Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2019 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa S. H.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Piotr Suchecki

Sygn. akt I C 177/18

UZASADNIENIE

S. H. wniósł o pozbawienie wykonalności nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Gliwicach z dnia 15 stycznia 2013 roku w sprawie o sygnaturze akt XII Nc 116/12 i zaopatrzonego przeciwko niemu w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia z dnia 26 kwietnia 2018 roku. Uzasadniając żądanie powołał się na zaspokojenie roszczenia przez pozostałych dłużników solidarnych, ewentualnie na wygaśnięcie zobowiązania w stosunku do niego jako dłużnika akcesoryjnego (poręczyciela) w związku ze zwolnieniem dłużnika głównego z długu. Wywodził, że skoro postępowanie, w którym powstał w stosunku do niego tytuł wykonawczy, zostało umorzone wobec pozostałych dłużników, w tym dłużnika głównego w związku z upływem rocznego terminu zawieszenia postępowania, to jedynym wytłumaczeniem bezczynności wierzyciela może być faktyczne zaspokojenie roszczenia lub zwolnienie z długu, czego skutki winny się rozciągać także na powoda. Nadto podniósł zarzut przedawnienia zasądzonej nakazem zapłaty kwoty wskazując, że termin przedawnienia upłynął w stosunku do dłużnika głównego, a zatem skutek ten powinien obejmować także i powoda, jako poręczyciela i ma on prawo z tego zarzutu skorzystać.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K., jako następca prawny wierzyciela, który uzyskał tytuł wykonawczy przeciwko pozwanemu, domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Podniosła, iż brak wniosku o podjęcie postępowania zawieszonego w stosunku do pozostałych dłużników solidarnych były wynikiem stwierdzenia ich niewypłacalności i braku ekonomicznego uzasadnienia do kontynuowania procesu przeciwko nim w sytuacji, gdy uzyskano już tytuł egzekucyjny wobec powoda. Zaprzeczyła, aby doszło do spłaty wierzytelności ze strony pozostałych dłużników, ewentualnie do zwolnienia ich z długu. Zanegowała przy tym skuteczność podniesionego zarzutu przedawnienia wskazując, że tytuł wykonawczy przeciwko powodowi powstał w chwili, gdy roszczenie było wymagalne i nieprzedawnione.

Stan faktyczny

W dniu 15 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach wydał w sprawie o sygn. akt XII Nc 116/12 nakaz zapłaty, na mocy którego (...) sp. z o.o., J. P. oraz S. H. mieli solidarnie zapłacić na rzecz (...) S.A. z siedzibą w Z. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w K.) kwotę 140.000 złotych wraz z odsetkami oraz kwotę 3.617 złotych tytułem kosztów postępowania. Powyższa wierzytelność wynikała z weksla, w którym spółka (...) była oznaczona jako dłużnik główny, natomiast J. P. oraz S. H. byli poręczycielami, jako członkowie zarządu tej spółki. Dłużnik główny oraz poręczyciele wnieśli od nakazu zapłaty zarzuty. Dnia 27 maja 2013 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach wydał postanowienie o odrzuceniu zarzutów S. H., które uprawomocniło się z dniem 10 kwietnia 2014 roku. W dniu 5 maja 2014 r., na wniosek wierzyciela, nakazowi zapłaty nadana została klauzula wykonalności przeciwko S. H. i tytuł wykonawczy wydano wierzycielowi.

Wobec skutecznie wniesionych zarzutów J. P. oraz (...) sp. z o.o. sprawę skierowano do postępowania zwykłego i prowadzono pod sygn. akt XII C 81/14. Postępowanie to w dniu 21 stycznia 2015 r. zostało zawieszone na zgodny wniosek stron wobec deklaracji o możliwości ugodowego zakończenia sporu. (...) sp. z o.o. jak i J. P. (wiceprezes spółki) nie byli w stanie spełnić oczekiwań wierzyciela, który w międzyczasie - dnia 4 maja 2015 roku zawezwał (...) sp. z o.o. do próby ugodowej w zakresie dalszej części wierzytelności (427 200 zł). Dnia 10 września 2015 roku odbyło się posiedzenie ugodowe, jednakże nie przyniosło ono żadnych skutków. W toku prowadzonych rozmów wierzyciel stwierdził, iż (...) sp. o.o. jak i J. P. są niewypłacalni i uznał, że w sytuacji posiadania tytułu wykonawczego przeciwko S. H. kontynuowanie postępowania w stosunku do pozostałych, niewypłacalnych dłużników narażałoby go na stratę czasu i zbędne ryzyko. Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2016 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach umorzył postępowanie prowadzone przeciwko (...) sp. z o.o. i J. P. wskutek upływu rocznego terminu od jego zawieszenia.

/ dowód:

- dokumentacja zawarta w aktach Sądu Okręgowego w Gliwicach sygn. XII C 81/14, w szczególności prawomocny w stosunku do powoda nakaz zapłaty wydany w dniu 15 stycznia 2013 roku w sprawie XII Nc 116/12 (k. 14) i prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania w stosunku do pozostałych pozwanych z dnia 25 stycznia 2016 roku.

- dokumentacja zawarta w aktach Sądu Rejonowego w Mikołowie sygn. I Co 1342/15

- wniosek Kierownika Działu Finansów do zarządu (...) S.A. (k. 75-75v)

- uchwała zarządu (...) S.A. z dnia 9 października 2017r (k. 76)

- wniosek o zawezwanie do próby ugodowej (k. 66-67)

- zawiadomienie Sądu Rejonowego w Mikołowie (k. 65)

- zeznania świadka J. P. (k. 135-136)

Po uzyskaniu tytułu wykonawczego wierzyciel w 28 maja 2014 roku złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tarnowskich Górach M. Z. wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko S. H., która prowadzona była pod sygnaturą akt KM 4919/14. W dniu 20 lutego 2015 roku wierzyciel złożył wniosek o przekazanie sprawy innemu komornikowi - M. R., który od lipca 2015 roku prowadził postępowanie w egzekucyjne pod sygnaturą akt KM 626/15. Dnia 29 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy Katowice-Zachód w Katowicach rozstrzygnął w sprawie o sygnaturze I Co 2442/15/3 o zbiegu egzekucji sądowej z administracyjną i przekazał do łącznego prowadzenia dalszego postępowania (...) Urzędowi Skarbowemu w K.. Sprawa prowadzona była pod numerem (...). Z końcem grudnia 2016 roku działania podejmowane przez Urząd Skarbowy nie pozwoliły na stwierdzenie jakiegokolwiek majątku S. H.. Dnia 7 listopada 2017 roku Urząd Skarbowy w K. zwrócił komornikowi sądowemu akta postępowania, który dnia 24 listopada 2017 roku poinformował wierzyciela, iż prowadzenie dalszej egzekucji wymaga złożenia kolejnego wniosku o wszczęcie postępowania. Ustalenia wierzyciela o posiadanych przez S. H. składnikach majątkowych legły u podstaw złożenia przez niego ponownego wniosku o wszczęcie egzekucji. Wniosek został w dniu 29 grudnia 2017 roku wysłany do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach T. Z., który prowadzi egzekucję pod sygnaturą akt KM 4/18.

/ dowód:

- zawiadomienie o bezskuteczności postępowania (k. 15)

- pismo powoda z dnia 12 kwietnia 2018 roku (k.16)

- pismo pozwanej z dnia 8 maja 2018r (k. 17-18)

- dokumentacja zawartej w aktach sprawy o sygn. Km 4/18 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tychach T. Z.

- postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach (k. 68)

- wniosek pozwanej (k. 69),

- pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach M. R. (k. 70),

- wniosek pozwanej (k. 71-72),

- pismo Naczelnika(...) Urzędu Skarbowego w K. (k. 73),

- pismo Komornika przy Sądzie Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach M. R. (k. 74)

Ustaleń w zakresie stanu faktycznego stanowiącego podstawę do przeprowadzenia rozważań sąd dokonał kierując się dyrektywami wynikającymi z art. 233 § 1 k.p.c. Dokumenty wykorzystane przez sąd wskazane zostały przez strony i nie były kwestionowane w zakresie autentyczności, czy treści, a składały się na spójny i logiczny obraz stanu faktycznego. Zeznania świadka J. P. korespondowały z zebranym w sprawie materiałem dowodnym, uzupełniły go tworząc logiczny i spójny ciąg przyczynowo – skutkowy. Sąd oddalił wnioski dowodowe, których przeprowadzenie było niecelowe lub nieekonomiczne z punktu widzenia sprawności postępowania. Wnioski powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań członków zarządu spółki (...) sprawujących funkcję w latach poprzedzających 2016 rok, z ksiąg rachunkowych wierzyciela za lata podatkowe od 2014 do 2018 i dokumentów Urzędu Skarbowego sąd uznał za zbyteczne i stanowiące wyraz nadużywania uprawnień procesowych. Sąd nie jest bowiem obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony, która liczy, że skoro wszystkie przeprowadzone dotychczas dowody nie potwierdzają jej spekulacji, to być może trafi na taki dowód, który potwierdzi korzystną dla niej tezę. Artykuł 227 k.p.c. uprawnia sąd do selekcji zgłoszonych dowodów albowiem sąd nie ma obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego ponad potrzebę procesową. Należy podkreślić, że pozwana przedstawiła uchwałę zarządu spółki wyjaśniającą przyczynę rezygnacji z kontynuowania procesu wobec pozostałych wierzycieli, a świadek (wnioskowany przez obie strony) potwierdził, że sytuacja dłużnej spółki nie pozwalała jej na dokonanie jakiejkolwiek płatności. Dowody te w sposób niebudzący wątpliwości wykazały, iż żaden z dłużników nie spłacił zobowiązania wynikającego z tytułu wykonawczego, jak też nie doszło do zwolnienia z długu. Twierdzenia powoda mają więc charakter czysto spekulacyjny, sprzeczny z poczynionymi ustaleniami, a jego wnioski dowodowe zmierzały wyłącznie do niepotrzebnego przedłużenia postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Nie istnieje żaden zamknięty katalog zdarzeń, których nastąpienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego dawałoby podstawę do wystąpienia z powództwem z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.. Oczywistym przy tym jest, że powództwo opozycyjne, skierowane przeciw tytułowi wykonawczemu, którym jest prawomocne orzeczenie sądowe, nie może służyć ponownemu merytorycznemu rozpoznaniu sprawy.

Poza sporem jest, że powód odpowiadał wobec wierzyciela jako poręczyciel, a zatem jego zobowiązanie miało charakter akcesoryjny. Był on bowiem poręczycielem, odpowiadającym jak dłużnik solidarny, a tego rodzaju odpowiedzialność uprawnia wierzyciela do żądania świadczenia od każdego ze współdłużników z osobna. Powód nadinterpretował fakt rezygnacji przez wierzyciela z dochodzenia należności wobec dłużnika głównego. Takiemu zachowaniu nie sposób przypisać charakteru zwolnienia z długu, które musiałoby mieć charakter wyraźnego oświadczenia woli. Takiego oświadczenia wierzyciel nigdy nie złożył, a bierna rezygnacja z kontynuowania procesu wobec dłużnika głównego wynikała z oceny wierzyciela o jego niecelowości. (...) sp. z o.o. nie posiadała majątku na pokrycie zobowiązania i nie mogła dokonać zapłaty. Wynika to także z zeznań świadka – wiceprezesa zarządu tej spółki. Zauważyć wypada, że powód był prezesem zarządu tej spółki, a zatem gdyby dokonano zapłaty to nie miałby trudności z przedstawieniem dowodu na taką okoliczność. Pozwany tymczasem nawet nie występował z regresem wobec spółki (...), co tym bardziej świadczy, że jej sytuacja finansowa była mu znana i zbieżna z oceną wierzyciela. Pozwana wykazała dokumentami – wnioskiem kierownika działu finansów i uchwałą zarządu z dnia 9 października 2017 r., że przyczyna rezygnacji z dochodzenia roszczeń wobec (...) sp. o.o. wynikała wyłącznie oceny jej niewypłacalności i tym samym zbędności kontynuowania procesu. Było to działanie racjonalne, zwłaszcza w sytuacji posiadania tytułu wykonawczego wobec powoda (poręczyciela i prezesa zarządu (...) sp. z o.o.). W tych realiach twierdzenia powoda, jakoby przyczyny rezygnacji były inne, a zwłaszcza że mogłyby wynikać z zapłaty lub zwolnienia z długu, mają charakter niczym nieuprawnionych spekulacji, sprzecznych nie tylko z zebranym materiałem dowodowym, ale i z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego.

Powód zgłosił także zarzut przedawnienia roszczenia objętego tytułem egzekucyjnym w stosunku do dłużnika głównego, co winno go uprawniać do skutecznego podniesienia tego zarzutu, także we własnym imieniu (art. 883 § 1 k.c.). Kwestią dyskusyjną jest, czy upływ terminu przedawnienia w stosunku do dłużnika głównego w toku procesu wytoczonego poręczycielowi uprawnia poręczyciela do podniesienia skutecznego zarzutu przedawnienia. W ocenie sądu nie, albowiem wytoczenie powództwa przerywa bieg terminu wobec pozwanego, niezależnie czy chciałby on w tym zakresie skorzystać z własnego zarzutu, czy też wykorzystać zarzut przysługujący dłużnikowi głównemu. Odmienna interpretacja wypaczałaby istotę solidarnej odpowiedzialności poręczyciela, czyniąc wątpliwym przewidzianą w art. 366 § 1 k.c. zasadę możliwości osobnego dochodzenia roszczenia. Zachęcałaby przy tym poręczyciela do maksymalnego przeciągania procesu i zmuszała wierzyciela do każdoczesnego pozywania dłużnika głównego, choć z różnych przyczyn mogłoby to być dla niego niekorzystne. Niemniej taka sytuacja w niniejszej sprawie nie zachodzi. Sam powód przyznaje, że wierzytelność stała się wymagalna w dniu 22 września 2012 r., tytuł egzekucyjny został wydany 15 stycznia 2013 r., a jako prawomocny został zaopatrzony w klauzulę wykonalności w maju 2014 r. Nie może więc być mowy o przedawnieniu roszczenia na etapie postępowania przed sądem. Z chwilą powstania prawomocnego orzeczenia termin przedawnienia biegnie dla stwierdzonej nim wierzytelności w sposób autonomiczny, określony w art. 125 § 1 k.c. W tej sytuacji nie ma już znaczenia dla sytuacji prawnej poręczyciela, czy po powstaniu tytułu egzekucyjnego doszło do przedawnienia roszczenia wobec innych współdłużników, w tym dłużnika głównego.

Reasumując, wobec nie wykazania przez powoda, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego jego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, sąd powództwo oddalił.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu pomiędzy stronami podjęte zostało w zgodzie z zasadami dotyczącymi obowiązku zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia procesu oraz odpowiedzialności za wynik procesu, statuowanymi w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Ponieważ pozwana Spółka wygrała proces w całości, zatem zaistniały przesłanki do obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu na jej rzecz wszystkich poniesionych kosztów procesu, sprowadzających się wyłącznie do wynagrodzenia radcy prawnego w stawce minimalnej 5 400 zł, ustalonej w oparciu o § 15 ust. 1 w zw. z §2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).