Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2014 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa E. D. i B. D.

przeciwko(...) w K.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 12 września 2013 r., sygn. akt I C 843/12,

oddala apelację.

Sygn. akt I ACa 1125/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 12 września 2013r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo E. i B. D. wniesione przeciwko (...) SA w K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a to bankowego tytułu egzeku-cyjnego wystawionego przez pozwanego 24. października 2006r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przez Sąd Rejonowy w M. postanowieniem z 30. listopada 2006 r., sygn. akt I Co 1772/06.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął w oparciu o art. 840 §1 pkt. 2 kpc, stwierdzając, iż wbrew wywodom powodów, ich zobowiązanie objęte tytułem wykonawczym nie uległo przedawnieniu. Ustalił, iż zobowiązanie powodów wynika z zawartej przez strony 6. grudnia 2000r. umowy o mieszkaniowy kredyt hipoteczny na zakup domu w kwocie 76.300 euro. Raty kredytowe miały być spłacane przez powodów do 15 grudnia 2020r. Ponieważ powodowie nie spłacali kredytu terminowo, pozwany wypowiedział umowę i 24. października 2006r. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), obejmujący wymagalną wierzytelność w kwocie 319.142,76zł z odsetkami. Postanowieniem z 30. listopada 2006r., sygn. akt I Co 1772/06, Sąd Rejonowy w M. nadał temu tytułowi klauzulę wykonalności. 26. grudnia 2006r. na podstawie w/w bankowego tytułu egzeku-cyjnego pozwany wszczął przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne. Postanowieniem z 24. stycznia 2007r. Komornik Sądowy Rewiru I przy Sądzie Rejonowym w M. zawiesił postępowanie egzekucyjne na wniosek wierzyciela - na podstawie art. 820 kpc, a następnie postanowieniem z 19. lutego 2008r. postępowanie to umorzył - na podstawie 823 kpc. Po raz kolejny o wszczęcie egzekucji na podstawie w/w bankowego tytułu egzeku-cyjnego pozwany wystąpił 30. września 2011r. do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejono-wym w M. T. B.. W przedmiocie spłaty zadłużenia objętego w/w bankowym tytułem egzekucyjnym strony prowadziły obszerną korespondencję. Powodo- wie wielokrotnie zwracali się do pozwanego o zawarcie ugody, deklarując spłatę zadłużenia w ratach. Chociaż do zawarcia takiej ugody pomiędzy stronami nie doszło, pozwany wielokrotnie pisemnie wyrażał zgodę na spłatę przez powodów zadłużenia w ratach. I tak m.in. w piśmie z 16. stycznia 2008r. pozwany określił warunki spłaty zadłużenia, informując jednocześnie powodów o jego wysokości. Nawiązując do tego pisma, w dniu 5 stycznia 2009r. powodowie zwrócili się do pozwanego o wyrażenie zgody na kontynuację spłaty kredytu na tych samych warunkach jak określone w/w piśmie, tj. po 2500 zł miesięcznie. Następnie pismem z 2. kwietnia 2009r. powodowie po raz kolejny zwrócili się do pozwanego o zawarcie ugody dotyczącej spłaty kredytu. Z kolei w piśmie z 12 maja 2009r. oświadczyli, że nie są w stanie podołać stawianym przez pozwanego warunkom, tj. spłacić jednorazowo 50.000 zł. Niemniej jednak oświadczyli, że nadal będą spłacać 2.500 zł do dnia 15 każdego miesiąca. W piśmie tym powodowie zażądali również, aby pozwany przedstawił w jaki sposób zaksięgował ich dotychczasowe wpłaty.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż niewątpliwie zdarzeniem powodującym wygaśnięcie zobowiązania jest jego przedawnienie oraz, że termin przedawnienia roszczenia banku wobec osoby nie będącej przedsiębiorcą wynosi 3 lata, jako że art. 125 § 1 kc nie ma zastosowania do roszczeń objętych bankowymi tytułami egzekucyjnymi, gdyż nie są to orzeczenia organów powołanych do rozpoznawania spraw cywilnych, ani ugody w rozumieniu art. 125 § 1 kc. Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego nie doszło do przedawnienia zobowiązania powodów, objętego wystawionym przeciwko powodom bankowym tytułem egzekucyjnym, jako że po wypowiedzeniu umowy o kredyt, parokrotnie przerwany został bieg przedawnienia roszczeń banku wobec powodów. Sąd Okręgowy podkreślił, iż zgodnie z art. 123 kc bieg przedawnie-nia przerywa się nie tylko przez każdą czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, ale również przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje, zaś uznanie może mieć postać umowy pomiędzy zobowiązanym a uprawnionym (uznanie właściwe) lub oświadczenia wiedzy zobowiązanego (uznanie niewłaściwe). Uznanie niewłaściwe polega na tym, że dłużnik nie składa wprawdzie wyraźnego oświadczenia o uznaniu roszczenia, lecz na podstawie objawów jego zachowania kontrahent może zasadnie przyjmować, że dłużnik ma świadomość ciążącego na nim zobowiązania i ma zamiar dobrowolnego spełnienia świadcze- nia. Charakter uznania niewłaściwego Sąd Okręgowy przypisał pismom powodów o zawar- cie ugody i wyrażenie zgody na spłatę zadłużenia w ratach z: 5. stycznia, 12. kwietnia i 12. maja 2009r., w których powodowie przyznawali istnienie długu. Nadto stwierdził, iż przejawem uznania niewłaściwego ze strony powodów była także comiesięczna spłata części zadłużenia. Sąd Okręgowy podkreślił również, iż do przerwania biegu przedawnienia nie jest konieczne by dłużnik miał świadomość skutków prawnych uznania, skoro następują one niezależnie od jego wiedzy i zamiaru ich wywołania. Skutek uznania w postaci przerwy biegu przedawnienia nie jest też uzależniony od uznania długu w określonej wysokości. Uznanie niewłaściwe długu dotyczy stanu wiedzy podmiotu składającego oświadczenie, wystarczy zatem, aby dłużnik uznał dług co do zasady.

Podsumowując, Sąd Okręgowy uznał, iż skoro w okresie od dnia umorzenia postępo-wania egzekucyjnego w sprawie I Km 3483/06 (19 lutego 2008r.) do daty złożenia przez pozwanego kolejnego wniosku egzekucyjnego (30 wrzesień 2011r.), bieg przedawnienia był przerywany przez comiesięczne wpłaty części należności oraz wnioski o zawarcie ugody i wyrażenie zgody na spłatę długu w ratach, zobowiązanie powodów objęte wystawionym przez pozwanego bankowym tytułem egzekucyjnym nie uległo przedawnieniu, gdyż po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 §1 kc). Sąd Okręgowy podkreślił również, iż w pozwie powodowie powoływali się jedynie na wygaśnięcie zobowiązania z powodu upływu terminu przedawnienia. Natomiast na roz-prawie, 5. września 2013r. powód domagał się, aby pozwany przedłożył mu rozliczenie wszystkich dokonanych wpłat i poddał w wątpliwość kwotę zadłużenia żądaną przez pozwanego, co mogłoby zostać zakwalifikowane jako zarzut wygaśnięcia zobowiązania na skutek zapłaty. Ten zarzut nie mógł być w sprawie rozpoznany, ponieważ art. 843 §3 kpc ogranicza możliwość zgłaszania zarzutów, które mogą stanowić podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego, wprowadzając w tym zakresie prekluzję, a jej skutki wiąże z datą wniesienia pozwu. Po tej dacie powód traci możliwość powoływania nowej podstawy powództwa przeciwegzekucyjnego w toczącym się postępowaniu. Niemniej jednak w przypadku oddalenia pozwu o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego nie jest wyłączone wytoczenie kolejnego powództwa opartego na innej podstawie, która nie była przytoczona w pozwie we wcześniejszej sprawie.

Apelację od wyroku wnieśli powodowie. Wywodzili, iż art. 840§1 pkt. 2 kpc uprawnia ich do żądania w drodze powództwa pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w całości lub w części. Podnieśli, iż mimo nieprzerwanej spłaty zadłużenia kredytowego pozwany ciągle żądał i nadal żąda kwoty ponad zaciągnięty w 2000r. kredyt. Zarzucili, iż Sąd Okręgowy ograniczył się do kwestii przedawnienia w oparciu o art. 125§1 kc, a nie w oparciu o art. 118 kc, który w ocenie powodów powinien stanowić podstawę rozstrzygnięcia. Podnieśli, iż zobowiązanie objęte tytułem wykonawczym jest przedawnione, a Sąd w swej interpretacji bezpodstawnie przyjął argumenty pozwanego, dając mu prawo do wysuwania wobec powodów ciągłych, nieuzasadnionych i niesprawiedliwych roszczeń.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego. Wywodził, iż zaskarżony wyrok jest trafny.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Spełnienie świadczenia i przedawnienie stanowią dwa alternatywne i wykluczające się sposoby wygasania zobowiązań. W związku z tym jeśli powodowie twierdzą, że ich zobowią-zanie kredytowe wygasło przez zapłatę, to nie mogą jednocześnie twierdzić, iż wygasło ono przez przedawnienie.

Niemniej kognicja Sądu w rozpoznawanej sprawie, co trafnie podkreślił Sąd Okręgo-wy, ograniczała się do zarzutu przedawnienia roszczeń objętych tytułem wykonawczym, jako że tylko tę okoliczność powodowie wskazali w pozwie jako podstawę powództwa przeciw-egzekucyjnego. Skoro art. 843 §3 kpc obliguje powoda, wnoszącego powództwo przeciw-egzekucyjne do przytoczenia w pozwie wszelkich zarzutów, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu, zatem Sąd Okręgo-wy zasadnie pominął podniesiony tuż przed zamknięciem rozprawy zarzut spełnienia świad-czenia i nie badał w jakim zakresie zobowiązania powodów wygasły przez ratalną spłatę zadłużenia kredytowego, poprzestając na pouczeniu powodów, iż może on stanowić podstawę odrębnego powództwa przeciwegzekucyjnego.

Odnosząc się natomiast do zarzutu przedawnienia roszczeń objętych tytułem wyko-nawczym, stanowiącym bankowy tytuł egzekucyjny, zaopatrzony w sądową klauzulę wyko-nalności, Sąd Okręgowy trafnie - w oparciu o art. 118 kc - przyjął, iż termin przedawnienia roszczeń banku wynikających z umowy kredytowej, także tych stwierdzonych bankowym tytułem egzekucyjnym wynosi trzy lata. Zasadnie też przyjął, iż bieg terminu przedawnienia roszczeń może zostać przerwany nie tylko przez każdą czynność podjętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 123§1pkt.1 kc), ale również przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje (art. 123§1pkt.2 kc). Nadto zasadnie podkreślił, iż termin przedawnienia - po każdej przerwie, biegnie na nowo (art. 124§1 kc).

Stosując przytoczone regulacje w rozpatrywanej sprawie, mieć należało na uwadze, iż powodowie zaprzestali spłacania rat kredytowych w 2005r. Okoliczność ta skutkowała wypo-wiedzeniem im umowy o kredyt, postawieniem w stan wymagalności niespłaconego kredytu (z dniem 16 września 2005r.) i wystawieniem 24. października 2006r. bankowego tytułu egzekucyjnego. Okolicznością, która jako pierwsza przerwała bieg trzyletniego terminu przedawnienia roszczeń objętych bankowym tytułem egzekucyjnym - liczony od dnia postawienia niespłaconego kredytu w stan wymagalności - było złożenie wniosku o nadanie temu tytułowi sądowej klauzuli wykonalności ( 10 listopada 2006r.). Po uwzględnieniu wniosku, rozpoczął biec na nowo trzyletni termin przedawnienia. Nie upłynął on jednak, ponieważ kolejną czynnością, która przerwała bieg przedawnienia było złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji w sprawie Km 3483/06 ( 21 grudnia 2006r.), przy czym w tym wypadku, bieg trzyletniego terminu przedawnienia - zgodnie z art. 124 §2 kc - zaczął biec na nowo dopiero po dniu 19 lutego 2008r., tj. po umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Także po tej dacie nie upłynął trzyletni termin przedawnienia, ponieważ powodowie w 2009r. uznali swój dług.

Treść pism wystosowanych przez powodów do pozwanego, w szczególności pisma datowanego na 5 stycznia, 2 kwietnia i 12 maja 2009r. w powiązaniu z czynnością faktyczną - wpłatami deklarowanych rat kredytowych, czyniła trafną konkluzję, iż w 2009r. powodowie uznali dług. Uznanie długu, wbrew wywodom apelacji nie musi być wyraźne, jak i nie musi zostać dokonane w wyniku dwustronnego porozumienia stron, np. w ugodzie. Nie zależy też od tego, czy osoba uznająca dług ma świadomość tego, iż wywoła ono skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczeń. Dla przyjęcia, iż doszło do uznania długu, wywołują-cego skutek przerwania biegu przedawnienia wystarczające jest, by dłużnik złożył wierzycielowi oświadczenie, z którego wynika, iż nie kwestionuje swego długu i zobowiązuje się do jego zapłaty. O takiej też treści oświadczenia powodowie zawarli w przywołanych pismach z 2009r. W piśmie datowanym na 5 stycznia 2009r. powodowie zwrócili się do pozwanego "o wyrażenie zgody na kontynuację spłaty zaciągniętego w dniu 6 grudnia 2000r. kredytu hipotecznego na tych samych warunkach co dotychczas, tj. po 2.500zł miesięcznie". W piśmie datowanym na 2 kwietnia 2009r. zwrócili się o zawarcie ugody w celu spłacenia zaciągniętego kredytu oraz odnieśli się do salda swego zadłużenia - a to przez sformułowanie: "Począwszy od początku kredytu na rzecz Banku wpłaciliśmy prawie 300 tysięcy złotych, a nasze zadłużenie jest ciągle w okolicach 320 tysięcy złotych". Natomiast w piśmie datowanym na 12 maja 2009r. pozwani zadeklarowali, m.in. "nadal będziemy wpłacać kwotę 2.500zł w terminie do 15-ego każdego miesiąca". Pismom tym, Sąd Okręgowy trafnie nadał przymiot uznania długu, zwłaszcza że powodowie w tym czasie faktycznie spłacali zadłuże-nie kredytowe w ratach po 2.500zł. Fakt, że nie doszło między stronami do zawarcia ugody nie pozbawia oświadczeń powodów charakteru uznania długu. Po raz kolejny do przerwania biegu przedawnienia zobowiązań powodów doszło 30. września 2011r., kiedy pozwany po-nownie wszczął postępowanie egzekucyjne w oparciu o wystawiony przeciwko powodom bankowy tytuł egzekucyjny (Km 2019/11). Kalendarium czynności, skutkujących przerwa-niem biegu przedawnienia prowadzi do przyjęcia, iż zobowiązania kredytowe powodów - do daty orzekania w sprawie przez Sąd Apelacyjny - nie uległy przedawnieniu. Natomiast ustalenie w jakim zakresie zobowiązanie powodów to wygasło przez zapłatę, z przyczyn sygnalizowanych na wstępie, nie było przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie.

Z tej to też przyczyny, Sąd Apelacyjny, w pełni podzielając zaskarżone rozstrzyg-nięcie - w oparciu o art. 385 k.p.c. - oddalił apelację, jako bezzasadną. O kosztach postępo-wania apelacyjnego nie orzeczono, jako że wygrywający proces pozwany nie poniósł żadnych kosztów w instancji odwoławczej.