Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 17 lutego 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o obliczenie opłaty koncesyjnej

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. w W. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 31 października 2018 r. Nr(...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki:

1.  kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu za pierwszą instancję,

2.  kwotę 540 (pięćset czterdzieści) złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu za drugą instancję,

III.  nakazuje pobrać od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1000 (jeden tysiąc) złotych z tytułu opłaty sądowej od apelacji, od której uiszczenia pozwany był zwolniony z mocy prawa.

Sędzia SO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmE 207/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 października 2018 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) na podstawie art. 34 ust. 1 w związku z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2018 r. poz. 755 z późn. zm.) i art. 104 k.p.a., art. 21 § 3 w związku z art. 2 § 2 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r. poz. 800 z późn. zm.) oraz § 6 ust. 2 i 4 w zw. z ust. 1 – 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w spr207/22awie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz.U. z 1998 r. Nr 60 poz. 387 z późn. zm.) w zw. z art. 102 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. – o rynku mocy (Dz.U. z 2018 r. poz. 9), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie obliczenia opłaty koncesyjnej określił dla (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (powód) coroczną opłatę należną za 2014 r., którą należało obliczyć i wnieść na rachunek Urzędu Regulacji Energetyki w terminie do dnia 31 marca 2014 r. z tytułu koncesji w zakresie: obrót paliwami ciekłymi (decyzja Prezesa URE (...) z dnia 10 lipca 2008 r.)

- na kwotę 73 130 zł.

Od ww. decyzji powód wniósł odwołanie zaskarżając ją w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

a)  naruszenie prawa materialnego w postaci art. 1 i 75a ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym udzielona została koncesja, poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że obrót paliwem poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanowi działalność objętą koncesją, a tym samym obrót ten stanowi podstawę dla obliczenia opłaty koncesyjnej, gdy w rzeczywistości obrót paliwem dokonywany poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie stanowi działalności objętej koncesją, a ponadto obowiązek posiadania koncesji na obrót paliwami ciekłymi dotyczy wyłącznie działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie ma zastosowania dla obrotu paliwem ciekłym dokonywanego na terytorium państwa trzeciego.

b)  art. 22 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, poprzez jego niezastosowanie w sprawie i przyjęcie, że miejsce sprzedaży paliwa w ramach bezgotówkowego nabywania paliwa przy użyciu kart paliwowych dokonywanego na stacji znajdującej się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bowiem faktura dokumentująca transakcje wystawiona została na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdy zgodnie z treścią art. 22 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług miejscem dostawy towarów w przypadku towarów niewysyłanych ani nietransportowanych jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie dostawy, czyli obszar państwa trzeciego w którym dochodzi do wydania paliwa.

Podnosząc powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania ewentualnie uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki.

W odpowiedzi Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wniósł także o przeprowadzenie dowodu z:

a)  dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy przesłanych na podstawie art. 479 ^{( 48)} § 1 k.p.c. Sądowi Okręgowemu w Warszawie Sądowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów przy piśmie z dnia 18 marca 2019 r. znak: (...)- na okoliczność twierdzeń zawartych w zaskarżonej decyzji,

b)  miesięcznych zestawień sprzedaży paliw ciekłych za rok 2013 oraz przykładowych kopii faktur sprzedaży paliwa w 2013 r. (po 10 sztuk za każdy miesiąc) stanowiących załącznik nr 3 do odpowiedzi na odwołanie – na okoliczność wysokości przychodu powoda z działalności koncesjonowanej (obrotu paliwami ciekłymi) w 2013 r.

W piśmie z dnia 10 stycznia 2020 r. powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji z uwagi na zmianę okoliczności prawnych skutkujących wygaśnięciem zobowiązania.

W uzasadnieniu pisma podał, iż roszczenie w zakresie opłaty koncesyjnej, której dotyczy zaskarżona decyzja Prezesa URE, obejmuje opłatę koncesyjną za rok 2014 . Zobowiązanie to powstało z dniem 1 stycznia 2014 r., a termin jego płatności upływał z dniem 31 marca 2014r. Stosownie do art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Z powyższego wynika, że przedmiotowe roszczenie przedawniło się z końcem 2019 r. Zgodnie z art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej, w sytuacji zaistnienia przesłanki przedawnienia zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części. Kwestia upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego powinna być brana pod uwagę w trakcie postępowania podatkowego dotyczącego określenia wysokości zaległości podatkowej, a następnie w postępowaniu egzekucyjnym z urzędu.

Przedawnienie jako instytucja prawa materialnego skutkująca wygaśnięciem zobowiązania winna być bezwzględnie respektowana.

Zdaniem powoda w niniejszej sprawie doszło do przedawnienia roszczenia z dniem 31 grudnia 2019 r. Decyzja z dnia 31 października 2018 r. wobec ziszczenia się przesłanki przedawnienia powinna zostać uchylona wyłącznie z tej przyczyny.

W piśmie z dnia 26 marca 2020 r. Prezes URE podtrzymał stanowisko o oddaleniu odwołania. Jednocześnie wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z pisma Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w W. z dnia 6 marca 2019 r. na okoliczności i fakty wskazane w uzasadnieniu pisma.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny.

Powód jest przedsiębiorcą energetycznym, któremu Prezes URE decyzją z dnia 10 lipca 2008 r. nr (...) udzielił koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres od dnia 11 lipca 2008 r. do dnia 31 grudnia 2025 r. (k. 32 - 34 V akt adm.).

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywał obrotu paliwem w ten sposób, że nabywał paliwo od kontrahenta zagranicznego poza terytorium Polski, głównie na terytorium Federacji Rosyjskiej, w ten sposób, że partner handlowy za granicą wydawał paliwo na stacji paliw bezpośrednio klientom powoda, którzy byli ostatnimi w kolejności nabywcami. Paliwo nabywane przez klientów wykorzystywane było w samochodach ciężarowych w całości na użytek firm transportowych, gdyż było spalane w związku z ruchem tych pojazdów, do których było zatankowane. Klient powoda otrzymywał paliwo w systemie bezgotówkowym za okazaniem kart paliwowych wydanych przez powoda. Spółka wystawiała swoim kontrahentom faktury VAT za pobrane przy użyciu kart paliwowych paliwo (okoliczność bezsporna między stronami przyznana przez powoda w odwołaniu).

Udzielenie powodowi koncesji obligowało go do wnoszenia z tego tytułu opłat (opłat koncesyjnych) zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz.U. z 1998 r. Nr 60, poz. 387 z późn. zm.) – dalej rozporządzenie w sprawie opłat, którego przepisy stosuje się na mocy art. 102 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. – o rynku mocy (Dz.U. z 2018 r. poz. 9), gdzie wskazano, że dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 34 ust. 3 ustawy zmienianej w art. 86 zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 34 ust. 6 ustawy zmienianej w art. 86 , w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, jednak nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Opłata koncesyjna za 2014 r. powinna zostać obliczona przez powoda i wniesiona na rachunek Urzędu Regulacji Energetyki w terminie do 31 marca 2014 r. Przy czym obowiązkiem powoda było udokumentować prawidłowość obliczonej opłaty koncesyjnej oraz przedstawić Prezesowi URE dane stanowiące podstawę jej obliczenia.

W formularzu z dnia 19 marca 2014 r. dotyczącym opłaty koncesyjnej za 2014 r. powód zadeklarował brak przychodu z działalności objętej koncesją w 2013 r. oraz wniósł opłatę koncesyjną za 2014 r. w minimalnej wysokości – 200 zł.

Wobec tego Prezes URE poddał w wątpliwość prawidłowość obliczenia opłaty koncesyjnej za 2014 r. w formularzu z dnia 19 marca 2014 r. i wezwał powoda do ponownego obliczenia opłaty koncesyjnej za 2014 r. w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania oraz do przedłożenia we wskazanym terminie:

1.  korekty formularza opłaty koncesyjnej,

2.  kopii wszystkich faktur zakupu paliw ciekłych dokonanego przez powoda w 2013 r., bez względu na to, gdzie nastąpił zakup tych paliw,

3.  kopii wszystkich faktur sprzedaży paliw dokonanej przez powoda w marcu, czerwcu, wrześniu i grudniu 2013 r.

4.  tabelarycznego rocznego zestawienia (w PLN) sprzedaży paliw ciekłych dokonanej przez powoda w podziale na poszczególne miesiące roku 2013 bez względu na to, gdzie nastąpiła sprzedaż paliw.

W odpowiedzi na ww. stanowisko powód pismem z dnia 13 lutego 2017r. (k. 2 akt adm.) przedstawił negatywne stanowisko w sprawie wnosząc jednocześnie o wskazanie podstawy faktycznej w postaci dowodów i okoliczności faktycznych, na podstawie których Prezes URE stwierdził, że ustalona przez powoda opłata koncesyjna została obliczona w sposób nieprawidłowy. Jednocześnie pełnomocnik powoda odmówił przekazania dokumentów, o których mowa była w wezwaniu, do czasu wskazania podstawy prawnej, z której wynika uprawnienie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki do ingerowania w działalność Spółki prowadzoną poza terytorium Polski.

Prezes URE pismem z dnia 8 marca 2017 r. (k. 8 – 8V akt adm.) ponownie wezwał powoda do nadesłania w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania:

1.  kopii wszystkich faktur zakupu paliw ciekłych dokonanego przez powoda w 2013 r. , bez względu na to, gdzie nastąpił zakup tych paliw,

2.  kopii wszystkich faktur sprzedaży paliw ciekłych dokonanej przez powoda marcu, czerwcu, wrześniu i grudniu 2013 r.

3.  tabelarycznego rocznego zestawienia (w PLN) sprzedaży paliw ciekłych dokonanej przez powoda w podziale na poszczególne miesiące roku 2013 bez względu na to, gdzie nastąpiło spełnienie świadczenia.

W odpowiedzi pełnomocnik powoda przedłożył wymagane dokumenty na podstawie których Prezes URE ustalił, że przedsiębiorca osiągnął w 2013 r. przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi na kwotę (...) zł.

W związku z tym Prezes URE pismem z 30 maja 2017 r. (k. 12 akt adm.) oraz pismem z 10 lipca 2017 r. (k. 18 akt adm.) wezwał powoda do ponownego obliczenia opłaty z tytułu udzielonej koncesji nr (...) z dnia 10 lipca 2008 r. za 2014 r., w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania oraz do niezwłocznego wniesienia zaległej opłaty wraz z odsetkami za zwłokę od zaległości podatkowych naliczanymi za okres od dnia 1 kwietnia 2014 r. oraz do nadesłania skorygowanego formularza dotyczącego jej wyliczenia.

W odpowiedzi na wezwania powód pismami z 29 czerwca 2017 r. (k. 16 akt adm.) oraz 22 września 2017 r. (k. 20 akt adm.) przedstawił negatywne stanowisko w sprawie ponownego obliczenia i uiszczenia opłaty za 2014 r.

W dniu 30 lipca 2018 r. (k. 21 – 21V akt adm.) Prezes URE wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie obliczenia corocznej opłaty z tytułu koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa URE nr (...) z dnia 10 lipca 2008 r. należnej za 2014 r., którą należało prawidłowo obliczyć i wnieść na rachunek Urzędu Regulacji Energetyki w terminie do dnia 31 marca 2014 r. Jednocześnie powód został wezwany do prawidłowego obliczenia wysokości opłaty z tytułu udzielonej koncesji za 2014 r. oraz przedstawienia Prezesowi URE danych stanowiących podstawę jej obliczenia tj. przychodów osiągniętych w 2013 r. ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) lub towarów w zakresie działalności objętej koncesją, w terminie 7 dni od dnia doręczenia ww. zawiadomienia.

Powód pismem z dnia 10 sierpnia 2018 r. (k. 23 – 23V akt adm.) podtrzymał swoje negatywne stanowisko w sprawie.

Postanowieniem z dnia 26 listopada 2019 r. Sąd oddalił wniosek powoda o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji (k 370) uznając, że z powodu zaskarżenia do Sądu nie nadaje się ona do egzekucji.

W ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego zawiadomieniem nr (...) z dnia 19 listopada 2019 r. dokonano zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego prowadzonego na rzecz powoda przez Bank (...) SA. Przedmiotowe zawiadomienie zostało doręczone dłużnikowi zajętej wierzytelności dnia 19 listopada 2019 r. Następnie 26 listopada 2019 r. Bank (...) SA w całości zrealizował przedmiotowe zajęcie (k 381) . Przedstawione fakty wskazywałyby na przerwanie biegu przedawnienia w chwili zastosowania środka egzekucyjnego, gdyby nie miała miejsca dalsza sekwencja zdarzeń związanych z przeprowadzoną egzekucją administracyjną.

Jak bowiem ustalono Postanowieniem nr (...) z dnia 5 marca 2020 r. (k 387-388v.) Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w W. odmówił powodowi umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego nr (...) wystawionego przez Prezesa URE obejmującego opłatę z tytułu koncesji w zakresie obrotu paliwami ciekłymi określoną w zaskarżonej decyzji. Na skutek zażalenia powoda na to postanowienie (k 389-391v.) Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W. wydał w dniu 18 czerwca 2020 r. postanowienie (k 397-400v.), którym uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji. Po ponownym rozpoznaniu sprawy postanowieniem z dnia 14 września 2020 r. (k 401-403) Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w W. odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego. Na skutek zażalenia powoda na to postanowienie (k 404-410) Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W. postanowieniem z dnia 5 lutego (k 412-416) uchylił zaskarżone postanowienie i orzekając co do istoty sprawy umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego nr (...) z dnia 30 sierpnia 2019 r. wystawionego przez Prezesa URE. Jako zasadniczy powód tego rozstrzygnięcia Dyrektor Izby wskazał, że prawomocnym postanowieniem z dnia 26 listopada 2019 r. sygn. akt XVII AmE 100/19 Sąd OKiK oddalił wniosek powoda o wstrzymanie wykonania decyzji Prezesa URE z dnia 31 października 2018 r. nr(...) uznając, że decyzja ta nie podlega wykonaniu, a w konsekwencji brak również podstaw do wszczęcia przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego jakichkolwiek czynności powodujących wyegzekwowanie od powoda kwoty 73.130 zł określonej w zaskarżonej decyzji. państwa, obciążające koszty ich działalności.

Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2021 r. (k 418) Sąd Okręgowy uchylił zaskarżoną decyzję uwzględniając zarzut przedawnienia roszczenia pozwanego. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 lipca 2022 r. sygn.. akt VII AGa 616/21 powyższy wyrok został uchylony z powodów proceduralnych , a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie. Uzupełniając postępowanie dowodowe Sąd ten ustalił, że wyrokiem z dnia 30 września 2022 r. sygn.. akt V SA/WA 3862/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone przez pozwanego Prezesa URE postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. uchylające postanowienie Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w W. z dnia 14 września 2020 r., którym zostało umorzone postępowanie egzekucyjne. Na rozprawie (575 - 576) pełnomocnik pozwanego poinformował, że bezpośrednio przed nią skontaktował się z Izbą Administracji Skarbowej w W. i otrzymał z niej wiadomość, iż akta sprawy nie powróciły jeszcze z WSA w Warszawie. Dyrektor Izby nie mógł więc kontynuować postępowania, w szczególności rozpoznać zażalenia powoda na postanowienie Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w W.. Ponadto pełnomocnik wskazał na brak upływu przedawnienia w sprawie ze względu na zawieszenie jego biegu na czas do prawomocnego zakończenia przed sądami powszechnymi sprawy z niniejszego odwołania. Powołał się przy tym na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie o sygn. akt VII AGa 1089/20.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo energetyczne (Pe), wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami lub energią wymaga uzyskanie koncesji (z pewnymi wyjątkami, nie dotyczącymi jednak powoda w niniejszej sprawie).

W oparciu o przepis art. 34 ust. 1 Pe (na dzień 31 marca 2014 r. tj. na dzień powstania obowiązku wniesienia corocznej opłaty koncesyjnej za 2014 r.) przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja, wnoszą corocznie opłaty do budżetu.

Ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 7 lipca 2014 r.- dalej jako ustawa o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej) wprowadzony został dodatkowy wymóg, który w zakresie obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą przewiduje w art. 32 ust 3a Pe wydanie koncesji na prowadzenie działalności, pod warunkiem złożenia zabezpieczenia majątkowego, o którym mowa w art. 38a Pe.

Przepis przejściowy powołanej wyżej ustawy w art. 5 ust 2 przewidywał, że w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność polegającą na obrocie paliwami ciekłymi na podstawie posiadanych koncesji na obrót paliwami ciekłymi, które zamierzają podjąć albo kontynuować działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą, są zobowiązane do złożenia wniosku o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą oraz zabezpieczenia majątkowego, o którym mowa w art. 38a ustawy, o której mowa w art. 2, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Do czasu wydania przez Prezesa URE decyzji w sprawie koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą przedsiębiorstwa energetyczne mogą prowadzić działalność polegającą na obrocie paliwami ciekłymi, na podstawie koncesji na obrót paliwami ciekłymi wydanych przed wejściem w życie niniejszej ustawy (art. 5 ust 4). Niezłożenie przez przedsiębiorstwa energetyczne wniosku o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą w terminie, o którym mowa w ust. 2, spowoduje, że koncesje na obrót paliwami ciekłymi wydane dla tych przedsiębiorstw energetycznych przed wejściem w życie niniejszej ustawy, stają się koncesjami uprawniającymi wyłącznie do obrotu paliwami ciekłymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 5 ust 5).

Kwestię wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa URE opłat koncesyjnych, o których mowa w art. 34 Pe – w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 34 ust. 3 Pe wskazującą, że opłaty należy ustalić z uwzględnieniem wysokości przychodów przedsiębiorstw energetycznych osiąganych z działalności objętej koncesją, a także kosztów regulacji – w okresie, w którym powstało zobowiązanie, określało Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz.U. z 1998 r. Nr 60, poz. 387) powoływane dalej jako Rozporządzenie..

Stosownie do § 1 ust. 1 ww. Rozporządzenia, wysokość corocznej opłaty, wnoszonej przez przedsiębiorstwo energetyczne, któremu została udzielona koncesja (zwanej dalej opłatą) stanowi iloczyn przychodów przedsiębiorstwa energetycznego, uzyskanych ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) lub towarów w zakresie jego działalności objętej koncesją, osiągniętych w roku poprzedzającym ustalenie opłaty oraz współczynników opłat, z zastrzeżeniem § 2.

Natomiast zgodnie z § 4 ust. 1 Rozporządzenia opłatę wnosi się w terminie do 31 marca każdego roku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. Ustęp 2 stanowi, że przedsiębiorstwo energetyczne, któremu udzielono koncesji z urzędu, wnosi pierwszą opłatę w terminie do 30 dni od dnia wydania koncesji. Zaś zgodnie z ustępem 3 w terminie określonym w ustępie 2 pierwszą opłatę wnosi także przedsiębiorstwo energetyczne, któremu udzielono koncesji na wniosek, jeżeli w roku poprzedzającym udzielenie koncesji uzyskało przychody ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) lub towarów w zakresie działalności objętej tą koncesją.

Opłaty, o których mowa w przytoczonym przepisie art. 34 Pe są opłatami o charakterze administracyjnym. Prezes URE w razie stwierdzenia, że opłata została obliczona w sposób nieprawidłowy, wzywa przedsiębiorstwo energetyczne do ponownego jej obliczenia w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. W razie niedotrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne terminu, o którem mowa w ust. 1 ustawy lub gdy opłata ponownie została obliczona w sposób nieprawidłowy – Prezes URE sam dokonuje obliczenia opłaty. Po dokonaniu obliczenia przedsiębiorstwo energetyczne wnosi niezwłocznie należną kwotę albo Prezes URE zwraca nadpłaconą kwotę (§ 6 Rozporządzenia).

Opłaty koncesyjne są wnoszone do budżetu państwa i stanowią dochód tego budżetu. Należą one do kategorii tzw. „niepodatkowych należności budżetu państwa”, do których stosownie do treści art. art. 2 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2005 r. Nr 8 poz. 60 ze zm.) mają zastosowanie przepisy Działu III tej ustawy regulujące m.in. zasady, wysokość i sposób naliczania odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych ale także nadpłaty należności podatkowych.

W niniejszej sprawie powód wniósł opłatę koncesyjną za 2014 r. w kwocie minimalnej wysokości 200 zł, która została obliczona bez uwzględnienia całego przychodu z tytułu koncesji na obrót paliwami ciekłymi, stąd powód został wezwany do ponownego prawidłowego jej obliczenia i uiszczenia, czego nie wykonał.
Transakcje, jakich dokonywał powód w sprawie niniejszej mieściły się w pojęciu działalności koncesjonowanej polegającej na obrocie paliwami ciekłymi na terenie kraju. Pod pojęciem obrotu należy bowiem rozumieć działalność gospodarczą polegającą na handlu hurtowym albo detalicznym paliwami lub energią, przy czym „handel” należy rozumieć w znaczeniu potocznym, a więc jako „działalność polegającą na bezpośredniej lub prowadzonej przez pośredników wymianie towarów w postaci dóbr lub usług zachodzącą między dostawcą a odbiorcą”. Powód dokonując zakupu paliwa u zagranicznego sprzedawcy i następnie sprzedając je krajowemu nabywcy niewątpliwie dokonywał obrotu paliwem ciekłym, czerpiąc z tego korzyści. Obrót odbywał się na terytorium RP, między przedsiębiorcami mającymi siedziby na tym terytorium. W omawianym kontekście nie ma znaczenia okoliczność, że fizyczne wydanie towarów odbywało się poza terytorium RP, w sytuacji kiedy operacja handlowa związana z tym obrotem (sprzedaż paliwa przez polskiego przedsiębiorcę innemu polskiemu przedsiębiorcy) była przedmiotem transakcji zawieranych na terenie kraju, a więc transakcją krajową.

Wbrew stanowisku odwołującego się bez znaczenia dla obowiązku ponoszenia opłat był fakt, że wydanie towaru następowało poza terytorium kraju, jak też to, że wydanie następowało w oparciu o karty paliwowe czyli bezgotówkowo. Miejsce spełnienia świadczenia i sposób zapłaty to elementy, które strony umowy sprzedaży mogą uregulować w sposób dowolny. Nie zmienia to jednak faktu, że transakcja miała charakter odpłatny i krajowy. Kwestia powyższa nie może więc wywierać skutków dla ustalenia wielkości przychodu z obrotu dokonywanego między krajowymi podmiotami, który to przychód stanowi z kolei podstawę do obliczenia wielkości opłaty koncesyjnej. Wielkość przychodu uzyskiwanego z tytułu całej koncesjonowanej działalności, nawet jeśli spełnienie świadczenia następowało poza granicami kraju, stanowiła zatem podstawę do obliczenia należnej opłaty koncesyjnej. Jednoznaczne jest w tej kwestii postanowienie § 1 pkt 1 Rozporządzenia w sprawie wysokości i sposobu pobierania opłat, w myśl którego opłata stanowi iloczyn przychodów przedsiębiorstwa uzyskanych ze sprzedaży produktów lub towarów w zakresie jego działalności objętej koncesją. Ustawa podobnie jak i przepis art. 34 Pe w brzmieniu obowiązującym w roku 2014 nie rozróżnia obrotu dokonywanego w kraju od dokonywanego za granicą, co jest zrozumiałe, z uwagi na fakt, że cały obrót, niezależnie od miejsca nabycia lub sprzedaży towaru, podlegał koncesjonowaniu, a wysokość opłaty warunkowana była przychodem osiąganym z całej działalności objętej koncesją.

Należy podkreślić, że przed zmianą przepisów dokonanych ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej funkcjonowała koncesja na obrót paliwami ciekłymi, która obejmowała zarówno obrót w kraju, jak i za granicą. Wskazuje na to wyraźnie przepis przejściowy art. 5 ust. 2 i 4 tej ustawy, według którego podmioty posiadające koncesję a zamierzające kontynuować obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, są zobowiązane do złożenia wniosku o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą oraz zabezpieczenia majątkowego. Zaś koncesje wydane dla tych przedsiębiorstw energetycznych przed wejściem w życie niniejszej ustawy, którzy nie złożą w terminie stosownego wniosku o koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą staną się koncesjami uprawniającymi wyłącznie do obrotu paliwami ciekłymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wynika z tego, że określony rodzaj koncesji - na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą - został wprowadzony dopiero ustawą o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej. Oznacza to, że powód jako posiadający koncesję na obrót paliwami w 2014 r. był uprawniony na jej podstawie dokonywać także obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą. A zatem wysokość opłaty koncesyjnej musiała uwzględniać cały obrót paliwami, w tym dokonany zagranicą.

Przedstawione rozumowanie potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z którego wynika, iż dla „ważności” transakcji handlowych nie jest wymagane fizyczne wydanie towaru, ponieważ z fizycznym wydaniem rzeczy zrównane jest wydanie dokumentów, które dają możliwość rozporządzania rzeczą np. listu przewozowego, konosamentu oraz środków, które umożliwiają fizyczne władztwo nad rzeczą (wyrok SN z dnia 28 lutego 2003 r. V CKN 1701/00 i postanowienie SN z dnia 15 stycznia 2010 r. I CSK 216/09) bądź zawarcie samej umowy zobowiązująco – rozporządzającej. Do uznania danej transakcji za krajowy obrót paliwem ciekłym wystarczające jest, iż strony na terytorium RP uzgodnią przedmiotowo istotne elementy łączącego ich stosunku tj. rodzaj i ilość towaru oraz cenę. Samo więc wydanie rzeczy będzie w takiej sytuacji bez znaczenia. Decydujący dla stwierdzenia, czy dany podmiot prowadzi działalność polegającą na obrocie paliwami ciekłymi, z którym wiąże się powstanie przychodu uwzględnianego przy obliczaniu opłaty koncesyjnej, jest zatem fakt zawarcia umowy (umowy objętej jurysdykcją polskiego prawa) dotyczącej obrotu z kontrahentem krajowym oraz faktyczne prowadzenie działalności tj. dokonywanie rozliczeń, wystawianie dokumentów finansowych (wyrok SA w Warszawie z dnia 2 września 2015 r. VI ACa 1267/14, zgodnie z którym za moment sprzedaży energii (tu paliw) uznaje się moment zawarcia umowy sprzedaży, a nie jej wydania).

Mając zatem na względzie, iż transakcje handlowe objęte niniejszym postępowaniem zostały dokonane na terytorium RP, należy uznać za bezzasadny zarzut naruszenia art. 1 i 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz § 1 Rozporządzenia.

Za oczywiście bezzasadny uznać należy także zarzut naruszenia art. 22 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Bez znaczenia dla ustalenia wysokości opłaty, do wniesienia której zobowiązany był powód, jest bowiem okoliczność, że w świetle prawa podatkowego, taki obrót paliwem, jakiego dokonywał powód nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Inny jest bowiem zakres przedmiotowy obu regulacji, a jednocześnie fakt, że obie regulacje należą do odrębnych gałęzi prawa, nie pozwala na odwoływanie się do rozumienia nawet podobnych pojęć w sposób tożsamy, bez uwzględnienia specyfiki regulacji każdej z gałęzi prawa. Nie jest więc możliwe przyjęcie, jak to czyni powód w sprawie niniejszej, że zachodzi podstawa do zastosowania regulacji dotyczącej podatku VAT, i tym samym do wyłączenia z działalności objętej koncesją tej jej części, w której dostawa przedmiotu obrotu – to jest paliwa, była realizowana poza terytorium kraju. Ustawa o podatku od towarów i usług reguluje jedynie te zdarzenia gospodarcze, które podatkowi temu podlegają. Czym innym są natomiast opłaty za posiadanie koncesji, dla których podstawę do obliczenia stanowią również przychody przedsiębiorstwa, ale w żaden sposób nie pozostające w związku z podstawą ustalenia podatku VAT. Skoro więc żaden ze wskazanych powyżej przepisów nie pozwalał w 2014 r. traktować obrotu paliwem za granicą jako wyłączonego spod działalności koncesyjnej powoda, to jego całkowity przychód z tytułu tego obrotu, w tym także obrotu, dla którego faktyczne przekazanie paliw następowało poza granicami kraju, stanowił podstawę do obliczenia należnej opłaty koncesyjnej.

Niezasadny okazał się również zarzut przedawnienia prawa do egzekucji opłaty koncesyjnej.

Do opłaty koncesyjnej określonej zaskarżoną decyzją zastosowanie znajdują, na podstawie art. 2 § 2 Ordynacji podatkowej, przepisy działu II tej ustawy, tym art. 70 zakreślający bieg terminu przedawnienia opłaty koncesyjnej. W art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej przyjęto zasadę, że każde zobowiązanie przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, którym upłynął termin płatności, czyli z pierwszym dniem następnego roku, a kończy się z upływem 5 lat. Termin początkowy i końcowy przedawnienia zobowiązania podatkowego wyznacza zatem termin płatności tego zobowiązania.

Natomiast informacje o jednostcestosownie do § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa URE corocznych opłat noszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz.U. Nr 60, poz. 387 ze zm.), który to akt prawny znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie, termin na wniesienie opłaty koncesyjnej tj. termin jej płatności, to 31 marca każdego roku. Jednocześnie jest to opłata płatna „z góry”, której wysokość określa się uwzględniając przychód z roku poprzedniego (§ 1 ww. rozporządzenia).

W zakresie opłaty koncesyjnej od powoda za 2014 r. zobowiązanie do jej uiszczenia powstało 1 stycznia 2014 r., natomiast termin jej płatności upływał z dniem 31 marca 2014 r. Oznacza to, iż myśl art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie to co do zasady przedawniało się z końcem roku 2019 r. Nie mniej trzeba uwzględnić, że termin początkowy i końcowy przedawnienia zobowiązania podatkowego wyznacza termin płatności tego zobowiązania – z zastrzeżeniem jednak instytucji zawieszenia i przerwania biegu przedawnienia, które wpływają na końcowy termin przedawnienia.

Art. 70 Ordynacji podatkowej traktujący o przedawnieniu zobowiązań podatkowych odnosi się zarówno do terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych (art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej) jak i do kwestii zawieszenia (art. 70 § 2, § 6 i § 7 Ordynacji podatkowej) lub przerwania biegu tego terminu (art. 70 § 3 i § 4 Ordynacji podatkowej). W myśl art. 70 § 4 Ordynacji bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

W ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego zawiadomieniem nr(...)z dnia 19 listopada 2019 r. dokonano zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego prowadzonego na rzecz powoda przez Bank (...) SA. Przedmiotowe zawiadomienie zostało doręczone dłużnikowi zajętej wierzytelności dnia 19 listopada 2019 r. Następnie 26 listopada 2019 r. Bank (...) SA w całości zrealizował przedmiotowe zajęcie. Z końcowych ustaleń stany faktycznego wynika, że obecnie sprawa egzekucji ustalonej zaskarżona decyzją opłaty koncesyjnej znajduje się na etapie rozpoznania środka zaskarżenia postanowienia Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. o umorzeniu postępowania. Na chwilę wydania wyroku przez Sąd oznacza to, że bieg przedawnienia roszczenia o uiszczenie opłaty został przerwany przez czynności Prezesa URE związane z zajęciem rachunku bankowego powoda i jej wyegzekwowaniem. Po przeprowadzeniu zajęcia pięcioletni bieg przedawnienia rozpoczął się na nowo. Gdyby nawet przyjąć, do czego obecnie nie ma podstaw ze względu na aktualny stan sprawy, że wyżej przedstawiona przerwa w przedawnieniu nie miała miejsca, to należało uznać w wyniku zastosowania per analogiam unormowania art. 70 § 6 pkt 2 Ordynacji podatkowej, że jego bieg został zawieszony na czas od wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji do prawomocnego zakończenia procesu przed sądami powszechnymi w sprawie z tego odwołania. Według przywołanego przepisu bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania. Co prawda zgodnie z obowiązującymi przepisami od decyzji Prezesa URE nie wnosi się skargi do sądu administracyjnego, ale odwołanie do sądu powszechnego jakim jest Sąd OKiK, to funkcja przepisu art. 70 § 6 pkt 2 Ordynacji nadaje temu odwołaniu taki sam skutek, co skardze do sądu administracyjnego. Dzieje się tak dlatego, że w sprawach z odwołania od decyzji Prezesa URE sprawuje tę samą funkcję co sąd administracyjny, tj. kontrolę działalności administracji publicznej. Ponadto wniesienie odwołania od decyzji Prezesa URE do sądu powszechnego częstokroć prowadziłoby do przedawnienia zobowiązania przedsiębiorstwa energetycznego ze względu długość postępowania wywołanego odwołaniem, apelacją i skargą kasacyjną, jak również możliwość wydawania orzeczeń kasatoryjnych przez Sąd Apelacyjny i Sąd Najwyższy, których skutkiem jest cofnięcie rozpoznawania sprawy do niższej (niższych) instancji. Skutkowi przedawnienia zobowiązania podatkowego ma w systemie prawa zapobiegać konstrukcja art. 70 § 6 pkt 2 Ordynacji. Dlatego zasadnym jest przyjęcie takiego samego skutku w stosunku do odwołania od decyzji Prezesa URE, jaki ma wniesienie skargi do sądu administracyjnego. Zastosowanie bowiem przez ustawodawcę rozwiązania, że kontrolę działalności orzeczniczej Prezesa URE sprawuje sąd powszechny a nie sąd administracyjny, nie powoduje zmiany samej konstrukcji biegu terminu przedawnienia. Prawidłowość takiej wykładni powołanego wyżej przepisu Ordynacji podatkowej znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów( vide wyroki Sądu Apelacyjnego z dnia 14 września 2021 r. sygn.. akt VII AGa 1089/20 i z dnia 17 lutego 2022 r. sygn.. akt VII AGA 399/21 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2022 r. sygn.. akt I NSK 16/22).

Zgodnie z poglądami wyrażonymi w powyższych orzeczeniach opłata koncesyjna nie może ulec przedawnieniu w trakcie postępowania przed sądami powszechnymi.

Biorąc to wszystko pod uwagę, należało stwierdzić, że żądanie uiszczenia przez powoda opłaty koncesyjnej w wyliczonej w decyzji wysokości było uzasadnione.

W tym stanie rzeczy Sąd działając na podstawie art. 479(53) § 1 k.p.c. oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach procesu w obu instancjach, Sąd orzekł stosownie do jego wyniku w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c., § 14 ust. 2 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2018 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1000 zł z tytułu opłaty sądowej od apelacji, od której uiszczenia pozwany był zwolniony z mocy prawa.

Sędzia SO Andrzej Turliński