Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 318/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 7 marca 2023 roku sygn. II K 343/23

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.1.2.1

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

- zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść i rzutujący w konsekwencji na błędne uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu, polegający na niesłusznym przyjęciu przez Sąd rejonowy, że zebrany w toku postępowania materiał dowodowy nie daje podstaw do stwierdzenia, że oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona czynu przywłaszczenia powierzonej rzeczy ruchomej pojazdu marki (...), podczas gdy w/w po rozwiązaniu umowy pożyczki i przejściu prawa własności na rzecz banku, zlecił wykonanie badań technicznych pojazdu, celowo unikał kontaktu z pracownikami banku i firmy windykacyjnej i nie dokonał zwrotu pojazdu, a przez to nie miał zamiaru tego zwrotu;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W ocenie sądu odwoławczego, ustalenia faktyczne dokonane przez sąd rejonowy w zakresie braku sprawstwa przedmiotowego czynu po stronie oskarżonego są nieprawidłowe. Z uwagi także na fakt, iż wyrok pierwszoistnacyjny był wyrokiem uniewinniającym, a sąd odwoławczy (w składzie rozpoznającym przedmiotową apelację) na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego doszedł jednak do odmiennych wniosków końcowych i ustalił, iż oskarżony R J. dopuścił się zarzucanego mu czynu (jest winny i winien ponieść karę), jedyną możliwą decyzją było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania sądowi I instancji (art. 454 § 1 k.p.k.).

Sąd odwoławczy zauważa, że apelacja prokuratora nie odnosi się wprost do niewłaściwej oceny materiału dowodowego w postaci wyjaśnień oskarżonego, czy wreszcie dowodów potwierdzających to, jakiej treści informacje o podjętych próbach kontaktu z oskarżonym przedstawiła firma windykacyjna, tym nie mniej - zawarto w niej zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który doprowadził do niesłusznego ostatecznego uznania, iż oskarżony nie popełnił czynu i uniewinnienia R. J.. Błędna ocena zgromadzonego materiału to jednak wyraźne stanowisko po stronie skarżącego, tak jak zgłoszony wniosek końcowy korespondujący z postawionym zarzutem. Z tego względu sąd odwoławczy uznał, iż weryfikacja dokonanej przez sąd meriti oceny całego materiału dowodowego - pod kątem zasadności zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, zgodnie z którymi oskarżony jest niewinny, jest w pełni uzasadniona. Na powyższe pozwala kierunek apelacji (na niekorzyść) oraz uznanie, iż utrzymanie wyroku w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe - art. 440 k.p.k. Przecież przepis ten “zobowiązuje do dokonania z urzędu kontroli orzeczenia zaskarżonego zwyczajnym środkiem odwoławczym niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, aby wykluczyć możliwość utrzymania orzeczenia rażąco niesprawiedliwego w sytuacji nietrafności zarzutów sformułowanych w środku odwoławczym” - tak przykładowo wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 grudnia 2014 r.II AKa 420/14 publ. Legalis Numer 1186618.

Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia w zakresie stanu faktycznego i wniosek, zgodnie z którym oskarżony nie popełnił zarzuconego mu przestępstwa, są w ocenie Sądu Okręgowego nieprawidłowe.

Takie ustalenie nastąpiło na skutek pierwotnego błędu w ocenie materiału dowodowego w postaci głownie: wyjaśnień oskarżonego i zeznań przedstawiciela oskarżyciela posiłkowego oraz informacji o treści przebiegu postępowania windykacyjnego, a ponadto z analizy zachowywania się R. J. już po jego pierwotnym rozpytaniu w prowadzonej sprawie przez organy ścigania – co miało miejsce w dniu 29 grudnia 2021r (notatka urzędowa k.45). Są to dowody, które można i należy wykorzystać w sprawie, a których oceny w istocie zabrakło po stronie sądu rejonowego. Sąd ten dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonych stwierdzając, iż samo ustalenie, że oskarżony nie zwracał pojazdu leasingowego nie potwierdza jego zamiaru postąpienia z nim jak „właściciel”, a skoro tak – nie ma mowy o kierunkowym zamiarze wymaganym dla bytu przestępstwa z art. 284 §2 kk. Co więcej, sąd meriti uznał, iż skoro nie ma żadnych dowodów, by R. J. (2) po dacie 5 stycznia 2021r. – ustalonej przez sąd I instancji jako data dotarcia do oskarżonego oświadczenia pokrzywdzonego o wypowiedzeniu umowy pożyczki – korzystał z samochodu, to był tylko jego posiadaczem, a skoro tak, to nie ma zarzucanego przestępstwa. W istocie ustalił skrótowo: sam fakt, iż sporny pojazd stał na jego posesji „nie wystarczy do przypisania mu zamiaru jego przywłaszczenia”.

W ocenie sądu odwoławczego taka ocena zgromadzonego materiału dowodowego i taka konstatacja są nazbyt pobieżne i nieuprawnione.

Choć oczywiście samo posiadanie pojazdu tj. ustalenie „pojazd stał” na posesji to za mało, by komukolwiek z tego tylko tytułu przypisywać zamiar jego przywłaszczenia, to jednak w przedmiotowej sprawie owemu posiadaniu towarzyszyło szereg ważkich dla sprawy okoliczności. I tak: oskarżony miał świadomość, że zaprzestał płacenia rat leasingowych i znał treść umowy wiążącej go z pokrzywdzonym, a więc spodziewał się że umowa zostanie wypowiedziana, co będzie się łączyło z przejściem władztwa pojazdu i koniecznością jego zwrotu, a co najważniejsze – a co ustalił sam sąd rejonowy – dotarło do niego wypowiedzenie w/w umowy. Analiza akt pozwala również na ustalenie, iż dotarło do świadomości oskarżonego żądanie zwrotu spornego pojazdu. Potwierdzeniem tego są dokumenty załączone do akt przez pokrzywdzonego, w tym dokumenty przedstawiające działania podejmowane przez firmę windykacyjną wobec oskarżonego na przestrzeni blisko pół roku (od 7 kwietnia 2021r. do 15 września 2021r.). Choć także data popełnienia czynu nie tyle wiąże się z samym wypowiedzeniem umowy, co z otrzymaniem informacji o obowiązku zwrotu pojazdu, to niewątpliwie miało ono miejsce co najmniej w dniu 21 czerwca 2021r., kiedy to poprzez pocztę elektroniczną ( a taki kontakt również został przewidziany w umowy leasingu, jako jeden z dwóch „adresów do korespondencji strony k.10v) wezwano oskarżonego do zwrotu pojazdu, określając datę zwrotu w „ Ostatecznym przedsądowym wezwaniu do wydania własności spółki (...) S.A. (k.32v), a której to daty nigdy nie zmieniono (analizie poddać należało całość dokumentacji e-mailowej zatytułowanej „ Ostatecznie przedsądowe wezwanie…).

Oskarżony mimo bardzo licznych i długotrwałych prób kontaktu osobistego (we wszystkich znanych miejscach zamieszkiwania i prowadzenia działalności, także przez członka rodziny), e-mailowego i telefonicznego, przez okres co najmniej od 21 czerwca 2021r. do dnia zatrzymania spornego pojazdu w dniu 13 lipiec 2022r. – spornego pojazdu nie zwrócił. W międzyczasie natomiast pojazd być może nieprzerwanie znajdował się tj. stał na posesji oskarżonego, tyle tylko, że jego właściciel – pokrzywdzony nie mógł mimo wszystkich możliwych prawnie, podejmowanych dróg, odebrać fizycznie swojej własności. Co więcej, już nawet po dacie pierwotnego rozpytania oskarżonego przez policjanta w toku prowadzonego dochodzenia w dniu 29 grudnia 2021r., R. J. (2) absolutnie nie zmienił swojego zachowania względem obowiązku fizycznego zwrotu pojazdu. Nawet sam oskarżyciel publiczny miał duże problemy z kontaktem z oskarżonym, w tym z jego osobistym przesłuchaniem. Wszystko to powoduje, iż w ocenie sądu odwoławczego oskarżony przyjął swoistego rodzaju postawę unikania wszystkich i wszystkiego – ale przy pełnej świadomości rozwiązania umowy i obowiązku fizycznego oddania samochodu, a przy tym postawę nie mającą żadnego usprawiedliwienia prawnego. Dopiero interwencja organów ścigania i fizyczne zatrzymanie oraz odebranie przedmiotu leasingu doprowadziło do jego oddania (na razie na przechowanie) pokrzywdzonemu. W takich natomiast warunkach nie można zasadnie twierdzić, iż pojazd tylko „stał” na posesji oskarżonego, a więc, że zachowaniu oskarżonego nie towarzyszył zamiar postąpienia z przedmiotem „jak właściciel”

Potwierdzeniem powyższego jest przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2022 r. wydany w sprawie III KK 409/21, w którym czytamy: „ Przestępstwo określone w art. 284 § 2 KK należy do kategorii tzw. przestępstw kierunkowych. Zachowanie sprawcy musi być bowiem ukierunkowane na określony cel, którym w tym wypadku jest włączenie powierzonej rzeczy do majątku sprawcy lub postępowanie z nią jak z własną w inny sposób, co oczywiście wyklucza możliwość popełnienia tego występku z zamiarem wynikowym. Istotnym elementem strony podmiotowej sprzeniewierzenia nie jest również sam fakt odmowy wydania rzeczy powierzonej, lecz powody niezwrócenia tej rzeczy. Powodem tym może być jednak nie tylko wola włączenia rzeczy do swojego majątku, lecz także wola postępowania z nią jak z własną. Nie jest więc trafna konstatacja sądu odwoławczego, że „sprawca realizować będzie znamiona przestępstwa z art. 284 KK tylko wtedy, gdy w przedstawionej konfiguracji działać będzie z zamiarem ostatecznego i nieodwracalnego pozbawienia mienia innej osoby (w tym wypadku leasingodawcy) i uczynienia z niego własnej lub innej osoby własności. Przywłaszczeniem bowiem jest jakikolwiek przejaw traktowania rzeczy jako swojej własnej. Zamiar przywłaszczenia (animus rem sibi habendi) musi przy tym być powiązany ze świadomością sprawcy o braku tytułu prawnego ku temu. Znamiona przestępstwa przywłaszczenia wypełnia dysponowanie przedmiotem przestępstwa bez żadnego ku temu tytułu prawnego. Postępowanie z rzeczą jak właściciel nie ogranicza się jednak tylko do jej sprzedaży lub innej czynności bezpowrotnie uniemożliwiającej właścicielowi odzyskanie rzeczy. Przymiot bycia właścicielem nie ogranicza się bowiem jedynie do prawa przekazywania przedmiotu własności. Jeżeli zatem oskarżony bez żadnej podstawy prawnej nie wydaje na żądanie uprawnionego powierzonego mu przedmiotu, czy też nie wskazuje miejsca jego przechowywania to postępuje wobec niego jak z rzeczą własną, a tym samym dopuszcza się popełnienia przestępstwa jego przywłaszczenia ” (opubl. Legalis).

O zamiarze przywłaszczenia nie świadczy jedynie całkowite wyzbycie się władztwa nad rzeczą poprzez jej sprzedaż czy darowanie. Przekonuje argumentacja zawarta w cytowanym orzeczeniu, iż przyjmując przyjęty przez sąd meriti tok rozumowania, pokrzywdzeni przestępstwem przywłaszczenia powierzonego mienia pozostawaliby w zasadzie bez ochrony prawnej, gdyż oskarżeni nie płacąc rat leasingowych i korzystając z rzeczy, cały czas mogliby deklarować zamiar jej oddania nie potwierdzając tej deklaracji żadnym realnym zachowaniem wskazującym na zamiar jej realizacji. Oczywiście znamiona przestępstwa przywłaszczenia wypełnia dysponowanie przedmiotem przestępstwa bez żadnego ku temu tytułu prawnego. Postępowanie z rzeczą jak właściciel nie ogranicza się jednak tylko do jej sprzedaży lub innej czynności bezpowrotnie uniemożliwiającej właścicielowi odzyskanie rzeczy. Przymiot bycia właścicielem nie ogranicza się jednak tylko do prawa przekazywania przedmiotu własności. Jeżeli zatem oskarżony bez żadnej podstawy prawnej nie wydaje na żądanie uprawnionego powierzonego mu przedmiotu, czy też nie wskazuje miejsca jego przechowywania to postępuje wobec niego jak z rzeczą własną a tym samym dopuszcza się popełnienia przestępstwa jego przywłaszczenia” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 lutego 2020 r., II AKa 390/19). Sąd odwoławczy w składzie rozpoznającym przedmiotowa apelację w pełni przedstawione powyżej stanowiska judykatury.

Trudny dla przedsiębiorców okres pandemii oraz osobiste problemy oskarżonego w chwili czynu, są okolicznościami, jakie należy wziąć pod uwagę dopiero przy ocenie zasadności zastosowania wobec sprawcy represji karnej.

Reasumując: sąd I instancji nie przeprowadził prawidłowo i wnikliwie postępowania dowodowe, dokonał oceny dowodów sprzecznej z wymogami wynikającymi z treści art. 7 kpk, a na podstawie tak dokonanej oceny sformułował nietrafne wnioski, co do oceny zachowania się oskarżonego.

Mając na uwadze powyższe, wyrok uniewinniający R. J. (2) od zarzutu dotyczącego przywłaszczenia powierzonego mu mienia nie jest poprawny, a apelacja wykazała, że w sprawie doszło do błędnych ustaleń faktycznych.

Z powyższych względów orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.

Wniosek

- o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania przez Sąd Rejonowy;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

- wniosek jest zasadny z przyczyn podanych powyżej;

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

- odmienne ustalenia faktyczne w zakresie sprawstwa;

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

- wskazano w punkcie 3.1.,

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Wobec uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego jej rozpoznania sądowi rejonowemu, nie orzekano o kosztach procesu.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok uniewinniający

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana