Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Leszek Kulik (spr.)

Sędziowie

SSA Jacek Dunikowski

SSA Halina Czaban

Protokolant

Elżbieta Niewińska

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 18/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 26 sierpnia 2022 r., sygn. akt III K 63/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

- art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k.;

- art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy na błędną konstrukcję wniesionego środka odwoławczego. Skarżący na samym wstępie zarzuca zaskarżonemu orzeczeniu obrazę prawa materialnego tj. art. 46 § 1 k.k., a następnie błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść.

Wskazać zatem należy, że obraza prawa materialnego może polegać jedynie, na jego wadliwym zastosowaniu w orzeczeniu, które zostało oparte na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Tym samym obraza ta nie może mieć miejsca w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia jest wynikiem błędnych ustaleń, przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów procesowych (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2014r., sygn.. IV KK 288/14. LEX nr 1541264). Ponadto, obraza ta może polegać albo na błędnej wykładni zastosowanego przepisu, albo zastosowaniu lub niezastosowaniu określonego przepisu prawa materialnego wówczas, gdy jego zastosowanie jest obowiązkowe, a nie fakultatywne (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2012r., sygn. akt II K.K. 330/12, LEX nr1232827). Nie ulega zatem wątpliwości, że apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego , zawiera zarzuty wewnętrznie sprzeczne ze sobą zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych oraz obrazy prawa materialnego. Niemniej jednak tak wadliwie sformułowany środek odwoławczy nie zwalnia Sądu odwoławczego z obowiązku kontroli orzeczenia w zaskarżonej części.

Podniesiony w apelacji zarzut obrazy prawa materialnego jest bezpodstawny. Wraz z wejściem w życie od 1.07.2015 r. nowelizacji Kodeksu karnego dokonanej ustawą z 20.02.2015 r., Dz.U.2015.396 ) obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę został zaliczony do środków kompensacyjnych. Wobec tego, że obecnie obowiązek naprawienia szkody nie jest już środkiem karnym, na pierwszy plan wysuwa się teraz nie jego represyjna, lecz kompensacyjna funkcja. Zgodnie z treścią art. 46 § 1 k.k. orzekając obowiązek naprawienia szkody sąd stosuje przepisy prawa cywilnego, co oznacza, że w przypadku wyrządzenia szkody przez współsprawców przestępstwa zastosowanie ma art. 441 § 1 k.c., w świetle którego jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna.

Obecnie nie znajdują już zatem normatywnej podstawy podnoszone uprzednio w doktrynie poglądy, że bardziej uzasadnione (z uwagi na zasadę indywidualizacji odpowiedzialności karnej) byłoby orzekanie obowiązku naprawienia szkody w częściach równych od każdego ze współdziałających lub stosownie do udziału każdego z nich w wyrządzonej szkodzie. „Z dniem 1 lipca 2015 r. przewidziana w art. 46 § 1 k.k. instytucja obowiązku naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej przestępstwem została wprost wyłączona spod działania zasady indywidualizacji odpowiedzialności karnej. A zatem orzeczenie wobec współsprawców przestępstwa tytułem środka kompensacyjnego takiego obowiązku, w zależności od realiów procesowych sprawy, może nastąpić solidarnie, bądź w częściach równych lub stosownie do udziału każdego ze współsprawców w wyrządzonej szkodzie (pro rata parte)" (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26.07.2016 r., II KK 196/16, OSNKW 2016/11, poz. 72).

Wybór sposobu obowiązku naprawienia szkody w konkretnym wypadku, z uwzględnieniem także zasady odpowiedzialności indywidualnej każdego ze współsprawców, należy zawsze do sądu orzekającego. Jeśli zatem Sąd I instancji zastosował jedno z powołanych fakultatywnych rozstrzygnięć o obowiązku naprawienia szkody o jakim mowa w art. 46 § 1 k.k. to nie dopuścił się zarzucanej mu obrazy powołanego przepisu.

Obraza prawa materialnego nie polega na tym, że sąd nie zastosował jakiejś konstrukcji prawnej, jeżeli nie miał takiego obowiązku. Nie stanowi obrazy prawa materialnego niezastosowanie określonej instytucji, jeżeli ma ona charakter fakultatywny. Wówczas ustawodawca używa z reguły zwrotu „sąd może", np. warunkowo zawiesić wykonanie kary ( art. 69 § 1 k.k.) – por. postanowienia SN: z 7.10.2010 r., II KK 246/10, OSNwSK 2010, poz. 1902; z 22.12.2010 r., II KK 279/10, OSNwSK 2010, poz. 2550; z 21.12.2006 r., V KK 368/06, OSNwSK 2006, poz. 2566.

Sąd I instancji w części motywacyjnej wyroku uzasadnił jakie przesłanki przemawiały za przyjęciem konstrukcji częściowego obowiązku naprawienia szkody wobec oskarżonego P. K. stosownie do jego udziału w wyrządzonej szkodzie (pro rata parte)". Mianowicie wskazał, że głównymi sprawcami przestępstwa, a więc pełniącymi w nim rolę dominującą byli D. S. i M. Ł. wobec, których został orzeczony solidarny obowiązek naprawienia szkody w całości do wysokości nieuiszczonych rat leasingu. Dlatego też wobec P. K., którego udział w przestępstwie był mniejszy, orzekł tenże obowiązek jedynie w części stosownie do jego udziału w tym czynie.

Reasumując, w tym zakresie Sąd nie miał obowiązku zastosowania konstrukcji prawnej solidarnego naprawienia szkody wobec oskarżonego, a tym samym nie dopuścił zarzucanej mu obrazy przepisów prawa materialnego. Dlatego w tej części zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.

Na uwzględnienie zasługiwał natomiast drugi wniosek zawarty w apelacji zmierzający do wskazania prawidłowej i pełnej nazwy pokrzywdzonego, którym jest (...) S.K.A. z siedzibą we W. i na rzecz której przedmiotowy obowiązek naprawienia szkody winien być orzeczony. Jednak błąd ten Sąd Apelacyjny zakwalifikował jako oczywistą omyłkę pisarską. Dlatego też postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 24 marca 2023 r. na podstawie art. 105 § 1 i 2 k.p.k. sprostował oczywistą omyłkę pisarską w pkt. III części dyspozytywnej wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 26 sierpnia 2022 r., sygn. akt III K 63/22, w ten sposób, że w miejsce błędnie wpisanej nazwy oskarżyciela posiłkowego (...) S.K.A. we W.”, wpisał prawidłową tj. (...) S.K.A. we W.”.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Podniesione w apelacji zarzuty są bezpodstawne.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

pkt 1

Przedmiot utrzymania w mocy

W części dotyczącej rozstrzygnięcia o obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zarzuty podniesione w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego są bezzasadne.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

pkt 1

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 2

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze rozstrzygnięto zgodnie z art. 636 § 1 k.p.k., zaś o opłacie za drugą instancję na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych.

7.  PODPIS