Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz

po rozpoznaniu dnia 31 stycznia 2022 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

spółki komandytowej z siedzibą w G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o obliczenie opłaty koncesyjnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 17 października 2019 r. nr (...)

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. Akt XVII AmE 328/19

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 17 października 2019 r. znak: (...), na podstawie art. 34 ust. 1 w zw. z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2019 r., poz. 755, z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym przed dniem 17 stycznia 2018 r. oraz w zw. z § 4 ust. 3 i § 6 ust. 4 w zw. z ust. 1-3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz. U. z 1998 r., nr 60, poz. 387, z późn. zm., dalej: Rozporządzenie w sprawie opłat) oraz z zw. z art. 2 § 2 i 3 oraz art. 21 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego, określił dla (...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w G. (powód, Spółka, Przedsiębiorca), określił opłatę należną z tytułu koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr (...) z dnia 4 lutego 2014 r. na kwotę 5 243 zł.

(...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w G. w złożonym odwołaniu zaskarżyła powyższej decyzję Prezes URE w całości i zarzucił jej naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego tj.:

a)  art. 2 Konstytucji RP wyrażającego zasadę demokratycznego państwa prawa, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, poprzez:

- wykreowanie nieprzewidzianego w ustawie obowiązku dwukrotnego uiszczania opłaty koncesyjnej w związku z wykonywaniem tej samej działalności koncesjonowanej, podczas gdy ustawa nakłada na przedsiębiorców obowiązek uiszczania opłat raz na rok,

- dokonanie wykładni przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998

r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji

Energetyki corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne,

którym została udzielona koncesja niezmierzającej do osiągnięcia rezultatu

wynikającego z takiego rozumienia prawa, które zapewnia jego spójność oraz

konstytucyjność, a także umożliwia najpełniejsze urzeczywistnienie norm, zasad i

wartości zawartych w Konstytucji RP,

b) art. 84 Konstytucji RP poprzez wykreowanie w zaskarżonej decyzji po stronie Spółki

obowiązku poniesienia świadczeń publicznych w postaci opłaty za udzielenie koncesji w 2014 r., w sytuacji, gdy obowiązek ponoszenia świadczeń z tak wskazanego tytułu nie wynika z ustawy;

c) art. 92 w zw. z art. 217 Konstytucji RP, poprzez:

- całkowite zignorowanie przez Prezesa URE zasady ustawowej regulacji materii dotyczącej podatków i danin publicznych, która nakazuje, aby normy nakładające daniny publiczne (a takimi bez wątpienia są opłaty koncesyjne) zawarte były w aktach rangi ustawowej, co z kolei oznacza, że należy eliminować taką możliwość interpretacji przepisów aktu podustawowego, która nie daje się pogodzić zarówno z treścią normy kompetencyjnej (tu z art. 34 ust. 1 Pe) jak i z Konstytucją, a w konsekwencji dokonanie błędnej wykładni przepisów rozporządzenia z 1998 r. skoro w ustawie jest mowa o jednej opłacie w ciągu roku, to rozporządzenie nie może kreować kolejnej (drugiej) opłaty w ciągu roku związanej z tą samą działalnością koncesjonowaną,

- zastosowanie rozszerzającej interpretacji przepisów aktu wykonawczego, która doprowadziła do sytuacji, w której opłata administracyjna o charakterze daniny publicznej została wykreowana (wyinterpretowana) z przepisów rozporządzenia, podczas, gdy przepisy tego typu muszą wynikać z ustawy;

d)  art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie art. 34 ust. 1 Pe polegające na:

- całkowitym zignorowaniu faktu, iż dnia 30 stycznia 2014 r. Koncesjonariusz, jak co roku uiścił stosowną opłatę roczną należną w roku 2014, obliczoną jako pochodna przychodu uzyskanego z działalności koncesjonowanej w 2013 r., w wysokości 5 243 zł na rachunek bankowy Urzędu Regulacji Energetyki, a tym samym uczynił zadość obowiązkowi uiszczenia corocznej opłaty koncesyjnej,

- bezpodstawnym przyjęciu, iż art. 34 ust. 1 Pe dopuszcza możliwość podwójnego obciążenia koncesjonariusza opłatą koncesyjną z tytułu prowadzonej działalności koncesjonowanej w danym roku, podczas gdy z przepisu tego expressis verbis wynika, iż opłata ma charakter opłaty rocznej jednorazowej tj. uiszczanej raz do roku niezależnie od okoliczności faktycznych,

- określeniu w zaskarżonej decyzji ciążącej na Spółce należnej opłaty z tytułu udzielenia koncesji, podczas gdy przepisy prawa nie uprawniają organu do pobierania tego rodzaju opłat, a w konsekwencji poprzez wypaczenie zaskarżoną decyzją i podwójnym w ciągu jednego roku naliczeniem opłaty koncesyjnej przez organ treści art. 34 ust. 1 Pe, istoty i sensu corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja, a także ich ekwiwalentności;

e)  § 4 ust. 3 rozporządzenia z 1998 r. w zw. z art. 34 ust. 3 Pe poprzez:

- błędną, bo rozszerzającą wykładnię tego przepisu, polegającą na uznaniu, iż dopuszcza on możliwość nałożenia ponownej opłaty rocznej z tytułu udzielonej koncesji w sytuacji, gdy przychód wygenerowany w ramach czynności koncesjonowanych został już raz objęty takim obciążeniem,

- dokonanie wykładni przepisów rozporządzenia w sposób wyłącznie językowy, całkowicie sprzeczny z delegacją ustawową do wydania rozporządzenia oraz co istotne, sprzeczny z aktem prawnym wyższego rzędu tj. z art. 34 ust. 1 Pe oraz sprzeczny z ratio legis wprowadzenia tej regulacji, która miała mieć zastosowanie do pobierania opłat od tych koncesjonariuszy, którzy dotychczas prowadzili działalność w zakresie obrotu paliwami, ale działalność ta nie wymagała uzyskania koncesji, a więc do sytuacji całkowicie odmiennych od tej w jakiej znalazła się Spółka;

f)  § 6 ust. 4 w zw. z ust. 1-3 rozporządzenia z 1998 r. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji braku przesłanek do wezwania Koncesjonariusza do ponownego obliczenia opłaty koncesyjnej, a w konsekwencji całkowicie bezpodstawne ustalenie przez Prezesa URE opłaty koncesyjnej za rok 2014 w zaskarżonej decyzji;

g)  art. 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 900 z późn. zm.) w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1292) poprzez niezastosowanie wynikającej z tych przepisów zasady rozstrzygania wątpliwości co do treści normy prawnej na korzyść przedsiębiorcy, tj. in dubio pro tributario polegające na przyjęciu niekorzystnej dla Spółki wykładni pozostawiającego wątpliwości interpretacyjne § 4 ust. 3 rozporządzenia z 1998 r.;

h)  naruszenie art. 8 § 1 k.p.a. w zw. z art. 12 Prawa przedsiębiorców i wynikającej z tych przepisów zasady pogłębiania zaufania przedsiębiorcy do władzy publicznej poprzez zaskoczenie Koncesjonariusza przez Prezesa URE informacją o rzekomym obowiązku uiszczenia opłaty z tytuły udzielenia koncesji w 2014 r. po upływie ponad 3 lat od jej udzielenia;

i)  naruszenie art. 8 zdanie drugie Prawa przedsiębiorców poprzez jego niezastosowanie i w efekcie pozbawione podstaw prawnych zobowiązanie Spółki jako Przedsiębiorcy do określonego zachowania (uiszczenia opłaty koncesyjnej po raz drugi za ten sam rok) w sytuacji, gdy Przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa;

j)  naruszenie art. 6 k.p.a. poprzez naruszenie zasady praworządności wobec zastosowania przepisu rozporządzenia z 1998 r., który nie miał umocowania w delegacji ustawowej.

Na podstawie podniesionych zarzutów powód wniósł o:

- uznanie odwołania przez Prezesa URE za słuszne w świetle przytoczonego poniżej orzecznictwa Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uwzględniającego kontekst konstytucyjny sprawy i uchylenie w całości zaskarżonej decyzji oraz umorzenie postępowania jako bezprzedmiotowego – bez przekazywania akt Sądowi na podstawie art., 479 ⁴⁸ § 2 k.p.c.,

ewentualnie, z daleko posuniętej ostrożności procesowej wniósł o:

- uchylenie zaskarżonej decyzji przez Sąd w całości na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. i zasądzenie na rzecz Spółki zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód wskazał, że w dniu 30 stycznia 2014 r. uiścił stosowną opłatę koncesyjną za rok 2014 w wysokości 5 243 zł, obliczonej na podstawie przychodu z działalności koncesjonowanej za rok 2013. Decyzją z dnia 4 lutego 2014 r. Prezes URE udzielił Spółce koncesji na dalsze prowadzenie działalności koncesjonowanej w tym samym przedmiocie. Wezwanie do uiszczenia ponownie opłaty koncesyjnej obliczonej na podstawie wysokości przychodów uzyskanych w roku 2013 było w ocenie powoda całkowicie bezpodstawne. Spółka podniosła, że zgodnie z art. 34 Pe przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja wnoszą coroczne opłaty do budżetu państwa, obciążające koszty ich działalności. Zgodnie z przepisami Rozporządzenia w sprawie opłat, wysokość opłaty koncesyjnej wnoszonej w danym roku przez przedsiębiorstwo energetyczne, któremu została udzielona koncesja jest pochodną przychodu z działalności koncesjonowanej przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym jej ustalenie.

Powód zarzucił Prezesowi URE dokonanie błędnej wykładni art. 34 ust. 1 Pe w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie opłat, co doprowadziło do wydania zaskarżonej decyzji w sprzeczności z istotą opłat koncesyjnych, które mają być opłatami corocznymi, nie stanowią opłat za udzielenie koncesji, lecz są opłatami okresowymi, uiszczanymi co roku przez koncesjonariusza z tytułu prowadzenia działalności koncesjonowanej. Wskazał, że skoro uiścił coroczną opłatę przed wygaśnięciem koncesji, to brak jest podstaw prawnych do ponownego uiszczenia opłaty w tej samej wysokości ze względu na udzielenie mu nowej koncesji. W ocenie powoda dokonana przez pozwanego wykładnia przepisów Rozporządzenia w sprawie opłat jest oderwana od regulacji Pe, jest wykładnią rozszerzającą, wykraczającą poza upoważnienie do wydania rozporządzenia i sprzeczną z charakterem opłat koncesyjnych jako wnoszonych raz do roku. Na podstawie powołanego przykładowo wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powód przedstawił uzasadnienie podniesionych w odwołaniu zarzutów naruszenia art. 92 w zw. z art. 217 Konstytucji RP.

Powód zaznaczył, że w dniu 30 stycznia 2014 r. uiścił stosowną opłatę należną w roku 2014 r. obliczoną jako pochodna przychodu uzyskanego z działalności koncesjonowanej w 2013 r. w wysokości 5 243 zł. Stwierdził, że w świetle przedstawionego w oparciu o powołane wyroki stanowiska orzecznictwa brak podstaw prawnych do żądania uiszczania opłaty należnej w 2014 r. po raz drugi z tego względu, że decyzją z dnia 4 lutego 2014 r. Prezes URE udzielił mu kolejnej koncesji na prowadzenie działalności w tym samym zakresie w zw. z wygaśnięciem wcześniej udzielonej koncesji.

Zdaniem powoda nałożenia na Spółkę obowiązku uiszczenia opłaty z tytułu udzielenia koncesji w 2014 r. nie uzasadnia okoliczność zaniechania wystąpienia o przedłużenie koncesji nie później niż na 18 miesięcy przed jej wygaśnięciem zgodne z art. 39 Pt. Powód zaznaczył, że przewidziana w tym przepisie możliwość złożenia wniosku o przedłużenie ważności koncesji przed jej wygaśnięciem jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem.

Powód nie zgodził się również z twierdzeniem pozwanego, że zaniechanie pobrania określonej w zaskarżonej decyzji opłaty koncesyjnej naruszałoby dyscyplinę finansów publicznych.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zarzuty i argumentację przedstawione przez powoda uznał Prezes URE za bezzasadne. Wskazał, że art. 34 ust. 1 Pe w brzmieniu obowiązującym przed dniem 17 stycznia 2018 r., stanowił, że przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja wnoszą coroczne opłaty do budżetu państwa, obciążające koszty ich działalności. Zdaniem pozwanego wykładnia językowa tego przepisu nie budzi wątpliwości, że każde przedsiębiorstwo energetyczne, któremu udzielono koncesji jest zobowiązane do uiszczenia corocznej opłaty koncesyjnej. Obowiązek ten wynika z samego faktu uzyskania i posiadania ważnej koncesji. Na tej podstawie Prezes URE stwierdził, że przedsiębiorstwa energetyczne mają obowiązek wnoszenia pierwszej i kolejnych corocznych opłat od udzielonej koncesji. Natomiast zasady, wysokość i sposób pobierania opłaty reguluje Rozporządzenie w sprawie opłat.

Pozwany zaznaczył, że opłata z tytułu posiadania koncesji jest płatna z góry, a jej wysokość ustalana jest na podstawie przychodów osiągniętych w roku poprzedzającym ustalenie opłaty. Podkreślił, że podmiot zobowiązany do takiej opłaty musi uiszczać ją w całości i nie jest przewidziane jej proporcjonalne zmniejszenie, jeżeli koncesja upływa przed upływem roku kalendarzowego.

Prezes URE dodał, że zgodnie z § 4 ust. 3 Rozporządzenia pierwszą opłatę wnosi także przedsiębiorstwo energetyczne, któremu udzielono koncesji na wniosek, jeżeli w roku poprzedzającym udzielenie koncesji uzyskało przychody ze sprzedaży produktów lub towarów w zakresie działalności objętej tą koncesją. Pozwany wymienił okoliczności, które stanowią przesłanki do zastosowania tego przepisu. Wskazał, że powód złożył do Prezesa URE wniosek o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi pismem z dnia 31 lipca 2013 r., koncesja ta została udzielona powodowi w dniu 4 lutego 2014 r, w roku poprzedzającym udzielenie tej koncesji powód prowadził działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami ciekłymi oraz uzyskał z tej działalność przychód ze sprzedaży za 2013 r. w wysokości 13 107 911 zł. Prezes URE zaznaczył, że koncesja udzielona w dniu 4 lutego 2014 r. stanowiła samodzielny tytuł prawny do żądania przez Prezesa URE pierwszej opłaty koncesyjnej. W przypadku jej nieuiszczenia pozwany ma tytuł prawny do obliczenia tej opłaty i jej wyegzekwowania. .

Prezes URE zauważył, że przed udzieleniem koncesji decyzją z dnia 4 lutego 2014 r. powód posiadał koncesję na obrót paliwami ciekłymi udzieloną przez Prezesa URE decyzją z dnia 6 lutego 2004 r. na okres 10 lat, która obowiązywała do dnia 10 lutego 2014 r. Spółka była zobowiązania do wnoszenia corocznej opłaty koncesyjnej niezależnie od długości wykonywania działalności w oparciu o tę koncesję w danym roku. Pozwany oświadczył, że nie kwestionuje, iż powód zrealizował ten obowiązek w dniu 30 stycznia 2014 r. i dokonał opłaty w kwocie 5 243 zł.

Pozwany wskazał, że zgodnie art. 39 Pe przedsiębiorstwo energetyczne może złożyć wniosek o przedłużenie ważności koncesji, nie później niż na 18 miesięcy przed jej wygaśnięciem. Powód nie uzyskał przedłużenia okresu ważności koncesji z dnia 27 października 2005 r. w trybie art. 39 Pe. Wystąpił do Prezesa URE w dniu 31 lipca 2013 r. z wnioskiem o udzielenie nowej mu koncesji. Pozwany stwierdził, że wskutek własnego działania powód nie skorzystał z możliwości przedłużenia koncesji i jego sytuacja aktualnie nie różni się niczym od sytuacji podmiotu, który wnioskowałby o udzielenie nowej koncesji. Dlatego też po uzyskaniu koncesji w dniu 4 lutego 2014 r. powód był obowiązany do wniesienia pierwszej opłaty koncesyjnej w terminie do 30 dni od wydania mu koncesji.

Zdaniem pozwanego bez znaczenia w niniejszej sprawie jest fakt, że obie koncesje dotyczą tej samej działalności oraz że koncesja z 2014 r. została udzielona na okres następujący bezpośrednio po okresie na jaki została udzielona poprzednia koncesja. Przedstawioną przez powoda argumentację Prezes URE uznał za sprzeczną z art. 39 Pe oraz faktem, że udzielenie nowej koncesji nie przedłuża ważności dotychczasowej koncesji, która wygasła. Pozwany stwierdził, że z uwagi na złożenie przez powoda odrębnego wniosku o udzielenie koncesji oraz udzielenie mu koncesji do powoda miały zastosowanie § 3 i 4 Rozporządzenia w sprawie opłat. Zgodnie z tymi przepisami powód był zobowiązany do uiszczenia pierwszej opłaty w terminie 30 dni od udzielenia koncesji. Pozwany zauważył, że powód jako podmiot profesjonalny powinien znać obowiązujące regulacje prawne i wynikające z nich skutki dotyczące prowadzonej działalności gospodarczej.

W ocenie Prezesa URE z wykładni językowej i celowościowej powołanych przepisów wynika, że powód jest zobligowany do uiszczenia opłaty koncesyjnej od każdego z posiadanych tytułów prawnych. Wskazuje na to założony cel ustanowienia ww. przepisów Rozporządzenia w sprawie opłat, zgodnie z którymi obowiązek corocznej opłaty wnoszonej do dnia 31 marca danego roku należy odnosić do roku następującego po roku udzielenia koncesji w przeciwieństwie do opłaty wymaganej na podstawie § 4 ust. 3 Rozporządzenia, która stanowiła inną opłatę, należną w zw. z wnioskiem o udzielenie koncesji, uiszczaną bezpośrednio po udzieleniu koncesji z 4 lutego 2014 r. Na tej podstawie pozwany stwierdził, że są to odrębne opłaty, wnoszone na podstawie innego tytułu prawnego. W zw. z tym pozwany nie zgodził się ze stanowiskiem powoda, według którego opłata koncesyjna ustanowiona przez Prezesa URE w zaskarżonej decyzji stanowi „podwójną” opłatę koncesyjną ponoszoną przez powoda z tego samego tytułu. W ocenie pozwanego, chociaż wysokość każdej z opłat jest ustalana na podstawie tej samej wysokości przychodów, wynikają z odrębnych tytułów prawnych. Prezes URE zauważył, że na dzień 4 lutego 2014 r. przepisy § 4 ust. 2 i 3 Rozporządzenia w sprawie opłat były obowiązujące i miały zastosowanie do przedsiębiorstw energetycznych, które uzyskały koncesją na wniosek.

Pozwany podkreślił, że art. 34 ust. 1 Pe stanowi podstawę obciążenia koncesjonariusza opłatą koncesyjną i określa częstotliwość, z jaką można żądać jej uiszczania. Z tego przepisu nie wynika, że przedsiębiorca, któremu udzielono dwóch lub większej liczby koncesji może uiszczać tylko jedną opłatę koncesyjną. Prezes URE zauważył, że powód nie wniósł opłaty w terminie 30 dni od dnia wydania mu koncesji, więc pozwany był zobowiązany do zastosowania § 6 Rozporządzenia w sprawie opłat. Dodał, że 2 roku 2014 powód prowadził działalność gospodarczą na podstawie koncesji z 2004 r. a następnie koncesji z 2014 r. więc inne były ekwiwalenty za uiszczenie opłat koncesyjnych. Zaznaczył, że opłata, która została nałożona na powoda od koncesji udzielonej decyzją z dnia 4 lutego 2014 r. jest opłatą, o której mowa w § 2 ust. 2 Ordynacji podatkowej. Dlatego też podczas ustalania opłaty Prezes URE stosował przepisy III działu Ordynacji podatkowej. W związku z tym pozwany za błędną uznał argumentację powoda, że nie miał on obowiązku uiszczenia pierwszej opłaty od koncesji udzielonej 4 lutego 2014 r. Nie zgodził się też ze stanowiskiem powoda, że określona w zaskarżonej decyzji opłata stanowi dodatkową opłatę koncesyjną. Kolejny raz pozwany podkreślił, że jest to opłata pierwsza od udzielonej nowej koncesji, a nie opłata dodatkowa. Prezes URE zwrócił uwagę, że opłata koncesyjna uiszczona przez powoda w dniu 30 stycznia 2014 r. stanowiła coroczną opłatę koncesyjną wnoszoną, zgodnie z art. 34 ust. 1 Pe i § 4 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie opłat, w terminie do 31 marca każdego roku. Wskazał, że nałożona decyzją opłata nie jest opłatą za wykonywanie działalności gospodarczej, ale związana jest z wydaniem decyzji administracyjnej uprawniającej do wykonywania działalności koncesjonowanej. Zdaniem pozwanego wygaśnięcie jednej koncesji i uzyskanie nowej na wniosek powoda „przywróciło” obowiązek uiszczenia opłaty koncesyjnej, o którym mowa w § 4 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie opłat.

Prezes URE wskazał, że zgodnie z art. 34 ust. 3 Pe Rada Ministrów była zobowiązana do wydania rozporządzenia, które miało określić m.in. wysokość i sposób pobierania opłat przez Prezesa URE, termin uiszczenia opłat, sposób postępowania w razie braku jej wniesienia. Zgodnie z § 4 ust. 3 Rozporządzenia, w terminie 30 dni od udzielenia koncesji pierwszą opłatę wnosi przedsiębiorstwo energetyczne, któremu udzielono koncesji na wniosek, jeżeli w roku poprzedzającym udzielenie koncesji uzyskało przychody ze sprzedaży produktów lub towarów w zakresie działalnością objętą tą koncesją. Zdaniem Prezesa URE przyjęte rozwiązania są zgodne z konstrukcyjnym wzorcem przyjmowania aktów delegowanych. Rozporządzenie zostało więc wydane w celu wykonania ustawy. W zw. z tym zarzuty powoda dotyczące naruszenia przepisów Konstytucji RP uznał pozwany za bezpodstawne. Wskazał m.in., iż kwestia zgodności powyższych przepisów z Konstytucją RP nie została poddana ocenie Trybunału Konstytucyjnego, co świadczy o braku podstaw do ich kwestionowania przez pozwanego. Następnie zauważył, że zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP rozporządzenie jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego, zatem norma art. 178 ust. 1 Konstytucji RP nie może być odczytywana w oderwaniu od pozostałych. Ponadto organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa i są obowiązane do stosowania przepisów powszechnie obowiązujących, w tym także rozporządzeń.

Pozwany zwrócił uwagę, że przepisy Rozporządzenia w sprawie opłat określały jedynie techniczne aspekty dotyczące sposobu, terminów i obliczania oraz wnoszenia opłat koncesyjnych, natomiast ustawa – Prawo energetyczne określała zakres i podmioty zobowiązane do uiszczania opłat. Zaznaczył, że w tylko w przypadku stwierdzenia ich niezgodności z aktami wyższego rzędu sądy nie są związane aktami prawa powszechnie obowiązującego, do których zalicza się także rozporządzenia.

W odniesieniu do zarzutów naruszenia przepisów postępowania Prezes URE wskazał, że z uwagi na specyfikę postępowania sądowego prowadzonego w następstwie zaskarżenia decyzji organu administracji zarzuty naruszenia przepisów k.p.a. pozostają bez wpływu na ocenę zasadności odwołania i zawartych w nim wniosków.

Odnośnie zarzutu powoda o rzekomej zmianie praktyki Prezesa URE pozwany stwierdził, że nie zostały one udowodnione. Ponadto wskazał, że sam fakt zmiany praktyki nie stanowi podstawy do uchylenia decyzji. Zauważył również, że kierunek interpretacyjny, na którym opiera się zaskarżona decyzja, znajduje silne oparcie w wykładni funkcjonalnej oraz językowej.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w G. prowadził działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami ciekłymi na podstawie udzielonej przez Prezesa URE w dniu 6 lutego 2004 r. koncesji nr (...), która wydana została na 10 lat i wygasła z dniem 10 lutego 2014 r. (k. 52 akt sąd.)

W związku z udzieloną koncesją Przedsiębiorca wnosił corocznie opłatę koncesyjną w wysokości ustalanej na podstawie wielkości przychodu uzyskanego w roku poprzednim. W dniu 30 stycznia 2014 r. powód dokonał wpłaty kwoty 5 243 zł z tytułu rocznej opłaty koncesyjnej za 2014 r. od koncesji z dnia 6 lutego 2004 r. nr (...). W formularzu zawierającym informacje koncesjonariusza o wysokości opłaty koncesyjnej Przedsiębiorca podał, że wnoszona opłata dotyczy koncesji wydanej w 2004 r. (k. 6 akt adm.)

Wnioskiem, który wpłynął w dniu 31 lipca 2013 r. powód wystąpił do Prezesa URE o udzielenie mu nowej koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres 10 lat. (bezsporne)

Decyzją z dnia 4 lutego 2014 r., nr (...), Prezes URE udzielił powodowi koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej na obrót paliwami ciekłymi obejmującej okres od dnia 11 lutego 2014 r. do dnia 11 lutego 2024 r. (k. 57 akt sąd.)

Pismem z dnia 2 października 2017 r., znak: (...), Prezes URE wezwał Przedsiębiorcę do wniesienia opłaty z tytułu udzielonej koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: obrót paliwami ciekłymi - w terminie 14 dni od dnia otrzymania tego wezwania wraz z odsetkami za zwłokę od dnia 7 marca 2014 r. oraz poinformował o sposobie jej uiszczenia. (k.1 akt adm.)

Przedsiębiorca nie uiścił opłaty mimo wezwania, nie udzielił również organowi żadnych wyjaśnień.

Pismem z dnia 30 sierpnia 2019 r. znak: (...), Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie obliczenia opłaty koncesyjnej. Jednocześnie wezwał Przedsiębiorcę do złożenia stosownych wyjaśnień i nadesłania dokumentów, tj. wypełnionego formularza dotyczącego wyliczenia opłaty koncesyjnej (przekazanego Przedsiębiorcy z wezwaniem do wniesienia opłaty koncesyjnej) oraz potwierdzenia uiszczenia przedmiotowej opłaty na rachunek Urzędu Regulacji Energetyki. Zgodnie z art. 77 § 4 k.p.a., Przedsiębiorca został poinformowany o faktach znanych Prezesowi URE z urzędu, tj. o wysokości przychodów osiągniętych przez Spółkę w roku poprzedzającym udzielenie w dniu 4 lutego 2014 r. koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: obrót paliwami ciekłymi. (k. 3-4 akt adm.)

Ze znajdującego się w aktach administracyjnych formularza opłaty koncesyjnej wynika, że 2013 roku Przedsiębiorca uzyskał przychód z działalności objętej koncesją w wysokości 13 107 911 zł. (k. 7 akt adm.)

W dniu 17 października 2019 r. Prezes URE wydał decyzję o ustaleniu dla powoda opłaty należnej z tytułu koncesji udzielonej decyzją z dnia 4 lutego 2014 r.

Przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody, zgromadzone w toku postępowania administracyjnego, fakty powszechnie znane lub znane Sądowi z urzędu, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron w toku postępowania.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 Pe przedsiębiorstwo energetyczne, któremu została udzielona koncesja, wnosi coroczną opłatę do budżetu państwa, obciążającą koszty jego działalności. Z przepisu art. 34 ust. 1 Pe wynika, że przewidziany w nim obowiązek obejmuje wszystkich przedsiębiorców energetycznych, którym została udzielona koncesja. Przepis ten nie przewiduje żadnych zwolnień od spełnienia określonego w nim obowiązku. Dotyczy koncesjonariuszy, którym udzielono koncesji po raz pierwszy jak i tych, którym udzielono następnej koncesji i odnosi się zarówno do pierwszej opłaty z tytułu udzielenia każdej koncesji jak i kolejnych opłat, wnoszonych w każdym roku kalendarzowym. W świetle art. 34 ust. 1 Pe nie ma więc znaczenia, czy koncesji udzielono przedsiębiorcy po raz pierwszy, czy też na jego wniosek Prezes URE udzielił przedsiębiorcy kolejnej koncesji i w związku z tym ma on obowiązek wniesienia pierwszej opłaty od nowej koncesji. Okoliczność, że przedsiębiorca energetyczny uiścił już w danym roku opłatę koncesyjną nie wyklucza więc możliwości, że w określonych warunkach przedsiębiorca ten będzie zobowiązany do wniesienia w tym samym roku jeszcze jednej opłaty z tytułu udzielenia koncesji.

Zasady, wysokość i sposób obliczania opłaty koncesyjnej zostały uregulowane w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz. U. nr 60 poz. 387, z późn. zm.). Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie delegacji ustawowej, zawartej w art. 34 ust. 3 Pe. Podstawą do nałożenia na koncesjonariuszy obowiązku wnoszenia tej opłaty jest jednak art. 34 ust. 1 Pe a nie przepisy ww. Rozporządzenia, mającego jedynie charakter wykonawczy w stosunku do przepisów Pe. Skoro więc obowiązek wnoszenia opłat wynika wprost z przepisów ustawy, a nie z przepisów rozporządzenia wykonawczego, podnoszone w odwołaniu zarzuty niezgodności przepisów rozporządzenia w sprawie opłat z przepisami Pe i Konstytucji RP należało uznać za niezasadne. Powód zarzucił również naruszenie art. 8 Prawa przedsiębiorców, który stanowi, że przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa. Z uwagi na przedstawioną wyżej argumentację i okoliczność, że powód został zobowiązany do dokonania opłaty koncesyjnej na podstawie obowiązujących przepisów prawa, zarzut ten należało uznać za bezpodstawny.

Ze brzmienia art. 34 ust. 1 Pe wynika, że opłata koncesyjna ma być wnoszona tylko raz w roku. Jednak należy pamiętać, że każda opłata dotyczy tylko jednej koncesji. Jeśli więc w ciągu danego roku Prezes URE udzieli przedsiębiorcy następnej koncesji, to pierwszą opłatę od tej nowej koncesji ma on wnieść w terminie określonym w § 4 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie opłat tj. w ciągu 30 dni od daty wydania koncesji. Dla istnienia obowiązku wniesienia przez przedsiębiorcę pierwszej opłaty od nowej koncesji nie ma znaczenia, że uiścił już w danym roku opłatę koncesyjną z tytułu posiadania wcześniej wydanej koncesji, która na skutek upływu terminu jej obowiązywania wygasła. Sam fakt udzielenia nowej koncesji nakłada na przedsiębiorcę obowiązek wniesienia pierwszej opłaty od tej koncesji w terminie 30 dni od jej wydania. Zdaniem Sądu, mając na uwadze argumentację zawartą w odwołaniu, nie wymaga szczególnego podkreślania, że koncesjonariusz, który chce kontynuować dotychczasową działalność gospodarczą, może na podstawie art. 39 Pe złożyć w określonym ustawowo terminie wniosek o przedłużenie ważności posiadanej koncesji. Każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą z należytą starannością, planujący działalność gospodarczą na następne lata i przewidujący konieczność podejmowania czynności z wyprzedzeniem, ma na podstawie art. 39 Pe możliwość wyboru korzystniejszego rozwiązania, które pozwoli mu uniknąć obowiązku ponoszenia zbędnych opłat obciążających jego działalność gospodarczą. Ustawodawca stworzył więc w ustawie możliwość uniknięcia przez koncesjonariuszy obowiązku wnoszenia przez przedsiębiorcę w tym samym roku kalendarzowym pierwszej opłaty od następnej koncesji, mimo poniesienia już opłaty od poprzedniej koncesji. Skorzystanie z tej możliwości jest zależne jedynie od woli i inicjatywy samego koncesjonariusza. Brak więc podstaw do uznania zarzutu powoda, że przepisy Rozporządzenia w sprawie opłat są sprzeczne z Pe oraz Konstytucją RP i prowadzą do nierównego traktowania przedsiębiorców energetycznych i obciążania daniną publiczną nie przewidzianą w ustawie.

Zgodnie ze stanowiskiem doktryny opłata koncesyjna ma charakter opłaty administracyjnej i każde przedsiębiorstwo energetyczne, któremu udzielono koncesji jest obowiązane do jej uiszczenia. Obowiązek wniesienia opłaty koncesyjnej wynika z samego faktu uzyskania i posiadania ważnej koncesji. Opłaty koncesyjne są wnoszone na rachunek Urzędu Regulacji Energetyki i stanowią dochód budżetu państwa. Należą one do tzw. niepodatkowych należności budżetu państwa. W następstwie zakwalifikowania opłat koncesyjnych w taki sposób, zgodnie z art. 2 § 2 Ordynacji podatkowej do opłat tych stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej „Zobowiązania podatkowe”. Zgodnie z powyższym, do realizacji przez Prezesa URE zadań wynikających z konieczności egzekwowania realizacji obowiązku sformułowanego w art. 34 Pe stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej w takim zakresie jak: powstanie zobowiązania oraz jego wygaśnięcie, naliczanie odsetek za zwłokę, jak również ulg w spłacie opłaty koncesyjnej, przedawnienia zobowiązania wynikającego z art. 34 Pe, nadpłaty opłaty koncesyjnej oraz praw i obowiązków następców prawnych oraz podmiotów przekształconych. [tak: Muras Zdzisław (red.), Swora Mariusz (red.), Prawo energetyczne. Tom II. Komentarz do art. 12-72, wyd. II Opublikowano: WK 2016].

W analizowanej sprawie powód będący przedsiębiorstwem energetycznym spełnił przesłanki wymienione w § 4 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie opłat. Wystąpił w dniu 31 lipca 2013 r. do Prezesa URE z wnioskiem o wydanie kolejnej koncesji na obrót paliwami ciekłymi i w dniu 4 lutego 2014 r. uzyskał nową koncesję na prowadzenie wnioskowanej działalności gospodarczej. W związku z tym, zgodnie z art. 34 ust. 1 Pe obowiązany był do wniesienia pierwszej opłaty od nowej koncesji w terminie 30 dni. Z obowiązku tego nie zwalniało powoda uiszczenie opłaty od koncesji udzielonej decyzją z dnia 6 lutego 2004 r. Wbrew twierdzeniu powoda w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z podwójnym naliczeniem opłaty koncesyjnej przez organ, ponieważ obowiązek uiszczenia tych opłat wynika z dwóch różnych tytułów. Prezes URE po stwierdzeniu, że koncesjonariusz nie wykonał ciążącego na nim obowiązku, zgodnie z art. 21 § 3 Ordynacji podatkowej, uprawniony był do wydania decyzji, w której na podstawie § 6 Rozporządzenia w sprawę opłat określił wysokość należnej opłaty koncesyjnej. Mając na uwadze, że wykładnia powołanych przepisów nie budzi wątpliwości, zarzuty powoda dotyczące naruszenia art. 2a Ordynacji podatkowej w zw. z art. 11 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, polegające na przyjęciu niekorzystnej dla Spółki i budzącej wątpliwości interpretacyjne wykładni § 4 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie opłat również nie zasługiwały na uznanie.

Zdaniem Sądu treść § 4 ust. 2 i 3 Rozporządzenia w sprawie opłat precyzuje obowiązek wniesienia po raz pierwszy opłaty również od udzielonej przedsiębiorcy każdej następnej koncesji i w żadnym wypadku nie nakładają na przedsiębiorców ponoszenia w danym roku zdublowanej opłaty od tej samej koncesji.

Należy stwierdzić, że fakt, iż powód nie skorzystał z uprawnienia do przedłużenia ważności posiadanej przez niego koncesji przewidzianej przez przepisy Prawa energetycznego, a wystąpił o wydanie nowej decyzji, przesądza o obowiązku uiszczenia opłaty również od „nowej” koncesji. Powód wystąpił do Prezesa URE o udzielenie koncesji w dniu 31 lipca 2013 r. na ok. 6 miesięcy przed upływem obowiązywania koncesji udzielonej w 2004 r. z przekroczeniem 18-miesiecznego, materialnoprawnego terminu.

Okoliczność uiszczenia przez powoda w dniu 30 stycznia 2014 r. opłaty od koncesji udzielonej w 2004 r. nie była przez Prezesa URE kwestionowana. Pozwany prawidłowo jednak ustalił, iż powód nie uiścił w terminie określonym w § 4 pkt 2 Rozporządzenia opłaty z tytułu udzielenia koncesji z dnia 4 lutego 2014 r. Powód błędnie uznał, że skoro wniósł w dniu 30 stycznia 2014 r. coroczną opłatę od koncesji udzielonej decyzją z dnia 6 lutego 2004 r., nie ciąży już na nim obowiązek wniesienia opłaty przewidzianej w § 4 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie opłat. Należy więc stwierdzić, że podniesione w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 34 ust. 1 Pe i § 4 ust. 3 w zw. z art. 34 ust. 3 Pe oraz § 6 ust. 4 Rozporządzenia w sprawie opłat i naruszenia art. 6 k.p.a. poprzez naruszenie zasady praworządności przez zastosowanie przepisu Rozporządzenia z 1998 r. bez umocowania w delegacji ustawowej były bezzasadne.

Na marginesie dodać wypada, iż na dzień wydania wyroku w nin, sprawie pierwsze cztery z sześciu wymienionych na str. 10 odwołania wyroków SOKiK, na skutek apelacji Prezesa URE zostały zmienione przez Sąd Apelacyjny.

Po zapoznaniu się ze stanowiskami stron, Sąd uznając, że w świetle przytoczonych przez strony twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne, na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia oddalił odwołanie, jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym po 27 października 2016 r.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.