Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 404/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 czerwca 2021 r.,
sygn. akt XVIII K 209/19

1.2  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońcy oskarżonego M. K.

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

2.

3.

4.

1. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną i sprzeczną z zasadami logiki oraz doświadczeniem życiowym ocenę:

i) zeznań świadków A. C. (1), L. P. (1), A. B. (1), I. W. polegających na uznaniu, iż zeznania tych świadków są wiarygodne i potwierdzają kryminogenne zachowanie oskarżonego, podczas gdy prawidłowa analiza i ocena tychże dowodów powinna prowadzić do wniosku, że zeznanie te są niewiarygodne, wewnętrznie sprzecznie, a także nieprzydatne do ustalenia stanu faktycznego w sprawie albowiem świadkowie ci pełnili funkcję w Gminie w okresie w którym oskarżony nie pełnił funkcji głównego księgowego, a co za tym idzie nie mogli mieć wiedzy o rzekomym wprowadzeniu w błąd członków zarządu Gminy, a to w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez oskarżonego, a także nie posiadali wiedzy o ówczesnej działalności Gminy, sposobie jej funkcjonowania czy o podstawie faktycznej lub prawnej należności jakie Gmina posiadała w stosunku do swych pracowników, członków, czy podmiotów trzecich. Jednocześnie świadkowie Ci nie uczestniczyli w procedurze uzyskiwania podpisów pod dyspozycją przelewów. Ponadto jak wynika z pozostałego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego świadkowie Ci czerpali wiedzę głównie z przeprowadzonego prywatnego i na zlecenie Gminy audytu śledczego, a co za tym idzie jednostronnego i mało wiarygodnego dokumentu, a także z przeprowadzonej kontroli skarbowej, która była prowadzona w ramach prawidłowości rozliczeń w podatku VAT, nie zaś w ramach prawidłowości wypłaconych wynagrodzeń, udzielonych przez Gminę pożyczek, czy świadczonych usług dla Gminy przez podmioty trzecie.

ii) zeznań świadków E. B. (1), A.. Z., G. M. (1) oraz P. K. polegających na uznaniu, iż zeznania te są wiarygodne w części potwierdzającej szkodliwe i kryminogenne działanie oskarżonego na rzecz Gminy, a także potwierdzają zeznania świadków A. C. (1), L. P. (1), A. B. (1), I. W., podczas gdy prawidłowa analiza i ocena tychże dowodów powinna prowadzić do wniosku, że zeznanie te we wskazanej części są niewiarygodne, wewnętrznie sprzeczne, nielogiczne i wbrew twierdzeniom Sądu nie potwierdzając zeznań w/w świadków, albowiem świadkowie E. B. (1), A. Z. (1), G. M. (1) oraz P. K. wprost wskazywali wtoku postępowania przygotowawczego oraz przed sądem, że mieli możliwość weryfikowania dyspozycji przelewów i niejednokrotnie tego dokonywali. Nielogicznym zatem jest, aby świadkowie Ci, a w szczególności skarbnik E. B. (1) widząc na dyspozycji przelewu znaczną kwotę dodatkowego wynagrodzenia oskarżonego, wynagrodzenia za świadczone przez spółki z.o.o. (...) oraz (...) nieruchomości dla Gminy usługi, czy udzielone przez Gminę pożyczkę, w tamtym okresie tego nie zanegowali. Nie sposób zatem w świetle powyższego uznać, że w jakikolwiek sposób oskarżony wprowadzał członków ówczesnego zarządu oraz skarbnika w błąd. Ponadto zeznania świadka E. B. (1) w zakresie jej kompetencji i obowiązków stały w rażącej sprzeczności co do zeznań pozostałych świadków w sprawie, albowiem z materiału dowodowego wynikało, że była ona przełożonym oskarżonego i w jej kompetencjach było czuwanie nad budżetem Gminy, tym samym należało domniemać, że weryfikowała ona każdą dyspozycję przelewu i końcowy przelew. W tym bowiem zakresie zeznania świadka są wewnętrznie sprzeczne i potwierdzają wadliwą ocenę tychże zeznań przez Sąd,

iii) wyjaśnień oskarżonego polegającą na uznaniu, iż wyjaśnienia-te w zakresie zaprzeczenia jego sprawstwu stanowią wyłącznie linię obrony oskarżonego oraz taktykę procesową, a co za tym idzie są niewiarygodne i sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, podczas gdy prawidłowa analiza i ocena tego dowodu powinna prowadzić do wniosku, że wyjaśnienia te są konsekwentne i logiczne, a także znajdują oparcie w pozostałych zgromadzonych w sprawie dowodach, w szczególności wobec faktu, że oskarżony wyjaśnił szczegółowo sposób wystawiania dyspozycji przelewów w Gminie oraz osób ich weryfikacji przez członków zarządu Gminy.

iv) dokumentów w postaci protokołu kontroli podatkowej Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego (...) oraz audytu śledczego dotyczącego zagadnienia Zarządzania Finansowego w latach 2007-2014 poprzez uznanie, iż dokumenty te są istotne dla rozstrzygnięcia w sprawie i potwierdzają wiarygodność zeznań świadków oskarżenia, podczas gdy prawidłowa analiza tychże dowodów powinna prowadzić do wniosku, iż są one nieprzydatne dla rozstrzygnięcia w spawie, albowiem protokół kontroli podatkowej Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego (...) został sporządzony w ramach badania przez organ podatkowy kwestii prawidłowości w podatku VAT Gminy, zaś audyt stanowił śledczy jednostronny i tendencyjny dokument sporządzony na zlecenie Gminy, który z racji upływu znacznego czasu pomiędzy jego sporządzeniem, a piastowaniem przez oskarżonego funkcji głównego księgowego w Gminie, mógł być niekompletny i nie zawierać wszystkich okoliczności, które miały znaczenie dla podjętych w nim wniosków.

2. obrazę przepisów postępowania mających wpływ na treść w art. 6 k.p.k. poprzez pozbawienie prawa do obrony oskarżonego poprzez niezasadne prawomocne oddalenie wniosku o ustanowienie obrońcy, pomimo braku obiektywnej możliwości wyznaczenia przez oskarżonego obrońcy z wyboru z uwagi na niski dochód oskarżonego, co było istotne z uwagi na zawiłość i obszerność sprawy niepozwalającej na skuteczne podjęcie samodzielnej obrony przez oskarżonego.

3. naruszenie art. 4 k.p.k. w zw. z art. 366 § 1 k.p.k. polegające na niewyjaśnieniu wszystkich okoliczności sprawy, w szczególności na niewyjaśnieniu w jaki sposób oskarżony miał rzekomo wprowadzać w błąd członków zarządu pokrzywdzonej Gminy podczas przekładania im dyspozycji przelewów, w sytuacji gdy świadkowie G. M. (1), A. Z. (1), E. B. (1) czy P. K. zapoznawali się z treści przedmiotowych dokumentów, a więc powinni mieć wiedzę o podstawie prawnej i faktycznej zlecanych przelewów.

4. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez niezasadne oddalenie wniosku dowodowego w postaci przesłuchania świadka rabina M. S. poprzez uznanie, iż dowód ten nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, podczas gdy dowód ten miał znaczenia dla uwiarygodnienia wyjaśnień oskarżonego oraz sprawdzenia wiarygodności świadków oskarżenia w sprawie.

5. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 170 § 4 pkt 2 i 5 k.p.k. poprzez niezasadne oddalenie wniosku dowodowego w postaci przesłuchania świadków A. B. (2) i E. J. (1) z (...) Sp. z o.o. poprzez uznanie, iż dowód ten nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia i zmierza do przedłużenia postępowania, a także okoliczność została już udowodniona, podczas gdy dowód ten miał znaczenia dla uwiarygodnienia wyjaśnień oskarżonego oraz sprawdzenia wiarygodności świadków oskarżenia w sprawie.

6. w konsekwencji powyższych zarzutów błąd w ustalaniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez błędne uznanie, iż oskarżony dopuścił się popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę (...), w sytuacji gdy z zebranych w sprawie dowodów nie wynika sprawstwo oskarżonego w tym zakresie, co skutkowało bezpodstawnym uznaniem jego winy, w szczególności poprzez:

i) błędne ustalenie, iż oskarżony wprowadzał członków zarządu pokrzywdzonej Gminy w błąd co do podstawy faktycznej oraz zasadności wypłaty określonych środków w zakresie przysługującego mu wynagrodzenia za pracę, a także, pożyczek od Gminy, podczas gdy z zeznań świadków A. Z. (1), P. K. oraz E. B. (1) wynika, że weryfikowali oni przedstawiane przez oskarżonego dyspozycje przelewów, zaś to głównie na skarbniku E. B. (1) spoczywał obowiązek nadzoru nad finansami Gminy oraz akceptacji dokonywanych transakcji, a tym samym świadkowie ci mieli świadomość dla kogo i z jakiego tytułu realizowane były przelewy wynagrodzeń czy pożyczek. W konsekwencji nie sposób uznać, iż oskarżony w jakikolwiek sposób wprowadzał w błąd osoby upoważnione do podpisywania dyspozycji przelewów, zaś dodatkowe wynagrodzenie, a także pożyczki, nie miały podstawy prawnej, czy faktycznej.

ii) błędne ustalenie, iż A. Z. (1), G. M. (1), P. K. oraz E. B. (1) nie zagłębiali się w treść przedkładanych przez oskarżonego dokumentów podczas gdy zeznali, że w razie wątpliwości kontaktowali się z oskarżonym, a tym samym należało uznać, że znali dokładnie treść przedmiotowych dokumentów. Ponadto błędnym uznaniu, że oskarżony tworzył dokumenty in blanco w sytuacji, gdy świadkowie Ci tej okoliczności jednoznacznie nie potwierdzili, zaś sam oskarżony wyjaśnił, że każda dyspozycja przelewu zawierała odbiorcę, numer konta bankowego oraz kwotę.

iii) błędne ustalenie, iż nie każdy dokument (dyspozycja przelewu) zawierał stosowne podpisy osób koniecznych do podpisania takiego dokumentu, co było uregulowane w zarządzeniu przyjętym przez pokrzywdzoną Gminę w dniu 09.01.2007 r. nr (...), podczas gdy jak wskazali świadkowie A. Z. (1), G. M. (1), P. K. oraz E. B. (1), że zarządzenie te dotyczyło wypłat gotówkowych z kasy Gminy, nie dotyczyły zaś przelewów z kont bankowych co do których były specjalne upoważnienia z kartami podpisów.

iv) błędne ustalenie, iż wypłaty środków pieniężnych dokonanych przez oskarżonego w okresach od grudnia 2009 r. do maja 2010 r. oraz od stycznia 2007 r. do czerwca 2010 r. na rzecz spółek (...) i (...) nie odzwierciedlały one rzeczywistych i faktycznych usług wykonywanych przez w/w spółek na rzecz pokrzywdzonej Gminy, podczas gdy osoby upoważnione do podpisywania dyspozycji przelewu nie zanegowali przedmiotowych dokumentów, a także świadczenie na rzecz Gminy potwierdził chociażby świadek F. zeznający w postępowaniach cywilnych, na co oskarżony zwracał uwagę podczas składania wyjaśnień w toku postępowania przygotowawczego.

v) błędne ustalenie, iż oskarżony miał dużą szeroką swobodę działania w Gminie w trakcie sprawowanej funkcji głównego księgowego, podczas gdy funkcja ta była limitowana przez przełożonego czyli skarbnika Gminy co zostało potwierdzone przez świadków A. Z. (1) czy G. M. (1).

7. za daleko idącej ostrożności procesowej w przypadku nie podzielnia przez Wysoki Sąd zarzutów natury procesowej:

i) w zakresie czynu opisanego w pkt I skarżonego wyroku, zarzucam naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. poprzez ich błędne zastosowanie, albowiem oskarżony swym działaniem nie wypełnił znamion czynu zabronionego.

ii) w zakresie czynu opisanego w pkt II skarżonego wyroku, zarzucam naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.p.k. w zw. z art. 11 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. poprzez ich błędne zastosowanie, albowiem oskarżony swym działaniem nie wypełnił znamion czynu zabronionego.

iii) w zakresie czynu opisanego w pkt III skarżonego wyroku, zarzucam naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art.12 § 1 kk poprzez ich błędne zastosowanie, albowiem oskarżony swym działaniem nie wypełnił znamion czynu zabronionego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

1)  Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się tylko częściowo zasadna, w obrębie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych (z pkt 6 petitum apelacji) i to jedynie w bardzo wąskim jego zakresie tj. co do wysokości kwot, których wyłudzenie przypisano oskarżonemu w ramach przestępstwa oszustwa przypisanego mu w pkt 1 zaskarżonego wyroku.

1)  Otóż, jak wynika z zebranej w sprawie dokumentacji (poddanej szczegółowej analizie w postępowaniu odwoławczym), kwoty bezpodstawnie pobranego przez oskarżonego wynagrodzenia w latach 2007 – 2011 były niższe niż przedstawiono to w wyliczeniach sporządzonych przez pokrzywdzoną (...), a który to błąd został bezrefleksyjnie powtórzony w akcie oskarżenia i w opisie czynu z pkt 1 wyroku. Obliczając bezpodstawnie pobrane przez oskarżonego wynagrodzenie słusznie odjęto od tej kwoty świadczenie należne oskarżonemu w tym samym okresie czasu (k. 1118 i nast.).

Błędnie jednak uznano, iż wynagrodzenie miesięczne oskarżonego (w latach 2007 – 2011) wynosiło – 3.770 zł. W rzeczywistości w aneksie do umowy o pracę z 1 marca 2003 r. wskazano, iż wynagrodzenie za pracę oskarżonego wynosi 4.280 zł (k. 660). O taką też kwotę należało pomniejszyć kwotę bezpodstawnie pobranego wynagrodzenia za poszczególne lata 2007 – 2009 (co znalazło odzwierciedlenie w pkt I2) niniejszego wyroku Sądu Apelacyjnego). Natomiast w latach 2010 – 2011 kwota bezpodstawnie pobranego wynagrodzenia została precyzyjnie wyliczona w ramach prawomocnego wyroku Sądu Pracy – Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie sygn. akt XXIP – Pm 252/12 i wyniosła 324.876,59 zł. Sąd Apelacyjny podziela w pełni ustalenia poczynione w tym zakresie w ww. sprawie (k. 1753 i nast.).

2)  W obrębie czynu z pkt 1 zaskarżonego wyroku Sąd meriti poczynił błędne ustalenia, co do wysokości bezpodstawnie wypłaconych oskarżonemu pożyczek. Jest kwestią niesporną, iż odnośnie wszystkich pożyczek określonych w pkt 1 wyroku (tj. pkt I aktu oskarżenia) brak było podstaw formalno – prawnych do ich wypłaty w postaci np. pisemnej umowy pożyczki pomiędzy oskarżonym a Gminą. Jednakże co do jednej z tych pożyczek, w kwocie 100.000 zł z dnia 9 stycznia 2007 r. (k. 1117), materiał dowodowy kształtuje się odmiennie i nie można z całą pewnością przyjąć, iż pokrzywdzona Gmina została wprowadzona w tym zakresie w błąd. Z zeznań świadka E. B. (1) (skarbnika Gminy) wynika bowiem, że wiosną 2011 r. poinformowała ona Przewodniczącego Gminy P. K., iż oskarżony wypłacił sobie kwotę 100.000 zł tytułem pożyczki. Reakcja Przewodniczącego była zdaniem świadka zaskakująca. Przewodniczący nie był bowiem, zdziwiony możliwością zaciągnięcia tak wysokiej pożyczki przez oskarżonego (k. 604v). Powyższa, niejednoznaczna, reakcja Przewodniczącego Gminy wskazuje, iż mógł on zdawać sobie sprawę, z tego iż oskarżony wypłacił sobie ww. kwotę 100.000 zł, a zatem o wprowadzeniu w tym zakresie w błąd pracowników pokrzywdzonej Gminy nie może być mowy. Za tym, że właśnie co do wyżej wymienionej kwoty oskarżony nie wyczerpał znamienia oszustwa w postaci wprowadzenia w błąd przemawia fakt, iż (wbrew ustaleniom Sądu meriti) akurat co do kwoty 100.000 zł Gmina, po wykryciu nadużyć oskarżonego, nie wystąpiła na drogę sądową. W sprawach I C 342/12 Sąd Okręgowy w Warszawie (k. 2296 i nast.) zasądził od oskarżonego na jej rzecz 115.000 zł tytułem zwrotu bezpodstawnej pożyczki, zaś w sprawie I C 816/12 Sąd Okręgowy w Warszawie kwotę w sumie 250.000 zł tytułem bezzasadnych pożyczek w kwotach 30.000 zł, 30.000 zł, 100.000 zł, 25.000 zł i 65.000 zł (por. k. 1117 z 521, 521v i nast.). Łącznie w obu sprawach była to kwota 365.000 zł i również w tym zakresie Sąd Apelacyjny zmienił opis czynu z pkt 1 zaskarżonego wyroku (pkt I a/o).

3)  Przedstawiona wyżej korekta opisu czynu z pkt 1 wyroku (pkt I a/o) skutkowała koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku co do orzeczonego w pkt 2 obowiązku naprawienia szkody. Kwota 277.920 zł zasądzona z tego tytułu w postępowaniu odwoławczym obejmuje prawidłowo wyliczone w pkt I 2) niniejszego wyroku Sądu Apelacyjnego kwoty bezpodstawnie pobranego przez oskarżonego wynagrodzenia w latach 2007 – 2009.

4)  Zmiana ustaleń w zakresie czynu z pkt 1 zaskarżonego wyroku (pkt I a.o.) wpływa bezpośrednio na ocenę szkodliwości społecznej tegoż czynu. W szczególności należy zaznaczyć, iż zgodnie z pkt 1) zaskarżonego wyroku (pkt I a/o.) oskarżony miał doprowadzić Gminę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1.090.156,59 zł. Sąd I instancji przyjął, iż jest to mienie wielkiej wartości (art. 115 § 6 k.k. powyżej 1000.000 zł) uznając, że okoliczność ta rzutuje na społeczną szkodliwość ww. czynu i w konsekwencji na wymiar kary. Prawidłowo wyliczona wielkość niekorzystnego rozporządzenia mieniem wynosi natomiast, jak wyżej wykazano, łącznie 967.796,59 zł tj. poniżej progu z art. 115 § 6 k.k. i mieści się w obrębie mienia znacznej wartości w rozumieniu art. 115 § 5 k.k.

5)  Obniżając oskarżonemu kary za czyn z pkt 1 wyroku (pkt I a/o) do 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz z pkt 3 wyroku (pkt II a/o) Sąd Apelacyjny miał na uwadze dodatkowo okoliczności łagodzące, które nie zostały w sposób należyty uwzględnione w ramach rozstrzygnięć o karze zawartych w zaskarżonym wyroku Sądu I instancji, w tym niekaralność oskarżonego i jego tryb życia przed popełnieniem przypisanych mu czynów, jak też postępowanie po ich popełnieniu oraz jego aktualną sytuację życiową. Nadto Sąd Apelacyjny uwzględnił w tej mierze specyficzną (na tle innych tego typu spraw dotyczących oszustw na szkodę instytucji i podmiotów gospodarczych) sytuację motywacyjną oskarżonego. Nie podważając bowiem, co do zasady, ustaleń Sądu meriti odnośnie tego, iż – w zakresie bezpodstawnie wypłaconych wynagrodzeń i pożyczek (pkt I a/o) oraz płatności za faktury (pkt II i III a/o) -oskarżony doprowadził pokrzywdzoną Gminę Ż. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, stwierdzić należy, iż po części było to efektem funkcjonowania nieformalnego (ale działającego, jak się zdaje, za cichym przyzwoleniem władz Gminy) mechanizmu przejmowania przez oskarżonego wszelkich kompetencji związanych z szeroko pojętą działalnością gospodarczo – finansową ww. Gminy tj. kompetencji znacząco wykraczających poza wąski wycinek działalności związanej z pełnieniem funkcji głównego księgowego tejże Gminy. Oskarżony jednocześnie, w pewnym sensie, przemieszał w tym zakresie swoje osobiste interesy z interesem pokrzywdzonej Gminy (zwłaszcza na płaszczyźnie finansowej) i w efekcie dowolnie dysponował jej środkami pieniężnymi uznając wręcz, że jest upoważniony do przyznawania sobie (i powiązanym z nim spółkom) określonych kwot pieniężnych np. tytułem dodatkowych (nieuzgodnionych z Zarządem Gminy) wynagrodzeń, pożyczek, czy też należności za nierealizowane i bliżej niesprecyzowane usługi.

Powyższe nie podważa, ani kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonemu, ani też oceny stopnia społecznej szkodliwości tychże czynów w obrębie ich przedmiotowej strony, ale skłania jednocześnie do odmiennej, nieco łagodniejszej, oceny społecznej szkodliwości w obrębie ich strony podmiotowej.

6)  Przyjmując, że istniał ścisły związek przedmiotowy i podmiotowy czynów przypisanych oskarżonemu oraz, że nie przemawiają przeciwko temu względy szczególno i ogólno prewencyjne, Sąd Apelacyjny wymierzył oskarżonemu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres 5 lat tytułem próby. Wobec zawieszenia wykonania ww. kary Sąd Apelacyjny uznał za stosowne wymierzyć oskarżonemu grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych w rozmiarze 100 zł za stawkę, uwzględniając okoliczności określone w art. 33 § 3 k.k. i art. 53 § 1 i 2 k.k.

7)  W pozostałej części zarzuty postawione w pkt 1 – 7 petitum apelacji okazały się bezzasadne. Sąd I instancji, wobec zarzutom skarżącego z pkt 1 – 5 apelacji, przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dopuszczając i wnikliwie badając wszystkie te dowody, które były niezbędne dla wyjaśnienia wszelkich istotnych okoliczności sprawy i w konsekwencji do prawidłowego wyrokowania w sprawie. Przeprowadzone dowody podlegały kompleksowej i wszechstronnej ocenie, zgodnej z wymogami prawidłowego rozumowania, wiedzy i doświadczenia życiowego oraz nie wykraczającej poza granice oceny swobodnej. Przy tym Sąd zbadał i rozważył, w sposób obiektywny, całokształt dowodów i okoliczności ujawnionych w toku postępowania. W trakcie przewodu sądowego w żadnym stopniu nie ograniczono też prawa oskarżonego do obrony (oskarżony w sposób rozsądny i kompetentny realizował swoją linię obrony), ani też nie uchybiono regułom dotyczącym rozstrzygania o wnioskach dowodowych. Tym samym brak jest podstaw do stwierdzenia, iż Sąd naruszył wskazane w pkt 1 – 5 apelacji przepisy prawa procesowego, zarówno rządzące przebiegiem postępowania dowodowego, jak odnoszące się do oceny przeprowadzonych dowodów tj. z art. 7 k.p.k., 6 k.p.k., 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. oraz art. 170 § 1 k.p.k.

W oparciu o zebrany i oceniony w zarysowany wyżej sposób, materiał dowodowy, Sąd I instancji poczynił bezbłędne (z wyjątkiem opisanym wyżej w pkt 2 – 3 niniejszego uzasadnienia) oraz kompletne ustalenia faktyczne i na ich podstawie wykazał jednoznacznie, że oskarżony swoim działaniem wyczerpał znamiona wszystkich czynów przypisanych mu w pkt 1, 3, 4 zaskarżonego wyroku (określone w art. 286 § 1 k.k., 294 § 1 k.k. i 271 § 3 k.k.), oraz że jego wina nie budzi w tym zakresie żadnych wątpliwości.

Z tego względu za bezzasadny uznać należy, sformułowany w pkt 6 apelacji, zarzut błędu w ustaleniach faktycznych (nie odnoszący się co do zasady do błędów ujawnionych w postępowaniu odwoławczym), jak i powiązany z nim (alternatywny) zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, na podstawie których skazano oskarżonego za czyny z pkt 1, 3, 4 ww. wyroku ( pkt 7 apelacji).

8)  Co do zarzutów z pkt 4 i 5 apelacji dodać jedynie należy, że wszystkie oddalone przez Sąd I instancji wnioski dowodowe, dotyczyły takich dowodów, które nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a ich przeprowadzenie do prowadziłoby jedynie do oczywistego przewlekania postępowania pierwszoinstancyjnego.

Stanowisko Sądu meriti w tym zakresie zostało podzielone przez Sąd Apelacyjny, który oddalił analogiczne wnioski dowodowe złożone w postępowaniu odwoławczym, przyjmując, iż okoliczności przedstawione w ww. wnioskach - dotyczące m. in. płatności w dolarach na rzecz rabina M.J. S. jak też prowadzenia księgowości przez A. B. i E. J. w latach 2011 – 2014 - nie są w żaden sposób powiązane z działaniami przestępczymi oskarżonego, objętymi zarzutami w niniejszej sprawie i że tym samym nie mają znaczenia dla jej rozstrzygnięcia.

9)  Rzecz w tym, iż oskarżony w żadnej mierze nie negował tego, że istotnie wypłacał sobie tytułem wynagrodzeń i pożyczek, jak też z tytułu należności na rzecz spółek z którymi był związany ( (...) i (...)), kwoty wskazane w ramach zarzutów z pkt I, II i III aktu oskarżenia. Co istotne, co do przytłaczającej większości tych kwot, fakt ich bezpodstawnego wypłacenia został potwierdzony w trafnych prawomocnych orzeczeniach zapadłych w sprawach toczących się przed Wydziałami Cywilnymi i przed Wydziałami Pracy Sądów Rejonowych i Okręgowych oraz Sądu Apelacyjnego w Warszawie, których akta były ujawnione i szczegółowo analizowane w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, jak i odwoławczego, w niniejszej sprawie. Oskarżony nie potwierdził jedynie tego, iż realizacja przelewów każdej z powyższych kwot następowała po uprzednim wprowadzeniu w błąd członków zarządu pokrzywdzonej Gminy, w tym jej skarbnika M. B., co do podstawy faktycznej i zasadności poszczególnych wypłat, a także (w przypadku czynów z pkt II i III a/o) co do wystawienia faktur poświadczających nieprawdę. Zdaniem oskarżonego ww. osoby zdawały sobie sprawę z tego na jakiej podstawie wypłaca on sobie dodatkowe wynagrodzenie w kolejnych miesiącach, lub też przekazuje sobie to wynagrodzenie w innej formie na różne należące do niego rachunki albo też, że wyprowadza z Gminy pieniędzy w postaci pożyczek, które miałyby być przeznaczone na inne cele (k. 1856 – 1857).

10)  Wszelako osoby będące w tym czasie członkami Zarządu Gminy (G. M., A. Z., E. B., P. K.) - którym oskarżony przedkładał do podpisu dokumenty niezbędne do zlecenia wykonania ww. płatności - złożyły w toku niniejszego procesu szczegółowe zeznania wskazujące, że przedkładane dokumenty były przez nich akceptowane w dobrej wierze i zaufaniu do kwalifikacji zawodowych oraz rzetelności oskarżonego, z przekonaniem, iż (zgodnie z jego zapewnieniami) wydatkowanie ww. kwot jest zasadne [nie dotyczy to jedynie wyjątku co do kwoty 100.000 zł opisanego w pkt 3 niniejszego uzasadnienia]. Zeznania ww. osób zostały ocenione prawidłowo przez Sąd meriti, bez przekraczania granic oceny dowolnej i w korelacji z pozostałym materiałem dowodowym sprawy, w tym w postaci dokumentacji, której zawartość nie jest przez oskarżonego kwestionowana. Sąd trafnie i logicznie wykazał, że zeznania tych osób są w pełni wiarygodne i że tym samym, przeciwstawne im wyjaśnienia oskarżonego, w powyższym zakresie, na wiarę nie zasługują. W tym stanie rzeczy już tylko uzupełniające znaczenie w tej mierze mają dowody dotyczące przede wszystkim zdarzeń zaistniałych w okresie po zakończeniu pracy oskarżonego w pokrzywdzonej Gminie, w postaci zeznań świadków A. C., L. P., A. B. i J. W. czy też protokołów kontroli podatkowej i audytu śledczego oraz innych późniejszych dokumentów. Niemniej również co do tych dowodów Sądy meriti - po przeprowadzeniu wyczerpującej analizy i oceny (również w ramach uzupełniającego uzasadnienia zaskarżonego wyroku) - w sposób przekonujący wskazał, że potwierdzają one wersję wydarzeń obciążającą oskarżonego, wynikającą wprost z pozostałych wiarygodnych dowodów ujawnionych w sprawie i że tym samym dodatkowo przemawiają za koniecznością odrzucenia jego wyjaśnień stanowiących jedynie gołosłowną linię obrony, która nie znajduje jakiegokolwiek potwierdzenia w całokształcie materiału dowodowego i okoliczności sprawy.

Podsumowując, wszelkie zarzuty dotyczące obrazy prawa procesowego określone w pkt 1 – 5 apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

11)  Co do poszczególnych zarzutów dotyczących błędów w ustaleniach faktycznych, to żaden z nich nie jest słuszny, a jedynie fakt ich podniesienia skutkował koniecznością korekty kilku nieścisłości (w obrębie wysokości środków pieniężnych, których wyłudzenie przypisano oskarżonemu) w ramach postępowania odwoławczego (pkt 2 i 3 niniejszego uzasadnienia). Jak już wyżej powiedziano Sąd meriti, wbrew zastrzeżeniom skarżącego, poczynił bezbłędne ustalenia faktyczne - wskazujące jednoznacznie, iż oskarżony dopuścił się przestępstw oszustwa na szkodę pokrzywdzonej Gminy - w szczególności co do tego, iż przedstawiane przez niego do podpisu dokumenty (w tym przygotowane do realizacji dyspozycje przelewów) dotyczyły świadczeń nienależnych w postaci m. in. pozbawionych podstaw i niezasadnych wynagrodzeń za pracę oraz pożyczek a także faktur nieodpowiadających rzeczywistym zdarzeniom gospodarczym oraz, że właśnie w tym zakresie nadużył on zaufania jakim darzyły go osoby (formalnie) zarządzające Gminą i że w efekcie wprowadził ww. osoby w błąd co do treści, faktycznej podstawy i zasadności poszczególnych wypłat (również poprzez posługiwanie się w tym celu fakturami poświadczającymi nieprawdę – pkt 3, 4 wyroku), doprowadzając pokrzywdzoną Gminę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Powyższe działanie wyczerpało zatem znamiona przestępstw opisanych w art. 286 § 1 k.k., 294 § 1 k.k. i 271 § 3 k.k.

W tej sytuacji za bezzasadny uznać należy, kwestionujący w tej mierze ustalenia wyroku, zarzut błędu w ustaleniach faktycznych z pkt 6i) apelacji i powiązane z nimi zarzuty obrazy przepisów prawa materialnego w tym art. 286 § 1 k.k., art. 294 § 1 k.k. i art. 271 § 3 k.k. z pkt 7 apelacji.

12)  Bez znaczenia dla oceny trafności powyższych ustaleń i przyjętej na ich podstawie kwalifikacji karno-prawnej działania oskarżonego, pozostają zastrzeżenia podniesione w ramach zarzutów 6ii) i 6 iii) apelacji. Ewentualne zaniechania członków zarządu w zakresie weryfikacji przedstawionych przez oskarżonego dokumentów, czy też stopień pogłębienia ich wiedzy odnośnie treści tych dokumentów, jak również okoliczność, iż bezzasadne przelewy mogłyby być ewentualnie wykonywane tylko po podpisaniu tych dokumentów zgodnie z wewnętrznymi regulacjami Gminy i bez tworzenia dokumentów in blanco, w żadnym zakresie nie podważają zasadniczych ocen i ustaleń Sadu co do tego, iż sposób działania oskarżonego polegał na wprowadzaniu członków zarządu w błąd, odnośnie podstawy faktycznej i zasadności poszczególnych wypłat, dokonywanych tytułem rzekomo należnego mu wynagrodzenia, pożyczek, czy też zapłaty za niewykonane usługi.

13)  O tym, że przedstawione przez oskarżonego okoliczności dotyczące prac rzekomo wykonywanych przez spółki (...) i (...) nie znajdują odzwierciedlenia w obiektywnej rzeczywistości przekonuje całość zgromadzonego w tym zakresie materiału dowodowego, zarówno w przedmiotowej sprawie jak i w ramach akt spraw cywilnych ujawnionych w ramach niniejszego postępowania. Dowody powyższe zostały przez Sąd meriti uwzględnione i wnikliwie przeanalizowane (również w ramach uzupełniającego uzasadnienia wyroku) zaś trafność ocen i ustaleń tegoż Sądu nie została skutecznie podważona w rozpatrywanym środku odwoławczym.

Natomiast o tym, iż (wbrew twierdzeniom skarżącego) oskarżony miał szeroką swobodę działań w Gminie w trakcie sprawowania funkcji Głównego Księgowego świadczy jednoznacznie treść jego wyjaśnień złożonych w postępowaniu przygotowawczym (np. k. 1854: „ w trakcie pracy zajmowałem się wszelkimi zagadnieniami związanymi z działalnością Gminy”). W tym stanie rzeczy za bezzasadne uznań należy zarzuty z pkt 6iv, 6v apelacji.

14)  Ustalenia faktyczne wyroku, nie obarczone rzekomymi błędami określonymi w pkt 6 apelacji pozwoliły na uznanie, iż oskarżony zrealizował znamiona wszystkich czynów przypisanych mu w pkt 1, 3 i 4 wyroku tj. czynów stypizowanych w art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. oraz 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. i z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. oraz że jego wina w tym zakresie nie budzi wątpliwości (zarzut z pkt 7 apelacji).

15)  Z tych względów za pozbawiony jakichkolwiek podstaw uznać należy wniosek, przedstawiony w petitum apelacji, o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzuconych mu w akcie oskarżenia oraz opisanych w pkt I, II i III wyroku czynów.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Powody wskazano w pkt 3 Lp. 2

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.3  1

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 czerwca 2021 r. w zakresie niezmienionym w pkt I przedmiotowego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Powody omówiono w pkt 3 Lp. 2

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.3.1  1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono zaskarżony wyrok w zakresie wskazanym w pkt I przedmiotowego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Zwięźle o powodach zmiany.

Powody omówiono w pkt 3 Lp. 2

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

pkt III

pkt IV

orzeczenia łącznej kary pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat (omówiono wyżej w pkt 3 Lp. 2)

warunkowe zawieszenie wykonania ww. kary na okres 5 lat i orzeczenie grzywny w wysokości 100 stawek dziennym w wymiarze 100 zł za stawkę (omówiono w pkt 3 Lp.2)

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

V

VI

Zasądzenie kwoty 600 zł plus VAT tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu.

Zwolnienie oskarżonego od kosztów sądowych z uwagi na jego sytuację majątkową.

7.  PODPIS

Małgorzata Janicz Rafał Kaniok Katarzyna Capałowska

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego M. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 czerwca 2021 r.,
sygn. akt XVIII K 209/19

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana