Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. P.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 25 marca 2021 r., sygn. akt II C 4177/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w ten sposób, że oddala powództwo o zapłatę kwoty 947,38 (dziewięćset czterdzieści siedem i 38/100) złotych z żądanymi odsetkami;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od S. P. na rzecz (...) S.A. w W. kwotę 235 (dwieście trzydzieści pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 2757/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 kwietnia 2018 roku powódka S. P. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 2 337,52 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 kwietnia 2008 roku do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 listopada 2018 roku (data stempla pocztowego k. 326) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 25 marca 2021 r. Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie w punkcie I. Zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 947,38 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, w punkcie II. oddalił powództwo w pozostałej części, w punkcie III. odstąpił od obciążenia powódki kosztami postępowania, w punkcie IV. nakazał wypłacić z kasy Sądu Rejonowego na rzecz powódki kwotę 20 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł o następujące ustalenia i rozważania:

W dniu 22 września 2003 roku powódka S. N. i (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (poprzednio (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarły umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF. Okres kredytowania ustalono na 360 miesięcy, tj. od dnia 22 września 2003 roku do 21 września 2033 roku. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 86 663,16 zł

Stosownie do § 7 ust. 1 umowy pozwany udzielił powódce na jej wniosek kredytu hipotetycznego przeznaczonego na cel określony w § ust. 1 zwanego dalej kredytem, w kwocie określonej w § 1 ust. 2, waloryzowanego kursem kupna waluty w CHF według tabel kursowej (...) S.A. kwota kredytu wyrażona w CHF jest określona na podstawie kursu kupnu waluty w CHF z tabeli kursowej (...) S.A. z dnia i godziny uruchomienia kredytu.

Zgodnie z § 12 ust. 4 umowy raty kapitałowo-odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.

Stosownie do § 14 ust. 1 umowy kredytobiorca jest uprawniony do dokonania wcześniejszej spłaty całości lub części kredytu. Stosownie do § 14 ust. 5 umowy wcześniejsza spłata całości kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej, a także Spłata przekraczająca wysokość raty powoduje, że kwota spłaty jest przeliczana po kursie sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) S.A. obowiązującym na dzień i godzinę spłatę (umowa k. 9-17)

Na dzień 16 kwietnia 2008 roku zadłużenie powódki S. N. wynosiło z tytułu kapitału 16 760,26 CHF oraz tytułem naliczonych odsetek niezapadłych 2,23 CHF.

Należności zapadłe wynosiły 95,71 CHF. Kwota do spłaty w walucie spłaty wynosiła 37 123,44 zł.

W dniu 22 kwietnia 2008 roku powódka uiściła na rzecz pozwanego kwotę 38 000,00 zł.

Pismem z dnia 17 lipca 2017 roku odebranym w dniu 20 lipca 2017 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 5 311,70 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia otrzymania wezwania do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazano, że na dzień spłaty kredytu zadłużenie wobec banku wynosiło 16 855,97 CHF. Kurs CHF przyjęty przez Bank na dzień spłaty kredytu wynosił 2,272 zł natomiast średni kurs NBP na dzień 22 kwietnia 2008 roku wynosił 1 CHF=2,1278 zł. W konsekwencji bank bezpodstawnie pobrał kwotę 2 430,63 zł tytułem różnic kursowych. Odsetki ustawowe za opóźnienie od wskazanej kwoty od dnia następnego po dokonanej wpłacie do dnia 30 czerwca 2017 roku wynoszą 2 881,70 zł.

W odpowiedzi na wezwanie pozwany poinformował powódkę, że powódka miała wybór kredytu złotowego niewaloryzowanego. Ponadto wiedza o zmienności kursów jest wiedzą powszechnie znaną.

Rozstrzygając zasadność powództwa Sąd I instancji wskazał, że nie podziela twierdzeń powódki jakoby umowa kredytu indeksowanego do CHF była sprzeczna z prawem, tudzież zmierzała do obejścia prawa lub też była sprzeczna z naturą umowy kredytu bankowego (art. 58 § 1 k.c.). czy też była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.).

Badając sporny stosunek prawny Sąd Rejonowy podzielił co do zasady, zarzuty powódki wskazujące na abuzywność niektórych postanowień umownych (§12 ust.4 umowy) w zakresie w jakim umowa kredytu przewiduje stosowanie kursów niejednorodzajowych, wprowadzając dowolność Banku w kształtowaniu tabeli kursowej w oparciu o którą wyliczane jest zobowiązanie stron.

Odwołując się do treści art. 385 ¹ § 1 k.c. Sąd I instancji stwierdził, że klauzule te nie odwoływały się do ustalanego w sposób obiektywny kursu CHF, do obiektywnych wskaźników, na które żadna ze stron nie miała wpływu, lecz pozwalały w rzeczywistości pozwanemu kształtować ten kurs w sposób dowolny, wedle swej woli w zakresie wysokości spreadu walutowego przez Zarząd pozwanego Banku. Na mocy przywołanych postanowień, pozwany Bank mógł jednostronnie i arbitralnie, a przy tym w sposób wiążący, modyfikować wskaźnik, według którego obliczana była wysokość zobowiązania Kredytobiorcy, a tym samym mógł wpływać na wysokość świadczenia powódki. Przyznanie sobie przez pozwanego prawa do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu indeksowanego kursem CHF poprzez samodzielne wyznaczanie w Tabelach kursowych, kursu kupna oraz sprzedaży franka szwajcarskiego - dowolnego kształtowania wysokości tzw. spreadu przy jednoczesnym pozbawieniu konsumenta jakiegokolwiek wpływu, bez wątpienia narusza jego interesy i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Klauzula waloryzacyjna może działać prawidłowo jedynie wówczas, gdy miernik wartości, według którego dokonywana jest waloryzacja ustalany jest w sposób obiektywny, a więc przede wszystkim w sposób niezależny od woli którejkolwiek stron umowy. Umowa kredytu nie przedstawiała w sposób przejrzysty konkretnych działań mechanizmu wymiany waluty obcej, tak by strona powodowa była w stanie samodzielnie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niej z umowy konsekwencje ekonomiczne. powódka nie znała sposobu, w jaki Bank kształtował kurs CHF, w Tabeli kursowej, zwiększając go bądź zmniejszając, w zależności od wysokości przyjętego spreadu oraz kursu na rynku międzybankowym. Umowa nie dawała Kredytobiorcy żadnego instrumentu pozwalającego bronić się przed decyzjami Banku w zakresie wyznaczanego kursu CHF, czy też weryfikować jego wysokość. Przedstawienie przez pozwanego dopiero na kanwie niniejszego postępowania, ogólnego sposobu w jaki Bank wyznaczał kursy w swojej Tabeli, jest działaniem spóźnionym. Tego rodzaju informacji, zabrakło bowiem w treści umowy, wykładanej według brzmienia obowiązującego na dzień jej zawarcia.

Przechodząc do oceny skutków stwierdzenia abuzywności ww. klauzul, na byt danej umowy (jej ważność, możliwość wykonania) trzeba zastrzec, iż według zasady ogólnej, postanowienia abuzywne nie wiążą konsumenta ex tunc i ex lege, strony są jednakże związane umową w pozostałym zakresie (art. 385 1 § 2 in fine k.c.).

Sąd Rejonowy stwierdził, że koncepcję nieważności umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, wynikającą z eliminacji klauzul waloryzacyjnych odrzucił jako sprzeczną z zasadą trwałości umów wyrażoną w art. 385 ¹ § 2 k.c. W ocenie Sądu Rejonowego wyeliminowanie z umowy kredytu, przedmiotowych klauzul walutowych, prowadziłoby do sytuacji polegającej na tym, że kredyt powódki udzielony w złotych polskich, spłacany byłby również w walucie polskiej, ze stałą marżą, ale niższą, zmienną stopą oprocentowania LIBOR 3M. Pozwany Bank, oponując możliwości zastosowania do kredytu złotowego niższego w stosunku do stopy referencyjnej WIBOR stosowanej dla klasycznych umów kredytowych, niższej stopy referencyjnej LIBOR, stosowanej w kredytach walutowych, przeciwstawiał się przyjęciu tego rodzaju możliwości, odwołując się przede wszystkim do woli stron umowy kredytu indeksowanego, wskazując, że ani pozwany, ani inny Bank nigdy nie zawarłyby z klientem umowy na takich warunkach. Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że w ramach oceny abuzywności postanowień umownych oraz jej skutków, art. 385 ¹ k.c. oraz przepisy ww. dyrektywy, nie zawierają zastrzeżenia, na zasadach analogicznych jak w przypadku art. 58 § 3 in fine k.c. Można co najwyżej przyjąć, że jeśli w okolicznościach danej sprawy zostanie stwierdzone, że po wyłączeniu klauzul abuzywnych umowa pozbawiona jest swojej tożsamości, na przykład ze względu na całkowite pozbawienie jednej strony umowy wzajemnej ekwiwalentu jej świadczenia, to jest to obiektywna przyczyna upadku całej umowy, na którą powinni móc powołać się zarówno konsument, jak i przedsiębiorca.

W ocenie Sądu I instancji zastosowanie zmiennej stopy oprocentowania opartej na stałej marży Banku oraz zmiennej stopie referencyjnej LIBOR 3M, nie powoduje jednak, iż umowa kredytowa traci swój odpłaty charakter, czy też inne cechy wynikające z art. 69 Prawa bankowego (pozwany tego rodzaju okoliczności nie wykazał).

W konsekwencji w ocenie Sądu I instancji wykonanie zobowiązania w 23 kwietnia 2008 roku winno nastąpić poprzez zastosowanie kursu średniego CHF publikowanego przez NBP. Sąd oparł się w tym zakresie na wnioskach płynących z opinii biegłego sądowego z zakresu ekonomii. Różnica pomiędzy kursem zastosowanym przez pozwany bank w dniu 23 kwietnia 2008 roku względem powódki (1 CHF = 2,1740 zł), a kursem średnim NBP z Tabeli A (1 CHF=2,1198 zł), na który wskazuje strona powodowa wyniosła 0,0542 zł, a więc wysokość pobranego przez (...) spreadu z tytułu kwoty spłaconego w dniu 23 kwietnia 2008 roku w stosunku do kursu średniego NBP (Tabela A) dla kwoty 17 479,30 CHF wyniosła 947,38 zł.

Zważywszy na ustaloną treść łączącego strony stosunku prawnego, skonfrontowaną z roszczeniem powódki o zapłatę oraz wynikiem postępowania dowodowego, Sąd przyjął, że po stronie powódki powstała nadpłata w kwocie 947,38 zł, która podlega zwrotowi jako świadczenie nienależne.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się pozwany zaskarżając wyrok w punkcie I i III.

W ramach wywiedzionej apelacji powód podniósł zarzuty naruszenia:

1.  art. 227 k.p.c. oraz 233 § 1 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, pozbawionej wszechstronnego i obiektywnego rozważenia całości materiału dowodowego i bezpodstawne przyjęcie, że „Sam fakt wyboru jednego spośród gotowych wzorców umów kredytowych nie stanowi jeszcze możliwości przyjęcia, iż umowa była indywidualnie negocjowana oraz pominięcie w tym zakresie, że:

a.  powód mógł zawrzeć umowę kredytu złotowego i możliwe było zawarcie umowy bez spornych klauzul waloryzacyjnych.

i.  powód we wniosku kredytowym zaznaczył walutę CHF;

ii.  Strony indywidualnie uzgodniły treść Harmonogramu spłat, stanowiącego załącznik do umowy,; 

b.  poprzez bezpodstawne przyjęcie, że „abuzywność (…) postanowień umownych przejawia się po pierwsze w tym, że klauzule te nie odwoływały się do ustalanego w sposób obiektywny kursu CHF, do wskaźników, na które żadna ze stron nie miała wpływu, podczas gdy z przytoczonej przez Pozwanego w odpowiedzi na pozew argumentacji oraz z powołanych tamże dowodów jednoznacznie wynika, że spread był wyznaczony w oparciu o niezależne od Banku czynniki makroekonomiczne;

c.  nienadanie właściwego znaczenia zeznaniom świadka H. P. złożonych na rozprawie w dniu 26 listopada 2019 roku,;

2.  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, tj. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodów z dokumentów załączonych do pism procesowych Pozwanego.

3.  art.. 102 k.p.c. poprzez nieobciążenie powoda kosztami procesu, w sytuacji gdy w niniejszej sprawie nie zachodziły przesłanki do rozstrzygnięcia w zakresie kosztów przyjętego przez Sąd I instancji w Wyroku,;

4.  art. 385 ¹ § 1 w zw. z 385 ¹ § 3 k.c. przez błędną wykładnię i bezpodstawne przyjęcie, że sporne klauzule w zakresie w odnoszącym się do bankowych tabeli kursów nie były negocjowane.

5.  art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i bezpodstawne przyjęcie, że sporne klauzule w zakresie w jakim przewidują przeliczenie świadczeń pieniężnych wyrażonych w umowie w PLN według kursów kupna i sprzedaży ustalonych w Tabeli Kursów Walut Obcych Pozwanego spełniają przesłanki abuzywności, w szczególności że są (1) sprzeczne z dobrymi obyczajami i (2) rażąco naruszają interes konsumentów, podczas gdy nie są one abuzywne;

6.  art. 405 k.c. i art. 410 k.c. przez ich bezpodstawne zastosowanie, ewentualnie art. 409 k.c. przez jego niezastosowanie i stwierdzenie, że Bank bezpodstawnie wzbogacił się kosztem powoda (co nie miało miejsca),;

7.  art. 118 k.c. w zw. z art. 120 § 1 i 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie pomimo, że raty kredytu płacone przez powoda, którym odpowiada zasądzona kwota (stanowiąca sumę odrębnych części poszczególnych rat), stanowią świadczenia okresowe i podlegają 3-letniemu terminowi przedawnienia, a zatem roszczenie powoda jest przedawnione;

8.  art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. przez zasądzenie odsetek począwszy od daty wcześniejszej niż dzień wydania prawomocnego wyroku,;

Wobec powyższego strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za postępowanie I instancji w całości oraz za postępowanie II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictw, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 9 marca 2023 r. Sąd Okręgowy udzielił pouczenia powódce o skutkach uznania postanowień umowy za abuzywne. W skutek powyższego powódka w dniu 14 marca 2023 r. 2022 r. (data nadania) złożyła oświadczenie, że wyraża świadomą i wolną zgodę na niedozwolone postanowienia umowne zawarte w ww. umowie (sanuje) – klauzule waloryzacyjne i powstanie skutków prawnych z nimi związanych i uznaje całą umowę za wiążącą oraz nie wyraża zgody na ochronę konsumencką przewidzianą dla konsumentów, którzy zawarli umowy obejmujące niedozwolone klauzule umowne, przewidziane przepisami prawa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie jednak z innych przyczyn niż w niej wskazane.

Na wstępie rozważań należy zaznaczyć, że wskazanie na niedozwolony charakter klauzuli umownej jest uprawnieniem konsumenta, w którego interesy zachowanie takiej klauzuli może godzić. Jednakże w określonych okolicznościach konsument - kredytobiorca może uznać, że jeżeli wyeliminowanie klauzuli niedozwolonej prowadziłoby do unieważnienia umowy, to woli on jej utrzymanie i jednocześnie utrzymanie w mocy całej umowy. Wzywając stronę umowy - kredytobiorcę-konsumenta do zajęcia stanowiska sąd powinien poinformować go, mając już ustalone okoliczności faktyczne sprawy i dokonaną jej ocenę prawną, o konsekwencjach prawnych wynikających z unieważnienia w całości zawartej umowy kredytowej oraz podobnie, o skutkach uznania za nieważną klauzuli niedozwolonej, z utrzymaniem w mocy pozostałej treści tej umowy, a konsument winien oświadczyć, które rozwiązanie wybiera jako dla niego korzystniejsze (zob. m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 lutego 2013 r., C-472/11, (...) Bank (...) przeciwko C. C., pkt 31, 35; uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, oraz wyrok Sądu Najwyższego z 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16).

Wskazać należy, że sąd jest zobowiązany do zbadania z urzędu, niezależnie od zarzutów konsumenta, czy warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 mają nieuczciwy charakter, a także do tego, by dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą. Realizacja tego obowiązku mogłaby jednak w efekcie prowadzić do pozbawienia konsumenta uprawnienia do wyrażenia świadomej i wolnej zgody na niedozwolone postanowienie, gdyby nie został w odpowiednim czasie i w odpowiedni sposób pouczony przez sąd o skutkach uznania umowy za niewiążącą (nieważną).

Stąd też wynika akcentowany w orzecznictwie obowiązek przewodniczącego, realizowany na podstawie art. 156 ^{( 1)} i 156 ^{( 2)} k.p.c., pouczenia konsumenta o prawdopodobnym wyniku sprawy w świetle zgłoszonych twierdzeń i dowodów, tj. w szczególności o tym, czy - w ocenie sądu - istnieje możliwość utrzymania umowy po wyeliminowaniu z niej klauzul abuzywnych i jakie będą następstwa dalszego funkcjonowania stosunku prawnego o takiej treści, czy też takiej możliwości nie ma, co będzie związane przede wszystkim z koniecznością zwrotu przez strony spełnionych świadczeń (art. 410 § 1 w zw. z art. 405 KC). Ewentualnie należy także udzielić informacji, że o konkretnym żądaniu dochodzonym w pozwie można rozstrzygnąć na innej podstawie prawnej niż wskazana przez stronę (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 2 czerwca 2021 r., I CSKP 55/21; z 27 lipca 2021 r., V CSKP 49/21; z 3 czerwca 2022 r., II CSKP 520/21; z 15 maja 2022 r., II CSKP 792/22).

Tylko w takiej sytuacji możliwe będzie przyjęcie, że konsument jest należycie poinformowany o skutkach uznania danej klauzuli umownej za abuzywną i podjął świadomą decyzję co do udzielenia mu ochrony na podstawie dyrektywy 93/13 oraz art. 385 ¹ k.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2021 r., I CSKP 55/21).

Kierując się powyższymi wskazaniami Sąd odwoławczy, podzielając twierdzenia Sądu I instancji co do braku nieważności spornej umowy na podstawie art. 58 k.c. i abuzywności klauzuli przeliczeniowej w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., przyjmując ustalenia leżące u podstaw powyższych rozważań w całości również jako podstawę własnego rozstrzygnięcia, pouczył powódkę o potencjalnych konsekwencjach stwierdzenia abuzywności na rozprawie apelacyjnej w dniu 9 marca 2023 r. (protokół k. 575 a.s., nagranie przebiegu rozprawy apelacyjnej 00:06:58 – 00:13:42). Wobec powyższego uprzedzono powódkę, że podzielenie zapatrywania wyrażonego w wyroku może doprowadzić do stwierdzenia trwałej bezskuteczności (nieważności) zawartej umowy, co prowadziłoby do powstania po stronie powodowej roszczeń które w stanie faktycznym sprawy mogłyby się okazać niekorzystne dla powódki. W skutek powyższego powódka w dniu 14 marca 2023 r. 2022 r. (data nadania, k. 582 a.s.) złożyła oświadczenie, że wyraża świadomą i wolną zgodę na niedozwolone postanowienia umowne zawarte w ww. umowie (sanuje) – klauzule waloryzacyjne i powstanie skutków prawnych z nimi związanych i uznaje całą umowę za wiążącą oraz nie wyraża zgody na ochronę konsumencką przewidzianą dla konsumentów, którzy zawarli umowy obejmujące niedozwolone klauzule umowne, przewidziane przepisami prawa.

Jednocześnie Sąd odwoławczy podkreśla, że nie podziela postawionych w apelacji pozwanego zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego i materialnego, gdyż ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego leżące u podstaw rozstrzygnięcia, jak również przeprowadzona ocena abuzywności klauzuli są prawidłowe. Wbrew argumentom wyrażonym w apelacji sporna klauzula przeliczeniowa nie była „indywidualnie” uzgodniona z powódką i jednocześnie kształtowała ona prawa i obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawało natomiast to w jaki sposób zawarta klauzula była wykorzystana przez strony procesu, gdyż oceny abuzywności klauzul dokonuje się na moment zawarcia umowy (uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17). Bardziej szczegółowe odniesienie się do powyższych zarzutów zdaje się zbyteczne w kontekście złożonego przez powódkę oświadczenia o zaakceptowaniu abuzywności spornych klauzul.

Stosownie do art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy. Obowiązek orzekania przez sąd według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy dotyczy sądu pierwszej oraz drugiej instancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 roku, I PKN 422/97).

Przez stan rzeczy rozumie się tu zarówno stan faktyczny, jak i prawny. W systemie apelacyjnym zasada ta ma zastosowanie do sądów obu instancji, gdyż instancja odwoławcza jest tu przede wszystkim sądem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym (wyr. SN z 8.2.2006 r., II CSK 153/05, Legalis).

W konsekwencji powyższego Sąd odwoławczy był zobligowany do uwzględnienia dokonanych przed zamknięciem rozprawy apelacyjnej czynności prawnomaterialnych. Mając na względzie złożone przez powódkę oświadczenie o zaakceptowaniu abuzywnych klauzul umownych uznać należy, że w stanie faktycznym sprawy roszczenie powódki nie zasługuje na uwzględnienie. Jak już wyjaśnił Sąd I instancji nie ma podstaw do stwierdzenia nieważności umowy na gruncie art. 58 k.c., natomiast leżąca u podstaw uwzględnienia powództwa abuzywność klauzul przeliczeniowych została przez powódkę zrewidowana i ostatecznie zaakceptowana po stosowanym pouczeniu. W tym stanie rzeczy powództwo powódki nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że umowa była wykonywana zgodnie z jej treścią.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo co do uwzględnionego przed Sądem I instancji roszczenia w kwocie 947,37 zł.

Sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do wzruszenia wyroku w pozostałej części. W ocenie Sądu Okręgowego uzasadnionym było odstąpienie od obciążania powódki kosztami procesu przed Sądem I instancji, nawet w sytuacji gdy na etapie postępowania apelacyjnego przyjęła ona skuteczność zakwestionowanych klauzul abuzywnych.

Wobec powyższego Sąd odwoławczy oddalił apelację w pozostałym zakresie na podstawie art. 385 k.p.c..

Sąd odwoławczy rozstrzygnął o kosztach postępowania apelacyjnego w oparciu o treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i obciążył powódkę kosztami strony pozwanej w łącznej wysokości 235 zł na które składały się kwota 100 zł tytułem uiszczonej opłaty sądowej od apelacji oraz kwota 135 złotych tytułem poniesionych kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej a których wysokość ustalono stosowanie do wartości przedmiotu zaskarżenia i brzmienia § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).