Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Boniecki (spr.)

Sędziowie: SSA Regina Kurek

SSA Izabella Dyka

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 maja 2023 r. w Krakowie

sprawy z powództwa I. P.

przeciwko (...) Bankowi (...)w K.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 2 lipca 2021 r., sygn. akt I C 1891/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 4050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1065/21

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z 9 maja 2023 r.

Pozwem z 6 sierpnia 2020 r., powódka I. P. wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z 16 maja 2011 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w D. z 7 lipca 2011 r., podnosząc przedawnienie roszczenia objętego tym tytułem.

Pozwany (...) Bank (...)wniósł o oddalenie powództwa, kwestionując upływ terminu przedawnienie.

Wyrokiem z 2 lipca 2021 r. Sąd Okręgowy w Krakowie uwzględnił w całości powództwo i orzekł o kosztach postępowania.

Sąd pierwszej instancji ustalił stan faktyczny szczegółowo zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 112-114), który to stan faktyczny Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własny.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione w świetle przepisu art. 840 §1 pkt 2 k.p.c., przyjmując, że:

- powódka zawarła umowę jako konsumentka, a pozwany w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą; termin przedawnienia roszczenia powoda wynosił trzy lata;

- od 10 grudnia 2011 r., tj. dnia następnego po dniu umorzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika, rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczenia pozwanego;

- wniosek o wszczęcie egzekucji z 18 czerwca 2012 r. nie przerwał biegu przedawnienia, stosownie do art. 123 § 1 pkt 1 k.c., albowiem na skutek wskazania w sposób oczywisty błędnego adresu powódki, miał charakter pozorny i jego celem było jedynie przerwanie biegu przedawnienia, a nie dążenie do zaspokojenia roszczenia pozwanego;

- termin przedawnienia roszczenia pozwanego upłynął 10 grudnia 2014 r.

Wyrok powyższy zaskarżył w całości apelacją pozwany, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Apelujący zarzucił naruszenie: 1) art. 233 §1 k.p.c. - poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego, tj. z wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z 18 czerwca 2013 r., wniosków z niego niewynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, polegających na przyjęciu, że wniosek był nieskuteczny, nie przerwał biegu przedawnienia, działania banku miały charakter pozorny, jedynym celem banku było przerwanie biegu przedawnienia, czynności te nie prowadziły w rzeczywistości do zaspokojenia się banku, podczas gdy: a) pozwany we wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z 18 czerwca 2013 r. wskazał adres powódki, podając: „ostatnie miejsce zam. (...)-(...) D., ul. (...)”, co potwierdza, że pozwany nie miał wiedzy dotyczącej aktualnego miejsca zamieszkania powódki, a nie jak błędnie przyjął Sąd, że pozwana ponownie podała ww. adres jako adres zamieszkania powódki; b) pozwany we wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z 18 czerwca 2013 r. oraz w następnych wnioskach o wszczęcie postępowania egzekucyjnego podejmował wszelkie możliwe działania mające na celu ustalenie majątku powódki, a tym samym jej aktualnego miejsca pobytu (zamieszkania); 2) art. 233 §1 k.p.c. - poprzez brak wszechstronnego rozpatrzenia materiału dowodowego, tj. umowy kredytu konsumpcyjnego (...) nr(...) z 2 kwietnia 2010 r. i pominięcie zapisu umownego dotyczącego obowiązku kredytobiorcy, tj. do niezwłocznego powiadomienia banku o zmianie swojego imienia, nazwiska, adresu zamieszkania, adresu korespondencyjnego oraz miejsca pracy, podczas gdy powódka faktycznie nie informowała banku o zmianie miejsca zamieszkania, czym naruszyła umowę oraz świadomie uniemożliwiła pozwanemu wyegzekwowanie roszczenia; 3) art. 840 §1 punkt 2 k.p.c. - poprzez jego zastosowanie i uznanie, że istnieją przesłanki do pozbawienia w całości wykonalności tytułu wykonawczego stanowiącego Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...), wystawiony przez (...) Bank(...)w K. w dniu 16 maja 2011 r. przeciwko I. K., któremu postanowieniem Sądu Rejonowego w D. z dnia 7 lipca 2011 r. do sygn. akt (...) została nadana klauzula wykonalności; 4) art. 118 k.c. w zw. z art. 123 § 1 punkt 1 k.c. - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że roszczenie objęte bankowym tytułem egzekucyjnym uległo przedawnieniu w dniu 10 grudnia 2014 r., bowiem Sąd błędnie uznał, iż złożenie przez pozwanego wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z 18 czerwca 2013 r. nie przerwało biegu przedawnienia roszczenia, podczas gdy faktycznie działania te spowodowały przerwanie biegu przedawnienia, a roszczenie nie uległo przedawnieniu.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz o zwrot kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zarzuty podniesione w apelacji okazały się chybione.

Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy, zgodny z regułami logiki i doświadczenia życiowego ustalił stan faktyczny sprawy, który Sąd Apelacyjny przyjął za władny.

Ocenę zarzutów uchybienia art. 233 §1 k.p.c. oraz wadliwych ustaleń faktycznych rozpocząć należy od podzielanego przez Sąd Apelacyjny poglądu doktryny, zgodnie z którym naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna. Zarzut przekroczenia swobodnej oceny dowodów, skutkującej błędnymi ustaleniami faktycznymi może być skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykażą przekroczenie swobody sędziowskiej w zakresie któregoś z powyżej wymienionych kryteriów (por. M. Sieńko (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-477(16), pod red. M. Manowskiej, Warszawa 2021, art. 233, uw. 4). Stanowisko to jest powszechnie akceptowane także w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w jednym z orzeczeń stwierdził, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć również logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2005 r., II PK 34/05, LEX nr 829115).

Pozwany nie sprostał powyżej przedstawionym wymogom. W szczególności wskazać należy, że zarzuty naruszenia art. 233 §1 k.p.c. podniesione przez pozwanego zasadniczo w ogóle nie zmierzały do podważenia stanu faktycznego ustalonego przez Sąd pierwszej instancji. Stan faktyczny w istocie jest między stronami bezstronny, a apelujący w zarzutach naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w ogóle nie zmierzał do jego podważenia. Oczywisty jest bowiem fakt, że pozwany składając kolejne wnioski o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, nie znał aktualnego miejsca zamieszkania powódki. Gdyby aktualne adres powódki był apelującemu znany, to z pewnością zostałby wskazany we wniosku. Nie ma to jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. To, że w umowie kredytu znajdował się zapis, że powódka powinna poinformować pozwanego o zmianie miejsca zamieszkania, również nie budzi wątpliwości. Nie zmierza do podważenia stanu faktycznego ustalonego przez Sąd Okręgowy twierdzenie pozwanego, że podejmował on wszelkie możliwe działania mające na celu ustalenie majątku powódki, a tym samym jej aktualnego miejsca pobytu (zamieszkania). W uzasadnieniu apelacji skarżący, rozwijając powyższy zarzut, wskazał, że we wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego zawarł wniosek, ażeby komornik zwrócił się do licznych instytucji w celu poszukiwania majątku powódki. Tymczasem powyższe okoliczności wynikają z wniosku skarżącego, którego prawdziwość nie budzi wątpliwości i nie zostały podważone przez powódkę. Apelujący nie wskazał również jakichkolwiek innych czynności, poza wyżej wymienionymi, podejmowanych przez niego w celu ustalenia majątku powódki. Okoliczność natomiast, czy wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z 18 czerwca 2013 r. miał charakter pozorny i przerwał bieg przedawnienia czy też nie, stanowi ocenę prawa materialnego i zostanie omówiona w dalszej części apelacji. Z uwagi na powyższe, zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. okazały się chybione.

Nietrafne okazały się również zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 840 §1 pkt 2 k.p.c. oraz art. 118 k.c. w zw. z art. 123 §1 punkt 1 k.c. Ocena tych zarzutów w istocie sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z 18 czerwca 2013 r. przerwał bieg przedawnienia roszczenia pozwanego. Sąd Okręgowy odrzucając taki skutek, wskazał, że wniosek ten miał charakter pozorny i w rzeczywistości nie zmierzał do zaspokojenia roszczenia, a jedynie do przerwania biegu przedawnienia. Od apelującego ponadto, zdaniem Sądu pierwszej instancji, jako podmiotu profesjonalnego, należy oczekiwać podwyższonego poziomu należytej staranności. Zdaniem skarżącego natomiast podjął on wszelkie możliwe czynności mające na celu ustalenie majątku powódki i aktualnego jej miejsca zamieszkania.

Przechodząc do analizy tego zagadnienia, przede wszystkim wskazać należy, że zgodnie z art. 123 § 1 punkt 1 k.c. czynność podjęta w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia ma zmierzać do realizacji jednego z powyższych celów bezpośrednio. W nauce prawa wskazuje się, że nie zmierza bezpośrednio do realizacji wymienionych wyżej celów czynność wszczynająca wyodrębniony zespół działań organu zmierzający do innego skutku (niż dochodzenie, ustalenie, zaspokojenie i zabezpieczenie roszczenia), choćby skutek ten był koniecznym warunkiem wszczęcia następnego zespołu działań, prowadzącego już do dochodzenia, ustalenia, zabezpieczenia czy zaspokojenia roszczeni (por. P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. E Gniewek, Legalis/el 2021, art. 123, nb 2). W ocenie Sądu Apelacyjnego, czynności podejmowane przez pozwanego nie zmierzały bezpośrednio do zaspokojenia, a ich rzeczywistym celem było jedynie przerwanie biegu przedawnienia. Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy, skarżący, postępując starannie już podczas pierwszego postępowania egzekucyjnego, powinien był co najmniej złożyć wniosek o ustanowienie kuratora dla powódki, czego jednak nie uczynił. Należy przy tym nadmienić, że zawnioskowanie o podjęcie określonych czynności przez komornika jest w ocenie Sądu Apelacyjnego niewystarczające dla przyjęcia, że działania pozwanego zmierzały do zaspokojenia roszczenia, skoro czynności te nie doprowadziły do zaspokojenia choćby części roszczenia. Co więcej, skarżący nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, ażeby czynności te zostały rzeczywiście podjęte przez komornika. Nie miał jakiegokolwiek znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy zapis umowy z 2 kwietnia 2010 r., zgodnie z którym powódka powinna była poinformować pozwanego o zmianie adresu. Skarżący nie wskazał w apelacji znaczenia tego zapisu dla oceny wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego i Sąd Apelacyjny również go nie dostrzega. Nie negując przy tym zaniedbania po stronie powódki, zauważyć wypada, że nie stało ono w na przeszkodzie skorzystaniu przez egzekwującego pozwanego z instrumentu przewidzianego w art. 802 k.p.c., a wręcz uzasadniało wniosek w tym przedmiocie. Należy ponadto wskazać, że przyjęcie odmiennego poglądu w rozpoznawanej sprawie wypaczałoby funkcje instytucji przedawnienia, tj. zabezpieczenie pewności obrotu gospodarczego. Przeciwna wykładnia prowadziłaby do sytuacji, w której na skutek pozornych działań wierzyciela, roszczenie nigdy nie uległo by przedawnieniu, pomimo tego, że dłużnik nie miałby w tym przedmiocie żadnej wiedzy. W konsekwencji nawet po kilkunastu latach wierzyciel mógłby dochodzić nieprzedawnionego roszczenia, a wartość żądanych odsetek mogłaby przewyższać wartość roszczenia głównego (w przedmiotowej sprawie we wniosku z 2013 r. wysokość odsetek oznaczono na kwotę 22.221,99 zł, a we wniosku z 2016 r. już na kwotę 39.243,25). Sytuacja, w której jedynym skutkiem działań wierzyciela jest zapobiegnięcie przedawnieniu roszczenia, a w dalszej kolejności naliczanie kolejnych odsetek, z punktu widzenia pewności obrotu oraz zasad sprawiedliwości społecznej jest nie do zaakceptowania. W konsekwencji w ocenie Sądu odwoławczego nie budzi wątpliwości, że działania pozwanego miały charakter pozorny i nie zmierzały do zaspokojenia roszczenia. Zarzuty naruszenia prawa materialnego okazały się zatem chybione.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Apelacyjny na podst. art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postepowania apelacyjnego Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804, ze zm.).