Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 maja 2023 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Jakub Błesiński

Protokolant: sekr. sąd. Paula Milewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 maja 2023 roku

sprawy z powództwa H. S.

przeciwko B. S.

o zapłatę

o r z e k a:

I.  Zasądza od pozwanej B. S. na rzecz powódki H. S. kwotę 5 877,40 zł (pięć tysięcy osiemset siedemdziesiąt siedem złotych 40/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 04.01.2023r. do dnia zapłaty.

II.  Oddala powództwo w pozostałej części.

III.  Nakazuje pobrać od powódki H. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu w zakresie przegranego powództwa nieuszczoną opłatę od pozwu w kwocie 200 zł (dwieście złotych) oraz nieuiszczoną zaliczkę na opinię biegłego w kwocie 856,36 zł zł (osiemset pięćdziesiąt sześć złotych 36/100).

IV.  Nakazuje pobrać od pozwanej B. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu w zakresie przegranego powództwa nieuszczoną opłatę od pozwu w kwocie 200 zł (dwieście złotych).

V.  Przyznaje adwokatowi J. G. pełniącemu funkcję pełnomocnika z urzędu powódki H. S. wynagrodzenie w kwocie 4 428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych), zawierające podatek VAT w kwocie 828 zł (osiemset dwadzieścia osiem) złotych, które:

- do kwoty 2 701,08 zł (dwa tysiące siedemset jeden złotych 8/100) zasądza od pozwanej B. S.,

- do kwoty 1 726,92 zł (jeden tysiąc siedemset dwadzieścia sześć złotych 92/100) zasądza ze środków Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Piszu.

VI.  Zasądza od powódki H. S. na rzecz pozwanej B. S. kwotę 1 288,63 zł (jeden tysiąc dwieście osiemdziesiąt osiem złotych 63/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 418/21

UZASADNIENIE

W dniu 15 listopada 2021 roku H. S. wytoczyła powództwo przeciwko B. S. o:

1.  zapłatę kwoty 4 000 złotych - tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z pomieszczeń znajdujących się w budynku mieszkalnym nr (...) posadowionym na nieruchomości położonej w S., za okres od czerwca do września 2021 roku;

2.  zobowiązanie pozwanej do ponoszenia kosztów utrzymania ww. mieszkania w kwocie po 1000 zł miesięcznie, płatnej co miesiąc na rzecz powódki.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że jest właścicielem opisanej wyżej nieruchomości. Nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym. Od czerwca 2021 roku pozwana bezumownie korzysta z położonego na parterze tego budynku: jednego pokoju i kuchni oraz wspólnej łazienki, korytarza i wiatrołapu. Powódka kilkukrotnie zwracała się do pozwanej aby ta partycypowała w kosztach utrzymania budynku, jednak bezskutecznie. Pozwana korzysta z nieruchomości nie ponosząc żadnych opłat.

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2022 roku Sąd Rejonowy w Piszu ustanowił dla powódki pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata, na którego Okręgowa Rada Adwokacka w B. wyznaczyła J. G..

Pismem procesowym z dnia 6 marca 2023 roku pełnomocnik powódki rozszerzył powództwo w zakresie pkt 1. oraz sprecyzował powództwo w zakresie pkt 2., wnosząc o:

1.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 5 877,40 złotych - tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego położonego w (...), za okres od czerwca 2021 roku do dnia 4 stycznia 2023 roku;

2.  zobowiązanie pozwanej do ponoszenia począwszy od 5 stycznia 2023 roku:

a)  kwoty 307,25 zł miesięcznie, płatnej z góry do 5-ego dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat – tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z ww. lokalu,

b)  co miesięcznych opłat należnych za media (energia elektryczna, woda, wywóz szamba, c.o.) w wysokości 76,48% całej opłaty za poszczególne media.

Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych i o zasądzenie na rzecz pełnomocnika powódki kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

Pozwana B. S. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Przyznała, że zamieszkuje wspólnie z córką w ww. budynku posadowionym na nieruchomości stanowiącej własność powódki. Przyznała, że zajmuje jeden pokój i kuchnię oraz korzysta ze wspólnej łazienki, korytarza i wiatrołapu. Podkreśliła, że dokłada się do utrzymania nieruchomości, z której korzysta. Ponosi opłaty za energię elektryczną, wodę, wywóz odpadów komunalnych, internet, gaz, chemię. Przyznała, że nie płaci powódce czynszu za korzystanie z nieruchomości.

Pozwana podniosła, że pozostaje w związku małżeńskim z synem powódki, który aktualnie odbywa karę pozbawienia wolności orzeczoną wobec niego za popełnienie czynu z art. 207 § 1 kk, tj. za znęcanie się nad rodziną. Niemalże w dniu ogłoszenia wyroku w ww. sprawie karnej, powódka zaczęła domagać się od pozwanej partycypowania w kosztach utrzymania przedmiotowej nieruchomości. Od tego czasu strony przestały się dogadywać. W ocenie pozwanej, pozew w niniejszej sprawie jest swoistą zemstą powódki za złożenie przez pozwaną w sprawie karnej zeznań obciążających syna powódki.

Sąd ustalił, co następuje:

H. S. jest właścicielem położonej w S. nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym oznaczonym numerem (...). (bezsporne)

Pomieszczenia znajdujące się na parterze ww. budynku zamieszkiwane są przez H. S. oraz jej syna Z. S., jego żonę B. S. i córkę M. S.. H. S. zajmuje jeden pokój, a B. S. z córką jeden pokój i kuchnię. Wspólnie korzystają z łazienki, korytarza i wiatrołapu.

Z. S. aktualnie odbywa karę pozbawienia wolności orzeczoną wobec niego wyrokiem Sądu Rejonowego w Piszu za – popełnione w warunkach recydywy – fizyczne i psychiczne znęcanie się nad żoną oraz psychiczne znęcanie się nad córką, tj. za czyn z art. 207 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.

Pismem z dnia 10 czerwca 2021 roku H. S. wezwała B. S. do ponoszenia kosztów utrzymania budynku mieszkalnego nr (...) położonego w S., począwszy od czerwca 2021 roku. Wezwanie pozostało bezskuteczne.

(okoliczności bezsporne)

Wysokość czynszu możliwego do uzyskania za korzystanie z ww. pomieszczeń mieszkalnych (uwzględniając powierzchnię zajmowanego przez pozwaną pokoju i kuchni oraz połowę powierzchni łazienki, korytarza i wiatrołapu) za okres od czerwca 2021 roku do 4 stycznia 2023 roku, wynosi łącznie 5 877,40 złotych.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości k. 95-133)

Sąd zważył, co następuje:

Nie budzi wątpliwości Sądu, że w przeszłości powódka użyczyła pozwanej B. S. i jej mężowi Z. S., będącemu synem powódki, do zamieszkiwania wymienione wyżej pomieszczenia położone na parterze przedmiotowego budynku mieszkalnego w związku z zawarciem przez B. S. i Z. S. związku małżeńskiego.

Umowa użyczenia została zawarta w sposób dorozumiany. Zawarcie umowy użyczenia nie jest uzależnione od zachowania formy szczególnej, bez względu na przedmiot użyczenia. Umowa ta może być zawarta także w sposób dorozumiany. Użyczenie jest umową, na mocy której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie rzeczy użyczonej przez czas użyczenia.

W konsekwencji, zdaniem Sądu, zastosowanie w niniejszej sprawie znajduje przepis art. 715 k.c., zgodnie z którym jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas nie oznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić.

W ocenie Sądu celem zwartej między stronami umowy użyczenia było umożliwienie pozwanej zamieszkiwania w domu powódki z uwagi na związek małżeński pozwanej z synem powódki. W doktrynie ugruntowany jest pogląd, że brak określenia terminu, na jaki umowa została zawarta, przy jednoznacznym określeniu celu, dla którego rzecz została oddana do korzystania, rodzi domniemanie o oznaczonym czasie trwania stosunku, poprzez zdarzenie, jakim jest przeznaczenie jego przedmiotu. W braku oznaczenia w sposób wyraźny lub dorozumiany czasu trwania umowy użyczenia przyjąć należy, że umowa ta, z uwagi na ciągły charakter zobowiązania, wygasa, ilekroć stosunek ten zostanie wypowiedziany przez użyczającego.

Powódka pismem z dnia 10 czerwca 2021 roku, skierowanym do pozwanej, wezwała pozwaną do ponoszenia – począwszy od czerwca 2021 roku – kosztów utrzymania przedmiotowego budynku mieszkalnego. W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że czynność ta stanowiła swoiste wypowiedzenie umowy użyczenia. Użyczenie pozwanej do zamieszkiwania w przedmiotowym budynku zakończyło się zatem w czerwcu 2021 roku. Od tego czasu pozwana zajmuje przedmiotową nieruchomość bez tytułu prawnego.

Ustalenie, że od czerwca 2021 roku pozwana zajmuje pomieszczenia w przedmiotowym budynku mieszkalnym bez tytułu prawnego, czyni uzasadnionym roszczenie o powódki o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie od czerwca 2021 roku do 4 stycznia 2023 roku (data sporządzenia opinii przez powołanego w sprawie biegłego). Roszczenie te oparte jest na przepisach art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c., w myśl których samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest do zapłaty na rzecz właściciela wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. W złej wierze pozostaje posiadacz, który wie, lub przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że nie przysługuje mu prawo podmiotowe do posiadanej rzeczy. Nie budzi wątpliwości Sądu, że pozwana doskonale zdawała sobie sprawę, iż nie jest uprawniona do zamieszkiwania na niestanowiącej jej własności nieruchomości położonej w (...), a zatem była w złej wierze.

Wskazać należy, w ślad za uzasadnieniem wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2000 r., IV CKN 5/00, iż wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy jest należnością jednorazową, a właściwą będzie kwota, którą posiadacz musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie. Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje to wszystko, co uzyskałby właściciel, gdyby ją wynajął, wydzierżawił lub oddał do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego. Dodatkowo zaznaczyć należy, że wynagrodzenie obejmuje cały okres, przez który posiadacz korzystał z rzeczy i nie stanowi świadczenia okresowego, ponieważ okresowej płatności nie przewiduje ani umowa, ani przepis ustawy. Jest ono narastającym świadczeniem ciągłym, wymagalnym od momentu nabycia posiadania przez posiadacza w złej wierze.

Wysokość czynszu możliwego do uzyskania przez powódkę gdyby przedmiotowe pomieszczenia mieszkalne wynajęła, wydzierżawiła lub oddała do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego, Sąd ustalił na podstawie opinii powołanego w sprawie na wniosek stron biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości.

Biegły P. S. w sporządzonej na piśmie opinii stwierdził, że możliwa do uzyskania wysokość czynszu (uwzględniając powierzchnię zajmowanego przez pozwaną pokoju i kuchni oraz połowę powierzchni łazienki, korytarza i wiatrołapu) za okres od czerwca 2021 roku do 4 stycznia 2023 roku, wyniosłaby łącznie 5 877,40 złotych.

Sąd w pełni podzielił opinię biegłego, bowiem spełniała ona stawiane jej wymogi, odzwierciedlała staranność i wnikliwość w badaniu zleconego zagadnienia, odpowiadała w sposób wyczerpujący, stanowczy i zrozumiały na postawione pytania, a przytoczona na jej uzasadnienie argumentacja jest w pełni przekonująca. W ocenie Sądu opinia ta sporządzona została zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą specjalną. Jest rzetelna i logiczna. Ponadto nie była ona kwestionowana przez strony.

W świetle powyższych rozważań, Sąd orzekł jak w punkcie I. sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił. W ocenie Sądu, nie jest możliwym ustalenie, czy pozwana nadal będzie zamieszkiwała na przedmiotowej nieruchomości, a jeśli tak, to przez jaki okres. Pozwana nie zajęła stanowiska w tej kwestii, a więc nie można określić jej zamiaru co do bezumownego korzystania z nieruchomości powódki. Sąd nie mógł ustalić odpowiedzialności pozwanej na przyszłość. Z powołanych wyżej przepisów wynika, iż pozwana jest zobowiązana do uiszczania wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości przez cały okres bezprawnego korzystania, czyli czynności faktycznej, która zaistniała, nie zaś za okres hipotetyczny, przyszły i niepewny.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c. biorąc pod uwagę wygranie sprawy przez powódkę w 61%. Na koszty procesu powódki składa się kwota 200 zł uiszczona od pierwotnej wartości przedmiotu sporu (4000 zł). Zatem 61% z tej kwoty wynosi 122 zł. Natomiast na koszty procesu pozwanej składały się: kwota 3 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego i kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa. Łącznie 3 617 zł, z czego 39% wynosi 1 410,63 zł. Sąd dokonał kompensacji kosztów i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1 288,63 zł (1 410,63 zł – 122 zł) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W toku procesu, roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powódka rozszerzyła o kwotę 1 877,40 zł, przy czym nie uiściła należnej od tej wartości opłaty sądowej w kwocie 200 zł. W tym zakresie roszczenie powódki zostało uwzględnione w całości, dlatego Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu ww. kwotę 200 zł.

Wartość przedmiotu sporu w zakresie roszczenia powódki zawartego w punkcie 2. pozwu wynosiła 3 687 zł (307,25 zł x 12 m-cy). Powódka nie uiściła należnej od tej części pozwu opłaty sądowej w kwocie 200 zł i w tym zakresie przegrała proces. Dlatego Sąd nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu ww. kwotę 200 zł.

Ponadto, biorąc pod uwagę przegranie sprawy przez powódkę w 39%, Sąd nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 856,36 zł tytułem zwrotu części wydatków na opinię biegłego, które wyniosły łącznie 2 195,80 zł i tymczasowo pokryte były przez Skarb Państwa (2 195,80 zł x 39%).

Na podstawie § 8 pkt 6 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (j.t. Dz.U. z 2019r., poz. 18), Sąd przyznał adwokatowi J. G. kwotę 4 428 złotych, w tym kwotę 828 złotych podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powódce, którą:

- do kwoty 2 701,08 zł zasądził od pozwanej B. S. biorąc pod uwagę wynik procesu (4 428 zł x 61%),

- do kwoty 1 726,92 zł nakazał wypłacić ze środków budżetowych Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu.