Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 283/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 grudnia 2021 roku, sygn. akt XII K 187/15

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońcy oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ pełnomocnik wnioskodawcy

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części , w jakiej oddalono wniosek

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. Zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 300 § 3 k.k., poprzez błędną subsumpcję prawidłowo ustalonego stanu faktycznego i uznanie, iż czyn oskarżonego objęty pkt 4 aktu oskarżenia nie wyczerpał znamion ww. przepisu karnego, w związku z niewystąpieniem skutku przewidzianego w art. 300 § 3 k.k., polegającego na uszczupleniu możliwości zaspokojenia wierzycieli (...) SA, podczas gdy prawidłowa treści art. 300 § 3 k.k. i jego subsumpcja pod ustalony stan faktyczny prowadzi do wniosku przeciwnego,

2. W przypadku nieuwzględnienia zarzutu z ppkt a) i przyjęcia, iż zachowanie oskarżonego objęte zarzutem z pkt 4 aktu oskarżenia rzeczywiście nie wywołało należącego do znamion przestępstwa z art. 300 § 3 kk skutku, w postaci uszczuplenia możliwości zaspokojenia wierzycieli (...) SA, zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 13 § 1 k.k., poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie przyjęcia, iż oskarżony S. F. (1) dopuścił się usiłowania przestępstwa z art. 300 § 3 k.k.

3. Zarzut rażąco niewspółmiernej łagodności kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego w pkt II wyroku, a w konsekwencji także kary łącznej orzeczonej w pkt III wyroku, wskutek nadania nadmiernego znaczenia okolicznościom łagodzącym oraz błędnego zaliczenia do nich faktu nabycia nieruchomości przez kierowaną przez oskarżonego spółkę na potrzeby inwestycyjne, ze zbycia której częściowo zaspokojono pokrzywdzonych, jak również zaniechania nadania odpowiedniej wagi okolicznościom wpływającym na potrzebę zaostrzenia kary, wskutek czego orzeczona kara nie spełnia dyrektyw jej wymiaru określonych w art. 53 k.k., nie pozwalając na osiągnięcie celów prewencji indywidualnej oraz generalnej.

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Analiza okoliczności sprawy nie potwierdza, aby w niniejszej sprawie doszło do obrazy przepisów prawa materialnego.

Brak zastrzeżeń apelującego w zakresie poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych, w tym aktywnego uczestnictwa oskarżonego w postępowaniu upadłościowym, rodzi powinność szczególnej analizy w zakresie oceny zaistnienia podstaw do przypisania S. F. (1) zamiaru popełnienia czynu z art. 300 § 3 k.k.

Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje stanowisko Sądu Okręgowego polegające na uznaniu, że podjęte przez oskarżonego czynności nie zostały zdeterminowane zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli spółki (...) S.A. Do uwag zawartych na str. 33-36 uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego wypada jeszcze dodać, że stronę podmiotową czynu wskazanego w art. 300 § 1 i 3 k.k. określa zamiar pokrzywdzenia przez dłużnika swoich wierzycieli przez zbywanie składników swojego majątku. Zagadnienie strony podmiotowej omawianego przestępstwa odgrywa szczególną rolę przy określeniu kwestii odpowiedzialności karnej jego sprawcy z uwagi na fakt, iż często kwestia zamiaru będzie decydującym kryterium, pozwalającym odróżnić zachowanie przestępne dłużnika od zachowania dozwolonego. Strona przedmiotowa przestępstw przeciwko wierzycielom opiera się bowiem na konstrukcjach zachowań nie tylko legalnych w ekonomii (obrocie gospodarczym), lecz także często powszechnych. W tej sytuacji prawidłowa ocena woli po stronie sprawcy wysuwa się na czołowe miejsce w określeniu faktu popełnienia przestępstwa. Nawet więc jeśli dłużnik wypełni któreś ze znamion czynności sprawczej wskazanej w art. 300 § 1 k.k. – niewłaściwym będzie by z faktu, że zdawał on sobie sprawę z tego, że grozi mu upadłość lub niewypłacalność w każdym przypadku, niejako automatycznie wnosić, że co najmniej godził się na udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia swoich wierzycieli. Takie rozumowanie jest oczywiście nieuprawnione. Jego konsekwencją byłoby karanie także uczciwych dłużników, którzy w obliczu grożącej upadłości lub niewypłacalności swoją aktywną postawą chcieli odwrócić niebezpieczeństwo zdarzeń objętych przepisem, o którym mowa. O ile bowiem rzeczywiście ukrywanie lub pozorne obciążanie przez dłużnika składników swojego majątku będzie łączyć się najczęściej – ale mimo to nie zawsze – z zamiarem udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzycieli, o tyle np. zbywanie lub rzeczywiste obciążanie przez niego składników majątku nierzadko może wypływać z godnej aprobaty woli zapobieżenia krachowi gospodarczemu (np. sprzedaż składników majątku trwałego dla odzyskania płynności płatniczej lub zaciągnięcie zabezpieczonego hipotecznie kredytu po to, by przywrócić stan równowagi ekonomicznej firmy) (por. Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V). Rozważania te są istotne w kontekście stanowiska autora apelacji, prezentującego w uzasadnieniu szereg rozwiązań, które w jego ocenie mogły zostać wykorzystane w celu zabezpieczenia interesów (...) S.A. i jej wierzycieli. Nie jest jednak przedmiotem niniejszego postępowania analiza optymalnych rozwiązań, jakie należało przyjąć w celu rozwiązania problemów finansowych spółki, ale ocena konkretnego zachowania oskarżonego w płaszczyźnie prawnokarnej. Nadto, przy ocenie tego zachowania sąd winien patrzeć nie tylko przez pryzmat znamion art. 300 k.k., lecz również winien je widzieć w szerszym kontekście uprawnień właścicielskich i rzeczywistego zagrożenia udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela.

Podjęte przez S. F. działania polegające na zbyciu akcji spółki (...) sp. z o.o. S.K.A., w kontekście wyjaśnień oskarżonego, zeznań świadków oraz dokumentacji zebranej w sprawie, mogły stwarzać realną możliwość zabezpieczenia roszczeń wierzycieli. Zupełnie prawidłowe są zatem wnioski sądu meriti o braku podstaw do wywiedzenia z faktu zbycia ww. akcji zamiaru uszczuplenia możliwości zaspokojenia wierzycieli spółki (...) S.A., skoro zawarcie umowy sprzedaży wiązało się z poręczeniem spłaty przez (...) pożyczek udzielonych przez spółkę (...) zbywanej spółce w wysokości 4.638.100 zł oraz bieżących zobowiązań na kwotę 124.783,50 zł, w połączeniu z jednoczesnym brakiem korzystnych ofert sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek spółki-córki. Apelujący pomija bowiem, że głównym majątkiem spółki w 2012 r. były, oprócz środków przeznaczonych za zakup nieruchomości, inwestycje długoterminowe, na które składały się nie tylko udziały i akcje w spółkach, ale także udzielone pożyczki, co finalnie w toku postępowania układowego doprowadziło do częściowego zaspokojenia roszczeń wierzycieli spółki (...) S.A.

Potwierdzeniem zasadności przyjętej przez Sąd Okręgowy oceny co do braku zamiaru pokrzywdzenia wierzycieli, jest także postawa oskarżonego w dążeniu do odzyskania od dłużników spółki (...) S.A. wierzytelności, a następnie umożliwieniu przeprowadzenia postępowania upadłościowego i spłaty zobowiązań, co dotyczy także zobowiązań spółki-córki. Celem gospodarczym sprzedaży akcji spółki (...) sp. z o.o. S.K.A. było realne odsunięcie w czasie postępowania sądowego przeciwko spółce reprezentowanej przez oskarżonego, nie zaś pokrzywdzenie wierzycieli.

Apelujący zdaje się także nie dostrzegać różnicy miedzy obowiązkiem współpracy upadłego z syndykiem i sędzią-komisarzem, określonym w art. 57 prawa upadłościowego a osobistym zaangażowaniem oskarżonego tak w postępowaniu upadłościowym jak następnie w toku postępowania układowego, polegającym nie tylko na współpracy z syndykiem a następnie nadzorcą sądowym, ale także na licznych kontaktach z wierzycielami spółki, przekazywaniem im informacji o toku postępowania, jak i podejmowaniem działań zmierzających do jak najpełniejszej spłaty wierzytelności, które to okoliczności Sąd Okręgowy słusznie dostrzegł i nadał im właściwą rangę.

Obszerne omówienie przez Sąd problematyki braku możliwości przypisania zamiaru oskarżonemu, co do przypisanego mu w pkt 4 aktu oskarżenia czynu, dyskredytuje rozważania apelującego o możliwość przypisania S. F. usiłowania popełnienia przestępstwa z art. 300 § 3 k.k. - wszak dokonanie takiej oceny (subsumpcji) nierozerwalnie łączy się z ustaleniem zamiaru popełnienia przestępstwa - czyniąc tym samym zarzut z pkt 2 apelacji pozbawionym racjonalnego uzasadnienia.

Także sformułowany w omawianym środku odwoławczym zarzut rażącej niewspółmierności kary, wymierzonej oskarżonemu nie zasługuje na uwzględnienie. Nie ulega wątpliwości, że wywód zawarty w tej apelacji, dotyczący zarówno wysokości wyrządzonej przez oskarżonego szkody jak i społecznej szkodliwości czynu odpowiada prawdzie. Kwestie te były jednak przedmiotem rozważań Sądu Okręgowego i nie ma potrzeby ich ponownie przytaczać.

Wbrew twierdzeniom apelacji, dotychczasowa niekaralność oskarżonego, w powiązaniu z ustabilizowaną sytuacją życiową i zawodową oskarżonego, stanowi atut w przypadku osób o znacznym doświadczeniu życiowym, które swoim życiem sprzed daty czynu świadczą o incydentalności przypisanego im zachowania, co pozwala pozytywnie wnioskować w zakresie prognozy kryminologicznej. Niejasne jest przy tym oczekiwanie prokuratora, by we wskazanym zakresie wyższe wyksztalcenie oskarżonego poczytywać jako okoliczność obciążającą. Nie zasługuje także na uwzględnienie wywodzona argumentacja o przewadze wiedzy i doświadczenia oskarżonego nad pokrzywdzonymi, skoro w znakomitej większości przy zawieraniu umów z firmą reprezentowaną przez oskarżonego, korzystali oni z usług doradców finansowych. Słuszna jest także argumentacja Sądu Okręgowego, który wskazuje na podejmowane przez oskarżonego kroki, mające na celu wywiązanie się z planowych inwestycji.

Faktem jest również, że istotną rolą sankcji karnej jest wzgląd na jej społeczne oddziaływanie – prowadzące do realizacji funkcji zapobiegawczej i wychowawczej kary. Nie zmienia to jednak powinności miarkowania kary przy założeniu, że jej wymiar ma w sposób racjonalny odpowiadać skali zagrożenia za określone przestępstwo.

Za czyn art. 294 § 1 k.k. przewidziano karę do 10 lat pozbawienia wolności. Oznacza to, że granica ta stanowi pułap sankcji karnej dla każdego z przypadków popełnienia czynu kwalifikowanego z powyższego przepisu. Konstatacja ta winna być płaszczyzną rozważań w kwestii adekwatności kary do przesłanek jej wymiaru w odniesieniu do oskarżonego. Poza dyskusją jest wysokim stopień winy oskarżonego i wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu, w tym z uwagi na rozmiar wyrządzonej szkody. Nie zmienia to jednak powinności sądu polegającej na miarkowaniu kary, która winna być dostosowana do przesłanek jej wymiaru, określonych w art. 53 k.k. Jeśli zatem istotnie, kara pozbawienia wolności wymierzona S. F. (1) bliska dolnemu progowi przewidzianemu za ten czyn nie cechuje się surowością – brak dostatecznych podstaw, by uznać, że jest ona rażąco niewspółmierna do całokształtu okoliczności, którymi przy wymiarze kary winien kierować się sąd meriti. Należy uznać tę karę za wyważoną. Jej wysokość nie pozostaje w sprzeczności z przesłankami wymiaru kary, zwartymi w art. 53 § 1 i 2 k.k., co wyłącza możność ingerencji w tym zakresie przez sąd odwoławczy.

Z opisanych przyczyn apelacja oskarżyciela publicznego nie została uwzględniona.

Wniosek

1. uchylenie pkt VI wyroku w zakresie uniewinnienia od zarzutu z pkt 4 aktu oskarżenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia w tej części;

2. zmianę wyroku w pkt II w zakresie wymiaru kary jednostkowej, poprzez orzeczenie kary 4 lat pozbawienia wolności oraz orzeczenie nowej kary łącznej.

☒ niezasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Materiał dowodowy nie prowadzi do uznania, iż oskarżony winien być skazany. Wina w zakresie czynu z pkt 4 aktu oskarżenia nie została mu udowodniona, co wykazują trafne argumenty uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Niezasadny charakter zarzutów apelacji prokuratora w powiązaniu z brakiem podstaw z art. 439 k.p.k. i art. 440 k.p.k. nie mógł doprowadzić do wzruszenia zaskarżonego wyroku.

Z kolei brak cech rażącej niewspółmierności w kierunku jej nadmiernej łagodności, nie uzasadnia uwzględnienia żądania prokuratora wymierzenia kary 4 lat pozbawienia wolności. Zaskarżony wyrok należycie uwzględnia dyrektywy sądowego wymiaru kary oraz ocenę stopnia społecznej karygodności dowiedzionego oskarżonemu przestępstwa, a w dalszej kolejności uwzględnia cele zapobiegawcze i wychowawcze oraz wszystkie elementy art. 53 § 2 kk.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodami utrzymania w mocy zaskarżonego wyroku jest bezzasadność zarzutów i wniosków apelacji prokuratora oraz brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu przez sąd odwoławczy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2, 3

Orzeczenie w przedmiocie wynagrodzenia za obronę z urzędu zapadło zgodnie z przepisem par. 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. 2019.18).

Orzeczenie w kwestii kosztów postępowania odwoławczego wydano na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. mając na uwadze sytuację materialną i finansową oskarżonego, uznając, że uiszczenie tych kosztów byłoby zbyt uciążliwe.

7.  PODPIS

SSA Piotr Schab

SSA Katarzyna Wróblewska SSO (del.) Piotr Bojarczuk

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 grudnia 2021 roku, sygn. akt XII K 187/15

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części, w jakiej oddalono wniosek

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana