Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania H. S. (H. S. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji ubezpieczonej H. S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 24 lutego 2015r. sygn. akt XI U 2675/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. w ten sposób, że przyznaje H. S. prawo do świadczenia przedemerytalnego począwszy od dnia 30 września 2014r.,

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie,

3.  stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

4.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz H. S. kwotę 30 zł (trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

/-/SSA W. Bzibziak /-/SSA A. Kolonko /-/SSA W. Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 840/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 października 2014r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił H. S. przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego z uwagi na to, że ostatni stosunek pracy nie został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy, lecz w związku z upływem czasu, na jaki umowa o pracę została zawarta. Likwidacja stanowiska pracy nie pozostawała w związku przyczynowo - skutkowym z ustaniem stosunku pracy.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona powołała się na zapis w świadectwie pracy, w którym pracodawca wskazał, że stosunek pracy został rozwiązany na podstawie art. 30 § 1 pkt 4 kp (likwidacja stanowiska pracy). Podniosła ponadto, że od dnia 4 września 2013r. przebywała na zasiłku chorobowym i już z tym dniem nastąpiła faktyczna likwidacja stanowiska pracy, zaś stosunek pracy ustał z dniem 30 listopada 2013r.

Zarzuciła także, że w wieku 58 lat nie ma szansy na znalezienie pracy.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko i przyznając, że w toku postępowania wyjaśniającego pracodawca potwierdził,
iż rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie wskazanego przepisu Kodeksu pra­cy, czyli z upływem czasu, na jaki umowa o pracę została zawarta oraz że na miejsce ubezpieczonej nie zatrudnił innego pracownika, a stanowisko pracy z dniem 30 listopada 2013r. uległo likwidacji, jednak zdaniem Oddziału umowa o pracę została rozwiązana
z upływem okresu, na jaki została zawarta i nie miało to związku z przyczynami leżącymi po stronie pracodawcy.

Zdaniem organu rentowego o takim związku można by mówić jedynie w sytuacji rozwiązania stosunku pracy przed upływem okresu, na jaki umowa o pracę została zawarta.

Wyrokiem z dnia 24 lutego 2015r. sygn. XI U 2675/14 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie.

Sąd ustalił, że H. S. wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego złożyła w dniu 6 sierpnia 2014r.

Organ rentowy uznał za udowodnione 33 lata i 10 miesięcy okresów składkowych
i nieskładkowych.

Rozwiązanie ostatniego stosunku pracy, łączącego ubezpieczoną z (...) S.c. E. S. i K. S. z siedzibą w K., nastąpiło z dniem 30 listopada 2013r. na podstawie art. 30 § 1 pkt 4 kp, tj. z upływem czasu, na jaki umowa została zawarta, przy czym obok w/w podstawy prawnej jako przyczynę ustania stosunku pracy wskazano likwidację stanowiska pracy.

E. S. w piśmie z dnia 16 września 2014r., skierowanym do ZUS, podała,
że z dniem zakończenia stosunku pracy ubezpieczonej zlikwidowano zajmowane przez nią stanowisko pracy.

Sąd ustalił, że w (...) s.c. E. S. i K. S. ubezpieczona od dnia 7 marca 2012r. do dnia 6 września 2012r. odbywała staż na stanowisku referenta
ds. kadrowo - płacowych, natomiast od dnia 7 września 2012r. do dnia 30 listopada 2013r. pracowała jako specjalista d/s kadr i płac.

W oparciu o wyjaśnienia ubezpieczonej Sąd ustalił, że pracodawca musiał ją zatrudnić na okres co najmniej jednego roku po zakończeniu stażu, gdyż w przeciwnym wypadku musiałby zwrócić Urzędowi Pracy koszty poniesione z tego tytułu.

Ubezpieczona w w/w Spółce, która była biurem rachunkowym, zajmowała się sprawami pracowniczymi, tj. prowadziła ewidencję czasu pracy, obliczała płace i wypełniała dokumenty skierowane do ZUS. Wcześniej tymi czynnościami zajmowała się wspólniczka (...) S.c. – E. S..

Ubezpieczona w chwili podjęcia omawianego zatrudnienia posiadała orzeczenie
o zdolności do pracy na jeden rok, natomiast od lutego 2013r. była niezdolna do pracy, korzystała ze zwolnień chorobowych oraz pobierała zasiłki chorobowe, a lekarz medycyny pracy nie wyraził zgody na kontynuowanie przez nią zatrudnienia po dniu 30 listopada 2013r. Obowiązki ubezpieczonej w spółce (...) przejęła wówczas ponownie E. S..

Sąd wskazał, że ubezpieczona wykazała następujące okresy składkowe
i nieskładkowe:

- od 1 sierpnia 1975r. do 31 października 2000r. - w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w T.,

- od 2 listopada 2000r. do 7 lutego 2002r. - A (...) Sp. z o.o. Oddział (...) w K.,

- od 22 listopada 2002r. do 21 maja 2003r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych,

- od 1 maja 2004r. do 11 czerwca 2005r. - w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w T.,

- od 20 czerwca 2005r. do 14 lipca 2007r. - w Firmie Handlowo - Usługowej (...) Sp. z o.o. w K.,

- od 23 października 2007r. do 22 października 2008r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych,

- od 7 marca 2012r. do 6 września 2012r. – pobierała z PUP stypendium za okres stażu,

- od 7 września 2012r. do 30 listopada 2013r. – w (...) s.c. E. S.
i K. S..

Od dnia 5 grudnia 2013r. jest ponownie zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w T. jako osoba bezrobotna, a od dnia 13 grudnia 2013r. do dnia 12 grudnia 2014r. uprawniona była do zasiłku z tego tytułu. Sześciomiesięczny okres pobierania przez nią zasiłku upłynął zatem z dniem 12 czerwca 2014r. W okresie tym nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, ani zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Zaświadczenie o tych okolicznościach uzyskała
z PUP w dniu 3 września 2014r.

Przywołując art. 2 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 i 3 ustawy z dnia 30.04.2004r.
o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jednol. Dz.U. z 2013r. poz. 170) wskazał Sąd I instancji, że zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. b ustawy z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednol. Dz.U. z 2015r. poz. 149) zwrot „rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy” oznacza m.in. rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych.

Sąd I instancji uznał, że z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż ostatni stosunek pracy ubezpieczonej nie ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy, lecz z upływem czasu, na jaki umowa została zawarta, tzn. na podstawie art. 30 §1 pkt 4 kp. Pośrednimi przyczynami braku dalszego zatrudnienia ubezpieczonej było wyczerpanie rocznej konieczności jej zatrudnienia przez Spółkę (...) po ukończeniu stażu oraz powstanie niezdolności do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku, tj. niedopuszczenie ubezpieczonej do pracy przez lekarza medycyny pracy. Mając na uwadze szczególnie tę drugą przyczynę, Sąd uznał,
że faktyczna przyczyna utraty pracy leżała po stronie H. S., której stan zdrowia nie pozwalał na dalsze zatrudnienie.

Likwidacja stanowiska pracy nie była zatem rzeczywistą przyczyną wygaśnięcia stosunku pracy ubezpieczonej, lecz skutkiem tego zdarzenia.

Sąd I instancji uznał, że ubezpieczona niedostatecznie wykazała, aby wygaśnięcie stosunku pracy wiążącego ją ze Spółką (...) nastąpiło w związku ze zmianami organizacyjnymi bądź ekonomicznymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. b w/w ustawy
z dnia 20.04.2004r., a zatem nie spełniła przesłanek do przyznania jej prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Apelację od powyższego wyroku wniosła ubezpieczona, zaskarżając go w całości
i zarzucając naruszenie art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. b ustawy z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - poprzez prawidłowe wprawdzie ustalenie, że ostatni stosunek pracy ustał ze względu na rozwiązanie umowy z powodu upływu okresu, na jaki została zawarta, ale błędne odmówienie uznania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy ustaniem stosunku pracy a likwidacją stanowiska pracy pomimo, że z dowodów znajdujących się w aktach sprawy wynika, że ostatni pracodawca nie mógł jej zwolnić
z powodu nieobecności w pracy spowodowanej chorobą, a także dlatego, że musiałby zwracać środki interwencyjne pozyskane na stworzenie jej miejsca pracy, dlatego też wskazanie w świadectwie pracy obok art. 30 § 1 pkt 4 kp likwidacji stanowiska pracy jako współprzyczyny nie może być uważane za brak związku przyczynowo- skutkowego, gdyż sprzeczne to jest z okolicznościami sprawy i logiką we wnioskowaniu.

Powołując się na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości
i przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego, zgodnie z wnioskiem z dnia
6 sierpnia 2014r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Podniosła, że rozwiązano umowę o pracę oczywiście na podstawie zapisu w tej umowie tj. okresu na jaki została zawarta, gdyż pracodawca nie mógł jej dalej zatrudnić
z powodu likwidacji jej stanowiska pracy. Błędnie natomiast Sąd I Instancji przyjął, że brak jest związku przyczynowo- skutkowego pomiędzy ustaniem stosunku pracy a likwidacją jej stanowiska pracy.

Zarzuciła, że według przyjętej w doktrynie linii orzeczniczej związek przyczynowy oznacza normalne następstwa danego stanu rzeczy.

Zdaniem apelującej, z argumentacji Sądu wynika, że normalne jest tylko ,,ustanie stosunku pracy ze względu na upływ okresu, na jaki umowa została zawarta”, a tym samym nienormalne jest „zlikwidowanie stanowiska pracy”, aby nie ponosić ujemnych skutków zwrotu środków na stworzenie przez pracodawcę stanowiska zgodnie z wymogami wynikającymi z prac interwencyjnych, realizowanych w oparciu o zapisy w/w ustawy
z 20.04.2004r., czyli tej samej, która przewiduje w art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. b, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy powinna być m.in. likwidacja stanowiska pracy, co miało
w sprawie miejsce.

Podkreśliła, że likwidacja stanowiska pracy w dzisiejszych warunkach gospodarczych jest w wielu przypadkach warunkiem koniecznym do utrzymania funkcjonowania pracodawcy, aby nie doprowadzić do jego upadłości. Sąd I Instancji nie ustalił poprzez przesłuchanie pracodawcy, co byłoby gdyby z nią nie rozwiązał stosunku pracy, jakie byłyby skutki, uznając, że było to bez znaczenia dla sprawy. Tymczasem wobec spełnienia pozostałych przesłanek, okoliczność ta winna skutkować przyznaniem świadczenia przedemerytalnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Słusznie zarzuca apelująca, że w istniejących w sprawie okolicznościach należało uznać, że z dniem 30 listopada 2013r. doszło do likwidacji jej stanowiska pracy w rozumieniu art. 2 pkt 29 lit. b ustawy z dnia 20.04.2004r.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, H. S. w okresie sześciu miesięcy, tj. od 7 marca 2012r. do 6 września 2012r., odbywała w spółce cywilnej (...) staż na podstawie skierowania w ramach projektu
„(...)” (por. k. 141 a.r.), za który to okres przyznano jej stypendium
z Powiatowego Urzędu Pracy (por. zaśw. k. 140 a.r.) na podstawie przepisu art. 53 ust. 1 w/w ustawy z dnia 20.04.2004r. Z wyjaśnień ubezpieczonej wynika również, że została w Spółce zatrudniona po zakończeniu stażu z uwagi na wymogi w/w ustawy. Z przepisów w/w ustawy wynika (art. 47), że refundacja składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnionego bezrobotnego możliwa jest, gdy pracodawca zatrudnia taką osobę przez co najmniej 12 miesięcy, a po upływie tego okresu osoba taka jest nadal zatrudniona.

Ubezpieczona była zatrudniona w spółce (...) w okresie od 7 września 2012r.
do 30 listopada 2013r. na podstawie umowy na czas określony (por. k. 142 a.r.), a z dniem ustania tego stosunku pracy – jak podał pracodawca - zajmowane przez nią stanowisko pracy zostało zlikwidowane. Nikt w jej miejsce zatrudniony nie został (por. k. 158 a.r.). Okoliczności te przez organ rentowy podważone nie zostały.

Fakt zatem, że pracodawca zawiera z osobą bezrobotną umowę o pracę na czas określony, w celu skorzystania z powyższych możliwości, po czym nie przewiduje kontynuowania stosunku pracy i stanowisko pracy likwiduje, nie zatrudniając nikogo na to miejsce, pozwala, zdaniem Sądu Apelacyjnego, na uznanie, że do rozwiązania stosunku pracy doszło z powodu likwidacji stanowiska pracy. Żądanie, aby w takiej sytuacji pracodawca celowo zawierał umowę o pracę na czas dłuższy, po czym skracał okres trwania umowy poprzez jej wypowiedzenie czy rozwiązanie na podstawie porozumienia stron (por. opinia – k. 161 a.r.), aby w ten sposób stworzyć związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy rozwiązaniem umowy o pracę a likwidacją stanowiska pracy, nie znajduje żadnego prawnego uzasadnienia.

Okoliczność, że w okresie ostatnich 88 dni trwania stosunku pracy ubezpieczona była czasowo niezdolna do pracy (por. k. 144 a.r.) oceny tej nie zmienia, bowiem faktem jest,
że do likwidacji stanowiska pracy ubezpieczonej z chwilą ustania jej stosunku pracy doszło.

W świetle powyższego ustalenia, H. S., urodzona w dniu (...), która do dnia 30 listopada 2013r. wykazała okresy składkowe i nieskładkowe
w łącznym rozmiarze 33 lat i 10 miesięcy, a rozwiązanie ostatniego łączącego ją stosunku pracy, trwającego ponad 12 miesięcy, nastąpiło z powodu likwidacji stanowiska pracy, spełniła wszystkie przesłanki wymagane przepisem art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych do nabycia tego prawa.

Spełniła także przesłanki wymagane ustępem 3 tego przepisu, bowiem wniosek
o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego złożyła w dniu 6 sierpnia 2014r., czyli przed upływem terminu 30 dni od wydania przez Powiatowy Urząd Pracy w T. w dniu 11 lipca 2014r. (por. k. 145 a.r.) zaświadczenia poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, a także w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, co z kolei wynika z zaświadczenia
z dnia 3 września 2014r. (por. k. 156 a.r.).

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 386 § 1 kpc, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego i zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia przedemerytalnego począwszy od dnia 30 września 2014r., bowiem dopiero wraz
z uzupełnieniem informacji z Powiatowego Urzędu Pracy zaświadczeniem z dnia 3 września 2014r. oraz przedstawieniem pisemnego wyjaśnienia pracodawcy co do przyczyn rozwiązania stosunku pracy, co nastąpiło z dniem 29 września 2014r., można było uznać, że ubezpieczona złożyła wszystkie dokumenty, o których mowa w art. 7 ust. 3 ustawy.

Brak jest natomiast podstaw do przyznania prawa do świadczenia za okres wcześniejszy, dlatego też z mocy art. 385 kpc Sąd Apelacyjny oddalił apelację w pozostałym zakresie.

Równocześnie z mocy art. 11 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych w zw.
z art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednol. Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) (ustawy o FUS) Sąd Apelacyjny stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem organ ten dysponował wszystkimi danymi, umożliwiającymi wydanie decyzji w terminie.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 kpc w zw. z art. 36 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednol. Dz.U. z 2014r. poz. 1025 ze zm.).

/-/SSA W. Bzibziak /-/SSA A. Kolonko /-/SSA W. Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek