Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jacek Barczewski (spr.)

Sędziowie: SO Beata Grzybek, SO Agnieszka Żegarska

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2023 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Skarbu Państwa - Starosty (...)

z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o wpis do księgi wieczystej

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w (...) z dnia 5 kwietnia 2023 r., sygn. akt Dz.Kw. (...)

p o s t a n a w i a :

oddalić apelację.

Beata Grzybek Jacek Barczewski Agnieszka Żegarska

Sygn. akt: IX Ca 570/23

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Skarb Państwa – Starosta (...) wniósł o dokonanie wpisu prawa korzystania z nieruchomości na rzecz uczestnika postępowania (...) Sp. z o.o. w W. na podstawie umowy zawartej w trybie art. 33 ust. 3 i 3 a ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych.

Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2023 r. Sąd Rejonowy w (...) wniosek oddalił.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, wpis do księgi nie może być dokonany, jeżeli do wniosku zostanie załączony dokument sporządzony w formie „słabszej” niż z podpisem notarialnie poświadczonym, chyba że przepis na to wyraźnie zezwala. Przykładem takiego unormowania jest art. 95 ust. 3 Prawa bankowego, nie jest zaś art. 33 ust. 3 i 3a ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych, albowiem wskazanym tam dokumentom nie przyznano mocy dokumentów urzędowych. W tej sytuacji zawarcie umowy w zwykłej formie pisemnej nie uzasadnia twierdzenia, że zachowana została forma niezbędna do dokonania czynności w postępowaniu wieczystoksięgowym (art. 16 w zw. z art. 31 ust. 1 ukwih), co skutkowało oddaleniem wniosku w oparciu o art. 626 ⁸ § 1 i 2 k.p.c.

Od postanowienia Sądu I instancji apelację wniósł wnioskodawca, zaskarżając je w całości, zarzucając naruszenie art. 31 ust. 1 ukwih poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że do dokonania wpisu prawa do korzystania z nieruchomości w oparciu o umowę zapewniającą dostęp do nieruchomości celem umieszczenia obiektów i infrastruktury telekomunikacyjnej wymagana jest dla umowy forma dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, podczas gdy art. 33 ust. 3 i 3 a ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych jako przepisy szczególne wskazują, iż podstawą wpisu jest umowa zawarta w formie pisemnej, co skutkowało niezasadnym oddaleniem wniosku.

Wnioskodawca wniósł o:

1. uwzględnienie apelacji w całości, zmianę zaskarżonego „wyroku” i dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem z 27 lutego 2023 r., ewentualnie:

2. uchylenie zaskarżonego „wyroku” i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna, choć paradoksalnie zawarte w niej zarzuty naruszenia przepisów art. 31 ust. 1 ukwih i art. 33 ust. 3 i 3 a ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych były zasadniczo słuszne.

Zgodnie bowiem z art. 31 ust. 1 ukwih, wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. Stosownie natomiast do art. 33 ust. 3 i 3 a ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych, warunki korzystania z nieruchomości ustala się w umowie, która jest zawierana na piśmie w terminie 30 dni od dnia wystąpienia przez operatora z wnioskiem o jej zawarcie. Umowa, o której mowa w ust. 3, stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej.

Sąd Rejonowy uznał, iż ostatnie z cytowanych unormowań nie mogą stanowić podstawy wpisu umowy o warunkach korzystania z nieruchomości do księgi wieczystej, albowiem ustawa z 7 maja 2010 r., w przeciwieństwie choćby do art. 95 ust. 3 ustawy Prawo bankowe, nie nadaje dokumentowi mocy dokumentu urzędowego. Umknęło jednak Sądowi I instancji, że taka cecha dokumentu nie jest immanentnym warunkiem dokonania wpisu. Nie jest kwestionowane w doktrynie, iż przepisami zezwalającymi na dokonanie wpisu są choćby art. 26 ust. 1 i 2 ukwih, zgodnie z którymi podstawą oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej są dane katastru nieruchomości, zaś podstawą oznaczenia lokalu w księdze wieczystej jest zaświadczenie o położeniu i powierzchni lokalu, wydane przez spółdzielnię mieszkaniową, a domu jednorodzinnego - zaświadczenie wydane przez spółdzielnię oraz dane katastru nieruchomości, czy też art. 29 ustawy z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych, stosownie do którego umowa pożyczki lub kredytu, niezależnie od wartości pożyczki lub kredytu, powinna być sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Podstawę wpisu w księdze wieczystej hipoteki zabezpieczającej kredyt lub pożyczkę udzielaną przez kasy stanowi oświadczenie właściciela nieruchomości o ustanowieniu hipoteki na rzecz kasy z zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Nadto, co się tyczy przywoływanego przez Sąd Rejonowy unormowania art. 95 ust. 1 Prawa bankowego, to przypomnieć należy, że ustawą z 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 777), która weszła w życie z dniem 20 lipca 2013 r., dodano do art. 95 pr.bank. ust. 1a, zgodnie z którym moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w art. 95 ust. 1 pr.bank., nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym (zmiana ta jest następstwem wyroku TK z 15 marca 2011 r., P. 7/2009). Postępowanie wieczystoksięgowe również jest postępowaniem cywilnym, a zatem także w postępowaniu wieczystoksięgowym nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów bankowych wymienionych w art. 95 ust. 1 pr.bank. moc prawna dokumentów urzędowych. Zmiana ta pozostaje bez wpływu na ustalenie, jakie dokumenty mogą stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej, ponieważ wpis w księdze wieczystej może nastąpić nie tylko na podstawie dokumentu urzędowego, art. 95 ust. 1 i 3 pr.bank. nadal stanowią zaś, że określone w tych przepisach dokumenty bankowe są podstawą wpisów w księdze wieczystej (zob. też T. Czech, Hipoteka. Komentarz..., s. 67-68).

Tym samym, skoro art. 31 ust. 1 ukwih nie uzależnia możliwości dokonania wpisu od urzędowego charakteru dokumentu, zaś ustawa z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych umożliwia jego dokonanie od zawarcia umowy w zwykłej formie pisemnej, co w niniejszej sprawie miało miejsce, rozważania Sądu Rejonowego należało uznać za chybione.

Mimo to apelacja wnioskodawcy podlegała oddaleniu. Jak stanowi bowiem art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej.

Podstawę wniosku stanowiła umowa z 21 marca 2023 r. podpisana przez reprezentującego Skarb Państwa Starostę (...) oraz niejakiego K. L., który ani nie jest członkiem zarządu spółki (...), ani dla którego nie udzielono stosownego pełnomocnictwa (a przynajmniej nie załączono go do wniosku). Tymczasem jak wskazuje się w orzecznictwie, kognicja sądu wieczystoksięgowego obejmuje również badanie dokumentu, stanowiącego podstawę dokonania wnioskowanego wpisu, także w zakresie prawidłowości umocowania osób, które ten dokument podpisały. Wnioskodawca zobowiązany jest bowiem do załączenia do wniosku o wpis takich dokumentów, które potwierdzają udzielenie stosownych pełnomocnictw do złożenia oświadczenia woli oraz uprawnienia konkretnych osób do ich udzielenia (por. postanowienie SN z 28.06.2017 r., IV CSK 538/16).

Brak przedłożenia dokumentu, który potwierdza wspomniane umocowanie, uzasadnia oddalenie wniosku o wpis ( art. 626 ⁹ k.p.c.), albowiem w postępowaniu o wpis, kontroli sądu podlega skuteczność materialnoprawna czynności prawnej, na podstawie której doszło do ustanowienia prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej. Skoro wnioskodawca nie wykazał, by druga strona czynności prawnej legitymowała się pełnomocnictwem do jej dokonania, nie sposób skutecznie twierdzić, że doszło do ustanowienia prawa, o którego ujawnienie wnosi.

Godzi się podkreślić, iż w obowiązującym stanie prawnym nie istnieje podstawa do wzywania do usunięcia przeszkody wpisu. Jednoznaczne brzmienie art. 626 ⁹ k.p.c. nakazuje w wypadku istnienia przeszkody wpisu oddalenie wniosku.

Wobec powyższego, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy apelację oddalił jako bezzasadną, albowiem zaskarżone orzeczenie, mimo błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu.

Beata Grzybek Jacek Barczewski Agnieszka Żegarska