Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

III K 653/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

0.1.Fakty uznane za udowodnione

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

A. G.

został oskarżony o to, że:

w dniu 12 lutego 2019 roku na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, będąc autorem materiału prasowego pt. „(...)”, opublikowanego w dniu 12 lutego 2019 roku w ogólnopolskim dzienniku „G. (...)”, oraz materiału prasowego pt. „(...)” opublikowanego w dniu 12 lutego 2019 roku w serwisie internetowym W. (...), pomówił Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe o to, że Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe „znalazło sposób by zataić skalę wycinki drzew” oraz o to, że Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe „utajnia skalę wycinki drzew”, tj. o postępowanie, które może poniżyć Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe w opinii publicznej lub narazić je na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania działalności ustawowej w zakresie zarządu lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa,

tj. o czyn z art. 212 §2 kk

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Oskarżony, wykonując zawód dziennikarza, w dn. 12 lutego 2019r. opublikował w „G. (...)” materiał prasowy pt. „(...)” oraz w serwisie internetowym W. (...) artykuł pt. „(...)”, w których zawarł stwierdzenia, że Gospodarstwo Lasy Państwowe „znalazło sposób by zataić skalę wycinki drzew” oraz „utajnia skalę wycinki drzew”. Wnioski powyższe opisane zostały jako pochodna faktu, iż do nabywców drewna przez poszczególne nadleśnictwa wysyłane były celem wypełnienia i odesłania druki oświadczeń o braku zgody na ujawnianie przez z PGL LP – w trybie dostępu do informacji publicznej – m.in. informacji o całkowitej ilości nabytego przez dany podmiot drewna, średniej cenie, oznaczeniu handlowo-gatunkowym nabytego drewna, jak i informacji o historii zakupów, jak i faktu, że poszczególne organizacje społeczne w przeszłości występowały na drogę sadową, by uzyskać w trybie dostępu do informacji publicznej od Lasów Państwowych informacje na temat okoliczności, pozostających w ich zainteresowaniu.

– dokumentacja złożona przez oskarżyciela (k. 20-99)

– dokumentacja złożona przez obrońcę (k. 47-164, 246-546, 551)

- wyjaśnienia oskarżonego (k. 240-241)

– zeznania K. T. (k. 556-558)

– zeznania M. K. (k. 585-587)

0.1.Fakty uznane za nieudowodnione

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

2.  OCena DOWOdów

0.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

dowody jw.

Sąd obdarzył całość wskazanych powyżej dowodów wiarą, z tym jedynie zastrzeżeniem, że w zakresie zeznań świadków Sąd poza zakresem swoich rozważań pozostawił formułowane przez świadków oceny i własne interpretacje, obdarzając zeznania te wiarą co do faktów. Podobnie zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, jak i pozostałe dowody, Sąd uznał za pozyskane zgodnie z prawem, dokumenty zaś sporządzone przez osoby uprawnione, stosownie do przepisów, określających ich formę i treść, a tym samym – za wiernie odzwierciedlające okoliczności w nich opisane.

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięciaz wyroku

Oskarżony

☐

3.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.2.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.3.  Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

3.4.  Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

3.5.  Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej orazzwięźle o powodach uniewinnienia

Przedmiotem ochrony przepisu art. 212 kk jest cześć i godność innej osoby, przy czym pomawianymi mogą być osoba fizyczna, grupa osób, instytucja, osoba prawna albo jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej.

Pomówienie może być zrealizowane nie tylko ustnie, lecz także pisemnie, w tym za pomocą druku, rysunku, jak również przy użyciu technicznych środków komunikacji, jak telefon czy Internet, w tym także komunikacja email. Pomówienie odnosić się musi do postępowania danej osoby (np. popełnienie przestępstwa, prowadzenie niemoralnego trybu życia) lub jej właściwości (np. alkoholizm, narkomania, zboczenie płciowe, choroba psychiczna, a w przypadku podmiotu zbiorowego również chaos organizacyjny czy brak profesjonalizmu prowadzeniu działalności określonego rodzaju), w sytuacji, gdy rozgłoszenie danej informacji może daną osobę lub podmiot zbiorowy w oczach opinii publicznej poniżyć lub narazić na utratę zaufania niezbędnego dla pracy na danym stanowisku lub wykonywania danego zawodu lub rodzaju działalności. Pomówienie może nastąpić przez podanie pewnych informacji, w tym również w postaci podejrzenia lub powtarzania pogłoski, zmyślonej przez pomawiającego lub rzeczywiście krążącej, jak również przez konkretny zarzut pod adresem pomówionego. Nie jest tu konieczne, aby sam pomawiający był źródłem zniesławiających pomówionego informacji, wystarczy, że powtarza informacje zasłyszane od podmiotów trzecich z zamiarem zniesławienia podmiotu pomówionego.

Pomówienie jest przestępstwem formalnym z narażenia, dla dokonania którego nie jest wymagany skutek w postaci rzeczywistego poniżenia lub utraty zaufania w oczach opinii społecznej przez podmiot pomówiony. Nie oznacza to jednak, że nie jest istotne to, czy zniesławiające podmiot pomówiony zarzuty obiektywnie mogły taki właśnie skutek spowodować. Pomówienie jedynie wówczas podlega odpowiedzialności karnej, kiedy wiąże się z nim możliwość wystąpienia szkody moralnej po stronie podmiotu pomówionego w postaci możliwości poniżenia go lub narażenia na utratę zaufania w oczach opinii publicznej. Zaznaczyć należy, że przepis art. 212 kk mówi o „poniżeniu w opinii publicznej”, co oznacza, że chodzi tu nie tyle o urazę osobistych uczuć osoby pomówionej, ile raczej o to, jak pomówiony podmiot będzie w wyniku pomówienia postrzegany przez szeroki, nieokreślony krąg osób. Karalne jest zatem takie pomówienie, które może prowadzić do upokorzenia danej osoby w opinii innych osób, spowodować, że inne osoby będą uważać pokrzywdzonego za osobę poniżoną (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2010 roku o sygnaturze II KK 105/10).

Podkreślenia wymaga, że wypowiedzi w sprawach zainteresowania publicznego co do zasady są uprawnione do wysokiej ochrony na podstawie art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w związku z czym Europejski Trybunał Praw Człowieka uznawał także ważną rolę odgrywaną przez media w demokratycznym społeczeństwie (vide wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dn. 16.02.2021r. o sygn. 12567/13 (...) v. BUŁGARIA, LEX nr 3120612). Podobnie doniosłość społeczna wolnej prasy (a tym samym innych mediów) wynika wprost z przyznanej im ochrony konstytucyjnej: zgodnie z art. 14 Konstytucji Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu, zaś zgodnie z art. 54 ust. 1 Konstytucji każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. W konsekwencji realizowanie funkcji ochronnej przepisu art. 212 §1 kk nie może prowadzić do kryminalizacji życia społecznego, którego nieodłączną cechą jest występowanie sytuacji konfliktowych, wzbudzających emocje i powodujących wyrażanie ocen zachowania. Ich negatywny odbiór przez innych uczestników życia społecznego nie zawsze musi być oceniany w kategoriach przestępstwa (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dn. 31.03.2022r. o sygn. II KK 39/22, LEX nr 3417423). Powyższe stanowisko zyskuje dodatkowo na znaczeniu w odniesieniu do prawa obywateli do informacji i jawności życia publicznego oraz kontroli takiej działalności, która obejmuje kwestie społecznie doniosłe - w tym zakresie trudną do przecenienia rolę spełnia prasa, która korzysta z ustawowo i konstytucyjnie gwarantowanej wolności wypowiedzi (vide teza postanowienia Sądu Najwyższego z dn. 25.09.2017r. o sygn. II KK 146/17, KZS 2018/1/23).

W realiach niniejszej sprawy w świetle zeznań K. T. Sąd uznał za udowodnione, że osoby, działające w imieniu Gospodarstwa Lasy Państwowe udostępniały nabywcom drewna druki oświadczeń o braku zgody na udostępnianie w trybie dostępu do informacji publicznej danych, o których mowa w oświadczeniach z k. 252. Nie sposób w tym miejscu pominąć, że zakres danych, objętych pojęciem informacji publicznej, jak i obowiązek ich udostępniania, wynika nie tylko z art. 61 Konstytucji RP, zgodnie z którym to przepisem obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa (ust.1), lecz również z ustawy o dostępie do informacji publicznej, zgodnie z którą każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie (art. 1 ust.1). Podobnie w świetle załączonych do akt sprawy dokumentów, obrazujących decyzje administracyjne, jak i orzeczenia sądowe, zapadające w przedmiocie udzielania informacji publicznej przez Lasy Państwowe (k. 255, 271-275, 277-282, 284-288, 316-323), nie budzi wątpliwości Sądu, że w przeszłości Lasy Państwowe odmawiały udzielania żądanych informacji, to zaś powołując się na tajemnicę przedsiębiorstwa.

Faktem jest, że art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej przewiduje ograniczenie powyższego prawa m.in. ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy. Rzecz jednak w tym, że w realiach sprawy niniejszej – jak jasno wynika z powołanych zeznań – inicjatywa, by kontrahenci Lasów Państwowych składali przedmiotowe oświadczenia, wyszła od Lasów Państwowych, nie zaś od tychże kontrahentów, które to zjawisko zostało opisane i ocenione przez oskarżonego w materiałach ujętych w akcie oskarżenia. Zgodnie z art. 1 ustawy Prawo prasowe prasa, zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej. W oczywisty sposób każda krytyka zawiera w sobie aspekt subiektywny, a poprzedzona jest interpretacją i oceną opisywanych przez autora zjawisk, nikt nie może być narażony na uszczerbek lub zarzut z powodu udzielenia informacji prasie, jeżeli działał w granicach prawem dozwolonych (art. 5 ust. 2 ustawy Prawo prasowe), podobnie jak nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki (art. 6 ust. 2 cyt. ustawy). W realiach niniejszej sprawy Sąd uznał, że oskarżony opisał prawdziwe zjawisko, tj. zbieranie od kontrahentów Lasów Państwowych oświadczeń o braku zgody na udostępnianie danych, a następnie poddał je interpretacji i krytyce, stosownie do powołanych przepisów ustawy Prawo prasowe. Oceny tej nie zmienia fakt publikowania przez Lasy Państwowe danych w oficjalnych publikatorach, albowiem z jednej strony dane tam przedstawione z jednej strony pozostają trudno zarozumiałe dla przeciętnego odbiorcy, z drugiej zaś nie wskazują konkretnych danych poszczególnych wyciętych drzew (jak choćby wiek) czy powodu wycinki, jak i przeznaczenia pozyskanego w ten sposób drewna. Nie sposób nie zgodzić się z twierdzeniem, że wycinka lasów – elementu kluczowego z punktu widzenia ochrony środowiska i klimatu, nie tylko w skali lokalnej, ale też globalnej – jest kwestią nieistotną społecznie i jako taka nie powinna podlegać społecznej kontroli. Podobnie nie budzi wątpliwości, że rolą prasy, jak i pozostałych mediów, jest aktywne uczestnictwo w debacie społecznej oraz informowanie o kwestiach społecznie doniosłych, w tym także stanowiących przedmiot niniejszej sprawy, tj. związanych z wycinką lasów. W tym stanie rzeczy Sąd stanął na stanowisku, że oskarżony działał w granicach prawa, jako dziennikarz wolnych mediów. W konsekwencji Sąd na podstawie art. 17 §1 pkt 2 kpk uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu.

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Punkt wyroku

Przytoczyć okoliczności

5.  1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Punkt wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionychw innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosowałokreślonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7.  KOszty procesu

Punkt wyroku

Przytoczyć okoliczności

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie 632 pkt.1 kpk.

6.  1Podpis