Pełny tekst orzeczenia

1.Przewodniczący:

1.SSO Agnieszka Połyniak

1.Protokolant:

1.Agnieszka Strzelczyk

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 199/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 28 listopada 2022 r. w sprawie sygn. akt II K 753/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

M. M.

oskarżony aktualnie nie figuruje w kartotece karnej Krajowego Rejestru Karnego.

informacja Krajowego Rejestru Karnego

k. 493

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

M. M.

1. na podstawie zapisów regulamin sklepu (...) obowiązującego na dzień 08.05.2015r., który stanowił integralną część umowy kupna towaru za pośrednictwem Internetu, oraz informacji osoby zainteresowane mogły dowiedzieć się, że:

- sprzedaż odbywa się za pośrednictwem Internetu pomiędzy składającym zamówienie w serwisie (...), zwanej klientem, a spółką (...), zwaną dalej sprzedawcą;

- przedmiotem sprzedaży są produkty prezentowane na stronach www sklepu internetowego (...) oraz oferowane w ramach działalności sprzedawcy, a podane tam ceny są ostateczne dla kupującego;

- sprzedawca wystawia faktury w formie elektronicznej gwarantując autentyczność ich pochodzenia oraz integralność ich treści.

Punkt IV regulaminu określał zasady i czas dostawy obowiązujące przy realizacji zmówienia ze wskazaniem, że przesyłki dostarczane są albo z magazynu w Polsce, albo z magazynu zagranicznego i w zależności od położenia magazynu określony był tzw. „czas dostawy”, tj. z magazynu zagranicznego czas ten wynosił średnio od 15 do 25 dni (pkt IV ppkt 7 regulaminu). Regulamin przewidywał przy tym, że w razie odstąpienia od umowy nabywca winien złożyć na piśmie lub mailem oświadczenie i w ciągu 14 dni wysłać je na adres podany przez obsługę sklepu do dostawcy (pkt V ppkt 1) zaś zwrot towaru winien nastąpić także na adres podany przez obsługę sklepu na własny koszt (pkt V ppkt 4 i 6)

Z kolei na stronie głównej firmy widniała informacja, że (...)„współpracuje z największymi producentami telefonów komórkowych” i „posiada własne magazyn i centra operatorskie”, a „klient zawsze ma pewność, że otrzyma towar dokładnie taki jaki zamawiał oraz będzie on dodatkowo sprawdzony i nadany w terminie”. Deklarowano także, że „zapewniają rzeczywistą dostępność towaru w magazynach w przeciwieństwie do wielu innych sprzedawców”.

2. Ł. O. 8 maja 2015r. zawarł umowę kupna dwóch telefonów komórkowych S. (...) o nieustalonych parametrach technicznych (tj. odnośnie oryginalności i stanu urządzenia oraz kraju przeznaczenia), które miały być dostarczone z magazynu zewnętrznego producenta spoza terenu UE (k. 417), w toku postępowania karnego Ł. O. przedstawił jedynie potwierdzenie otrzymania wpłaty za zamówienie nr (...), jak też maile z 13 i 27 maja 2015r., w których żądał obniżenia ceny za telefony, a po otrzymaniu przesyłki 29 maja 2015r. wysłał mail, który ponowił 8 czerwca 2015r., żądając wydania faktury, z korespondencji tej wynika że do dnia złożenia zawiadomienia o przestępstwie 20 czerwca 2015r. nie składał reklamacji dotyczących stanu technicznego zakupionych telefonów i nie odesłał telefonów na adres sklepu

wydruki z archiwum strony głównej sklepu (...) „O mnie”, regulamin sklepu (...).pl na dzień 08.05.2015r.

korespondencja mailowa pomiędzy Ł. O. a (...)

k. 495 – 500

k. 4 -9, 409 - 419

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.informacja Krajowego Rejestru Karnego

2.wydruki z archiwum strony głównej sklepu (...) „O mnie”, regulamin sklepu (...) na dzień 08.05.2015r.

3. wydruki korespondencji email pomiędzy Ł. O. a (...)

niekwestionowane dokumenty, których treści żadna ze stron nie negowała, które wymienione zostały w tej części uzasadnienia, gdyż

zaznacza Sąd odwoławczy, że formularz uzasadnienia nie przewiduje możliwości odniesienia się do dowodów poddanych ocenie, a które prowadziły do wniosków określonych w sekcji 2.1.2.1., tj. podważających ustalenia Sądu meriti

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia polegający na przyjęciu, że oskarżony nie prowadził działalności gospodarczej polegającej na pośrednictwie w sprzedaży telefonów komórkowych z C., z oferty sprzedającego nie wynikało, że jest jedynie pośrednikiem a telefony pochodzą z C., oferta sklepu wprowadzała ewentualnego klienta w błąd, pokrzywdzony Ł. O. miał trudności z procesem reklamacji zakupionych telefonów komórkowych wskazują jednoznacznie na oszukańczy zamiar oskarżonego M. M. podczas gdy prawdziwym źródłem niezadowolenia pokrzywdzonego z transakcji była cena zakupionych telefonów, która po jej porównaniu z innymi ofertami wydała się Ł. O. wysoka, oskarżony prowadził działalność gospodarczą polegającą na pośrednictwie w sprzedaży telefonów komórkowych z C. od zweryfikowanej osoby, która miała kilka tysięcy pozytywnych opinii za sprzedaż w Internecie, nie miał on wpływu na jakość kupowanych telefonów, opinia S. telefonu X. nie uwzględnia, że urządzenie to wprowadzone zostało do sprzedaży na rynek C., z oferty sprzedającego oraz towarzyszącemu jej regulaminu wynikało, że oskarżony jest jedynie pośrednikiem a telefony pochodzą z C., oferta sklepu nie wprowadzała ewentualnego klienta w błąd, pokrzywdzony Ł. O. nie reklamowa zakupionych telefonów, które były urządzeniami nowymi, nie obarczonymi wadami fizycznymi;

2.  obrazę przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, poprzez błędną wykładnię znamienia strony podmiotowej tego przestępstwa w postaci zamiaru sprawcy i błędne przyjęcie, iż wystarczające jest, by sprawca działał z zamiarem ewentualnym i godził się ze skutkami swojego czynu, podczas gdy dla zaistnienia przestępstwa oszustwa konieczne jest działanie sprawcy z zamiarem bezpośrednim kierunkowy co do dwóch elementów, tj. celu, jak i sposobu działania zmierzający do zrealizowania tego celu, co skutkowało błędnym zastosowaniem art. 286 § 1 kk i niezasadnym skazaniem M. M.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja okazała się skuteczna, gdyż podniesiony zarzuty błędnego przypisania sprawstwa M. M. czynu z art. 286 §1 k.k. przy ustaleniu, że działał on de facto umyślnie z zamiarem ewentualnym, uznać należało za zasadny. Wynika to stąd, że jakkolwiek podsumowując swe rozważania wskazał Sąd Rejonowy, iż w przypadku przestępstw z art. 286 § 1 k.k. decydujące znaczenie dla oceny zachowania sprawcy ma ustalenie postaci zamiaru towarzyszącego mu w momencie zawierania umowy (k.465v), to sam ustalając tę okoliczność, jak też wskazując podstawę swego wnioskowania odwołał się do zeznań klientów sklepu (...), a przede wszystkim pokrzywdzonego, iż w ofercie, którą przeczytał w Internecie nie było informacji, że telefony są sprowadzane z zagranicy i trzeba na nie czekać kilka tygodni (k. 463v), oraz to, że otrzymany przez niego towar „nie tylko nie był nowy, ale też wadliwy” (k. 465v), choć dowody te, oceniane łącznie, w tym z treścią regulaminu, który wbrew twierdzeniom Ł. O. 8 maja 2015r. był dostępny, takiemu wnioskowi są sprzeciwiają. Wyprowadzając wniosek o umyślnym i kierunkowym działaniu M. M. Sąd odwołał się bowiem do zeznań innych, przesłuchanych klientów, którzy nie byli zadowoleni z zakupionych w L.urządzeń, lecz zawiadomienia o przestępstwie, ani nawet reklamacji, nie składali, co więcej, część z tych osób zeznała przecież, że otrzymane urządzenia były takie, jak zamawiały.

W ocenie Sądu odwoławczego te przedstawione argumenty, które mają – zdaniem Sądu meriti – świadczyć o zamiarze bezpośrednim, czyli działaniu oskarżonego, który mając tego świadomość, chciał popełnić przestępstwo na szkodę Ł. O., na tę postać zamiaru nie wskazują, lecz - co najwyżej - na działanie z zamiarem ewentualnym, tj. że przewidując możliwość jego popełnienia, godził się na to (art. 9 §1 k.k.). Samo bowiem zamieszczenie nieprawdziwego zapewnienia, iż sklep L. posiada magazyny (w kraju i za granicą), w których znajdują się sprzęty i urządzenia oferowane jako „dostępne”, nie stanowi jeszcze o wypełnieniu w ten sposób ustawowego znamienia przestępstwa z art. 286 §1 k.k. – działania w celu doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd.

Powinnością Sądu orzekającego było więc wykazanie, że M. M. obejmował świadomością występowanie okoliczności, które stanowiły swoisty kontekst dla owego chcenia doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wprowadzenie go w błąd co do oryginalności i stanu technicznego oferowanych urządzeń, co do których już wówczas wiedział, iż nie są oryginalne, a ich stan jest innym (gorszy) aniżeli ten przedstawiony w ofercie. Nie chodzi tu bowiem o samo godzenie się na dokonanie tego przestępstwa. Zamiar bezpośredni kierunkowy wymaga, by wykazać, iż w chwili czynu oskarżony świadomością swą obejmował wszystkie okoliczności faktyczne odpowiadające zespołowi ustawowych znamion przypisanego mu czynu zabronionego (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z 3.01.2006 r., sygn. II KK 80/05, Prok. i Pr.-wkł. 2006/5, poz. 6). I to nawet z zastrzeżeniem czynionym w ślad za Sądem Najwyższym, że „analizując konkretne zachowanie sprawcy warto pamiętać, że użyty w art. 9 § 1 kk zwrot "chce" wcale nie jest równoznaczny ze zwrotem "pragnie". Sprawca "chce" popełnić czyn nie tylko wtedy, gdy pragnie realizacji znamion i gdy następstwa czynu są dlań pożądane, ale również wtedy, gdy realizację znamion wyobraża sobie jako konieczny, choć obojętny lub nawet niepożądany, skutek swego zachowania” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 2 czerwca 2003r., sygn. II KK 232/02, LEX nr 782373). Tym samym te wszystkie elementy w zachowaniu sprawcy, które wskazują na taką jego motywację, sąd orzekający w sprawie musi jednoznacznie ustalić, wykazując to na podstawie konkretnych dowodów, które uprawniają do takiego wnioskowania. Oczywistym jest więc, że w takim przypadku należało wykazać, że M. M. nie tylko zamieścił wprowadzające w błąd potencjalnego nabywcę informacje o swej roli w dokonaniu transakcji oraz o pochodzeniu oferowanego towaru, ale przede wszystkim, że świadomie (celowo) wprowadził w błąd pokrzywdzonego co do oryginalności i jakości tych konkretnych telefonów komórkowych, wiedząc, że te zapewnienia nie odpowiadają rzeczywistości (zarzucono przecież oskarżonemu, że wprowadzanie w błąd dotyczyło tylko oryginalności i stanu technicznego telefonów, a nie innych kwestii). Skoro tak, to należało wykazać, i to w sposób niebudzący wątpliwości, że oskarżony, jako sprawca tego przestępstwa, podejmując określone zachowania, miał wyobrażenie pożądanej dla niego sytuacji, która miała stanowić rezultat tego zachowania. Takie ujęcie znamion strony podmiotowej wyklucza możliwość popełnienia oszustwa z zamiarem ewentualnym (vide. A. Zoll i in., Kodeks karny, Część szczególna, Tom III; Komentarz do art. 286 k.k.). Zamiar bezpośredni o szczególnym zabarwieniu związanym z celem działania oskarżonego oznacza w tym przypadku, że elementy przedmiotowe oszustwa musiały mieścić się w świadomości i musiały być objęte jego wolą. Reasumując, sprawca oszustwa nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć użyć w tym celu określonego sposobu działania czy zaniechania. W związku z tym do przestępstwa oszustwa nie dochodzi zarówno wtedy, kiedy jeden z przedstawionych elementów nie jest objęty świadomością sprawcy, jak i wówczas, jeżeli któregoś z nich sprawca nie chce i tylko się na to godzi. W konsekwencji w przypadku działania sprawcy w zamiarze ewentualnym nie dochodzi więc do popełnienia występku oszustwa przewidzianego w art. 286 § 1 k.k. (vide wyrok Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2007 r. w sprawie sygn. akt III KK 362/06). Przypisując zatem popełnienie przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. należy wykazać, że sprawca obejmował swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim (kierunkowym) nie tylko to, że wprowadza w błąd inną osobę (względnie wyzyskuje błąd) ale także i to, że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i jednocześnie chce wypełnienia tych znamion (tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z 4 czerwca 2009 r., sygn. akt WA 16/09, i w wyroku z 13 stycznia 2010 r., sygn. akt II K 150/09 ). Z tych też powodów na podstawie zgromadzonych dowodów należało więc wykazać, że oskarżony chciał użyć takiego właśnie sposobu działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej kosztem tego konkretnego pokrzywdzonego, a cel ten stanowił punkt odniesienia przy realizowaniu każdego ze znamion przedmiotowych przypisanego mu przestępstwa oszustwa (vide postanowienie Sądu Najwyższego z 4 stycznia 2011 r., sygn. akt III KK 181/10).

W przedmiotowej sprawie nie sposób uznać, że Sąd a quo wykazał, iż M. M. świadomie i celowo 8 maja 2015r. wiedząc, iż (...) nie ma własnych magazynów i jest „tylko pośrednikiem”, który dopiero po opłaceniu zamówienia, sam zamówi w C. dwa telefony komórkowe S. (...) nieoryginalne i w złym stanie technicznym, przez co wprowadził w błąd Ł. O. „co do oryginalności i stanu technicznego dwóch telefonów komórkowych marki S. (...)”, a pokrzywdzony w taki właśnie sposób „został oszukany” i dlatego złożył zawiadomienie o przestępstwie.

Zauważa Sąd odwoławczy, że Ł. O. przedstawił swą korespondencję mailową z przedstawicielem sklepu (...) od momentu opłacenia zamówienia nr (...), które złożył 8 maja 2015r. (k 5). Nie ma natomiast w aktach sprawy ani opisu oferowanych przez L. telefonów (odnośnie deklarowanego ich stanu i pochodzenia), ani też sam Ł. O. nie przedstawił tej oferty, która go zainteresowała oraz swojego zamówienia, zaś jego zeznania w tej mierze są niejednoznaczne. Zeznając wskazał bowiem ogólnikowo, że „zdecydował się zakupić dwa nowe telefony” i w trakcie realizacji tego zamówienia napisał dwa emaile, na które nie otrzymał odpowiedzi, zaś po otrzymaniu przesyłki stwierdził, że „telefony są używane lub składne z kilku części (…) rozpadły się w rękach po ich dotknięciu” (k. 3).

W trakcie kolejnego przesłuchania 19 kwietnia 2016r. Ł. O. zeznał, że składał reklamacje dotyczącą stanu telefonów i nie otrzymał odpowiedzi (k. 159) oraz, że jednego z telefonów już nie posiada, ponieważ „w chwili jego uruchomienia przepalił się” (k. 163). Przed Sądem natomiast przyznał, że nie tylko nie zapoznał się z regulaminem, to w istocie nie pamiętał w jakim czasie – zgodnie z ofertą - zamówienie miało być realizowane (w przeciągu 5 dni do tygodnia „z tego co pamięta”), ale - co najistotniejsze - dopiero po złożeniu i opłaceniu zamówienia zorientował się, że w Internecie dostępne są tańsze telefony tego typu (k. 422). Ta wypowiedź logicznie łączy się z treścią przedstawionej przez niego korespondencji mailowej z 13 i 27 maja 2015r., kiedy to jeszcze przed otrzymaniem telefonów, a zatem nie wiedząc nic o ich rzeczywistym stanie technicznym i tzw. oryginalności, już zapowiadał, że odstąpi od umowy jeżeli sprzedawca nie obniży mu ceny do wskazanej w mailu (550 złotych za sztukę) i nie zwróci 850 złotych (k. 6). Nadto, co wynika z tej korespondencji, dopiero w trakcie rozmowy z przedstawicielem (...) dowiedział się o terminach dostawy oraz że telefony nie były przeznaczone na polski rynek („dzwoniłem dzisiaj do państwa firmy z zapytaniem o czas realizacji zamówienia, dowiedziałem się że…” - k. 6). Uwiarygadnia to z kolei tę część jego wypowiedzi, w której przyznał, że zamówienie złożył bez zapoznania się z regulaminem i terminami dostawy (k. 422). Nadto w dacie, kiedy zapowiadał, że odstąpi od umowy, to nie kwestia stanu telefonów była tego przyczyną. Z treści maili wprost wynika, że pokrzywdzony dążył do zmiany warunków umowy, a nawet odstąpienia od niej z powodu ceny, którą chciał negocjować. Stan techniczny telefonów poznał dopiero 29 maja 2015r., kiedy mu je dostarczono. Po otrzymaniu przesyłki, o czym przekonują ponownie maile pokrzywdzonego, również nie zakwestionował ich stanu, bowiem przesłał dane do dwóch faktur, które chciał w związku z ich zakupem otrzymać (maile z 29 maja 2015r. k. 9v), a następnie ponaglenie z 8 czerwca 2015r. (k. 8v). W żadnym momencie korespondencja ta nie wskazuje, iż telefony były uszkodzone, czy też, by jeden z nich „w chwili jego uruchomienia przepalił się” (k. 163), co – zgodnie z zasadami doświadczenia i logiki – musiałoby nastąpić bądź w dniu otrzymania przesyłki lub wkrótce po tym. Jest wszak naturalne, że po otrzymaniu zakupionego towaru, sprawdza się go. A tu kwestia reklamacji związanej ze stanem technicznym telefonów pojawiła się po raz pierwszy w zawiadomieniu o przestępstwie z 20 czerwca 2015r. (k. 1 i 3), jeszcze 8 czerwca 20215r. pokrzywdzony deklarował, że chce od umowy odstąpić, a paczkę z telefonami odesłać (k. 5).

Jakkolwiek informacja pozyskana z firmy S. Działu Obsługi Klienta w W. z 3 grudnia 2019r. wskazuje, że telefon S. (...) miał pękniętą obudowę (trudno obecnie stwierdzić kiedy to uszkodzenie powstało) i podlegał licznym modyfikacjom oraz, że „nie jest oryginalnym sprzedawanym urządzeniem dostarczonym na teren Polski” (k. 351), to w żadnym momencie nie zostało stwierdzone, że telefon ten „rozpadał się”, czy nie działał. W tym zakresie nikt ustaleń nie poczynił, a na podstawie odpowiedzi uzyskanej od przedstawiciela producenta takich wniosków wyprowadzić nie można. Co istotne w trakcie przesłuchania sam Ł. O. przyznał, że „gdyby firma obniżyła cenę, możliwe że zaakceptowałby te telefony w sytuacji gdyby wady były tego rodzaju, że nadawałyby się do naprawy” (k. 422v). Wypowiedź ta jest o tyle zaskakująca, że przecież jeden z telefonów w chwili jego uruchomienia miał się „przepalić” („stopił się” - k. 163v i 422v) i pokrzywdzony miał się go pozbyć (przed 19.04.2016r.), a przy tym nie zgłaszał żądania obniżenia ceny z uwagi na ich stan. Postawa ta zatem zaskakuje, zwłaszcza jeżeli uwzględni się wskazane w mailach propozycje obniżenia ceny telefonów z 13 i 27 maja 2015r., jak też oświadczenie z 5 czerwca 2015r. o odstąpieniu od umowy (k.4), czy mail z 8 czerwca 2015r. z zapytaniem, gdzie ma odesłać paczkę z telefonami (k. 7), choć przecież w tym czasie znał stan telefonów i kwestii tej w korespondencji swej nie poruszał, a przecież co najmniej jeden z telefonów był niezdatny do użytku (k. 422). Trudno uwierzyć, iż w takim przypadku w kwestii reklamacji ograniczyłby się wyłącznie do rozmów telefonicznych z przedstawicielem sklepu L.

W tych okolicznościach nie sposób uznać – jak uczynił to Sąd a quo - że nie polegają na prawdzie wyjaśnienia M. M. w tej części, w której utrzymywał, że nie wiedział o złym stanie technicznym telefonów, które przesłane zostały wprost z firmy, w której je zakupił w C. do pokrzywdzonego (okoliczność, że przesyłka została nadana z Holandii przyznał pokrzywdzony), jak też o tym, że Ł. O. ma zastrzeżenia w tym zakresie, a nie wyłącznie co do ceny, której domagał się obniżenia. Nie ma dowodu, który pozwoliłby uznać, że oskarżony wiedział, iż zamówione przez niego telefony zostały złożone z różnych części i nie są oryginalne. Ani na etapie postępowania przygotowawczego, ani sądowego okoliczności tej nie weryfikowano, tj. nie sprawdzono jakie konkretnie zamówienie 8 maja 2015r. złożył Ł. O., a jakie M. M., zamawiając je dla pokrzywdzonego i czy w związku z tym, od początku wiedział, że kupujący otrzyma inne urządzenia, tj. gorszej jakości od tych, za które zapłacił i które oferował na swej stronie internetowej. Na podstawie tych zgromadzonych dowodów można jedynie założyć (przypuszczać), że M. M., zamawiając telefony w C., z taką ewentualnością mógł się liczyć, ponieważ nie był to jedyny taki przypadek w jego działalności, na co wskazują zeznania innych klientów L..pl (np. T. G. – k.233, J. L. – k.247). Choć nie można pominąć i tego, że byli przecież i tacy kliencie, którzy otrzymywali urządzenia takie, jak zamawiali (np. M. T. – k. 238, M. K. – k. 242v, P. K. – k. 269v), czy też wtedy, kiedy nie można było zrealizować zamówienia, otrzymywali zwrot pieniędzy (np. A. D. – k. 259). Tym samym nie ma podstaw, by twierdzić, że był to swoisty „modus operandi” działania oskarżonego polegający na zamawianiu tańszych telefonów, tj. nieoryginalnych, gorszej jakości, a wręcz uszkodzonych, mimo, iż fałszywie zapewniał swoich klientów, iż miałyby to być urządzenia oryginalne, nowe itd., co miałoby być obliczone na wprowadzaniu ich w błąd odnośnie stanu oferowanych urządzeń w celu doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Sąd meriti, koncentrując się na ujawnionych działaniach oskarżonego, obliczonych na ukrycie swej tożsamości, jak też utrudnianiu klientom realizacji ich prawa od odstąpienia od już zawartej przez Internet umowy, błędnie wyprowadził wniosek, że M. M. już 8 maja 2015r. znał stan techniczny telefonów, które przesłane zostały Ł. O., a ten od początku (kiedy otrzymał przesyłkę) informował go o ich stanie i składał reklamację, ponieważ zamówił telefony nowe (k. 462).

Wskazuje Sąd odwoławczy, że z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika przecież, że „oskarżony osobiście nie widział przesyłanego towaru” (k. 462v), co już podważa przyjętą tezę o zamiarze bezpośrednim kierunkowym. Nie sposób ustalić na jakiej zatem innej podstawie wyprowadzony został wniosek, że oskarżony wiedział o niezgodności między złożonym przez klienta zamówieniem, a tym, którego sam dokonał u chińskiego kontrahenta i które zostało zrealizowane. Nie można przecież wykluczyć, że i on zamówił urządzenia takie, jakich oczekiwał pokrzywdzony. Tych niedających się usunąć wątpliwości nie można interpretować na niekorzyść oskarżonego, jak uczynił to Sąd meriti. Jest to jedynie swoiste założenie, którego Sąd nie zweryfikował, a wobec zaskarżenia wyroku wyłącznie na korzyść oskarżonego, uzupełnienie materiału dowodowego w tym zakresie nie jest już dopuszczalne (art. 433 §1k.p.k. i art. 434 §1 pkt 1 i 2 k.p.k.). W efekcie doprowadziło to niezasadnego i sprzecznego z zasadą in dubio pro reo przyjęcia, że oskarżany obejmował swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim (kierunkowym), że wprowadza pokrzywdzonego w błąd.

Tym samym ponowna analiza zebranych w sprawie dowodów, uzupełnionych w postępowaniu odwoławczym o ujawnione archiwalne wydruki strony głównej sklepu (...) na dzień 08.05.2015r. z zakładki: „o firmie” oraz regulamin tego sklepu internetowego doprowadziła Sąd odwoławczy do odmiennych wniosków. Zauważyć bowiem należy, że z regulaminu, który stanowił integralną część umowy, wynika jednoznacznie, że oskarżony prowadził działalność gospodarczą polegającą sprzedaży towarów oferowanych przez spółkę (...), a sprzedaż ta odbywała się za pośrednictwem Internetu. (...) to wyłącznie serwis internetowy działający dla tej spółki, przy czym prezentowane ceny są „ostatecznymi”, zaś faktury wystawiane są wyłącznie w formie elektronicznej. Istotne jest i to, że regulamin określał także czas realizacji zamówienia. Wskazano w nim, że jest on zależny od tego, z którego magazynu firmy pochodził będzie dany produkt i w przypadku magazynu zagranicznego średni czas dostawy to od 15 do 25 dni (pkt IV ppkt 7 regulaminu, k. 495 – 499). Na marginesie zauważyć należy, że w przypadku przesyłki dostarczonej pokrzywdzonemu termin ten wynosił 21 dni (od 08.05.2015r. do 29.05.2015r). Gdyby pokrzywdzony zapoznał się z regulaminem, a nie jedynie „kliknął”, potwierdzając ten fakt, który w istocie nie miał miejsca, o terminach dostawy mógłby się z łatwością dowiedzieć. W tym zakresie nie sposób twierdzić, że oskarżony wprowadzał kogokolwiek w błąd. Jakkolwiek sama okoliczność, że pokrzywdzony nie miał świadomości pewnych faktów ( ignorantia facti), nie pozbawia czynu sprawcy cech karalnego oszustwa, to jedynie wówczas, gdy – wykorzystując tę nieświadomość – doprowadził on pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (tak W. Świda [w:] I. Andrejew, W. Świda, W. Wolter, Kodeks karny..., str. 622), to w tym przypadku o zaistnieniu takiej sytuacji nie można twierdzić. Niemniej nie sposób z tej okoliczności wyprowadzać tak niekorzystnych wniosków, rzutujących na ocenę prawnokarną zachowania M. M., jak czynił to Sąd meriti. Skoro przy tym nie ujawniono ani oferty internetowej sklepu L., która zainteresowała Ł. O. i była podstawą złożenia zamówienia, ani też nie można ustalić jakie zamówienie w efekcie sam złożył, gdyż nie zachował swego zamówienia z 8 maja 2015r. i dowodu z tego dokumentu nie przeprowadzono, to ten zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do uznania, że oskarżany świadomie zataił przed Ł. O. informacje o pochodzeniu telefonów komórkowych marki S. (...), jak też o tym, że są to urządzenia nieoryginalne oraz co do ich stanu technicznego. Zwłaszcza, że te dowody, którymi Sąd meriti dysponował wskazują na to, że co najmniej 13 maja 2015r. pokrzywdzony powziął informacje o pochodzeniu i czasie dostawy telefonów (przyznał to w mailu) i już od tego momentu zapowiadał, że w razie nie uwzględnienia jego żądania obniżenia ceny do poziomu proponowanego w mailu, odstąpi do umowy. To był zatem zasadniczy powód rezygnacji z zamówienia, a nie stan telefonów.

Sąd odwoławczy nie podzielił też stanowiska Sądu orzekającego, że trudności i niejasności wynikające z procesu odstąpienia od umowy (że było to postępowanie tzw. reklamacyjne należy wykluczyć) zainicjowanego oświadczeniem z 5 czerwca 2015r., wskazują jednoznacznie na zamiar sprawcy i stanowią o tym, że wyczerpał ustawowe znamiona występku z art. 286 §1 k.k.

Z korespondencji mailowej prowadzonej przez Ł. O. z L. wynika jednoznacznie, że pokrzywdzony jeszcze przed zrealizowaniem umowy (dostarczeniem zamówionych telefonów, co miało miejsce 29 maja 2015r.), tj. w dniach 13 maja 2015r. i 27 maja 2015r., dążył do modyfikacji zawartej umowy, oświadczając, iż w razie nie zaakceptowania obniżenia ceny, odstąpi od tej umowy. Nie była to więc reklamacja, skoro jakość towaru w tym momencie nie była znana pokrzywdzonemu. Ponadto kwestię problemów ze zgłoszeniem reklamacji pokrzywdzony podniósł dopiero w chwili składnia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, zaś stan telefonu (drugi z nich pokrzywdzony miał wyrzucić, po tym kiedy się przepalił – stopił), jakkolwiek poddanego modyfikacjom i nieoryginalnego, z uwagi na brak możliwości zweryfikowania opisu tego oferowanego i zamówionego, sam w sobie nie świadczy o tym, że pokrzywdzony został celowo wprowadzony w tym zakresie w błąd i doprowadzony do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Teza, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy i brak właściwej reakcji ze strony oskarżonego świadczą o oszukańczym działaniu M. M. w dniu 8 maja 2015r., nie ma racjonalnego uzasadnienia. Jest to wszak okoliczność zależna wyłącznie od woli pokrzywdzonego, którego oskarżony przewidzieć nie mógł.

W tej sytuacji nie ma podstaw, by przyjąć, że oskarżany już w momencie wystawiania oferty, czy też 8 maja 2015r., tj. w chwili przyjęcia zamówienia nr (...), działał z zamiarem bezpośrednim kierunkowym wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd w zakresie takim, jak przyjęto w opisie czynu przypisanego. A tylko taka konstatacja uprawniałaby do uznania jego sprawstwa i przypisania mu winy.

Z tych też względów stwierdzić należy, że zgromadzony materiał dowodowy nie dawał podstaw do uznania, i to w sposób niebudzący wątpliwości, że oskarżany M. M. wyczerpał wszystkie znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. a to właśnie z uwagi na brak możliwości wykazania, że miał bezpośredni i kierunkowy zamiar jego popełnienia, co skutkowało uniewinnieniem go od zarzucanego mu przestępstwa. Opisane bowiem w art. 286 §1 k.k. sposoby działania sprawcy „muszą poprzedzać niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, stąd też istotnym znamieniem oszustwa jest związek przyczynowy między wprowadzeniem w błąd, czy wyzyskaniem błędu a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 19.07.2007 r., sygn. akt V KK 384/06), a skoro tak, to nie można mówić o realizacji jego znamion w sytuacji, gdy ocenione jako „zachowania oszukańcze” następują już po rozporządzeniu mieniem, np. przyjmując postać zmiany przedmiotu świadczenia wzajemnego na bezwartościowy (vide Komentarz do Kodeksu karnego art. 286 pod red. W. Wróbla i A. Zolla, wydanie V, WKP 2022, tez 20), czy utrudnienie lub uniemożliwienie odstąpienia od umowy. Te zachowania strony umowy winny być oceniane wyłącznie na gruncie prawa cywilnego.

Jednocześnie zauważa Sąd odwoławczy, że ta część zarzutu z pkt 1 petitum apelacji, w której obrona zakwestionowała prawidłowość ustaleń Sądu orzekającego polegających na „przyjęciu, że oskarżony nie prowadził działalności gospodarczej polegającej na pośrednictwie w sprzedaży telefonów komórkowych z C.”, a z jego oferty to nie wynikało, jest chybiona. Te ustalenia są oczywiście prawidłowe, wynikają wszak z wyjaśnień samego oskarżonego. Można bowiem twierdzić, że stanowiło wprowadzenie w błąd potencjalnych klientów przedstawienie na stronie głównej serwisu L. zapewnień, że firma dysponuje własnymi magazynami, w których przechowuje urządzenia oferowane do sprzedaży i nie jest pośrednikiem, jak wiele sklepów zwłaszcza na portalu (...) (k.500), co choćby w świetle wyjaśnień M. M. nie poległo na prawdzie. Niemniej w realiach niniejszej sprawy okoliczność ta nie miała wpływu na ocenę prawnokarną zachowania oskarżonego, nie ma przecież podstaw (i takich ustaleń Sąd Rejonowy nie poczynił, bo dowodami w tym zakresie nie dysponował), by twierdzić, że Ł. O. z tymi informacji w ogóle się zapoznał i by to one miał wpływ na jego decyzję.

Wniosek

Obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn omówionych powyżej Sąd odwoławczy uznał za zasadny wniosek obrońcy oskarżonego o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia przypisanego mu czynu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnił M. M. od popełnienia przypisanego mu czynu z art. 286 § 1 k.k., co skutkowało wyeliminowaniem z obrotu prawnego także pozostałych rozstrzygnięć zawartych w wyroku, w tym obowiązku naprawnienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu, któremu pozostaje droga postępowania cywilnego.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody, które legły u podstaw zmiany wyroku i uniewinnienia oskarżonego, zostały szczegółowo omówione w sekcji 3.1 uzasadnienia. Powtarzanie tych samych argumentów jest niecelowe, wystarczające będzie odesłanie do tej części uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt II i III

- z uwagi na wynik postępowania odwoławczego, jak też brzmienie art. 634 k.p.k. i art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciążono Skarb Państwa, zaś wobec wniosku o zasądzenie na rzecz oskarżonego podniesionych przez niego wydatków w postępowaniu odwoławczym, na podstawie § 11 ust. 2 pkt 4 i § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądził tut. Sąd od Skarbu Państwa na rzecz M. M. kwotę 1008 zł (840 złotych i 20% z tej sumy z uwagi na dwa terminy rozprawy).

7.  PODPIS

SSO Agnieszka Połyniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 28 listopada 2022 r. w sprawie sygn. akt II K 753/21

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana