Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:SSO Ludmiła Tułaczko

protokolant: protokolant sądowy – stażysta Natalia Szewczak

po rozpoznaniu dnia 28 kwietnia 2023 r.

sprawy J. M. syna M. i A., ur. (...) w R.

obwinionego o wykroczenia z art. 141 k.w. i z art. 65 § 2 k.w.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę obwinionego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z dnia 10 października 2022 r. sygn. akt IV W 2485/20

1. zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że uniewinnia obwinionego J. M. od popełnienia zarzucanych mu wykroczeń;

2. kosztami postępowania w sprawie o wykroczenia obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 1339/22

UZASADNIENIE

J. M. został obwiniony o to, że:

1.  w dniu 29 listopada 2020r. w W. na terenie SOR w Szpitalu (...) przy ul. (...) używał słów powszechnie uważanych za nieprzyzwoite tj. o czyn z art. 141 k.w.

2.  oraz o to, że w tym samym miejscu i czasie podczas legitymowania wbrew obowiązkowi nie udzielił funkcjonariuszom Policji wiadomości i dokumentów, co do swojej tożsamości tj. o czyn z art. 65 § 2 k.w.

Po rozpoznaniu sprawy sygn. IV W 2485/20 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi- Południe w Warszawie wyrokiem z dnia 10 października 2022r. uznał obwinionego za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów, z tym ustaleniem, że czynu opisanego w punkcie 1 obwiniony dopuścił się w miejscu publicznym, i za to na podstawie art. 65 § 1 k.w. w zw. z art. 9 § 2 k.w. w zw. z art. 39 § 1 i 2 k.w. wymierzył obwinionemu łącznie karę nagany i zwolnił go od uiszczenia kosztów postępowania przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku obrońca obwinionego złożyła apelację zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1.w zakresie obejmującym rozstrzygnięcie co do zarzucanego czynu z art. 141 k.w. na podstawie art. 109 § 2 k.p.w. w zw. z art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k.

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 82 § 1 k.p.w. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń świadka D. Ł.;

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 8 k.p.w.

a) zeznań świadka M. L., polegającej na uznaniu zeznań tego świadka za wiarygodne w zakresie obejmującym przebieg rozmowy z obwinionym przy oknie rejestracji, w tym co do kwestii użycia przez obwinionego słów nieprzyzwoitych, podczas gdy świadek ten posiada interes w składaniu zeznań niekorzystnych dla obwinionego i ocena wiarygodności tego świadka winna być z tego powodu dokonana z daleko posuniętą ostrożnością oraz w sytuacji gdy opisany przez świadka przebieg zdarzenia pozostaje w istotnej części sprzeczny z zapisem monitoringu z SOR w Szpitalu (...), a ponadto w sytuacji gdy świadek w dniu 25 lutego 2021r. sporządził notatkę służbową dotyczącą przedmiotowego zdarzenia zawierającą jego znacznie bardziej dokładny opis a aniżeli notatka z dnia 29 listopada 2020r.;

b) zeznań świadkini K. Ż., polegającej na uznaniu zeznań tej świadkini za wiarygodne w zakresie obejmującym przebieg rozmowy M. L. z obwinionym przy oknie rejestracji, w tym co do kwestii użycia przez obwinionego słów nieprzyzwoitych, podczas gdy świadkini ta posiadała interes w składaniu zeznań niekorzystnych dla obwinionego i ocena wiarygodności zeznań tej świadkini winna być z tego powodu dokonana z daleko posuniętą ostrożnością, a ponadto w sytuacji gdy opisany przez świadkinię przebieg zdarzenia pozostaje w istotnej części sprzeczny z zapisem monitoringu z SOR w Szpitalu (...);

c) wyjaśnień obwinionego, polegającej na uznaniu ich za pozbawione wiarygodności w zakresie, w jakim obwiniony wskazał, że z jego strony nie padły słowa wulgarne i nieprzyzwoite podczas gdy w świetle prawidłowej oceny dowodów z zeznań świadków M. L., K. Ż. i D. Ł. brak jest podstaw aby kwestionować wiarygodność tych wyjaśnień;

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, stanowiący konsekwencję wskazanej powyżej obrazy przepisów postępowania, polegający na przyjęciu, że w trakcie dyskusji pomiędzy obwinionym a M. L. ze strony obwinionego podały słowa nieprzyzwoite, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do odmiennego wniosku, co skutkowało bezpodstawnym uznaniem obwinionego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu;

2.  W zakresie obejmującym rozstrzygnięcie co do zarzucanego czynu z art. 65 § 2 k.w. na podstawie art. 109 § 2 k.p.w. w zw. z art. 438 pkt 1,2,3, k.p.k. :

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia , tj. art. 82 § 1 k.p.w. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych zeznań:

a) świadkini T. P. , podczas gdy z zeznań tych wynik, że M. L. i K. Ż. nie podali obwinionemu swoich imion i nazwisk, co skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego;

b) świadka D. Ł., podczas gdy z zeznań tych wynika, że obwiniony nie używał wobec funkcjonariuszy policji wulgarnych słów, a także nie utrudniał im czynności nie chcąc się wylegitymować, a to policjanci byli stroną eskalującą i nadużywającą środków przymusu bezpośredniego, a także nie wylegitymowali się obwinionemu, który chciał zapisać ich nazwiska;

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 8 k.p.w. w zw. z art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów z:

a) zeznań świadka M. L., polegającej na uznaniu zeznań tego świadka za wiarygodne w zakresie obejmującym przebieg czynności legitymowania i zatrzymania obwinionego, w szczególności co do kwestii podania obwinionemu imienia, nazwiska , stopnia służbowego oraz przyczyn legitymowania , w sytuacji gdy świadek ten posiadał interes w składaniu zeznań niekorzystnych dla obwinionego i ocena zeznań tego świadka winna być z tego powodu dokonana z daleko posuniętą ostrożnością oraz w sytuacji gdy opisany przez świadka przebieg zdarzenia pozostaje w istotnej części sprzeczny z zapisem monitoringu z SOR w Szpitalu (...), a ponadto w sytuacji , gdy świadek w dniu 25 lutego 2021r. sporządził notatkę służbową dotyczącą przedmiotowego zdarzenia zawierającą jego znacznie bardziej dokładny opis, aniżeli notatka z dnia 29 listopada 2020r. jak również poprzez stwierdzenie, że z zeznań tych wynika, że świadek zażądał od obwinionego podania danych w postaci co najmniej numeru PESEL , podczas gdy świadek w ramach jednych zeznań wskazywał, że wydał obwinionemu polecenie wylegitymowani się , zaś później stwierdził, że chodziło mu o wskazanie numeru PESEL;

b) zeznań świadkini K. Ż., polegającej na uznaniu zeznań tej świadkini za wiarygodne w zakresie obejmującym przebieg czynności legitymowania i zatrzymania obwinionego, w szczególności co do kwestii podania obwinionemu imienia, nazwiska , stopnia służbowego oraz przyczyn legitymowania, w sytuacji gdy świadkini ta posiadała interes w składaniu zeznań niekorzystnych dla obwinionego i ocenia wiarygodności zeznań tej świadkini winna być z tego powodu dokonana z daleko posuniętą ostrożnością, a ponadto w sytuacji gdy opisany przez świadkinię przebieg zdarzenia pozostaje w istotnej części sprzeczny z zapisem monitoringu z SOR w Szpitalu (...), jak również poprzez stwierdzenie, że z zeznań tych wynika, że M. L. zażądał od obwinionego podania danych w postaci co najmniej numeru PESEL, podczas gdy świadkini wskazała na żądanie okazania dowodu osobistego;

c) wyjaśnień obwinionego , polegającej na uznaniu ich za pozbawione wiarygodności w zakresie, w jakim wskazał, że miał zamiar poddać się czynności legitymowania jednak jego dokument tożsamości znajdował się w samochodzie przed budynkiem SOR w Szpitalu (...), podczas gdy żadna okoliczność sprawy nie dawała podstaw do kwestionowania wyjaśnień w tym zakresie oraz na przyjęciu, że z wyjaśnień tych wynika, że obwiniony uzyskał ze strony M. L. informację o przyczynie legitymowania, podczas gdy obwiniony nie był tej okoliczności pewien z uwagi na dynamikę sytuacji;

- błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść , stanowiący konsekwencje wskazanej powyżej obrazy przepisów postepowania, polegający na przyjęciu, że M. L. w trakcie zdarzenia udzielił obwinionemu informacji co do swojego imienia, nazwiska oraz przyczyny podjęcia czynności, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do odmiennego wniosku, a ponadto na przyjęciu, że obwiniony umyślnie nie udzielił M. L. informacji co do swojej tożsamości podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wskazuje, że zamierzał to uczynić po odnotowaniu danych M. L. oraz zabraniu swojego dowodu osobistego z samochodu, co skutkowało bezpodstawnym uznaniem obwinionego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu;

-ostrożnościowo, w wypadku stwierdzenia , że sąd w niniejszym zakresie dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, obrazę przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego obwinionemu tj. art. 65 § 2 k.w. poprzez jego błędną wykładnię , polegającą na stwierdzeniu, że niedopełnienie przez funkcjonariuszy policji obowiązków określonych w § 2 ust 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 lutego 2020 r. w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów nie wyłącza odpowiedzialności osoby legitymowanej za niniejsze wykroczenia , podczas gdy niedopełnienie tych obowiązków determinuje brak obowiązku po stronie osoby legitymowanej udzielenia informacji , o jakich mowa w treści art. 65 § 2 k.w.

W konkluzji obrońca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie obwinionego od popełnienia zarzucanych mu czynów.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy jest zasadna i skutkowała uniewinnieniem J. M. od popełnienia zarzucanych mu wykroczeń. Sąd I instancji ustalił, iż obwiniony wypowiedział w miejscu publicznym na terenie SOR Szpitala w M. słowa nieprzyzwoite, opisane jak na karcie 1 akt sprawy, opierając się jedynie na zeznaniach policjantów - świadków M. L. i K. Ż.. Słowa o charakterze nieprzyzwoitym miały paść w kontekście wypowiedzi obwinionego J. M. zawierającej krytykę działań Policji jako organu, podczas organizowanych w 2020r. protestów społecznych- (...). Do wypowiedzenia takiej krytyki przyznał się obwiniony zaprzeczając jednak, aby wypowiedział słowa nieprzyzwoite. Sąd I instancji uznał zeznania policjantów za wiarygodne gdyż, jak stwierdził, nie mieli oni żadnego powodu aby bezpodstawnie obwiniać go o popełnienie wykroczenia z art. 141 k.w. W realiach niniejszej sprawy ten argument nie jest jednak przekonywujący gdyż słowa krytyki obwinionego wywołały wzburzenie policjantów, co potwierdzają złożone przez nich zeznania. Świadkowie zarzucali J. M. nie tylko wypowiedzenie słów nieprzyzwoitych w miejscu publicznym ale także opieszałość w wykonywaniu ich poleceń. Jak wynika z zapisu obrazu monitoringu J. M. – pracownik dyżurki SOR wykonał polecenia policjantów bez zbędnej zwłoki. Ustalił czy znajduje się w szpitalu pacjent uczestniczący w zdarzeniu drogowym, o którego pytali policjanci, zadzwonił do lekarza informując go o przyjeździe policjantów, którzy zamierzają sprawdzić stan trzeźwość tego pacjenta oraz prosił ich o oczekiwanie na lekarza przed wejściem do czerwonej strefy SOR z uwagi na procedury związane z zagrożeniem epidemicznym Covid 19. Z nagrania monitoringu nie wynika, aby policjanci oczekiwali przez dłuższy czas na możliwość wykonania czynności służbowych. W tej sytuacji zeznania policjantów nie mogą zostać uznane za wiarygodne, gdyż nie można wykluczyć, że wynikają z chęci odwetu za krytykę dokonaną przez obwinionego zachowania Policji jako organu, podczas protestów społecznych. Tym bardziej, że nie znajdują one potwierdzenia w zeznaniach innych świadków, obecnych w pomieszczeniach SOR. Świadek T. P. nie słyszała słów nieprzyzwoitych wypowiedzialnych przez J. M., jednak słyszała, że dyskutował z policjantami. Tak samo zeznał świadek M. B.. Wiarygodność policjantów podważa także nieprofesjonalnie przeprowadzona interwencja w postaci zatrzymania, do której doszło na skutek braku poddania się czynności legitymowania przez obwinionego. Żądanie wylegitymowania nastąpiło już po wykonaniu przez policjantów czynności służbowych związanych z przeprowadzeniem badania trzeźwości pacjenta - uczestnika zdarzenia drogowego. Wbrew ustaleniom sądu I instancji materiał dowodowy w postaci nagrania obrazu monitoringu nie potwierdza zeznań policjantów M. L. i K. Ż. o tym, że przed legitymowaniem przedstawili się podając swoje dane personalne i stopień służbowy. Nagranie obejmuje moment gdy obwiniony dostaje kartkę papieru i długopis podany przez pracownika dyżurki SOR. Jednak nie jest w stanie niczego zapisać gdyż zostaje skuty w kajdanki i wyprowadzony z SOR przez policjantów. Na możliwość łatwego ustalenia danych personalnych obwinionego, bez stosowania środków przymusu bezpośredniego, zwrócił już uwagę Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi -Południe w Warszawie rozpoznający zażalenie na zatrzymanie w sprawie sygn. III Ko 1474/20. Istniała możliwość ustalenia danych personalnych telefonicznie, chociażby u przełożonego obwinionego. Dokonanie wskazanych ustaleń nie mogło nastręczać trudności skoro obwiniony znajdował się w miejscu wykonywania swojej pracy zawodowej. Także świadek D. Ł., obecny podczas zdarzenia, co wynika z zapisu monitoringu, nie potwierdził aby policjanci podali swoje dane personalne obwinionemu i wskazali przyczynę legitymowania. Zgodnie z treścią Ustawy o Policji, każdy policjant wykonujący czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze bądź administracyjno-porządkowe ma prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości. Policjant przystępujący do tej czynności jest zobowiązany podać swój stopień, imię i nazwisko w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych oraz podstawę prawną (art. 15 ust. 1 Ustawy o Policji) i przyczynę podjęcia czynności służbowej. W przypadku legitymowania grupy osób funkcjonariusz umundurowany przedstawia się jednocześnie wszystkim osobom. Policjant nieumundurowany ma ponadto obowiązek okazać legitymację służbową a na żądanie osoby wobec, której podjęto czynność umożliwić jej odnotowanie danych w niej zawartych. Policjanci nie zastosowali się do tych przepisów. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2021r. sygn. II K 422/20 : „W sytuacji, gdy funkcjonariusz organu państwowego lub upoważnionej do legitymowania instytucji żąda podania wskazanych w przepisie danych osobowych w wypadku, gdy nie ma do tego podstawy prawnej, obywatel może odmówić podania danych osobowych bez konsekwencji prawnych.” Należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie nie było podstawy prawnej do legitymowania gdyż policjanci wykonali już czynności służbowe polegające na zbadaniu trzeźwości pacjenta, a obwiniony nie utrudniał wykonania tych czynności. Brak jest wiarygodnych dowodów aby wypowiadał słowa nieprzyzwoite w miejscu publicznym gdyż żaden inny świadek, poza policjantami, nie słyszał takich słów. Ponadto policjanci mieli motyw aby nieobiektywnie zeznawać na niekorzyść obwinionego. Motyw ten wynika z krytyki obwinionego zachowania Policji, jako organu podczas protestów społecznych- Strajku Kobiet. Z tych powodów sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok i uniewinnił J. M. od popełnienia wykroczeń z art. 141 k.w. i z art. 65 § 2 k.w. Należy podkreślić, iż wolność słowa, wyrażana bezpośrednio jest tradycyjną wolnością konstytucyjną o jakiej mowa w art. 54 Konstytucji. Z tych powodów, sąd odwoławczy orzekł, jak w wyroku. O kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 119 § 2 pkt 1 k.p.w.