Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Wiesława Kuberska (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2023 roku w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko (...) Towarzystwo (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 4 maja 2022 r., sygn. akt II C 528/19

I. zmienia zaskarżony wyrok w punktach 4, 5 i 6 w ten sposób, że:

- punktowi 4 nadaje następujące brzmienie:

„4. zasądza dodatkowo, ponad kwoty określone w punktach 1a i 1v., od (...) Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. S.:

a. 40.000 (czterdzieści tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 6 listopada 2016 r. do dnia zapłaty tytułem dalszego zadośćuczynienia;

b. po 200 (dwieście) zł miesięcznie tytułem dalszej renty na zwiększone potrzeby, płatnej do dziesiątego dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia 1 kwietnia 2022 r. i na przyszłość, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

oraz oddala powództwo w pozostałym zakresie;”;

- w punkcie 5 podwyższa zasądzoną z tytułu zwrotu kosztów procesu kwotę 6656 zł do kwoty 9.379,94 (dziewięć tysięcy trzysta siedemdziesiąt dziewięć i 94/100) zł;

- w punkcie 6 podwyższa nakazaną do pobrania kwotę 13.734 zł do kwoty 15.854 (piętnaście tysięcy osiemset pięćdziesiąt cztery) zł;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. znosi pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

IV. nakazuje pobrać od (...) Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Łodzi kwotę 2.137 (da tysiące sto trzydzieści siedem) zł tytułem nieuiszczonej opłaty od uwzględnionej części apelacji;

V. nie obciąża powódki nieuiszczoną opłatą od oddalonej części apelacji.

Sygn. akt I ACa 1465/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 4 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi,
w sprawie z powództwa A. S. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie, zapłatę i rentę, zasądził od pozwanego na rzecz powódki następujące świadczenia:

a. kwotę 285.000 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 6 listopada 2015 r. do dnia zapłaty,

b. kwotę 3.731,20 zł z tytułu odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 10 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty,

c. kwotę 2.629 zł z tytułu odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 9 września 2021 r. do dnia zapłaty,

d. kwotę 2.814,85 zł z tytułu skapitalizowanej renty za dochody utracone przez powódkę w 2016 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od
3 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty,

e. rentę w wysokości po 682 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych przez powódkę w styczniu i lutym 2017 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

f. rentę w wysokości po 857 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych przez powódkę w okresie od marca 2017 r. do lutego 2018 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

g. rentę w wysokości 725,50 zł z tytułu dochodów utraconych przez powódkę w marcu 2018 r., płatną do 10 marca 2018 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia temu terminowi płatności,

h. rentę w wysokości po 939 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych przez powódkę w kwietniu i maju 2018 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

i. rentę w wysokości po 916 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych przez powódkę w okresie od czerwca 2018 r. do grudnia 2018 r., płatną do
10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

j. rentę w wysokości po 947 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych przez powódkę w styczniu i lutym 2019 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

k. rentę w wysokości 858 zł z tytułu utraconych dochodów w marcu
2019 r., płatną do dnia 10 marca 2019 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia temu terminowi płatności,

l. rentę w wysokości po 904 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych w okresie od kwietnia 2019 r. do sierpnia 2019 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

m. rentę w wysokości 1.168 zł z tytułu utraconych dochodów we wrześniu 2019 r., płatną do 10 września 2019 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie
w razie uchybienia temu terminowi płatności,

n. rentę w wysokości po 1.159 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych w okresie od października do grudnia 2019 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

o. rentę w wysokości po 1.151 zł miesięcznie z tytułu utraconych dochodów w styczniu i lutym 2020 r., płatną do dziesiątego dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

p. rentę w wysokości po 1.108 zł miesięcznie z tytułu utraconych dochodów w marcu i kwietniu 2020 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

q. rentę w wysokości po 1.089 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych w okresie od maja 2020 r. do sierpnia 2020 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

r. rentę w wysokości po 1.236 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych w okresie od września 2020 r. do grudnia 2020 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

s. rentę wysokości po 1.233 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych w styczniu i marcu 2021 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

t. rentę w wysokości po 1.176 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych w okresie od marca 2021 r. do grudnia 2021 r., płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

u. rentę w wysokości po 1.092 zł miesięcznie z tytułu dochodów utraconych w okresie od stycznia 2022 r. i na przyszłość, płatną do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu,

v. rentę w wysokości po 100 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych potrzeb powódki, płatną do 10 dnia każdego miesiąca, począwszy od kwietnia 2022 r. i na przyszłość z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty renty w danym miesiącu (pkt 1),

zastrzegł, że zaliczeniu na poczet renty zasądzonej w punktach od 1d do 1v podlegają wszelkie kwoty zapłacone lub wyegzekwowane od pozwanego na rzecz powódki na podstawie punktu 1 wydanego w niniejszej sprawie prawomocnego postanowienia z 6 listopada 2017 r. (pkt 2), ustalił, że pozwany ponosi odpowiedzialność za mogące ujawnić się w przyszłości u powódki skutki wypadku drogowego z 9 września 2015 r. (pkt 3), oddalił powództwo
w pozostałym zakresie (pkt 4), zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 6.656 zł z tytułu kosztów procesu (pkt 5), nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 13.734 zł z tytułu kosztów sądowych, przy czym na poczet tej należności nakazał przeksięgować kwotę 900,44 zł stanowiącą niewykorzystaną część zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłych uiszczonej przez pozwanego w dniu 18 lutego 2021 r. (pkt 6), a także odstąpił od ściągnięcia ze świadczenia zasądzonego na rzecz powódki w punkcie 1 na rzecz Skarbu Państwa przypadającej na nią części nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt 7)

(wyrok – k. 1386 – 1389).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na ustaleniach, które Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne. Z ustaleń tych wynikało, że
w dniu 9 września 2015 r., w Ł., około godziny 19:30 miał miejsce wypadek komunikacyjny z udziałem powódki. Kierujący samochodem marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) J. B. jechał ul. (...) przy jej wschodniej krawędzi od al. (...) w kierunku ul. (...), nie stosując się do znaku drogowego B-2 – zakaz wjazdu (tj. jechał „pod prąd”). Wjechał następnie na skrzyżowanie ul. (...) z ul. (...), gdzie doprowadził do zderzenia z innym samochodem marki S. (...), poruszającym się na wprost prawym pasem ruchu ul. (...) od ul. (...) w kierunku
al. (...) przy nadawanym przez sygnalizator uliczny S-1 zielonym sygnale świetlnym dla jego kierunku jazdy. Skutkiem zderzenia kierujący samochodem marki S. (...) uderzył w inny samochód marki F. (...), który poruszał się na wprost lewym pasem ruchu ul. (...) od ul. (...) w kierunku
al. (...). W następnie zderzenie samochód marki S. (...) został odbity siłą uderzenia, obrócił się wokół własnej osi, wjechał na wschodni chodnik jezdni ul. (...) i uderzył w znajdujące się na północno-wschodnim narożniku skrzyżowania ulic (...) z Z. latarnię oświetlenia ulicznego i metalowy słup sygnalizatora ulicznego, potrącając uprzednio powódkę przechodzącą pieszo na zielonym świetle, na wyznaczonym przejściu dla pieszych, z kierunku wschodniego na zachód.

W dniu 9 września 2015 r. powódka została przyjęta w trybie nagłym
z powodu urazu wielomiejscowego do Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł.. Przed przyjęciem powódka została zaintubowana – na oddechu z respiratora – oraz głęboko sedowana. Tego dnia u powódki wykonano trepanopunkcję lewostronną w celu ewakuacji krwiaka podtwardówkowego.
Po operacji powódka nadal była zaintubowana na oddechu z respiratora
i przewieziona na dalsze leczenie na Oddziale Intensywnej Terapii, a następnie na Oddział Neurochirurgii i Nowotworów Układu Nerwowego.

U powódki rozpoznano obustronne krwiaki podtwardówkowe okolic skroniowych, stłuczenie mózgu (płata skroniowego lewego), złamania piramidy kości skroniowej obustronnie, kości twarzoczaszki, kłykcia potylicznego, zwichnięcie w stawie kolanowym lewym, wieloodłamowe złamanie kości krzyżowej, stłuczenie wątroby i nadnercza prawego, złamanie trzonu lewego obojczyka, złamanie żeber lewych I-III oraz IX-XII, zmiany stłuczeniowe
w segmentach grzbietowych obu płuc, złamanie kości łódkowatej stopy prawej. Stwierdzono także ostrą niewydolność oddechową i wstrząs urazowy.

W dniu 8 października 2015 r. powódka została wypisana do domu.

Od 2 listopada 2015 r. do 21 grudnia 2015 r. powódka przebywała
w Klinice (...) Medycznej. Przy przyjęciu potrzebowała pomocy w czynnościach życia codziennego. Podczas pobytu powódka aktywnie uczestniczyła w rehabilitacji.

W wypisie zalecono kontynuację rehabilitacji w warunkach ambulatoryjnych, wydano skierowania do szpitala na Oddział (...) Neurologicznej i do (...).

Podczas badania tomografii komputerowej głowy wykonanego w dniu
28 stycznia 2016 r. uwidoczniono otwór trepanacyjny okolicy skroniowo-ciemieniowej lewej, przebyte złamanie łuski kości skroniowej prawej. W tylnej części płata skroniowego lewego widoczny jest niewielki obszar hipodensyjny odpowiadający postłuczeniowej bliźnie tkanki mózgowej, tak samo w płacie skroniowym prawym. Róg skroniowy komory bocznej lewej w wyniku pociągania przez bliznę był nieco poszerzony.

Powódka od 3 lutego 2016 r. do 2 marca 2016 r. przebywała na Oddziale (...) (...) – Centrum (...) w Ł.. Została przyjęta z powodu utrudnień sprawności chodu i zdolności do samoobsługi, osłabienia siły mięśni lewej kończyny dolnej, ograniczenia ruchu stawów skokowych z bólem stóp i goleni oraz niestabilności lewego stawu kolanowego. U powódki rozpoznano pourazową niestabilność lewego stawu kolanowego oraz niedowład mięśni funkcjonalnych lewej stropy w następstwie urazu wielomiejscowego.

Podczas pobytu powódki na Oddziale stosowano farmakoterapię oraz działania usprawniające w postaci ćwiczeń oddechowych, wzmacniających mięśnie funkcjonalne lewego stawu kolanowego, samowspomagania stóp, mobilizacji łopatki lewej, stawów skokowych, poizometrycznej relaksacji mięśnia gruszkowatego lewego, podłopatkowego lewego, hydroterapię i naświetlanie promieniami IR.

Na skutek prowadzonego leczenia na Oddziale uzyskano zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawę sprawności ogólnej, chód samodzielny bez ograniczeń, poprawę siły mięśniowej kończyny dolnej lewej i zwiększenie czynnego zakresu ruchów w stawach skokowych. Nadal jednak występowała
u powódki wielopłaszczyznowa niestabilność lewego stawu kolanowego.

Powódka w dniach od 30 kwietnia 2016 r. do 17 czerwca 2016 r. przebywała w Ośrodku (...) im. dr. K. J. w Ł.. Rozpoznano u niej pourazową niestabilność tylną stawu kolanowego lewego oraz niedowład wioki lewej stopy i uszkodzenie nerwu strzałkowego wspólnego lewego.

W czasie pobytu u powódki zastosowano kinezyterapię i fizykoterapię.

W dniu 12 września 2016 r. powódka dokonała przelewu kwoty 16.000 zł na rachunek Centrum Medycznego (...) sp. z o.o. na pokrycie kosztów zabiegu operacyjnego rekonstrukcji wielowiązadłowej kolana lewego, który miał się odbyć na zasadach komercyjnych. CM Medyceusz wystawiło dla powódki
w dniu 5 maja 2016 r. tzw. „fakturę (...) Forma”, jednakże ostatecznie zabieg
ten w warunkach komercyjnych, w tej placówce nie został wykonany. Wyżej wskazany zabieg operacyjny przeprowadzano u powódki nieodpłatnie, ze środków NFZ, w dniu 21 październik 2016 r. w (...) im. WAM w Ł.. Powódka nie zwróciła pozwanemu kwoty 16.000 zł wypłaconej jej jako odszkodowanie na pokrycie kosztów zabiegu operacyjnego.

W dacie zajścia wyżej opisanego zdarzenia komunikacyjnego sprawcę wypadku łączyła umowa ubezpieczenia OC z C. S. (S.A.) prowadzącą działalność w Polsce w ramach oddziału przedsiębiorcy zagranicznego pod firmą (...). Następnie zespół praw
i obowiązków związanych z prowadzeniem tej działalności w Polsce przez
wyżej wskazanego ubezpieczyciela czeskiego został przejęty przez (...) S.A.

Powódka zgłosiła szkodę do pozwanego zakładu ubezpieczeń. Powódka uznała wówczas, że w tamtym czasie zasadnym będzie wypłacenie jej kwoty 500.000 zł stanowiącej zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę.

Pozwany zakład ubezpieczeń otrzymał zgłoszenie szkody w dniu
5 października 2015 r.

Pismem z 10 listopada 2015 r. powódka uzupełniła zgłoszenie szkody, przedkładając dokumentację medyczną oraz rachunki i faktury VAT. Nadto, wniosła o wypłatę, obok zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, sum z tytułu odszkodowania:

a) 1.749,47 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia,

b) 600 zł miesięcznie tytułem renty na zwiększone potrzeby,

c) 2.000 zł z tytułu pomocy osób trzecich w okresie od 8 października 2015 r. do 29 października 2015 r.

Decyzją z 4 listopada 2015 r. pozwany wypłacił powódce 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Decyzją z 13 stycznia 2016 r. pozwany wypłacił powódce dodatkowo kwotę 60.000 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia, 2.000 zł tytułem kosztów opieki oraz 1.029,44 zł tytułem kosztów leczenia.

Powódka w swoim kolejnym piśmie skierowała do pozwanego żądanie przyznania renty w wysokości 4.600 zł miesięcznie oraz zwrotu kwoty
3.723,17 zł z tytułu kosztów związanych z leczeniem, kwoty 1.361,22 zł stanowiącej koszty paliwa związane z dojazdami do placówek medycznych
i kwoty 13.680 zł z tytułu pomocy osób trzecich.

Decyzją z 10 marca 2016 r. pozwany wypłacił powódce 1.523,80 zł tytułem kolejnych kosztów leczenia, 361,60 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdu oraz 1.572,80 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy i opieki.

Pismem z 14 kwietnia 2016 r. powódka wniosła o zwrot kwoty 420 zł tytułem kosztów poniesionego leczenia. W następnym piśmie powódka wniosła
o wyłożenie z góry środków na przeprowadzenie operacji kolana w kwocie
25.000 zł oraz przyznanie kwoty 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia, a także
o zwrot kwoty 170 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia i 15 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdu na konsultację ortopedyczne.

Decyzją z 26 lipca 2016 r. pozwany przyznał powódce dopłatę w kwocie 16.590 zł tytułem kosztów leczenia – w tym 16.000 zł na pokrycie kosztów operacji kolana lewego w prywatnej placówce medycznej. Wyżej wymienione kwoty zostały wypłacone powódce.

W wyniku wypadku z 9 września 2015 r. powódka w zakresie szkód neurologicznych doznała:

- ciężkiego urazu czaszkowo-mózgowego z obustronnymi krwiakami przymózgowymi w okolicach skroniowych, wybroczynami krwotocznymi w lewym płacie skroniowym, wieloodłamowym złamaniem łuski prawej kości skroniowej, podłużnym złamaniem piramidy kości skroniowej prawej, złamaniem piramidy lewej kości skroniowej z obecnością krwiaka i pęcherzyków gazu, złamaniem przedniej i tylnej ściany zatoki klinowej prawej, płynem w komórkach sutkowatych obu piramid, złamaniem lewego kłykcia potylicznego skutkującego encefalopatią pourazową,

- wieloodłamowego złamania kości krzyżowej skutkującego zespołem korzeniowym z odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa,

- urazu stawu kolanowego lewego powikłanego niedowładem lewego nerwu strzałkowego.

Trwały uszczerbek na zdrowiu powódki z powodu encefalopatii (jeżeli nie uwzględniać zaburzeń charakterologicznych podlegających ocenie psychiatry), podlegający ocenie neurologicznej wynosi 30%, z kolei długotrwały uszczerbek na zdrowiu powódki z neurologicznego punktu widzenia wynosi łącznie 25%,
w tym 10% z powodu pourazowych zespołów korzeniowych z odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa i 10-15% z powodu uszkodzenia nerwu strzałkowego
w lewej nodze (10% w ocenie neurochirurga, 15% w ocenie neurologa).

Dodatkowo powódka doznała złamania kości czaszki (prawej i lewej kości skroniowej), lewego kłykcia potylicznego i ściany zatoki klinowej – złamania te uległy wygojeniu. U powódki występuje blizna pooperacyjna zagojona w lewej okolicy skroniowej. W ocenie neurochirurga samo uszkodzenie kości czaszki
u powódki (obecnie wygojone) stanowiło długotrwały uszczerbek na zdrowiu powódki w wymiarze 10% (w ocenie laryngologa 5%).

Cierpienie fizyczne i psychiczne powódki w ciągu pierwszych trzech miesięcy od wypadku były ogromne, w ciągu następnych trzech miesięcy – bardzo duże, zaś po tym okresie od chwili obecnej – średniego stopnia. Były
one związanie z bezpośrednim zagrożeniem życia, znacznymi dolegliwościami bólowymi, koniecznością długotrwałej hospitalizacji, leżenia, przeprowadzenia zabiegu operacyjnego, uciążliwej rehabilitacji, brakiem możliwości odzyskania dawnej sprawności psychicznej i fizycznej.

Możliwość powrotu powódki do wykonywania wcześniejszego zatrudnienia jest niemożliwa. Powódka jest obecnie osobą samodzielną, ale wymaga wsparcia w czynnościach życia codziennego. Rokowania w zakresie możliwości ustąpienia encefalopatii są niepomyślne, ponieważ doszło do trwałego uszkodzenia mózgu. Dolegliwości związane z uszkodzeniem nerwu strzałkowego i bólami odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa mogą się z czasem zmniejszyć.

Powódka w wyniku wypadku z 9 września 2015 r. doznała w zakresie narządów ruchu zwichnięcia w lewym stawie kolanowym z uszkodzeniem obu więzadeł krzyżowych, złamania lewej masy kości krzyżowej, złamania trzonu lewego obojczyka, złamania lewych żeber I-III i IX-XII, nadłamania kości łódkowatej prawej stopy.

Po zastosowanym leczeniu operacyjnym uszkodzeń więzadłowych lewego kolana, zachowawczym leczeniu pozostałych obrażeń narządu ruchu i po postępowaniu usprawniającym pozostają blizny i niewielki przykurcz lewego stawu kolanowego, zniekształcenie lewego obojczyka, zaniki mięśni lewej kończyny dolnej, wielomiejscowy zespół bólowy i pogorszenie sprawności.

W zakresie narządów ruchu uszczerbek na zdrowiu powódki na skutek obrażeń doznanych w wyniku wypadku jest stały i w ocenie ortopedycznej obejmuje następujące elementy uszczerbku:

- 2% w związku ze złamaniem kości krzyżowej z niewielkim zniekształceniem,

- 5% w związku z wadliwie wygojonym złamaniem obojczyka (10%
w ocenie biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej),

- 10% w związku z uszkodzeniem kolana.

W związku z doznanymi obrażeniami narządów ruchu zakres cierpień fizycznych powódki był duży – związane jest to z bólem, zabiegiem operacyjnym, pozostawieniem lewej kończyny dolnej w niewygodnym stabilizatorze ortopedycznym, chodzeniem przy pomocy kul z ograniczonymi możliwościami obciążania operowanej kończyn, ćwiczeniami usprawniającymi i ograniczeniami sprawności.

Wszelkie zastosowane u powódki ćwiczenia i zabiegi usprawniające
z zakresu fizjo-fizykoterapii wykonywane w warunkach szpitalnych
i ambulatoryjnych były uzasadnione. Brak jest przy tym możliwości dokładnego określenia ilości i rodzaju potrzebnych zabiegów, bowiem jest to uzależnione od wielu zmiennych.

W związku z doznanymi skutkami wypadku ze względu na obrażenia narządów ruchu występowała potrzeba szerokiej pomocy osób trzecich przez okres około dwóch miesięcy po wypisaniu powódki ze (...) im. M. K.
w Ł.. Było to związane ze znacznymi dolegliwościami bólowymi, prawie ciągłym pozostawaniem w łóżku, następnie ograniczonym chodzeniem przy pomocy kul, z lewą kończyną dolną w stabilizatorze ortopedycznym, w tym
także niemożności pełnego obciążenia chorej kończyny dolnej. Dotyczyło wyręczania lub pomocy początkowo w niektórych czynnościach higienicznych, związanych z ubieraniem się, następnie asekuracji w czasie chodzenia
związanej z koniecznością przenoszenia przedmiotów, nieco dłuższego stania.

Obecnie ze względu na doznane w wyniku wypadku z 9 września 2015 r. urazy narządów ruchu powódka nie wymaga okresowej pomocy innych osób
w codziennych czynnościach.

Z punktu widzenia ortopedii u powódki istnieją ograniczone
możliwości podjęcia pracy w zawodzie. Mimo że proces leczenia doznanych
w przedmiotowym wypadku obrażeń narządów ruchu zakończył się z dobrym wynikiem – powódka odzyskała stabilność lewego stawu kolanowego
i praktycznie pełny (funkcjonalny) zakres jego ruchomości, zakres ruchomości pozostałych stawów kończyn i kręgosłupa pozostaje w granicach normy, to istnieją wyraźnie zaniki mięśni lewej kończyny dolnej, które mają swoją przyczynę w uszkodzeniach lewego nerwu strzałkowego i innych obrażeniach (...).

Z kolei rokowania na przyszłość co do stanu narządów ruchu powódki są umiarkowanie dobre, jednak nie można wykluczyć zaistnienia w przyszłości rozwoju zmian zwyrodnieniowych lewego stawu kolanowego.

Zakup leków (M., V., N., F., C., C., P., K., (...)) i środków opatrunkowych (kompresy, opatrunki, O., A., Senni C.), nabycie i wypożyczenie sprzętu ortopedycznego, poniesienie kosztów zabiegów usprawniających, opłat za wizyty lekarskie i konsultacje ortopedyczne były uzasadnione w związku z doznanymi w wypadku z 9 września 2015 r. obrażeniami narządów ruchu.

Z punktu widzenia stanu narządów ruchu (tj. z punktu widzenia ortopedycznego) powódka może wykonywać wszystkie czynności życia codziennego oraz uprawiać sport.

Złamanie żeber uległo wygojeniu bez zniekształcenia klatki piersiowej.
U powódki nie występują uchwytne w badaniu przedmiotowym zniekształcenia klatki piersiowej.

Powódka doznała 15% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w związku
z urazami spowodowanymi wypadkiem z 9 września 2015 r. w zakresie obszaru laryngologicznego – u powódki doszło bowiem do:

a) rozległego – obecnie wygojonego - złamania kości podstawy czaszki – złamania łuski kości skroniowej i piramidy kości skroniowej po stronie prawej, złamania lewej kości skroniowej oraz przedniej i tylnej ściany zatoki klinowej po stronie prawej (5%),

b) urazu części statycznej ucha wewnętrznego w postaci pourazowego wstrząśnienia błędnika prawego, co skutkowało długotrwałymi pourazowymi zawrotami głowy (10%).

Obecnie złamania wygoiły się, a ze względu na znaczny upływ czasu doszło już do kompensacji dysfunkcji błędnika prawego. Rokowania na przyszłość w tym zakresie są zatem dobre.

Z powodu pourazowych zawrotów głowy i niestabilności powódka we wczesnym okresie powypadkowym niewątpliwie mogła mieć pewne ograniczenia w wykonywaniu niektórych czynności dnia codziennego, jak choćby sięganie po przedmioty znajdujące się na wysokości bądź prace porządkowe.

Powódka doznaje zaburzeń sprawności procesów poznawczych i zakłóceń stanu emocjonalnego. Utrzymują się zaburzenia pamięci, zwłaszcza werbalnej, trudności z rozumieniem bardziej rozwiniętych wypowiedzi werbalnych, problemy z jednoczesnym śledzeniem kilku wątków wypowiedzi, rozumieniem mowy przy czynnikach zakłócających, jak hałas czy kilku rozmówców jednoczesnych. Ma problemy z przypominaniem pojęć, dotarciem do informacji
z pamięci semantycznej, wykonywaniem operacji na liczbach, długotrwałą koncentracją uwagi. Te zaburzenie w zasadzie uniemożliwiają powódce powrót do pracy w charakterze nauczycielki przedszkolnej.

Ponadto powódka doświadcza labilności emocjonalnej, tendencji do zamartwiania się, pesymistycznej oceny swojej przyszłości. Te objawy spowodowane są zmianami w mózgu oraz obecnie zmienną sytuacją życiową. Biorąc pod uwagę organiczne uszkodzenie mózgu, do którego doszło w wyniku wypadku, rokowania powódki na przyszłość są wątpliwe co pełnego powrotu
w tym zakresie do zdrowia, które umożliwiałoby podjęcie pracy w zawodzie dotychczas wykonywanym.

Cierpienia fizyczne powódki spowodowane urazami narządów ruchu
i żeber były bardzo duże – wywołane one były bólem, unieruchomieniem kończyny, podwieszeniem kończyny górnej lewej na temblaku, kończyny dolnej lewej w szynie gipsowej, a następnie ortezie stabilizującej, poruszaniem się
o kulach łokciowych z markowanym obciążeniem kończyny oraz zabiegiem operacyjnym.

Po uruchomieniu w grudniu 2015 r. cierpienia fizyczne zmniejszyły
się, ale nadal były znaczne z powodu niestabilności lewego kolana
wymagającej noszenia ortezy stabilizującej oraz opadania stopy lewej spowodowanego urazowym uszkodzeniem nerwu strzałkowego, zabiegiem rekonstrukcji uszkodzonych więzadeł stawu kolanowego, dolegliwościami bólowymi kręgosłupa z okresowym występowaniem rwy kulszowej lewostronnej.

Po zabiegu rekonstrukcji obu więzadeł krzyżowych wykonanym w dniu
21 października 2016 r. i rehabilitacji przeprowadzonej w okresie od
23 listopada 2016 r. do 10 stycznia 2017 r. z zastosowaniem terapii manualnej
i tkanek miękkich, ćwiczeń czynnych wzmacniających mięśnie stabilizatory kolana oraz przeprowadzeniu reedukacji chodu, powódka poruszała się bez ortezy kolana.

Powódka w wyniku przedmiotowego wypadku doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości:

a) 10% z powodu zwichnięcia stawu kolanowego z uszkodzeniem struktur stawowych, z następowym ograniczeniem ruchomości, zanikiem mięśniowym uda i goleni oraz niewielką niestabilnością,

b) 5% z powodu złamania obojczyka lewego wygojonego ze zniekształceniem,

c) 2% z powodu złamania kości krzyżowej z niewielkim zniekształceniem, wygojonego bez ograniczenia funkcji stabilizacji miednicy.

Po opuszczeniu Oddziału Neurochirurgii powódka prowadziła łóżkowo-fotelowy tryb życia, w związku z tym musiała korzystać z pomocy osób trzecich we wszystkich czynnościach samoobsługi i dnia codziennego w wymiarze pięciu godzin dziennie przez dwa miesiące. W kolejnych trzech miesiącach powódka wymagała pomocy w wymiarze trzech godzin dziennie w czynnościach codziennych, wymagających stania, chodzenia, częstego schylania się oraz przenoszenia przedmiotów o ciężarze przekraczającym trzy kilogramy. Od szóstego miesiąca konieczna była pomoc w cięższych pracach domowych
w wymiarze czterech godzin tygodniowo. Z kolei po zabiegu rekonstrukcji więzadeł kolana wymagała pomocy w czynnościach codziennych przez cztery tygodnie w wymiarze dwóch godzin dziennie. Przez pewien czas po tym zabiegu powódka wymagała pomocy osób trzecich w czynnościach życia codziennego
w wymiarze ok. 4 godzin tygodniowo (przy cięższych pracach domowych).

Następstwami obrażeń doznanych przez powódkę w przedmiotowym wypadku są ograniczenie w długotrwałym staniu i chodzeniu oraz niemożność biegania.

Badania obrazowe wykazały pourazowe zmiany zwyrodnieniowe w lewym stawie kolanowym i samoistne w kręgosłupie szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym. Rozwojowi zmian zwyrodnieniowych w stawie skokowym lewym sprzyja ograniczenie ruchomości z powodu niedowładu mięśni strzałkowych. W związku z tym powódka powinna codziennie wykonywać wyuczone ćwiczenia czynne kończyny dolnej lewej zapobiegające powstaniu wtórnych patologii, przede wszystkim narastaniu przykurczy stawowych i zaniku mięśni stabilizatorów stawu kolanowego – oraz ćwiczenia antygrawitacyjne i izometryczne mięśni grzbietu i brzucha, które są dynamicznymi stabilizatorami kręgosłupa.

W związku z wypadkiem komunikacyjnym z 9 września 2015 r. u powódki występują organiczne zaburzenia osobowości oraz łagodne osłabienie funkcji poznawanych.

Powódka doznała urazu głowy, w wyniku czego doszło u niej do nieodwracalnych zmian charakterologicznych, osobowościowych objawiających się labilnością emocjonalną, osłabieniem funkcji poznawczych, w tym
pamięci bezpośredniej, krótkotrwałej, osłabieniem koncentracji i przerzutności uwagi, ograniczonym wglądem, osłabieniem fluencji słownej, spowolnieniem psychoruchowym, obniżeniem własnej wartości, poczuciem utraty sprawności
i zależności od osób trzecich, poczuciem bezradności, relacjonowaniem
lęku, niepokoju, szczególnie w ruchu ulicznym, zmniejszeniem kontaktów interpersonalnych i aktywności celowej.

Uszczerbek dotyczący następstw psychiatrycznych powstałych w wyniku wypadku ma charakter trwały i wynosi 60% - encefalopatia z zaburzeniami charakterologicznymi (osobowościowymi), co w zakresie 30% pokrywa się
z encefalopatią stwierdzoną przez biegłego neurochirurga i neurologa.

Trwałe uszkodzenie (...) sprawia, że powódka nie jest w stanie wykonywać dotychczasowego zawodu, a przy tym występuje potrzeba wsparcia
i nadzoru osób trzecich w zakresie ważnych decyzji, załatwiania spraw urzędowych czy medycznych.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z 10 marca 2016 r. powódka została uznana za całkowicie niezdolną do pracy. Ponadto, w związku z rokowaniem odzyskania zdolności do pracy, uznano, że istnieją okoliczności uzasadniające ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego na okres ośmiu miesięcy, licząc od daty wyczerpania zasiłku chorobowego.

Decyzją z 8 marca 2017 r. powódce została przyznana renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 5 marca 2017 r. do 30 września 2017 r.
w kwocie 1.212,34 zł netto.

Decyzją ZUS z 2 października 2017 r. powódce została przyznana renta
z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 października 2017 r. do 31 marca 2018 r. w kwocie 1.212,34 zł netto.

Na skutek odwołania powódki od decyzji ZUS z 24 maja 2018 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z 28 stycznia 2020 r., sygn. akt VIII U 1562/18, zmieniono zaskarżoną decyzję i przyznano powódce prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy okresowo od 1 kwietnia 2018 r. do 30 kwietnia 2021 r.

W wykonaniu wyroku ZUS przyznał powódce rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie od 1 kwietnia 2018 r. do 30 kwietnia 2021 r.
i z tego tytułu wypłacono jej kwotę łącznie 8.868,84 zł za okres od kwietnia
2018 r. do marca 2021 r. oraz kwotę 1.373,91 zł za kwiecień 2021 r.

Powódka otrzymała świadczenie z ZUS w wysokości netto:

1) od kwietnia 2017 r. do lutego 2018 r. – 1.212,34 zł miesięcznie,

2) w marcu 2018 r. – 1.343,51 zł,

3) w maju 2018 r. – 1848,26 zł, w tym wyrównanie za kwiecień 2018 r.,

4) od czerwca 2018 r. do lutego 2019 r. – 947,13 zł miesięcznie,

5) w marcu 2019 r. – 1.035,91 zł,

6) w kwietniu 2019 r. – 989,91 zł,

7) w maju 2019 r. – 989,91 zł i dodatkowe roczne świadczenie
w wysokości 888 zł,

8) od czerwca 2019 r. do grudnia 2019 r. – 998,91 zł miesięcznie,

9) od stycznia do lutego 2020 r. – 989,91 zł miesięcznie,

10) w marcu 2020 r. – 1.041,68 zł,

11) w kwietniu 2020 r. – 8.868,84 zł, wyrównanie od kwietnia 2018 r. oraz dodatkowe roczne świadczenie w wysokości 981 zł,

12) od maja 2020 r. do lutego 2021 r. – 1.373,91 zł miesięcznie,

13) w marcu 2021 r. – 1.430,70 zł,

14) w kwietniu 2021 r. – 1.430,70 zł oraz dodatkowe roczne świadczenie
w wysokości 1.022,30 zł,

15) od maja 2021 r. do sierpnia 2021 r. – 1.430,70 zł miesięcznie,

16) we wrześniu 2021 r. – 1.430,70 zł.

W dniu 19 kwietnia 2021 r. zostało wydane przez lekarza orzecznika ZUS orzeczenie o dalszym trwaniu stanu całkowitej niezdolności powódki do pracy – na okres do 30 kwietnia 2022 r. Decyzją z 14 lipca 2021 r. właściwy organ ZUS przyznał powódce prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na dalszy okres trwający do 30 kwietnia 2022 r.

Stawka pełnej odpłatności za jedną roboczogodzinę (...) Komitetu Pomocy (...) na terenie Ł. w dni powszednie od poniedziałku do piątku od lipca 2013 r. do 16 listopada 2015 r. wynosiła 11 zł. Stawka ta w soboty, niedziele i święta wzrastała o 200%.

Przed wypadkiem powódka pracowała w przedszkolu jako nauczyciel kontraktowy. Zatrudniona była na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pismem z 9 września 2013 r. powódka zwróciła się do dyrektora przedszkola, w którym pracowała, o rozpoczęcie z dniem 1 września 2013 r. stażu dla uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego, mającego trwać 2 lata
i 9 miesięcy. Wniosek ten został uwzględniony pismem dyrektora przedszkola
z 12 września 2013 r. Powódka pracując w Międzynarodowym Przedszkolu (...) Innowacyjnej przy ul. (...) w Ł. realizowała staż niezbędny do uzyskana awansu na nauczyciela mianowanego.

W dacie wypadku powódce brakowało ok. 1 roku do końca stażu zmierzającego do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

Powódka otrzymała wynagrodzenie netto za marzec 2016 r. w wysokości 1.815,50 zł, za kwiecień 2016 r. w wysokości 1.695,65 zł, za maj 2016 r.
w wysokości 1.635,30 zł, za lipiec 2016 r. w wysokości 1.364,30 zł i za sierpień 2016 r. w wysokości 1.409,31 zł.

Obecnie powódka nie pracuje zawodowo - pracy nie podjęła od daty zajścia przedmiotowego wypadku. Od stycznia 2022 r. powódka otrzymuje rentę z ZUS w wysokości 1.600 zł miesięcznie netto.

Powódka zażywa leki przepisywane przez lekarzy specjalistów z zakresu neurologii, psychiatrii i laryngologii. Korzysta z pomocy psychiatry i psychologa -w ramach (...), (...), (...) Psychiatrycznego ZOZ w Ł.. Raz w tygodniu korzysta
z pomocy terapeutki społecznej. Powódka ma zlecenie stałej rehabilitacji. Ze względu na odbudowujący się nerw strzałkowy operacja nogi powódki jest odraczana.

Powódka korzysta z zabiegów rehabilitacyjnych finansowanych przez NFZ – ostatni raz była na takiej rehabilitacji w lutym 2022 r., następną ma zaplanowaną na sierpień 2022 r. Po wypadku rehabilitacja była ciągła, obecnie zaś powódka powinna korzystać także z prywatnej rehabilitacji, aby zmniejszać dolegliwości bólowe.

Powódka odczuwa bóle miednicy, kręgosłupa, kolana, częste bóle głowy, szumy uszne, zawroty głowy aż po nudności i wymioty. W związku z tym dolegliwościami zażywa leki przeciwbólowe. U powódki również utrzymują się lęki i stres dotyczący ruchu ulicznego. Powódka ma prawo jazdy, ale nie
jeździ samochodem, ponieważ ma problemy z koncentracją i obawy przed uczestnictwem w ruchu drogowym.

W zakresie takich czynności, jak przygotowanie sobie posiłków, czynności higieniczne, inne czynności domowe, powódka jest osobą samodzielną. Wymaga pewnej pomocy w sprawach urzędowych.

Sąd Okręgowy w tak zilustrowanym stanie sprawy uznał powództwo
za zasadne w dominującej części, nie mając wątpliwości co do tego, że na pozwanym spoczywał obowiązek zaspokojenia dochodzonych nim roszczeń,
a osiągnięcie celu kompensacyjnego w tym postępowaniu wymagało przyznania powódce świadczeń z tytułu szkody niemajątkowej, jak i majątkowej.

Oceniając wszystkie ustalone okoliczności zdarzenia oraz jego konsekwencje dla życia powódki, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że odpowiednim zadośćuczynieniem będzie kwota 350.000 zł, którą pomniejszył
do wysokości 285.000 zł o świadczenie dobrowolnie wypłacone przez pozwanego przed wszczęciem niniejszego procesu, tj. o kwotę 65.000 zł. Jednocześnie
zasądził odsetki od przyznanej powódce kwoty zadośćuczynienia, mając na uwadze, że pismo z żądaniem jego wypłaty wpłynęło do jednostki pozwanego
w dniu 5 października 2015 r., a pozwany po 30 dniach, czyli od 5 listopada 2015 r. pozostawał opóźnieniu, co uzasadniało naliczenie odsetek od dnia następnego (6 listopada 2015 r.).

Sąd Okręgowy przychylił się również do żądania dotyczącego odszkodowania, w którym uwzględnił jedynie koszty opieki wyliczone w ślad za wnioskami opinii biegłej z zakresu rehabilitacji medycznej, pomijając jako nieudowodnione koszty związane z „próbą zmiany kwalifikacji zawodowych”, „próbą przywrócenia umiejętności posługiwania się językiem angielskim” oraz zakupem paliwa na dojazdy rodziców powódki w czasie jej choroby. Tym samym Sąd przyjął, że powódka ogółem wymagała opieki w wymiarze 903 godzin, co odpowiada kwocie 9.933 zł (903 x 11 zł), przy czym wskazał, że roszczenie to zostało spełnione przez pozwanego w zakresie kwoty 3.572,80 zł. Po raz pierwszy powódka zgłosiła pozwanemu szkodę majątkową polegającą na konieczności poniesienia kosztów opieki nad nią w piśmie z 10 listopada 2015 r. (2.000 zł), jednakże to roszczenie zostało w całości zaspokojone przez pozwanego.
W kolejnym piśmie przedsądowym (k. 177) powódka zażądała dalszej kwoty 13.680 zł z tytułu kosztów opieki, lecz nie wykazała, w jakiej dacie to zgłoszenie zostało doręczone pozwanemu. Niemniej pozwany na to pismo odpowiedział swoim pismem z 10 marca 2016 r. (k. 43), co oznacza, że powódka zgłosiła pozwanemu szkodę obejmującą koszty opieki w okresie do lutego 2016 r.
W tym okresie (listopada 2015 r. – luty 2016 r.) powódka – zgodnie z wyżej przedstawionymi założeniami – wymagała opieki w wymiarze 664 godzin, co odpowiada kwocie 7.304 zł (664h x 11 zł). Za ten okres powódka otrzymała
od pozwanego odszkodowanie w wysokości 3.572,80 zł, a zatem do zapłaty pozostała kwota 3.731,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od
10 kwietnia 2016 r. (30 dni liczone od 10 marca 2016 r., skoro powódka nie udowodniła, w jakiej dacie przed 10 marca 2016 r. zgłosiła szkodę dotyczącą kosztów opieki). Roszczenie z tytułu kosztów opieki wskazanej wcześniej kwoty powódka zgłosiła pozwanemu dopiero w piśmie procesowym zawierającym rozszerzenie powództwa (odpis doręczono pozwanemu w dniu 9 sierpnia
2021 r.). W konsekwencji pozostała do zapłaty kwota należnego powódce odszkodowania z tytułu kosztów opieki, wynosząca 2.629 zł (9.933 zł –
3.572,80 zł – 3.731,20 zł), podlegała zapłacie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 9 września 2021 r.

Ponadto Sąd Okręgowy przyznał powódce rentę z tytułu utraty możliwości zarobkowania, kształtując jej wysokość w zależności od wysokości minimalnego wynagrodzenia nauczyciela mianowanego (na którego stanowisku mogłaby pracować, gdyby nie wypadek) i świadczeń, które po wypadku otrzymywała
w poszczególnych okresach, a także rentę na zwiększone potrzeby. Zdaniem Sądu wydatki udokumentowane przez powódkę za okres do daty zamknięcia rozprawy, tj. do marca 2022 r. zamykają się kwotą ok. 16.000 zł, a zatem niższą od już wypłaconych przez pozwanego na pokrycie kosztów leczenia sum wynoszących łącznie ponad 19.000 zł. Z tych względów roszczenie powódki
o zapłatę renty na pokrycie zwiększonych potrzeb mogło podlegać uwzględnieniu jedynie na przyszłość, tj. dla okresu od kwietnia 2022 r. Zwiększone
potrzeby powódki objęły natomiast koszt zakupu leków w ramach leczenia psychiatrycznego (P., S.), których zakup nie przekracza w skali miesiąca ok. 60 zł, koszt ewentualnego zakupu leków przeciwbólowych (ok. 15-20 zł miesięcznie) i koszt dopłaty do przysługującego powódce co 2 lata turnusu rehabilitacyjnego w ramach NFZ (600 zł : 24 = 25 zł). Z tej perspektywy koszt zaspokojenia zwiększonych na skutek wypadku potrzeb powódki należało szacować na kwotę ok. 100 zł miesięcznie. Powódka nie wykazała tego, aby jej aktualny stan wymagał regularnych, odpłatnych wizyt lekarskich lub regularnej, odpłatnej rehabilitacji.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu był art. 100 zd. 1 k.p.c. przy założeniu, że powódka wygrała spór w 65%

(uzasadnienie zaskarżonego wyroku – k. 1397 – 1427).

Powódka zaskarżyła opisany wyrok w pkt. 4, 5 i 6 apelacją, w której zarzuciła:

1. obrazę prawa procesowego wyrażonego w treści art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, przekroczenie granicy wyznaczonej logiką i doświadczeniem życiowym oraz niedokonanie przez Sąd
I instancji wszechstronnego rozważenia sprawy w zakresie:

a) zasądzenia na rzecz powódki kwoty 285.000 zł (wraz z odsetkami ustawowymi) tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego
w postaci zdrowia, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego
w sprawie wynika, że zakres krzywdy doznanej przez powódkę jest olbrzymi
i w pełni uzasadnia żądanie co najmniej w kwocie 400.000 zł (…),

b) zasądzenia renty na zwiększone potrzeby i oddalenie powództwa
ponad kwotę 100 zł na skutek niezasadnego przyjęcia, że powódka w związku
z wypadkiem przyjmuje jedynie leki psychiatryczne w postaci S.
i P. oraz leki przeciwbólowe, podczas gdy powódka poza tymi lekami przyjmuje na stałe leki przepisywane przez neurologa, laryngologa, a także maści przeciwbólowe, nieuwzględnienia przy ustaleniu wysokości renty kosztów prywatnych wizyt, które powódka realizuje, prywatnych badań, kosztów
zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, odmówienia mocy dowodowej dokumentom świadczącym o poniesionych kosztach i uwzględnienia zwiększonych potrzeb poniżej rzeczywistej ich wysokości wynikającej z załączonego materiału dowodowego,

c) odszkodowania za pomoc osób trzecich oraz zwrotu kosztów paliwa poprzez pominięcie części materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i nie uwzględnienie zeznań rodziców powódki, korespondujących z dokumentacją medyczną, a także opinii innych biegłych, poza biegłą z zakresu rehabilitacji,
co do zakresu faktycznej pomocy wymaganej przez powódkę i tym samym nierozważenie całości materiału dowodowego w sprawie, co doprowadziło Sąd do uwzględnienia hipotetycznego zakresu pomocy, a nie faktycznych jej rozmiarów (…),

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 k.c. poprzez:

- nienależytą wykładnię pojęcia „odpowiednia suma” i nadmierne miarkowanie zadośćuczynienia wskutek pominięcia przy ustalaniu wynagrodzenia zmiany siły nabywczej pieniądza na przestrzeni okresu
trwania postępowania, a w konsekwencji nie uwzględnienie tej okoliczności
przy określeniu „odpowiedniej sumy”,

- uznanie, że rozmiar cierpień, wywołanie zagrożenia dla życia i zdrowia powódki, towarzyszące do dnia dzisiejszego dolegliwości, niepomyślne rokowania na przyszłość, a także konieczność porzucenia planów życiowych, osobistych
i zawodowych oraz wykluczenie intelektualne (…) da się skompensować na
poziomie łącznej kwoty 350.000 zł w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia tego sformułowania winna doprowadzić do ustalenia kwoty na poziomie co najmniej 400.000 zł,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 444 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie przy ustaleniu renty na zwiększone potrzeby wszystkich, stale powtarzających się wydatków na ich zaspokojenie, tj. korzystania z prywatnych usług medycznych, zakupu maści przeciwbólowych oraz leków innych niż P. i S., zakupu sprzętu do rehabilitacji, konieczności stałego leczenia, dojazdów, pomocy osób trzecich w cięższych pracach, związanych
z wykonywaniem przysiadów, półprzysiadów, pracach porządkowych, także na wysokości oraz wychodzenia na zakupy, przenoszenia ciężarów i uznanie, że brak jest dowód na faktycznie ich zaspokojenia, podczas gdy dla zasadności roszczenia z tego tytułu nie jest konieczne poniesienie tych kosztów, ale wykazania istnienia takich potrzeb w związku z czynem niedozwolonym.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie na jej rzecz dodatkowej kwoty 50.000 zł zadośćuczynienia, dodatkowej renty na zwiększone potrzeby w kwocie 200 zł miesięcznie - na dotychczasowych zasadach płatności, zasądzenie tytułem odszkodowania za pomoc osób trzecich kwoty 18.281,80 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 10 marca 2016 r. do dnia zapłaty, zasądzenie zwrotu kosztów paliwa
w kwocie 524,44 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 11 marca 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania za I i II instancję.
W przypadku zaś nieuwzględnienia apelacji - o nieobciążanie jej kosztami postępowania

(apelacja – k. 1431 – 1434 verte).

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz zwrot kosztów, które poniósł na tym etapie sporu (k. 1442 – 1445).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok podlegał zmianie będącej następstwem uwzględnienia zgłoszonych w apelacji zastrzeżeń co do wysokości należnego powódce zadośćuczynienia oraz renty na zwiększone potrzeby.

Jak trafnie zauważyła skarżąca, kwota zasądzona przez Sąd Okręgowy
z tytułu doznanej przez nią szkody niemajątkowej odbiegała od przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wymogu przyznania „sumy odpowiedniej”. Pojęcie to nie
ma wprawdzie precyzyjnie określonego zakresu semantycznego, jednakże
w judykaturze zostały wypracowane kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu rozmiaru zadośćuczynienia. Świadczenie to ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny. Stąd też nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.
Z drugiej zaś strony musi być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom gospodarki rynkowej i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (wyrok SN z 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05; wyrok SN z 30 maja 2007 r., II C 36/05, niepubl.; wyrok SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10).

Ustalając wysokość zadośćuczynienia sąd zawsze winien mieć na względzie stopień i czas trwania cierpień fizycznych oraz psychicznych, rozumianych jako ujemne przeżycia związane z cierpieniami fizycznymi, następstwa uszkodzenia ciała czy rozstroju zdrowia, trwałość obrażeń, prognozy na przyszłość, wiek poszkodowanego, skutki w zakresie jego życia osobistego, jak również stopień przyczynienia się poszkodowanego oraz winy sprawcy szkody.

(...) krzywdy każdorazowo wymaga przeanalizowania wszystkich okoliczności sprawy, w czym należy postępować zgodnie z miernikami zobiektywizowanymi, a nie tylko poprzestawać na subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Co więcej, zasadniczo należy ona do sądu I instancji, a sąd odwoławczy jest władny ją zweryfikować tylko w drodze wyjątku, w razie stwierdzenia oczywistego i rażącego naruszenia ogólnych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia, co przykładowo może mieć miejsce, gdy któreś
z nich zostało pominięte lub uczynione elementem dominującym (zob. przykładowo wyroki SN z 5 grudnia 2006 r., II PK 102/06; z 18 listopada
2004 r., I CK 219/04; z 30 października 2003 r., IV CK 151/02; z 7 listopada 2003 r., V CK 110/03; z 9 lipca 1970 r., III PRN 39/70). W ramach
kontroli instancyjnej nie może jednak dojść do wkroczenia w sferę swobodnego uznania sędziowskiego. O oczywistym i rażącym naruszeniu zasad
ustalania „odpowiedniego” zadośćuczynienia może świadczyć przyznanie zadośćuczynienia wygórowanego, prowadzącego do niestosownego wzbogacenia się tą drogą bądź kwoty zbyt niskiej, by mogła stanowić rekompensatę krzywdy.

Taka też sytuacja zaistniała w rozpoznawanej sprawie, bowiem Sąd Okręgowy, pomimo poczynienia wnikliwych ustaleń na temat okoliczności
i skutków zdarzenia, z którym zostały związane roszczenia niniejszego
pozwu, ukształtował zadośćuczynienie dla powódki w sposób świadczący
o niedostatecznym ich rozważeniu. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, by została wzięta pod uwagę przypadkowość przedmiotowego zajścia, powstałego bez udziału powódki, która stała się wyłącznie jego bierną
ofiarą (powódka zachowała się prawidłowo, przechodząc przez jezdnię przy zapalonym zielonym świetle, w miejscu do tego wyznaczonym) oraz gwałtowność zmian, z którymi przyszło się jej zmierzyć, gdy w jednej chwili z osoby zdrowej, sprawnej i aktywnej znalazła się w stanie zagrożenia życia, z ogromem wielonarządowych obrażeń, pozbawiona przytomności, poddawana operacjom ratującym życie, a następnie doświadczająca ogromnego bólu, braku samodzielności i bycia skazaną na walkę o odzyskanie choć części z dawnej sprawności oraz przeciwdziałanie pogłębianiu się powypadkowym zmianom.
Sąd Okręgowy nie doszacował znaczenia ograniczeń w jej funkcjonowaniu powstałych na skutek uszkodzenia (...), które stały się przyczyną bezpowrotnej utraty posiadanych przez powódkę umiejętności decydujących o jej zdolnościach zawodowych, perspektywie rozwoju, a także ewentualnego przekwalifikowania, pogłębiając jej frustracje i problemy psychiczne naświetlone w opiniach wydanych w tej sprawie przez biegłych. Zaniechał przy tym jakiegokolwiek rozpatrzenia skutków wypadku dla życia osobistego powódki i jej planów na przyszłość z perspektywy jej młodego wieku (powódka w dacie zdarzenia miała 42 lata).

Jednocześnie zgodzić się należało ze skarżącą, że Sąd Okręgowy niezasadnie sprowadził należną jej rentę na zwiększone potrzeby do kwoty
100 zł miesięcznie, jako mieszczącej w sobie koszt zakupu leków stosowanych
w ramach leczenia psychiatrycznego (P., S.), koszt ewentualnego zakupu leków przeciwbólowych i koszt dopłaty do przysługującego powódce co
2 lata turnusu rehabilitacyjnego w ramach NFZ, skoro z przedłożonej przez
nią dokumentacji wynika, że przyjmuje ona również leki przepisywane przez neurologa i laryngologa w związku ze skutkami przedmiotowego wypadku: B. (koszt wg załączonej faktury 37,71 zł), B. (koszt wg załączonej faktury 48,37 zł), T. (koszt wg załączonej faktury 25 zł), czy V.
(18 zł), które powinny być uwzględnione. Dodatkowo, co nie powinno budzić wątpliwości renta, o jakiej mowa, powinna zapewnić powódce pokrycie kosztów, które na podstawie okoliczności sprawy można przewidzieć jako pozostające
w związku przyczynowo - skutkowym ze zdarzeniem 9 września 2015 r.,
tj. zarówno koszty badań i wizyt lekarskich w prywatnych placówkach oraz koszty rehabilitacji, której powódka musi się stale poddawać.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny w trybie art. 386 § 1 k.p.c. podwyższył przyznane powódce zadośćuczynienie o dalsze 40.000 zł, a rentę orzeczoną
w punkcie 1v do kwoty 300 zł miesięcznie przy zachowaniu ich dotychczasowych warunków płatności, a co za tym idzie skorygował zawarte
w punkcie 5 i 6 zaskarżonego wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu, przy założeniu, że powódka wygrała ostatecznie spór w 75%.

Nie podzielił natomiast argumentacji odwołującej się przy precyzowaniu zadośćuczynienia do zmiany siły nabywczej pieniądza ze względu na jego jednorazowy charakter oraz fakt zrealizowania przez pozwanego nałożonego na niego obowiązku zapłaty tego świadczenia w dotychczasowej wysokości.

Ponadto uznał za prawidłowe stanowisko Sądu Okręgowego co do bezpodstawności żądania powódki zasądzenia zwrotu kosztów dojazdu, które
nie zostały wykazane w kwocie wyższej niż dobrowolnie wypłacona jej przez pozwanego, a do tego – jako koszty, które miały być poniesione przez jej rodziców – stanowiły uwzględniony element wydatków z tytułu opieki osoby trzeciej.

Nie dostrzegł także w wywodach skarżącej jakichkolwiek racjonalnych przesłanek, które miałyby przemawiać za przyznaniem jej dalej idącego odszkodowania. Apelująca w tej kwestii nie przedstawiła żadnej kalkulacji, ani nie podważyła trafności oceny poczynionej przez Sąd Okręgowy.

W tym więc zakresie apelacja podlegała oddaleniu po myśli art. 385 k.p.c.

Stosownie do art. 100 zd. 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Kierując się zaś unormowaniem art. 113 ust. 1 u.k.s.c. nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w Łodzi kwotę
2.137 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od uwzględnionej części apelacji (powódka w drugiej instancji wygrała w 60%) oraz nie obciążył powódki nieuiszczoną opłatą od oddalonej części apelacji.