastosowanych przepisów prawa okazała się właściwa i nie budziła zastrzeżeń sądu odwoławczego, który zasadniczo akceptuje stanowisko wyrażone przez sąd rejonowy w pisemnym uzasadnieniu i przyjmuje je za własne, czyniąc je jednocześnie integralną częścią poniższych rozważań – z tym tylko zastrzeżeniem, że sentencja zapadłego rozstrzygnięcia jest niewątpliwie błędna.

Podstawę prawną roszczenia stanowią przepisy art. 436 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela wynikający z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej określa art. 822 § 1 k.c. W ubezpieczeniu komunikacyjnym zakres ten konkretyzuje art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2022r. poz. 2277).

Zgodnie z treścią art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2).

Sposób określania rozmiaru odszkodowania reguluje art. 363 k.c. Zgodnie z nim naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu (§ 1). Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (§ 2).

Na gruncie spraw dotyczących naprawy pojazdów mechanicznych utrwalona jest praktyka orzecznicza, zakładająca, że koszt naprawy nie jest nadmierny dopóty, dopóki nie przewyższa wartości pojazdu sprzed wypadku, a przy tym należne odszkodowanie musi odpowiadać niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy. Sama zaś naprawa (jej koszt i zakres) bądź też jej brak, nie mają zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania. Wielkość doznanego uszczerbku nie zmniejsza się wskutek poniesienia przez poszkodowanego niższych kosztów naprawy, uzasadnionych względami ekonomicznymi, a nie technicznymi. Taka bowiem naprawa wiąże się z ryzykiem nieprzywrócenia pojazdowi pełnej sprawności technicznej, obniżeniem jego wartości handlowej w stosunku do stanu sprzed zdarzenia, wystąpieniem późniejszych uszkodzeń lub obniżeniem stopnia bezpieczeństwa i niezawodności pojazdu.

Normalnym następstwem szkody jest szacunkowa wysokość kosztów zakupu części, albowiem żaden przepis prawa nie nakłada na poszkodowanego obowiązku naprawienia uszkodzonego pojazdu po określonych opinią biegłego cenach. W związku z powyższym, przy wypłacie odszkodowania jako miarodajne koszty naprawy pojazdu powinny być brane pod uwagę obiektywne i uśrednione ceny części, materiałów a także roboczogodzin prac naprawczych. Ustalone odszkodowanie powinno pozwolić poszkodowanemu na przeprowadzenie pełnej naprawy pojazdu w wybranym warsztacie, stosującym ceny realnie występujące na rynku. Przy ustalaniu szacunkowej wysokości kosztów naprawy powinny być brane pod uwagę dane wynikające z kalkulacji sporządzonej przez biegłego sądowego.

Na kanwie rozpatrywanej sprawy biegły sądowy M. M. potwierdził, że stawki za robociznę przyjęte przez powoda odpowiadają stawkom funkcjonującym na rynku lokalnym, zaś rzeczywisty koszt naprawy pojazdu poszkodowanej A. P. wynosi 1902,51 zł i tym samym odpowiada kosztom stwierdzonym w fakturze i kosztorysie sporządzonym przez powoda. Nadto, w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego biegły wskazał, że stawka wynajmu pojazdu zstępczego segmentu „D” w opcji bez limitu kilometrów, z pełnym zakresem ubezpieczenia, z wykupionym udziałem własnym w szkodach i przy umowie na czas nieokreślony wynosi 292,50 zł w stanie na II i III kwartał 2020 r. (k. 99-103). W konsekwencji powyższego należało uznać postulowaną przez powoda stawkę najmu pojazdu zastępczego za bez wątpienia zasadną.

Dodać należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie ma znaczenia fakt, iż pozwany ma w swojej ofercie możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego po korzystniejszych cenach. W szczególności w sytuacji, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że poszkodowana zwracała się do zakładu ubezpieczeń z prośbą udostępnienie jej pojazdu zastępczego, jednak spotkała się z decyzją odmowną. W konsekwencji ubezpieczyciel nie może obecnie podnosić, że poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy po stawkach wyższych niż on oferuje. Fakt, że naprawa pojazdu rozpoczęła się dopiero w kwietniu, czyli po niemalże 3 miesiącach od dnia zdarzenia szkodowego, także nie ma wpływu na zasadność ani wysokość odszkodowania. Okoliczność ta stanowiła wynik oczekiwania na wypłatę przez ubezpieczyciela środków pozwalających na rozpoczęcie owej naprawy. Podkreślenia wymaga, że poszkodowany ma prawo oddać pojazd do naprawy w momencie dogodnym dla siebie, a nadto co oczywiste, w terminie dostępnym w wybranym przez siebie warsztacie. W tym zakresie kieruje się interesem własnym, nie zaś interesem ubezpieczyciela. Nie ulega wątpliwości, że narzucanie poszkodowanemu sposobu i terminu naprawienia szkody stoi w sprzeczności z treścią art. 363 § 2 k.c.

Celem odszkodowania jest wyrównanie uszczerbku majątkowego powstałego w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejącego od chwili wyrządzenia szkody do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób przewidziany prawem ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.11.2001 r., III CZP 68/2001). Praktyka naprawiania szkód objętych ochroną ubezpieczeniową w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ich ruchem opiera się na regule ustalania obiektywnego uszczerbku bez oczekiwania na dokonanie naprawy oraz pozostawienie poszkodowanemu decyzji odnośnie restytucji – mimo jej technicznego i ekonomicznego uzasadnienia ( Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2006 roku, III CZP 65/06). Skoro więc poszkodowany nie ma obowiązku dokonania naprawy pojazdu w celu uzyskania należnego mu odszkodowania, to nie można stawiać wobec niego zarzutu, że zwlekał z dokonaniem naprawy. Poszkodowany w tym zakresie ma prawo podjąć autonomiczną decyzję, której ubezpieczyciel nie może mu narzucić. To ubezpieczyciel jest wyłącznie zobowiązany względem poszkodowanego do naprawienia szkody. Obowiązki poszkodowanego względem ubezpieczyciela i sprawcy szkody nie mogą wykraczać poza absolutnie niezbędne minimum współdziałania.

Pozwany nie wykazał, aby poszkodowana lub powód dopuścili się rażącego niedbalstwa lub winy umyślnej, skutkującego powiększeniem rozmiaru szkody (naruszeniem obowiązku jej minimalizacji), a bez wątpienia to na nim spoczywa ciężar dowodu w tym zakresie (art. 6 i 232 k.c.). Dodać należy, że powód domaga się wypłacenia środków za najem pojazdu zastępczego wyłącznie za okres, w którym uszkodzony pojazd trafił do warsztatu celem naprawy, nie zaś za cały okres w którym pojazd nie był zdatny do użytku (tj. od dnia zdarzenia szkodowego do dnia naprawy). W tym stanie rzeczy najem pojazdu zastępczego w okresie jedynie 4 dni po określonej przez powoda stawce 250 zł za dobę jest bez wątpienia zasadny i jako taki należny powodowi.

Dodatkowo należało uwzględnić także roszczenie powoda w kwestii zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dochodzonych należności. Wobec tego, że pozwany zaniżył wysokość należnego poszkodowanej odszkodowania i wypłacona w toku postępowania likwidacyjnego kwota nie rekompensowała uszczerbku zaistniałego w majątku poszkodowanego, to zgodnie z treścią art. 481 § 1 i § 2 k.c. oraz art. 817 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, które określają termin wymagalności świadczeń przysługujących poszkodowanemu od zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, powodowi należą się odsetki od dochodzonej należności głównej od dnia 22 maja 2020 r.. Powód domagał się zasądzenia odsetek od dnia następnego po wydaniu decyzji o wypłacie odszkodowania, jako że wówczas pozwany dysponował już kompletem informacji pozwalających na prawidłowe oszacowanie wysokości szkody i od tego czasu pozostaje w zwłoce zapłatą pełnego odszkodowania.

Tak argumentując, sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił punkt II zaskarżonego orzeczenia, o czym orzekł w punkcie 1 a) sentencji wyroku.

Zmiana rozstrzygnięcia w powyższym zakresie implikowała konieczność zmiany orzeczenia w przedmiocie zasądzenia kosztów procesu, tj. w punkcie III zaskarżonego wyroku. Ponieważ roszczenie powoda zostało uwzględnione w całości, kosztami procesu w wysokości 2110,23 zł należało w całości obciążyć stronę pozwaną, o czym sąd okręgowy orzekł w punkcie 1 b) sentencji wyroku. Na koszty postępowania przed sądem I instancji złożyły się: 200 zł tytułem opłaty od pozwu, 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa, 900 zł tytułem opłaty adwokackiej oraz 993,23 zł tytułem kosztów opinii biegłego (stosownie do postanowienia sądu z dnia 2 września 2022 r.).

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd okręgowy orzekł w punkcie 2. sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z regułą odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec uwzględnienia apelacji, zasądzono od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej kwotę 235 zł, w tym 100 zł opłaty od apelacji oraz 135 zł kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda ustalono zgodnie z § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).

sędzia Tomasz Szaj

(...)

1.  (...)

2.  (...);

3.  (...)

(...)