Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Bess

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 marca 2023 r. w Krakowie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko P. G.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 9 czerwca 2021 r., sygn. akt I C 3187/18

1.  w wyniku częściowego uwzględnienia apelacji zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, że słowa: „kwotę 4428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych)”, zastępuje słowami „8856 zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych), w tym podatek od towarów i usług”;

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach na rzecz radcy prawnej H. C. kwotę 6642 zł (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa złote), w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1147/21

UZASADNIENIE

M. G. wniosła o zobowiązanie syna P. G. do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na nią udziału w ½ części we własności nieruchomości, składającej się z działek o numerach: (...),(...) i(...), dla których sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą (...).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy w Kielcach, zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 czerwca 2021 r. sygn. akt I C 3187/18:

I.  oddalił powództwo;

II.  odstąpił od obciążenie powódki kosztami procesu;

III.  przyznał od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Kielcach) na rzecz radcy prawnej H. C. kwotę 4.428 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji przedstawił następujące motywy swego rozstrzygnięcia:

Powództwo M. G. o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podkreślić należy, że podstawę prawną dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli stanowi art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c. Nie jest on samoistną podstawą dla kreowania obowiązku złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Stanowi on jedynie podstawę do stwierdzenia przez sąd, że dłużnik ma obowiązek złożenia oświadczenia woli. Innymi słowy, przepis art. 64 k.c. określa jedynie skutki prawne wynikające ze stwierdzenia istnienia takiego obowiązku, którego źródłem muszą być jednak określone, istniejące stosunki prawne, a których zbadanie i ocena jest obowiązkiem sądu uwzględniającego powództwo na podstawie tego przepisu.

Powódka zasadności swego roszczenia upatrywała w obowiązku zwrotu darowanej nieruchomości wobec rażącej niewdzięczności jakiej miał się dopuścić syn tj braku pomocy matce, nie wspieranie jej, brak zainteresowania jej losem, nie dokonywaniu opłat za prąd, wodę, wywóz nieczystości, nie czynieniu bieżących napraw na nieruchomości, nie zapewnieniu utrzymania porządku i czystości na posesji, jak również nie zapewnienia ogrzewania nieruchomości w okresie zimowym

Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Stosownie do treści art. 898 § 1 k.c. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (zd. pierwsze art. 898 § 2 k.c.). Natomiast w myśl art. 900 k.c. odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

Ustawodawca wychodzi z założenia, że darowizna wytwarza stosunek etyczny między darczyńcą a obdarowanym, wyróżniający się etycznym obowiązkiem wdzięczności. Pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną przewidzianą w art. 898 § 1 k.c., w postaci prawa do odwołania darowizny. Warunkiem tego prawa jest to, aby obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. O tym, czy postępowanie obdarowanego przedstawia się jako rażąca niewdzięczność rozstrzyga sąd ( zob.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2000 roku, III CKN 810/00, Lex nr 51880).

W nauce prawa i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że przez pojęcie rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie czynności obdarowanego (działania lub zaniechania), które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. Chodzi tu przede wszystkim o popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy (zarówno przeciwko życiu, zdrowiu i czci, jak i przeciwko mieniu) oraz o naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą (np. odmowa udzielenia pomocy w czasie choroby, mimo oczywistej możliwości, odmowa pomocy osobom starszym). O rażącej niewdzięczności z reguły nie może być mowy, gdy obdarowany dopuszcza się wobec darczyńcy działań godzących w jego dobra, ale czyni to nieumyślnie, a nawet umyślnie, lecz działania te nie wykraczają poza ramy zwykłych konfliktów życiowych (rodzinnych) w określonym środowisku. O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym wypadku konkretne okoliczności danej sprawy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku, IV CKN 115/01, LEX nr 137593; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2000 roku, II CKN 280/00, Lex nr 52563).

O rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. można mówić dopiero wtedy, gdy mamy do czynienia z niewłaściwym zachowaniem obdarowanego wobec darczyńcy przy znacznym nasileniu złej woli, skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. Ustawodawca posługuje się bowiem terminem "rażącej" niewdzięczności, dla odróżnienia jej od niewdzięczności "zwykłej". Pomiędzy taką niewdzięcznością a niewdzięcznością "rażącą" istnieje bowiem cała gama różnorakich negatywnych zachowań obdarowanego względem darczyńcy, których nie sposób uznać za uzasadniające odwołanie bezpłatnego przysporzenia jakim jest darowizna. W ten sposób ustawodawca niejako z góry przewidział możliwość występowania różnorakich konfliktów między stronami takiej umowy w przyszłości i uznał, że zasada trwałości umów powinna mieć w takich sytuacjach decydujące znaczenie. Czyny dowodzące niewdzięczności muszą zatem świadczyć o znacznym natężeniu złej woli obdarowanego i nie uzasadnia odwołania darowizny dopuszczenie się przez obdarowanego takich czynów, które w danych okolicznościach i warunkach nie wykraczały poza zwykłe przypadki życiowych, rodzinnych konfliktów ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 lipca 2014 roku, I ACa 271/14, Lex nr 1527221). Tym samym nie mogą być uznane za rażącą niewdzięczność przykrości i krzywdy czynione impulsywnie, lecz mieszczące się w granicach zwykłych konfliktów życia codziennego ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 lutego 2014 roku, V ACa 883/13, Lex nr 1461031 czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 maja 2013 roku, V ACa 232/13, Lex nr 1342236).

Ponadto, w orzecznictwie i piśmiennictwie zwraca się uwagę, że „odwołanie darowizny” stanowi częstokroć instrument rozgrywek majątkowo – osobistych między najbliższymi darczyńcy, gdzie interesy darczyńcy są instrumentalizowane i podporządkowywane interesom otoczenia. Dlatego przyjmuje się, że darczyńca nie zasługuje na ochronę, gdy sam powoduje konflikty, chociażby nieświadomie, lub oczekuje zbyt wygórowanych aktów wdzięczności.

Podkreślić również wypada, że nawet obiektywne istnienie przejawów niewdzięczności nie jest wystarczające dla uwzględnienia roszczenia. Nie jest bowiem obojętna jej przyczyna , jako że dopiero poznanie tej przyczyny umożliwia sformułowanie właściwego osądu, czy i na ile zachowanie się obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione (tak Sąd Najwyższy w wyroku 26 września 2000 r. III CKN 810/2000). Pojęcie "rażącej niewdzięczności" zawarte w przepisie art. 898 § 1 k.c. wymaga zatem analizy motywów określonych zachowań obdarowanego, w tym zwłaszcza tego, czy zachowania te nie są powodowane, czy wręcz prowokowane przez darczyńcę.

Zdaniem Sądu zachowania P. G. nie wyczerpują znamion rażącej niewdzięczności.

Bezspornie pozwany nie pojechał z matką do szpitala, nie zajmował się też nią w okresie kiedy miała złamaną rękę. Jak wynika z jego zeznań zaniechania te nie były nakierunkowane na wyrządzenie krzywdy matce lecz wynikały z sytuacji życiowej pozwanego. P. G. stracił pracę w K., mając do spłaty wiele zobowiązań i znalazł ją w W.. O wypadku matki i jej niedyspozycji zawiadomił ojca, który na ten czas zamieszkał czasowo z powódką. Miał świadomość, że pomocy powódce może udzielić ojciec jak również H. L. i siostra powódki. Brak bezpośredniej opieki jakkolwiek naganny moralnie w tych okolicznościach nie może zostać uznany za świadome działanie nakierowane na wyrządzenie krzywdy darczyńcy, za rażąca niewdzięczność.

Nie bez znaczenia dla oceny przesłanek istnienia przesłanek do odwołania darowizny jest okoliczność, że powódka działania swoje podejmuje pod wpływem byłego męża, o czym świadczy jego obecność u notariusza, kiedy składała oświadczenie o odwołaniu darowizny „ a obecny G. G. nie jest w stanie jej pomóc, gdyż sam jest osobą niepełnosprawną”, czy też korespondencja SMS pomiędzy powódką i G. G., w której poucza ją jak się ma zachowywać / k.275-276/.

Jeżeli chodzi o pozostałe okoliczności jakie wskazuje M. G. jako przejawy niewdzięczności tj. brak dbałości o nieruchomość, nie wykonywanie remontów , nie ponoszeniu opłat czy tez nie zapewnienie ogrzewania to powódka ich nie udowodniła , a nawet wskazała jakie prace należało wykonać . Opał na zimę był zgromadzony i to w znacznych ilościach, co wynika z dokumentacji fotograficznej .

Reasumując, w ustalonym w sprawie stanie faktycznym, Sąd nie dopatrzył się w postępowaniu pozwanego rażącej niewdzięczności i powództwo oddalił

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, że w sprawie zaistniały szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążenia M. G. kosztami procesu. Uwzględniając jej stan zdrowia mogła mieć subiektywne przekonanie o słuszności swoich racji, poczucie krzywdy, które uzasadniało wniesienie powództwa. Obciążenie jej kosztami procesu stanowiłoby nadmierną dolegliwość finansową dla niej

Koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przyznane zostały w oparciu o § 4 w zw. § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Pastwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu

Powódka apelacją zaskarżyła niniejszy wyrok w całości, zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art 898 k.c. przez błędna wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez przyjęcie .że pozwany jako obdarowany nie dopuścił się wobec powódki jako darczyńcy rażącej niewdzięcznością

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego w szczególności art.233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez dowolną wybiórcza ocenę dowodów zgromadzonych w spraw ie dokonaną w brew zasadom logiki i doświadczenia życiowego oraz brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w sprawie tj.

- bezzasadne pominięcie dowodu z zeznań świadka zawnioskowanego przez powódkę G. G. i uznanie tych zeznań jako nieprzekonujących i nielogicznych podczas gdy / zeznań tych jednoznacznie wynika ,że pozwany dopuścił się rażącej niewdzięczności wobec powódki

- nie uznanie przez, sąd zeznań powódki w części dotyczącej ponoszenia przez pozwanego wszelkich opłat za nieruchomość. zabezpieczenia opalu na zimę dokonywania napraw i remontów w nieruchomości i oparcie się przez sąd w tym zakresie tylko na zeznaniach pozwanego

- przywołanie na uzasadnienie wyroku stwierdzenia, że darczyńca nie zasługuje na ochronę gdy sam powoduje konflikty chociażby nieświadomie lub oczekuje zbyt wygórowanych aktów wdzięczności podczas gdy z materiału dowodowego nie wynika by powódka prowokowała konflikty

- sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez oparcie swojego rozstrzygnięcia w znacznej części na zeznaniach pozwanego podczas gdy z materiału lego tj. z zeznań powódki i świadków' zarówno G. G. jak i z zeznań H. L. i A. G. wynika, że pozwany dopuścił się względem powódki rażącej niewdzięczności

3.  naruszenie przepisów postępowania w szczególności art 235 ² poprzez pominiecie dowodu w postaci zwrócenia się do komisariatu Policji w K. o nadesłanie dokumentów' dotyczący ch zdarzenia z. 8 grudnia 2018r. dotyczącego agresywnego rzucenia się pozwanego na powódkę co spowodowało interwencje Policji a co mogło mieć znaczenie przy rozstrzygnięciu sprawy. Sąd pomijając ten dowód nie wydał postanowienia w tym zakresie w którym zobowiązany był wskazać podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia w oparciu o art 235 ² § 2 k.p.c.

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art 2352 poprzez pominiecie dowodu z przesłuchania świadka Ł. A. na okoliczność. że pozwany zobowiązał się wobec powódki do opieki i wsparcia i nic wy dal w tym zakresie postanowienia w którym zobowiązany był w skazać podstawę praw na takiego rozstrzygnięcia w oparciu o art 235 ² § 2 k.p.c.

5.  naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu poprzez błędne powołanie podstawy prawnej przy znanych kosztów.

W związku z podniesionymi zarzutami powódka wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty spraw y jak również wyroku w zakresie przyznanych kosztów udzielonej powódce pomocy prawnej

ewentualnie

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi 1 instancji

3.  przyznanie kosztów udzielonej pomocy prawnej powódce w postępowaniu apelacyjnym wg norm przepisanych, bowiem nie zostały one uiszczone ani w całości ani w części.

Pozwany w odpowiedzi na apelację, wniósł o:

1.  oddalenie apelacji powódki w całości;

2.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, liczonych według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powódki jest bezzasadna z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji i poczynione na ich podstawie rozważania prawne, uznając je za własne.

W istocie podniesione zarzuty apelacji były już przedmiotem oceny Sądu I instancji, tym samym zbędnym jest ich ponowne przytaczanie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia prawa procesowego, koncentrującego się one na szeroko rozbudowanej argumentacji naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., poprzez naruszenie obowiązku wszechstronnego rozważenia całości materiału dowodowego i dokonanie ustaleń faktycznych jedynie na podstawie dowodów korzystnych dla jednej zez stron, z pominięciem korzystnych dla drugiej strony.

W tym kontekście należy wskazać, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego podnosi się, iż „dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia faktyczne są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń. Skarżący powinien zwłaszcza wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im taką moc przyznając" (zob. postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753; wyrok SN z dnia 6 lipca 2005 r., III CK 3/05, Lex nr 180925). Ponadto Sąd Najwyższy wielokrotnie w swoim orzecznictwie wskazywał, że „jeżeli wnioski wyprowadzone przez sąd orzekający z zebranego materiału dowodowego są logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, ocena tego sądu nie narusza przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby z materiału tego dawały się wysnuć również wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brakuje logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, przeprowadzona przez sąd orzekający ocena dowodów może być skutecznie podważona "(Zob. m.in. wyrok SN z 7.10.2005 r., IV CK 122/05, LEX nr 187124).

Należy zatem stwierdzić, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c. wymaga nie polemiki, lecz wskazania, że Sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd doniosłości (wadze) poszczególnych dowodów, ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu pierwszej instancji.

Brak jest zatem podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

W tym kontekście w odpowiedzi na apelacje trafie wskazuje się, że Sad Okręgowy w prawidłowy sposób zastosował przepis art. 233 § 1 k.p.c.. Podkreślić bowiem należy, że Sąd ma prawo do swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie W uzasadnieniu wyroku. Sąd wskazał na jakich dowodach się oparł i dlaczego. Wywody Sądu są uzasadnione, logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Apelacja powódki jest jedynie polemiką z prawidłowymi ustaleniami Sądu Okręgowego. Sąd dokładnie wskazał dlaczego nie dał wiary zeznaniom G. G.. Należy zwrócić uwagę, że z materiału dowodowego wprost wynika, że powódka jest pod znacznym wpływem G. G., który nią wręcz steruje i manipuluje. Pozwany jest przekonany, że gdyby nie ojciec, powódka nigdy nie wystąpiłaby przeciwko własnemu synowi na drogę postępowania sądowego. Na wyniku tej sprawy bardziej zależy samemu G. G. r z powódce. Powyższe wynika ze znajdujących się w aktach sprawy nagrań, e-maili oraz smsów. To twierdzenia apelacji, a nie uzasadnienia wyroku, są wybiórcze, pasujące pod stanowisk procesowe powódki. Sąd Okręgowy odniósł się do wszystkich dowodów znajdujących sie aktach sprawy i na podstawie całokształtu materiału dowodowego prawidłowo ustalił star faktyczny w sprawie. Sąd prawidłowo ocenił wszystkie dowody w oparciu o to co wynika z pozostałych dowodów, czego strona powodowa nie chciała zauważyć.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest także podstaw do uwzględnienie zarzutu naruszenia art. 235 ² k.p.c. W tym zakresie trafnie w odpowiedzi na apelację pozwany, odnosząc się do kwestii pominięcia przez Sąd I instancji dowodów wnioskowanych przez powódkę, a także naruszenia art. 235 ² k.p.c. wskazano, że pełnomocnik powódki nie złożył do protokołu rozprawy stosownego zastrzeżenia w trybie art. 162 § 1 k.p.c. Zatem zgodnie z art. 162 § 2 k.p.c., choćby z tego powodu, powódce nie przysługuje prawo do powoływania się na wskazane w apelacji uchybienie w dalszym toku postępowania.

W związku z faktem, że zarzut naruszenia prawa materialnego oparty był na zakwestionowaniu ustaleń stanu faktycznego, konsekwencją bezzasadności tego zarzutu, jest brak podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 898 k.c., które skutkowałyby uznaniem wadliwości rozstrzygnięcia Sądu I instancji i uwzględnieniem apelacji na podstawie podniesionych przez powódkę zarzutów.

Zasadnie pozwany w odpowiedzi na apelację stwierdził, że Sad Okręgowy nie naruszył przepisów prawa materialnego .

Dlatego brak było podstaw do uwzględnienia apelacji w zakresie meritum rozstrzygnięcia, zawartego w pkt 1 sentencji.

Dlatego też, uznając apelację w tym zakresie za bezzasadną, Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji na mocy art. 385 k.p.c.

Natomiast nie można odmówić słuszności apelacji w zakresie zakwestionowania orzeczenia w pkt 3 sentencji, w przedmiocie wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu.

Tak wiec trafnie w apelacji wskazuje się, że Sąd I instancji nie naruszył przepisów prawa materialnego i zastosował je prawidłowo, do .właściwie ustalonego stanu taktycznego sprawy. Postępowanie dowodowe z żaden sposób nie wykazało, że jakiekolwiek z zachowań pozwanego, można określić jako przejaw rażącej niewdzięczności. Sąd jasno wskazał w uzasadnieniu wyroku, w jakich przypadkach można mówić o rażącej niewdzięczności. Swoje wywody Sąd potwierdził ugruntowaną od wielu lat linią orzecznictwa Sądów Apelacyjnych i Sądu Najwyższego.

Dlatego w zakresie, w jakim apelacja okazała się zasadna, Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt 1 sentencji na mocy art. 386 § 1 k.p.c., w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Wobec faktu, że co do zasady powódkę należy uznać za przegrywającą w postępowaniu apelacyjnym zasadnym byłoby obciążenie jej kosztami w tym zakresie. Pozwany nie wniósł jednak o zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

O wynagrodzeniu za pomoc prawna udzieloną z urzędu powódce w postępowaniu apelacyjnym Sąd Apelacyjny orzekł jak pkt 3 sentencji na mocy § 4, § 8 pkt 7 i § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Pastwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.