Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 12 stycznia 2023 r. w sprawie o sygn. akt V GUp 192/21 wydanym w postępowaniu upadłościowym E. K. - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Sąd Rejonowy w P. oddalił wniosek upadłej o umorzenie postępowania upadłościowego,.

(postanowienie wraz z uzasadnieniem k. 68-68v.)

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła upadła, zaskarżając je w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżąca zarzuciła naruszenie art. 491 ¹⁰ ust. 3 Prawa upadłościowego poprzez błędne uznanie, iż umorzenie postępowania upadłościowego będzie skutkowało pokrzywdzeniem wierzycieli w sytuacji, gdy zarówno w całości, ani w znacznej części jej majątek nie został jeszcze zlikwidowany, a ponadto istnieją instrumenty prawne, które ograniczą możliwość dowolnego dysponowania przez skarżącą kwotą z masy upadłości, która po umorzeniu postępowania wróciłaby do niej.

W konkluzji do tak sformułowanego zarzutu skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i umorzenie postępowania upadłościowego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

(zażalenie k. 138-139)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie upadłej nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarżąca odwołała się jedynie do zarzutu prawa materialnego, uznając tym samym za prawidłowo ustalony stan faktyczny sprawy stanowiący podstawę rozstrzygnięcia.

Pozbawiony racji jest zarzut naruszenia art. 491 ¹⁰ ust. 3 prawa upadłościowego poprzez błędne uznanie, iż umorzenie postępowania upadłościowego będzie skutkowało pokrzywdzeniem wierzycieli .

Sąd II instancji podziela w całości stanowisko Sądu Rejonowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Zarzuty i argumentacja przedstawione przez skarżącą w zażaleniu nie podważają prawidłowości dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny prawnej zaistniałego w sprawie stanu faktycznego.

Kwestię umorzenia postępowania upadłościowego prowadzonego wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej reguluje art. 491 ¹⁰ p.u. Zgodnie z dyspozycją art. 491 ¹⁰ ust. 1 p.u., Sąd umarza postępowanie na wniosek upadłego. Jednakże, w myśl art. 491 ¹⁰ ust. 3 p.u., Sąd nie umarza postępowania, jeżeli umorzenie postępowania mogłoby skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli.

Umorzenie postępowania upadłościowego oznacza, że nie zostaną osiągnięte jego zasadnicze cele. W przypadku upadłości konsumenckiej jest to cel w postaci zaspokojenia wierzycieli - zasadniczy cel z punktu widzenia interesów wierzycieli i oddłużenia upadłego - zasadniczy cel z punktu widzenia interesów upadłego. Wymaga w tym miejscu podkreślenia okoliczność, że cel najpełniejszego zaspokojenia wierzycieli i oddłużenia dłużnika to w ogólnym zarysie cele względem siebie przeciwstawne. Konstrukcja przepisów o upadłości konsumenckiej jest pewnym kompromisem pomiędzy tymi celami. O ile cel zaspokojenia wierzycieli może być realizowany poza postępowaniem upadłościowym w ramach egzekucji sądowej albo egzekucji administracyjnej, o tyle drugi z celów postępowania w postaci przymusowego oddłużenia dłużnika może zostać zrealizowany tylko w ramach upadłości konsumenckiej. ( R. Adamus, Komentarz do art. 491(10) p.u., Wydanie 3, 2021, Legalis)

Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne, niekwestionowane zarówno w doktrynie, jak i w judykaturze stanowisko, zgodnie z którym Sąd, jest co do zasady związany wnioskiem upadłego o umorzenie postępowania upadłościowego. Jednakże, w kontekście treści ust. 3, konieczne jest zbadanie skuteczności takiego wniosku przez pryzmat interesu wierzycieli. W sytuacji, gdy sąd stwierdzi ryzyko pokrzywdzenia wierzycieli winien oddalić wniosek upadłego o umorzenie postępowania. Jeżeli jednak takich okoliczności nie ma, sąd powinien postępowanie umorzyć. ( tak np. P. Zimmerman, Komentarz do art. 491 ¹⁰ PrUpad, wydanie 7, 2022, Legalis).

Jak słusznie wymienia się w doktrynie, umorzenie postępowania może krzywdzić wierzycieli w sytuacji np. gdy majątek został w całości lub znacznej części zlikwidowany, a wierzyciele oczekują już tylko na wypłatę środków zgromadzonych przez syndyka; w sytuacji, gdy toczy się powództwo ze skargi pauliańskiej, jeżeli wytoczył je i prowadził syndyk, a dla wierzycieli termin do jego wytoczenia już upłynął ( tak np. P. Zimmerman, Komentarz do art. 491 ¹⁰ PrUpad, wydanie 7, 2022, Legalis); czy w sytuacji, gdy dłużnik złożył wniosek o ogłoszenie upadłości w trakcie prowadzenia przez wierzycieli postępowań egzekucyjnych, a następnie, po ich umorzeniu i przekazaniu środków finansowych do masy upadłości, doprowadza do umorzenia postępowania upadłościowego, uniemożliwiając przeprowadzenie skutecznej egzekucji w trybie singularnym, jak i uniwersalnym" ( zob. Uzasadnienie, Druk sejmowy Nr 3480, s. 40).

Zdaniem Sądu Okręgowego umorzenie postępowania może również krzywdzić wierzycieli w sytuacji, gdy wprawdzie do likwidacji składników majątkowych w ramach postępowania egzekucyjnego nie doszło, jednak postępowanie takie toczyło się, komornik podejmował działania zmierzające do sprzedaży składników majątku, w szczególności dokonał opisu i oszacowania nieruchomości, wyznaczony został termin jej licytacji, bez względu na to, czy do licytacji doszło, czy też nie. W takim bowiem przypadku, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spowodowało umorzenie postępowania egzekucyjnego, a co się z tym wiąże uniemożliwiło wierzycielowi uzyskanie zaspokojenia w jego ramach. Następczy zaś wniosek o umorzenie postępowania upadłościowego, które toczyło się przez określony, zazwyczaj niekrótki czas, spowodowałby znaczące odsunięcie w czasie możliwości uzyskania przez wierzycieli zaspokojenia w ramach postępowania egzekucyjnego, które ponownie musiałoby zostać wszczęte. Postępowanie upadłego w takich okolicznościach sugeruje działanie na zwłokę i próbę odsunięcia sprzedaży majątku w czasie, co z całą pewnością uznać należy za niekorzystne z punktu widzenia wierzycieli. Ponadto, pokrzywdzenia wierzycieli można też upatrywać w sytuacji, gdy w postępowaniu upadłościowym zgromadzono znaczne środki np. pochodzące z zajęcia wynagrodzenia za pracę, czy innego rodzaju dochodów upadłego, które mogłyby być przeznaczone na zaspokojenie wierzycieli, zaś w związku z umorzeniem postępowania, musiałyby zostać wypłacone upadłemu. Katalog okoliczności, które mogłyby prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli nie jest oczywiście zamknięty.

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania, jak wynika z akt, przed wszczęciem postępowania upadłościowego toczyło się postępowanie egzekucyjne z nieruchomości należącej do upadłej położonej w B. przy ul. B.nr (...) lok (...). Postępowanie to było prowadzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. pod sygn. akt (...) i zostało zawieszone, a następnie umorzone z mocy prawa w związku z wszczęciem postępowania upadłościowego na etapie pierwszej licytacji nieruchomości. Na skutek działania dłużniczki (złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości) wierzyciele zostali zatem wówczas pozbawieni możliwości uzyskania zaspokojenia swoich wierzytelności. W chwili obecnej, gdy postępowanie upadłościowe, po dwóch latach jego prowadzenia, weszło w fazę zmierzającą do likwidacji – syndyk poinformował sędziego-komisarza o wyborze sposobu likwidacji składników majątku upadłej – upadła ponownie podjęła działania zmierzające do uniemożliwienia wierzycielom uzyskania zaspokojenia. Takie działania uznać należy za krzywdzące dla wierzycieli.

Z uwagi na podniesione okoliczności uznać należało, że Sąd I instancji zasadnie przyjął, iż umorzenie postępowania upadłościowego na tak zaawansowanym etapie skutkowałoby pokrzywdzeniem wierzycieli. Sam fakt ewentualnych uprawnień wierzycieli co do sumy zwróconej upadłej po umorzeniu postępowania upadłościowego nie może być przesłanką przemawiającą za uwzględnieniem wniosku upadłej o umorzenie postępowania upadłościowego, co w uzasadnieniu zażalenia próbuje przeforsować skarżąca. Postanowienie Sądu Rejonowego jest zatem prawidłowe i odpowiada prawu, a zażalenie skarżącej należy uznać za bezzasadne.

Wobec przedstawionych argumentów i rozważań, zażalenie upadłej podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. w zw. art. 229 i art. 491 ² ust. 1 pr. upadł.

S.S.O. Monika Smusz-Kulesza S.S.O. Wiktor P. Matysiak S.S.O. Witold Ławnicki

ZARZĄDZENIE

Odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć upadłej z pouczeniem, że jest to postanowienie sądu II instancji, skarga kasacyjna nie przysługuje.

06.06.2023 r.