Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACa 1404/22

I ACz 36/22

I ACz 37/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bogdan Wysocki

Protokolant: Sekretarz sądowy Halszka Mróz

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2024 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. G., D. G.

przeciwko T. S., E. S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 22 grudnia 2021 r. sygn. akt XII C 1485/19

oraz zażaleń pozwanych

na zawarte w wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu

1. prostuje niedokładność w punkcie II. wyroku w ten sposób, że wymieniony tam tytuł wykonawczy winien być opisany jako: „wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r. (sygn. akt I C 2061/11), zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2017 r. (sygn. akt I ACa 159/16), zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 września 2017 r.”;

2. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie IV. w ten sposób, że kosztami postępowania obciąża w całości powodów i z tego tytułu:

a) zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego T. S. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych);

b) zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej E. S. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych);

3. zasądza solidarnie od powodów:

a) na rzecz pozwanego T. S. kwotę 490 zł (czterysta dziewięćdziesiąt złotych);

b) na rzecz pozwanej E. S. kwotę 490 zł (czterysta dziewięćdziesiąt złotych);

tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 marca 2024 r. do dnia zapłaty;

4. oddala obie apelacje;

5. zasądza solidarnie od powodów:

a) na rzecz pozwanego T. S. kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych);

b) na rzecz pozwanej E. S. kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych);

tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty.

Bogdan Wysocki

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 września 2019 r., skierowanym przeciwko T. S. i E. S., powodowie A. G. i D. G., wnieśli o:

1) pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r., sygn. akt I C 2061/11, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 września 2017 r., zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu dnia 27 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa 159/16, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 października 2017r., a zasądzających:

a. od A. G. i D. G. solidarnie na rzecz T. S. i E. S. kwotę 69.365 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2011 r.,

b. od D. G. solidarnie na rzecz T. S. i E. S. kwotę 78.827,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 października 2014 r.

c. koszty procesu w kwocie:

: 7.617 zł od D. G. na rzecz T. S. i E. S.,
: po 2.700 zł od A. G. i D. G. solidarnie na rzecz T. S. i E. S..

2) zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gnieźnie K. B. w sprawie Km 1437/17 do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy,

3) zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 7 października 2019 r. uwzględniono wniosek powodów o zabezpieczenie.

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 października 2019 r. pozwana E. S., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o:

1) oddalenie powództwa w całości,

2) zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także kwoty 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 października 2019 r. pozwany T. S., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o:

1) oddalenie powództwa w całości,

Na rozprawie dnia 6 lutego 2020 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska procesowe. Strony wyraziły wstępnie wolę prowadzenia rozmów ugodowych.

Pismem z dnia 26 lutego 2020 r. powodowie podtrzymali żądanie główne wskazane w pozwie, natomiast na wypadek nieuwzględnienia tego żądania zgłosili żądanie ewentualne o ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r., sygn. akt I C 2061/11, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 września 2017 r., zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu dnia 27 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa 159/16, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 października 2017 r. – do kwoty 34.830,69 zł.

Pismem z dnia 14 września 2021 r. powódka podtrzymała żądanie główne w pozwie, a w przypadku nieuwzględnienia żądania głównego wskazała na zgłoszone wcześniej żądanie ewentualne, przy czym doprecyzowała je w ten sposób, że wniosła o ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r., sygn. akt I C 2061/11, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 września 2017 r., zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu dnia 27 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa 159/16, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 października 2017 r. – co do kwoty 113.361,86 zł oraz co do kwoty należnych odsetek za cały okres. Nadto z ostrożności wniosła o nieobciążanie jej kosztami postępowania na zasadzie art. 102 k.p.c.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2021 r. Sąd okręgowy w Poznaniu:

I. oddalił żądanie pierwotne,

II. w ramach częściowego uwzględnienia żądania ewentualnego pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r. (sygn. akt I C 2061/11), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2017 r. (sygn. akt I ACa 159/16), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 października 2017 r. – co do kwoty 113.361,86 zł należności głównej,

III. w pozostałym zakresie żądanie ewentualne oddalił,

IV. zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania.

Podstawę takiego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne oraz wyprowadzone z nich wnioski prawne:

Małżonkowie T. S. i E. S. nabyli od A. G. oraz jego matki D. G. dom na Osiedlu (...) w W.. Wówczas A. G. podejmował zasadniczą większość czynności związanych ze sprzedażą nieruchomości. Pozwanym przedłożył m.in. decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, zezwalającą na użytkowanie domu oraz projekt podwykonawczy architekta P. O. wraz z opinią o jego zdolności ze sztuką budowlaną.

Niedługo później okazało się, że nabyty przez pozwanych dom ma wadę w postaci uszkodzonego dachu. T. S. i E. S. wnieśli powództwo przeciwko A. i D. G. o odszkodowanie. Sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym w Poznaniu pod sygn. akt I C 2061/11.

Na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r., sygn. akt I C 2061/11, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu dnia 27 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa 159/16, do naprawienia szkody poniesionej przez T. i E. S. zostali zobowiązani A. G. i D. G.. Z uwagi na to zasądzono ostatecznie:

1) od A. G. i D. G. solidarnie na rzecz T. S. i E. S. kwotę 69.365 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2011 r.,

2) od D. G. solidarnie na rzecz T. S. i E. S. kwotę 78.827,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 października 2014 r.

3) koszty procesu w kwocie:

a. 7.617 zł od D. G. na rzecz T. S. i E. S.,

b. po 2.700 zł od A. G. i D. G. solidarnie na rzecz T. S. i E. S..

Dnia 18 września 2017 r. na wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r. nadano klauzulę wykonalności. Z kolei dnia 12 października 2017 r. na wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu dnia 27 lipca 2017 r. nadano klauzulę wykonalności.

Wnioskiem złożonym dnia 16 października 2017 r. pozwani wnieśli o wszczęcie egzekucji na podstawie wyroku z dnia 2 marca 2015 r. Sądu Okręgowego w Poznaniu, sygn. akt I C 2061/11 wraz z klauzulą wykonalności z dnia 18 września 2017 r.

Na skutek wniosku dnia 17 października 2017 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gnieźnie A. K. w sprawie Km 1437/17 wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko A. G. i D. G. na podstawie ww. tytułu wykonawczego.

Wnioskiem złożonym dnia 23 października 2017 r. pozwani wnieśli o rozszerzenie egzekucji o egzekucję kosztów wskazanych w wyroku z dnia 27 lipca 2017 r. Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, sygn. akt I ACa 159/16.

Obecnie sprawę egzekucyjną Km 1437/17 prowadzi Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gnieźnie K. B..

W toku postępowania przez sądem I i II instancji ustalono, że odpowiedzialność za szkodę, jakiej doznali T. S. i E. S., ponoszą nie tylko A. i D. G., ale również P. O. – architekt, który sporządził projekt budowlany podwykonawczy, umożliwiający legalizację budynku. P. O. nie był stroną postępowania w sprawie I C 2061/11 Sądu Okręgowego w Poznaniu. T. S. i E. S. nie wystąpili z inną sprawą sądową z roszczeniami wobec P. O.. Po dowiedzeniu się o jego współodpowiedzialności za powstanie szkody próbowali podejmować z nim rozmowy i kierowali zawezwania do próby ugodowej oraz wezwania do zapłaty.

Dnia 3 listopada 2017 r. T. S. i E. S., oznaczeni jako Wierzyciel, zawarli ugodę z P. O., oznaczonym jako Dłużnik.

W treści ugody stwierdzono, że jest ona zawierana w celu kompleksowego uregulowania wszystkich kwestii spornych między stronami, istniejącymi w dniu zawarcia ugody bez konieczności dochodzenia należności na drodze sądowej (§ 1 ust. 1).

Strony wskazały, że sporne kwestie wynikają z powstania w dniu 2 listopada 2007 r. szkody majątkowej, polegającej na ujawnieniu się wad budynku położonego w W., Osiedle (...), co do której to szkody toczy się postępowanie likwidacyjne prowadzone przez (...) A. (1) (...) pod znakiem (...), dalej zwane szkodą (§ 1 ust. 2).

Strony oświadczyły, że przez zawarcie ugody dokonują wzajemnego rozliczenia na dzień jej podpisania i uznają, że są całościowo rozliczone i nie mają wobec siebie żadnych zobowiązań i roszczeń (§ 1 ust. 3).

W dalszej części ugody Wierzyciel oświadczył, że jego zdaniem wobec dłużnika przysługuje mu wierzytelność z tytułu odszkodowania w kwocie 148.182,55 zł wraz z odsetkami za opóźnienie z tytułu szkody w związku z koniecznością naprawy budynku, o którym mowa w § 1 ust. 2 - materiały i robocizna (§ 2).

Z kolei Dłużnik oświadczył, iż celem całkowitego rozliczenia stron, w związku z wierzytelnością Wierzyciela wskazaną w § 2, zobowiązał się do zapłaty na rzecz Wierzyciela kwoty 113.361,86 zł w terminie 10 dni od dnia podpisania ugody na rachunek bankowy T. S., przy czym zapłata powyższej kwoty mogła również nastąpić ze strony ubezpieczyciela A. (1) (...) i dokonana w terminie wpłata jest równoznaczna z zapłatą dokonaną przez Dłużnika i tym samym zwalnia go to ze zobowiązania wynikającego z niniejszej ugody (§ 3 ust. 1).

W razie opóźnienia w zapłacie Wierzycielowi przysługiwać miało od Dłużnika odsetki za opóźnienie. Datą zapłaty miała być data wpływu środków pieniężnych na konto Wierzyciela. Z kolei w razie braku zapłaty kwoty w terminie Wierzyciel był uprawniony do dochodzenia całej kwoty określonej w ust. 1 (§ 3 ust. 2-4).

Wierzyciel w razie wykonania ugody w całości zobowiązał się do niedochodzenia jakichkolwiek innych wierzytelności od Dłużnika, pozostających w związku ze szkodą opisaną w § 1 ugody, powstałych do dnia zawarcia ugody, w tym wierzytelności wskazanej w § 2 niniejszej ugody. Wierzyciel zobowiązał się również w przypadku wykonania ugody do niewszczynania jakichkolwiek postępowań, w szczególności karnych, administracyjnych czy dyscyplinarnych, które mogłyby skutkować odpowiedzialnością Dłużnika z tytułu powstałej szkody (§ 4).

W końcowej części ugody strony potwierdziły, że wyrażają zgodę na powyższe warunki (§ 5 ust. 1), a także, że przez zawarcie i wykonanie niniejszej ugody dokonują wzajemnego rozliczenia na dzień podpisania, uznając, że po wykonaniu ugody będą na dzień zawarcia ugody całościowo rozliczone i nie będą miały wobec siebie żadnych zobowiązań i roszczeń (§ 5 ust. 2). Finalnie wskazano, że zmiana warunków ugody wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności oraz że ugodę sporządzono w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, po jednej dla każdej ze stron.

Dnia 10 listopada 2017 r. strony ugody z dnia 3 listopada 2017 r. spisały aneks do ugody.

W treści aneksu strony zgodnie oświadczyły, że dnia 3 listopada 2017 r. zawarły ugodę w celu kompleksowego uregulowania wszystkich kwestii spornych między stronami, istniejącymi w dniu zawarcia ugody bez konieczności dochodzenia należności na drodze sądowej (§ 1 ust. 1).

Celem uszczegółowienia postanowień ugody strony postanowiły do § 2 ugody dodać następującą treść: „Roszczenie wobec Dłużnika w kwocie 148.182,55 zł Wierzyciel wywodzi z prawomocnego wyroku i z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, wydanego w dniu 27 lipca 2017 r. w sprawie o sygn. I ACa 159/16, w której to sprawie Dłużnik nie był uczestnikiem; powództwo w tej sprawie zostało wytoczone przez Wierzyciela przeciwko A. i D. G.. Zapłata przez Dłużnika kwoty określonej ugodą tj. 113.361,86 zł powoduje zrzeczenie się przez Wierzyciela roszczeń wynikających ze wspomnianego wyroku w zakresie wykraczającym poza powyższą kwotę” (§ 1 ust. 2).

Dalej wskazano, że pozostałe warunki ugody pozostają bez zmian, a aneks spisano w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, po jednej dla każdej ze stron (§ 2 ust. 1-2).

Dnia 10 listopada 2017 r. P. O. w wykonaniu ugody dokonał przelewu bankowego w kwocie 113.361,86 zł na rachunek bankowy pozwanych. .

Kwota 113.361,86 zł była kwotą, którą P. O. mógł uzyskać od swojego ubezpieczyciela A. (1) (...), który uznał szkodę do tejże kwoty, a sam deklarował, że nie jest w stanie pokryć całości kwoty, która kompensowałaby szkodę pozwanych. Chcąc dokonać częściowych napraw, a także nie chcąc wchodzić w kolejny długotrwały proces, uznając bezpieczeństwo zamieszkania za priorytet, pozwani przystali na zapłatę przez P. O. tej kwoty.

Treść ugody przesłał pozwanym w formie e-mail P. O.. Tekst ugody redagował on przy udziale swojego pełnomocnika.

Po podpisaniu ugody P. O. skontaktował się z pozwanym i poinformował, że w ugodzie potrzebny byłby dodatkowy zapis, stanowiący wymóg stawiany przez zakład ubezpieczeń, który od zamieszczenia tego zapisu uzależniał wypłatę odszkodowania. W mailu, w którym P. O. przesłał pozwanym projekt aneksu, wskazał: „muszę mieć z A. (1) dopięte w każdym szczególe”. Był o jedyny powód, jaki podawał P. O. na zawarcie tego aneksu. W redakcji treści aneksu wspierał P. O. jego pełnomocnik.

P. O. przesłał powodom do wiadomości treść ugody, aneksu oraz potwierdzenie przelewu w wykonaniu ugody.

Powodowie nie domagali się, aby też stali się stroną zawieranej przez pozwanych i P. O. ugody.

Pismem z dnia 14 listopada 2017 r., które wpłynęło do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gnieźnie A. K., pozwani wnieśli o ograniczenie egzekucji do następujących należności:

1) kwoty 34.830,69 zł tytułem należności głównej – od obu dłużników,

2) ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 34.830,69 zł od dnia 21 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty – od obu dłużników,

3) ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 34.534,31 zł od dnia 21 grudnia 2011 r. do dnia 13 listopada 2017 r. – od obu dłużników,

4) ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 78.827,55 zł od dnia 31 października 2014 r. do dnia 13 listopada 2017 r. – od dłużniczki D. G.,

5) kwoty 7.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, przy czym zapłata tej kwoty przez jednego z dłużników zwalnia z obowiązku jej zapłaty drugiego z dłużników – od obu dłużników,

6) kwoty 2.700,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym – od obu dłużników,

7) kwoty 132 zł tytułem kosztów postępowania klauzulowego – od obu dłużników,

8) kwoty 132 zł tytułem kosztów postępowania klauzulowego – od obu dłużników,

9) kosztów egzekucyjnych, które powstaną w toku postpowania – od obu dłużników,

10) kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym – od obu dłużników.

Powodowie dnia 22 listopada 2017 r. skierowali do pozwanych datowane na dzień 20 listopada 2017 r. pismo, w którym w związku z zapłatą przez P. O. kwoty 113.361,86 zł należności głównej z zasądzonej kwoty 148.182,55 zł w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Poznaniu pod sygn. I C 2061/11, powodowie wnieśli o ograniczenie egzekucji o kwotę należności głównej do kwoty 34.820,69 zł i przesłanie powodom oświadczenia, że w związku zapłatą przez P. O. kwoty należności głównej w wysokości 113.361,86 zł pozwani zrzekają się tejże kwoty od powodów. Pismo zostało wystosowane do pozwanych już w czasie, gdy sami pozwani wnieśli do komornika sądowego o ograniczenie egzekucji.

Dokonując prawnej oceny ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie „w zakresie żądania ewentualnego”.

Sąd w pierwszej kolejności wskazał, że powodowie swe powództwo opierali na art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli: po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Powództwo przeciwegzekucyjne przewidziane w art. 840 k.p.c. (tzw. powództwo opozycyjne) jest środkiem merytorycznej obrony przed egzekucją, przysługującym dłużnikowi. Jego podstawą jest zasadność i wymagalność obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. Jeżeli tytuł egzekucyjny (prawomocne orzeczenie sądu lub referendarza sądowego) korzysta z powagi rzeczy osądzonej, podstawą powództwa może być zdarzenie, które nastąpiło po powstaniu tytułu egzekucyjnego albo po zamknięciu rozprawy, po której wydano tytuł egzekucyjny, na skutek którego zobowiązanie objęte tytułem wygasło. Są to wszelkie zdarzenia wywołujące taki skutek na gruncie prawa cywilnego materialnego (np. spełnienie świadczenia, potrącenie, odnowienie, przyjęcie innego świadczenia przez wierzyciela w zamian za objęte tytułem, niemożność świadczenia, zwolnienie z długu). Podstawą powództwa opozycyjnego mogą być także zdarzenia, z nastąpieniem których zobowiązanie objęte tytułem nie może być egzekwowane (np. przedawnienie, odroczenie terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty).

Stan faktyczny sprawy był w swoich podstawowych elementach bezsporny.

Nie stanowiło sporu, że pozwani dochodzili od powodów w postępowaniu sądowym odszkodowania z tytułu uszkodzonego dachu budynku położonego na Os. (...) w W.. Na skutek uwzględnionego powództwa i wydanego tytułu wykonawczego wszczęte zostało przez pozwanych przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne.

Niesporne było również, że P. O. ponosił wobec pozwanych razem z powodami współodpowiedzialność za szkodę związaną z uszkodzeniem ww. dachu budynku. Zgodnie z wolą T. S. i E. S. pozwali oni jednak w sprawie o naprawienie szkody wyłącznie D. i A. G..

Niespornie pozwani zawarli dnia 3 listopada 2017 r. ugodę z P. O., a następnie do ugody tej zawarto aneks dnia 10 listopada 2017 r. Nie było przedmiotem sporu, że P. O. w wykonaniu ugody uiścił na rzecz pozwanych kwotę 113.361,86 zł.

Spór odnosił się do oceny prawnej tak ustalonego stanu faktycznego. Strona powodowa wskazywała bowiem, że po stronie pozwanych doszło do częściowego zwolnienia ich z długu, a z uwagi dodatkowo na kwotę uiszczoną w ramach uregulowania długu przez P. O., tytuł wykonawczy winien zostać w całości pozbawiony wykonalności. Z kolei pozwani twierdzili, że w istocie nigdy nie dokonali zwolnienia powodów z długu, a żądanie powodów nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd za konieczne uznał ustalenie, czy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.

Jedną z dwóch kwestii, jakie podnosili powodowie w powództwie przeciwegzekucyjnym, był fakt częściowego spełnienia świadczenia przez P. O., którego zasadniczo obie strony sporu postrzegały jako dłużnika solidarnego powodów.

Żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jest dopuszczalne między innymi, gdy przysługująca wierzycielowi należność została uiszczona poza postępowaniem egzekucyjnym, np. w drodze dobrowolnego spełnienia świadczeń przez dłużnika.

Zgodnie z art. 375 § 1 k.c. dłużnik solidarny może bronić się zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela, jak również tymi, które ze względu na sposób powstania lub zakres treści zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż P. O., jako dłużnik solidarny powodów w stosunku do pozwanych, uiścił na rzecz pozwanych dnia 10 listopada 2017 r. kwotę 113.361,86 zł.

W ocenie Sądu w tym zakresie zasadne było więc żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności co do kwoty należności głównej 113.361,86 zł. Należy ubocznie zauważyć, że mimo formułowanych wniosków o oddalenie powództwa w całości, pozwani w ramach swojego stanowiska procesowego od początku i konsekwentnie przyznawali, że z uwagi na dokonaną przez P. O. zapłatę, mogą dochodzić od pozwanych jedynie ograniczonej kwoty należności głównej, wynikającej z zapadłych przeciwko A. i D. G. wyrokom. Dali też temu wyraz poprzez wystąpienie samodzielnie z inicjatywą ograniczenia egzekucji o kwotę należności głównej 113.361,86 zł.

W pozostałym natomiast zakresie powództwo należało oddalić.

Powodowie argumentowali, iż po wydaniu tytułu wykonawczego w części dotyczącej kwoty 34.830,69 zł (148.182,55 zł - 113.361,86 zł) roszczenie w stosunku do nich wygasło, bowiem pozwani zwolnili powodów z długu w tym zakresie na mocy zawartej pomiędzy P. O. a pozwanymi ugody.

W tym miejscu wymaga wyjaśnienia, że ugoda jest umową nazwaną, uregulowaną w Tytule XXXV Księgi III kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 917 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Dalej należy wskazać, że zgodnie z art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje, a zgodnie z art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że w ocenie Sądu powodowie nie wykazali, aby na mocy ugody doszło do zwolnienia powodów z długu.

Stronami ugody byli T. S., E. S. i P. O.. Przy zawieraniu ugody P. O. działał w swoim imieniu i na własną rzecz, zawierając ją w celu uniknięcia egzekwowania jego odpowiedzialności odszkodowawczej w drodze sądowej. Nie dysponował pełnomocnictwem od powodów, powodowie nie byli obecni przy zawieraj ugody ani przy negocjowaniu jej warunków, nie są sygnatariuszami ugody.

Cel ugody został jednoznacznie określony – było nim kompleksowe, wzajemne rozliczenie stron ugody. Dalej w treści ugody wskazano, że strony ugody nie mają (wyłącznie) wobec siebie żadnych roszczeń. Tylko więc P. O., a nie powodowie w niniejszej sprawie, był uprawniony do podnoszenia, że jego odpowiedzialność wygasła na skutek zrzeczenia się wobec niego przez powodów pozostałych roszczeń.

Zawarta ugoda pomiędzy pozwanymi a P. O. i zawarte w niej postanowienia nie mogą odnosić skutku wobec powodów.

W żadnym miejscu ugoda nie wskazuje, że dotyczy ona wzajemnych roszczeń powodów i pozwanych lub że pozwani zrzekają się roszczeń wobec powodów na skutek ugody zawartej z P. O..

Faktem jest, że w aneksie do ugody wskazano, że zapłata przez P. O. kwoty określonej ugodą 113.361,86 zł, powoduje „zrzeczenie się przez wierzyciela [T. S. i E. S.] roszczeń, wynikających z wspomnianego wyroku [wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r., sygn. akt I C 2061/11, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu dnia 27 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa 159/16] w zakresie wykraczającym poza powyższą kwotę”.

Niemniej jednak, interpretując powyższe zdanie w kontekście całej treści oraz celu zawarcia ugody, należało dojść do wniosku, że ugoda poprzez ww. zapis jedynie określała, z jakiego stosunku wynika roszczenie pozwanych wobec P. O., posługując się wyłącznie odwołaniem do określonej sprawy sądowej. Powyższe doprecyzowanie nastąpiło z uwagi na wprowadzenie takiego wymogu przez ubezpieczyciela P. O.. Doprecyzowanie to miało też wprowadzać stan całkowitej pewności, że ugoda doprowadzi do zakończenia sporu między pozwanymi a P. O. i doprowadzi do zaspokojenia roszczeń pozwanych wobec niego w związku z wyrządzoną szkodą. Żadne postanowienie ugody nie pozostawia wątpliwości co do tego, co jest jej przedmiotem i kto jest stroną ugody. W żadnym, najmniejszym nawet fragmencie nie wskazano, aby ugoda dotyczyć miała wzajemnych roszczeń powodów i pozwanych lub że pozwani zrzekają się roszczeń wobec powodów na skutek ugody zawartej z P. O..

Zgodnie z art. 508 k.c. zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Z przepisu jasno wynika, że zwolnienie z długu jest umową, która zostaje zawarta, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, ten zaś zwolnienie przyjmuje. Dochodzi tym sposobem do umorzenia zobowiązania bez zaspokojenia interesu wierzyciela. Jest to czynność o charakterze rozporządzającym, zawarta wyłącznie z udziałem dłużnika i wierzyciela. Do zwolnienia z długu konieczne są więc zgodne oświadczenia woli dwóch stron zobowiązania. Słusznie wskazuje więc strona pozwana, że próba dokonania przez wierzyciela jednostronnej czynności, mającej do tego celu prowadzić, mimo że byłaby potencjalnie dla dłużnika korzystna, nie wywoła pożądanego skutku prawnego. Do zwolnienia z długu wymagana jest zatem zawsze zgoda dłużnika. Nie stanowi zwolnienia z długu oświadczenie wierzyciela, zawarte w umowie na rzecz osoby trzeciej, że ten zwalnia dłużnika z długu. W umowie z innym podmiotem wierzyciel może jedynie zobowiązać się, bez skutku rozporządzającego, do zwolnienia dłużnika z długu i na mocy takiej umowy dłużnik nabędzie roszczenie wobec wierzyciela o złożenie stosownego oświadczenia woli.

Nie można uwzględnić twierdzeń powodów, że formą wyrażenia przez powodów jako dłużników na zwolnienie ich z długu był „fakt angażowania się powoda w proces zawarcia ugody i jego kontakt z P. O.”, a także, że w sprawie doszło do przejęcia długu, jako że „oświadczenie dłużnika [w tym zakresie] może być złożone którejkolwiek ze stron, a A. G. wyraził zgodę w rozmowie z P. O.”. Zawarcie ugody pozostawało bowiem poza oficjalną wiedzą i wolą powodów. Powodowie, uzyskując nieoficjalnie informacje o procesie zawierania ugody, powinni byli dążyć do zawarcia ugody także z ich udziałem.

Oceniając niniejszy stan faktyczny przez pryzmat powyższego wywodu należało uznać, że w sprawie nie mogło dojść do zwolnienia powodów z długu w ugodzie, w zawieraniu której powodowie nie uczestniczyli, a także nie można uznać, aby w sprawie doszło do przejęcia przez P. O. długu powodów wobec pozwanych.

Ubocznie należy wskazać, że o leżącej po stronie powodów świadomości skutków, jakie niosło ze sobą zawarcie przez pozwanych oraz P. O. ugody, dobitnie świadczy skierowanie przez powodów do pozwanych pisma datowanego na dzień 20 listopada 2017 r., w którym w związku z zapłatą przez P. O. kwoty 113.361,86 zł należności głównej z zasądzonej kwoty 148.182,55 zł w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Poznaniu pod sygn. I C 2061/11, powodowie wnieśli o ograniczenie egzekucji o kwotę należności głównej do kwoty 34.820,69 zł i przesłanie powodom oświadczenia, że w związku zapłatą przez P. O. kwoty należności głównej w wysokości 113.361,86 zł pozwani zrzekają się tejże kwoty od powodów.

Z powyższego wynika, że powodowie wiedzieli, że pozwali nadal mogą dochodzić pozostałej części roszczenia (tj. ponad kwotę 113.361,86 zł) od powodów, a więc wynikającej z tytułu wykonawczego kwoty 34.830,69 zł należności głównej wraz z należnościami ubocznymi.

Mając na uwadze powyższe należało oddalić żądanie główne pozwu, za to w części uwzględnić żądanie ewentualne powodów.

Ze względu na to Sąd oddalił żądanie pierwotne powodów, o czym orzekł w punkcie I wyroku, natomiast w ramach częściowego uwzględnienia żądania ewentualnego pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r. (sygn. akt I C 2061/11), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2017 r. (sygn. akt I ACa 159/16), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, nadaną postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 października 2017 r. – co do kwoty 113.361,86 zł należności głównej, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku. W pozostałym zakresie niezasadnej części żądania ewentualnego żądanie to oddalił w punkcie III sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 kpc.

Wyrok ten zaskarżyli odrębnymi apelacjami oboje powodowie.

Powód zaskarżył wyrok w części, tj. co do punktu I. oddalającego żądanie pierwotne oraz punktu IV., a „z ostrożności, w razie nieuwzględnienia zarzutów i wniosków apelacyjnych w tym zakresie, zaskarżył wyrok w części dotyczącej punktu III. oddalającego żądanie ewentualne w pozostałym zakresie oraz punktu IV.”.

W apelacji zarzucono:

1. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233§ 1 kpc w zw. z art. 232 kpc poprzez błędną ocenę materiału dowodowego i poczynienie w związku z tym niewłaściwych ustaleń faktycznych;

2. sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z materiałem dowodowym;

3. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 65 § 2 kc, art. 519 § 2 pkt. 1 kc:

4. naruszenie art. 98 § 1 kpc i art. 100 kpc.

Skarżący wniósł o:

1. zmianę orzeczenia i uwzględnienie powództwa w całości poprzez pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego (w tym także w zakresie należnych odsetek i kosztów postępowania);

2. ewentualnie o pozbawienie w części wykonalności tytułu wykonawczego również co do kwoty zasądzonych kosztów postępowania i należnych odsetek do dnia 10 listopada 2017r., tj. do dnia w którym P. O. dokonał płatności – tj. w zakresie w jakim sąd oddalił żądanie ewentualne;

3. zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje.

Każdy z pozwanych w odpowiedzi na apelację powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od skarżącego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Z kolei powódka zaskarżyła wyrok w części, tj. „co do punktu I oddalającego żądanie pierwotne, punktu III. oddalającego żądanie ewentualne w pozostałym zakresie oraz punktu IV.”

W apelacji podniesiono zarzuty:

1. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez błędną ocenę materiału dowodowego, a także art. 328 § 1 kpc poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia orzeczenia;

2. sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z materiałem dowodowym;

3. naruszenie przepisów art. 98 kpc oraz art. 100 kpc.

Apelująca wniosła o:

1. zmianę orzeczenia i uwzględnienie powództwa w całości poprzez pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego;

3. zasądzenie od pozwanych na rzecz powódki kosztów postępowania za obie instancje.

Każdy z pozwanych w odpowiedzi na apelację powódki wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od skarżącego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Natomiast każdy z pozwanych wniósł odrębnie zażalenie na zawarte w punkcie IV. wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu, zarzucając naruszenie art. 100 kpc i wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez zasądzenie od powodów na rzecz każdego z pozwanych kosztów postępowania przed sądem I instancji oraz kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Dla uporządkowania sprawy w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na błędne przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że w sprawie zostały zgłoszone dwa samodzielne roszczenia, określane przez ten Sąd jako „pierwotne” (zawarte w pozwie) oraz „ewentualne” (zgłoszone w pismach procesowych z dnia 26 lutego 2020 r i z dnia 16 czerwca 2020 r..).

W orzecznictwie i doktrynie dopuszcza się możliwość formułowania przez powoda roszczeń tzw. ewentualnych, które wprost nie są uregulowane w przepisach procedury cywilnej.

Żądanie ewentualne polega na skierowaniu powództwa na zasądzenie jednego, głównego świadczenia (uwzględnienie jednego roszczenia), przy jednoczesnym zażądaniu innego świadczenia na wypadek, gdyby żądanie główne okazało się bezzasadne.

Możliwość takiej konstrukcji powództwa musi być przy tym uzasadniona okolicznościami faktycznymi sporu oraz tym, że, z jednej strony, oba żądania wzajemnie się wykluczają, a z drugiej związane są ze sobą funkcjonalnie (por. A. Tyrluk, „Instytucja żądania ewentualnego”, Monitor Prawniczy, nr 1 z 1995r, s. 7 i nast.).

Co do zasady zatem będzie chodziło to o dwa różnorodzajowe (odmienne przedmiotowo) roszczenia oparte o tożsamą podstawę faktyczną (np. roszczenie o wydanie rzeczy ewentualnie o zapłatę jej równowartości itp.).

Można by teoretycznie dopuścić także możliwość zgłoszenia jako ewentualnego roszczenia tożsamego rodzajowo z żądaniem głównym pozwu, o ile oparte by ono zostało na rezerwowej („ewentualnej”) osnowie faktycznej powództwa (np. roszczenie o zapłatę czynszu ewentualnie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy).

Natomiast nie kreuje powstania roszczenia ewentualnego sama zmiana przedmiotowa powództwa, polegająca na jego rozszerzeniu lub ograniczeniu.

To samo dotyczy poddaniu pod ocenę sądu różnych możliwych do przyjęcia podstaw prawnych powództwa.

Odnosząc to do realiów rozpoznawanej sprawy wymaga podkreślenia, że w pismach z 26 lutego 2020 r. oraz z 16 czerwca 2020 r. powodowie nie zgłosili żadnego nowego, odmiennego rodzajowo roszczenia, ani nie powoływali się na odmienną niż w pozwie podstawę faktyczną powództwa, a jedynie poddali pod ocenę sądu możliwość uwzględnienia roszczenia w mniejszym zakresie, niż żądano tego w pozwie (zamiast pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości – pozbawienia go jedynie w części).

W rzeczywistości zatem orzeczenia o oddaleniu roszczeń zawarte w punktach I. oraz III. zaskarżonego wyroku należy traktować łącznie jako jedno rozstrzygnięcie o oddaleniu powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu (w rzeczywistości tytułów) wykonawczego w dalej idącym zakresie, niż wynikało to z punktu II. wyroku.

Z kolei sąd I instancji, zapewne bezkrytycznie kierując się nieprecyzyjnymi określeniami zawartymi w pozwie, nieprawidłowo oznaczył tytuł wykonawczy, który został pozbawiony częściowo wykonalności.

Przede wszystkim w sprawie sądowej, jaka toczyła się między stronami wydane zostały dwa tytuły wykonawcze, które następnie stanowiły podstawę prowadzenia przeciwko powodom egzekucji (por. k. 1-2, 10 oraz 31 akt egzekucyjnych).

I tak, postanowieniem z dnia 18 września 2017r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu, na wniosek wierzycieli z dnia 12 września 2017 r., nadał klauzulę wykonalności na rozstrzygnięcia zawarte w punktach 1. (z uwzględnieniem korekty dokonanej w postępowaniu odwoławczym), 2 i 4 c) wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r., obejmujące roszczenia (bez odsetek) na łączną kwotę 155.809,55 zł (por. k. 1356 akt I C 2061/11 Sądu Okręgowego w Poznaniu).

Następnie, postanowieniem z dnia 12 października 2017r. sąd II instancji nadał klauzulę wykonalności na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 3. wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2017 r. (sygn. akt I ACa 159/16) o zasądzeniu na rzecz wierzycieli kosztów zastępstwa procesowego w łącznej wysokości 5.400 zł.

Oznacza to, że tytuł wykonawczy w postaci opisanej przez sąd I instancji w wyroku nie istnieje.

Niewątpliwie jednak oczywistą intencją tego sądu było pozbawienie wykonalności jedynie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r. w sprawie I C 2061/1, z uwzględnieniem korekty dokonanej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2017 r..

Z tych przyczyn na podstawie art. 350 § 1 i 3 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

Obie apelacje powodów okazały się natomiast bezzasadne.

Z uwagi na daleko idące podobieństwo zarzutów i wywodów obu środków zaskarżenia zostaną one poddane ocenie łącznie.

Ustalenia faktyczne sądu I instancji, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, nie budzą wątpliwości i dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Zostały one poczynione w oparciu o wszechstronne rozważenie całego zebranego w sprawie materiału dowodowego, którego ocena, przeprowadzona w pisemnym uzasadnieniu wyroku, jest pełna, zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Ustalenia te nie zostały w przekonujący sposób podważone w apelacjach, w ramach podniesionych w nich zarzutów procesowych, w szczególności naruszenia art. 233 § 1 kpc.

Sprowadzają się one do przedstawienia przez skarżących własnych, korzystnych dla nich wersji stanu faktycznego, opartych o konkurencyjną ocenę mocy i wiarygodności poszczególnych dowodów.

Nie jest to jednak wystarczające do skutecznego postawienia zarzutów błędnych ustaleń faktycznych, sprzeczności tych ustaleń z materiałem dowodowym, czy też naruszenia art. 233 § 1 kpc.

W świetle ugruntowanego stanowiska judykatury do naruszenia tego przepisu mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. zasadom logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 2005 r. w spr. III CK 314/05, LEX nr 172176), co w realiach sprawy nie miało miejsca.

Podobnie, zarzut błędnych ustaleń faktycznych nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów, choćby ocena ta również była logiczna i zgodna z doświadczeniem życiowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2005 r. w spr. IV CK 387/04, LEX nr 177263).

Jeżeli bowiem, jak w rozpoznawanej sprawie, z materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to taka ocena sądu nie narusza prawa do swobodnej oceny dowodów, choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (zob. np.. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2005r w spr. IV CK 122/05, LEX nr 187124).

Bliższa analiza zarzutów o charakterze procesowym prowadzi przy tym do wniosku, że intencją apelujących jest nie tyle podważanie poszczególnych konkretnych ustaleń sądu I instancji, ale raczej próba zakwestionowania poprawności przeprowadzonego przez ten sąd procesu subsumcji ustalonego stanu faktycznego pod przepisy prawa, w szczególności art. 65 kc, art. 519 § 1 i § 2 pkt. 1) kc oraz art. 508 kc.

Powództwo opierało się bowiem na założeniu, że ugoda, jaką zawarli pozwani w dniu 3 listopada 2017 r. z P. O., wraz z jej aneksem z dnia 10 listopada 2017r. stanowiła umowę przejęcia przez tego ostatniego całości zadłużenia powodów wynikającego z opisanych wyżej wyroków Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca 2015 r. oraz Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2017 r., połączoną ze zwolnieniem go z tego długu ponad kwotę objętą ugodą.

Koncepcja taka jednak, jak prawidłowo przyjął Sąd Okręgowy, nie znajdowała wystarczającego oparcia w zebranym materiale dowodowym.

Przede wszystkim nie można tego rodzaju tezy wyprowadzić z samej treści pisemnej umowy, która w jej § 1 ust. 1 i 2 wprost stwierdzała, że rozstrzygać ma o kwestiach spornych między jej stronami, a nie o zobowiązaniach osób trzecich.

Natomiast jako taką kwestię sporną wskazywała ujawnienie wad budynku zakupionego przez pozwanych, w związku z czym pozwanym od P. O. przysługuje roszczenie odszkodowawcze w wysokości 148.182,55 zł, które jest przedmiotem likwidacji przez zakład ubezpieczeń ubezpieczający go od odpowiedzialności cywilnej jako prowadzącego działalność w zakresie budownictwa.

Z żadnego z postanowień tej umowy, w tym także jej aneksu, nie sposób wyprowadzić wniosku, że dotyczyć ma ona osób powodów, a tym bardziej aby miała stanowić, i to przy zachowaniu formy o jakiej mowa w art. 522 kc, umowę o przejęciu ich długu.

Wszystkie oświadczenia pozwanych jako wierzycieli, składane w związku z tą umową, w tym dotyczące zwolnienia z części długu, dokonywane były wyłącznie w stosunku do P. O. jako współdłużnika solidarnego i nie wywoływały skutków w stosunku do powodów (art. 373 kc).

Odmiennej oceny nie uzasadniała okoliczność, że w aneksie do wspomnianej ugody zawarte zostało odwołanie do wyroku wydanego w sprawie sądowej, jaka toczyła się między stronami.

Niewątpliwie miało to na celu jednoznaczne uściślenie i zindywidualizowanie przedmiotu ugody, w celu uniknięcia w przyszłości sporów interpretacyjnych.

Istotne także było uwiarygodnienia roszczenia wierzycieli w relacji z zakładem ubezpieczeń (por. zeznania śwd. P. O.).

Bez istotnego znaczenia było także, że powód aktywnie uczestniczył w próbie zawarcia tego rodzaju umowy, co było rzeczą naturalną.

W interesie wszystkich, zarówno stron postępowania sądowego zakończonego korzystnym dla pozwanych wyrokiem, jak i P. O., było bowiem, co oczywiste, aby istotną część zobowiązania powodów przejął i spłacił wierzycielom zakład ubezpieczeń.

Nie ma także podstaw do przyjęcia, aby doszło do skonstruowania opisywanego kontraktu zgodnie z wersją powodów przez odwołanie się do zgodnej woli stron ugody (por. art. 65 § kc).

Przeczą temu inne okoliczności oraz kontekst jej zawarcia.

W sytuacji, gdyby ugoda nie obejmowała zapłaty przez P. O. odszkodowania z tytułu własnej odpowiedzialności cywilnej w stosunku do pozwanych, nie miał on by przecież podstaw do domagania się od zakładu ubezpieczeń refinansowania tej należności.

Poza tym pozwani jako wierzyciele już kilka dni po zawarciu wspomnianej ugody, bo 14 listopada 2017 r., złożyli do komornika wniosek o ograniczenie egzekucji wyłącznie w zakresie nominalnej kwoty objętej ugodą i wyraźnie domagali się kontynuowania postępowania egzekucyjnego co do pozostałych należności.

Dodać także należy, że samo zaspokojenie przez współdłużnika część należności głównej nie skutkowało, per se, wygaśnięciem roszczeń odsetkowych w stosunku do pozostałych dłużników solidarnych, powstałych do daty spełnienia świadczenia.

Z tych względów na podstawie art. 385 kpc oraz powołanych wyżej przepisów prawa materialnego Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 4. wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego poszczególnych pozwanych orzeczono w punkcie 5. wyroku na podstawie art. 98 § 1, 1¹ i 3 kpc oraz art. 99 kpc w zw. z art. 391 kpc, przy uwzględnieniu treści przepisów § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 5) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2023.1964 ze zm.) oraz § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 5) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023.1935).

Z kolei w pełni uzasadnione okazały się zażalenia pozwanych na zawarte w punkcie IV. wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Nie było bowiem podstaw do wzajemnego zniesienia między stronami kosztów procesu na podstawie art. 100 zd. 1 kpc.

Z przyczyn, o których była wyżej mowa, nie doszło faktycznie do „oddalenia żądania pierwotnego” jako odrębnego roszczenia.

Z kolei nawet częściowe uwzględnienie powództwa traktowanego jako całość (punkt II. wyroku) nie uzasadniało proporcjonalnego rozdzielenia kosztów procesu, ani ich zniesienia.

Pozwani nie dali bowiem powodu do domagania się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego (wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 marca) w części obejmującej kwotę 113.361,86 zł, bowiem co do tej należności ograniczyli z własnej inicjatywy egzekucję już w w/w piśmie do komornika z dnia 14 listopada 2017 r., co zostało uwzględnione przez organ egzekucyjny w dalszym postępowaniu.

W rzeczywistości też, mimo złożenia formalnych wniosków o oddalenie powództwa, pozwani, co wynika z ich argumentacji procesowej, nie kwestionowali od początku prawa powodów do domagania się pozbawienia wykonalności w/w tytułu wykonawczego w części, w jakiej został on zaspokojony poza egzekucją przez współdłużnika.

Zaistniała zatem sytuacja, o jakiej mowa w art. 101 kpc, uzasadniająca obciążenie powodów w całości obowiązkiem zwrotu pozwanym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem I instancji.

Z tych przyczyn na podstawie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 391 kpc w zw. z art. 397§3 kpc, przy uwzględnieniu przepisów § 2 pkt. 5) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz § 2 pkt. 5) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 2. wyroku.

O należnych pozwanym kosztach postępowania zażaleniowego, obejmujących opłatę sądową od zażalenia (40 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocników (450 zł), orzeczono (punkt 3. wyroku) na podstawie art. 98 § 1, 1¹ i 3 kpc oraz art. 99 kpc w zw. z art. 391 kpc w zw. z art. 397 § 3 kpc, przy uwzględnieniu przepisów § 10 ust. 2 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 3) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz § 10 ust. 2 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 3) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Bogdan Wysocki

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu na podstawie § 100a ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

Starszy sekretarz sądowy

Sylwia Stefańska

I ACa 1404/22

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE