Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 czerwca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w Wydziale II Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia SA Piotr Filipiak

Protokolant: Sylwia Radzikowska

w sprawie R. H.

podejrzanego o przestępstwa z art. 271 § 1 i 3 k.k. i art. 273 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

po rozpoznaniu zażalenia wniesionego przez obrońcę podejrzanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 27 marca 2023 r., sygn. akt IV Kp 9/23, o odmowie wydania listu żelaznego

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 marca 2023 r., sygn. akt IV Kp 9/23, Sąd Okręgowy w Gliwicach, na podstawie art. 281 § 2 k.p.k., nie uwzględnił wniosku R. H. i odmówił wydania podejrzanemu listu żelaznego.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożył obrońca podejrzanego, zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania karnego, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 284 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę okoliczności faktycznych, skutkiem czego wydane zostało postanowienie o odmowie wydania listu żelaznego, podczas gdy przedstawione przez podejrzanego oświadczenie o wydanie listu żelaznego spełnia ustawowe przesłanki i zasługuje na uznanie.

W oparciu o tak sformułowany zarzut obrońca podejrzanego wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku podejrzanego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenie obrońcy nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przeprowadzona przez Sąd Apelacyjny kontrola odwoławcza prowadzi do wniosku, że kontestowane postanowienie jest trafne. Tytułem wstępu zaznaczyć należało, iż sąd odwoławczy – podobnie jak sąd a quo – nie znalazł podstaw do wydania listu żelaznego. Z kolei, wywody obrońcy – skupiające się na kwestionowaniu dokonanej przez sąd I instancji oceny oświadczeń podejrzanego – nie mogły odnieść zamierzonego przez skarżącego skutku w postaci zmiany rozstrzygnięcia.

Stosownie do treści art. 281 § 1 k.p.k., jeżeli podejrzany (oskarżony) przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, właściwy miejscowo sąd okręgowy może wydać oskarżonemu list żelazny. Istotą wskazanej wyżej instytucji jest zapewnienie podejrzanemu przebywania na wolności aż do prawomocnego ukończenia postępowania karnego, jeżeli spełnione zostały określone w ustawie warunki. Sąd odwoławczy, podobnie jak Sąd Okręgowy w Gliwicach, powziął wątpliwości, co do aktualnego miejsca pobytu podejrzanego. O ile wniosek o wydanie listu żelaznego miał być sporządzony przez R. H. w P. w Tajlandii (k. 4), to już jego nadanie nastąpiło w Polsce we W., mimo że jako swój adres (pieczątka) podejrzany wskazał Z. (k. 9). Jednocześnie podejrzany wnosił o uchylenie wydanego w stosunku do niego postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania w celu wyrobienia paszportu niezbędnego do powrotu do kraju. Kolejne pismo z dnia 28 lutego 2023 r., co do kierowania korespondencji na wskazany adres, podejrzany miał nadesłać z Tajlandii. Wątpliwości Sądu I instancji, wbrew zarzutom obrońcy, były zatem uzasadnione i znajdowały podstawę w materiale dowodowym w aktach sprawy. W dalszej części uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na wykładni literalnej art. 281 § 2 in fine k.p.k., która wskazuje, że list żelazny w postępowaniu przygotowawczym może być wydany przy braku sprzeciwu prokuratora. Zważywszy zatem, że na posiedzeniu w dniu 27 lutego 2023 r. prokurator wyraził sprzeciw co do wydania podejrzanemu listu żelaznego, w świetle powołanego wyżej przepisu Sąd Okręgowy był tym stanowiskiem związany, co obligowało go do wydania decyzji odmownej w przedmiocie wniosku podejrzanego. W tej kwestii, obrońca podejrzanego ograniczył się jedynie do przytoczenia w zażaleniu pojedynczego stanowiska zaprezentowanego w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27.04.2022 r., sygn. II AKz 393/22 – twierdząc, że przepis art. 281 § 2 k.p.k. powinien być interpretowany przy wykorzystaniu wykładni systemowej. Jednakże skarżący nie podjął indywidualnej próby dokonania takiej wykładni wspomnianego przepisu. Wykładnia systemowa art. 281 § 1 i 2 k.p.k. w ujęciu wskazanym przez obrońcę prowadziłaby do konkluzji, że sąd okręgowy - rozpoznając wniosek podejrzanego o wydanie listu żelaznego w postępowaniu przygotowawczym – nie byłby związany sprzeciwem prokuratora. W opinii sądu odwoławczego stanowisko to nie jest przekonujące. Choć wykładnia systemowa jest możliwa, to jednak winna ona znajdować wyjątkowo mocne podstawy aksjologiczne, a można jej dokonywać, gdy wykładnia językowa prowadzi do wniosków niemożliwych do zaakceptowania. Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej kwestii, stwierdzić należało, iż redakcja art. 281 § 2 k.p.k. jest czytelna, a treść przepisu nie pozostawia wątpliwości interpretacyjnych. W konsekwencji, postulowany przez obrońcę sposób rozumienia powołanego przepisu wiązałby się z dokonaniem wykładni contra legem. Niezależnie od powyższych rozważań, Sąd odwoławczy nie znalazł powodów, dla których aktualnie zasadnym byłoby wzruszenie decyzji procesowej sądu pierwszej instancji i wydanie podejrzanemu R. H. listu żelaznego. Obrońca także nie wykazał okoliczności, które by za tym przemawiały.

List żelazny to procesowy środek przymusu, spełniający cele podobne jak środki zapobiegawcze. Z jednej bowiem strony gwarantuje udział podejrzanego w toczącym się postępowaniu, a z drugiej strony wchodzi niejako w miejsce tymczasowego aresztowania, przy czym jego wydanie może być uzależnione od złożenia poręczenia majątkowego; w praktyce spełnia więc funkcje zapobiegawcze, zbliżone skutkami do tymczasowego aresztowania (uchwała SN z 12.08.1996 r., I KZP 14/96, OSNKW 1996/11–12/78). Instytucja ta stanowi zatem alternatywę dla innych przewidzianych w tym dziale środków przymusu, co pociąga za sobą potrzebę rozważenia, czy wydanie podejrzanemu listu żelaznego będzie wystarczające dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania.

Dotychczasowe zachowanie podejrzanego nie przekonuje do wywiedzenia wniosku, że list żelazny wobec R. H. będzie wystarczającym środkiem dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Podejrzany mając bowiem świadomość, że prowadzone jest przeciwko niemu postępowanie przygotowawcze dotyczącego fałszerstwa dokumentów, wyjechał poza granice kraju, co należało oceniać jako ukrywanie się przed polskimi wymiarem sprawiedliwości. Uwzględniwszy przy tym charakter sprawy i postawę podejrzanego, to jego deklaracje, iż będzie do dyspozycji organów ścigania w wyznaczonych przez siebie terminach – uznać należało za nieprzekonujące. Tym samym zasadnie oceniono, że uwzględnienie wniosku podejrzanego o wydanie listu żelaznego nie było zasadne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, podjęta przez Sąd Okręgowy decyzja odmawiająca wydania listu była trafna, a skarżący nie przedstawił przekonujących argumentów, przemawiających za jej wzruszeniem.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w części dyspozytywnej.

ZARZĄDZENIE

1.odpis postanowienia doręczyć podejrzanemu z pouczeniem o prawomocności, jego obrońcy oraz Prokuraturze Okręgowej w Katowiach;

2.zwrócić akta sprawy.

Katowice, dnia 7 czerwca 2023 r.